InfoHub Logo

باقىلاۋ

بيىك ءارى تىك ۇلكەن جارتاستىڭ تۇسىنداعى قۋىستارعا قو­نىستان­عان ۇيرەك پەن قازداردىڭ بالاپان شىعاراتىن مەزگىلى جاقىن­داپ قالعان. جىل سايىن ۇيادان تومەن قاراي سەكىرگەن اق ۇرپەك­تەردى بەينە ارنايى دايىندالعان ءمانتى سياقتى اۋىزعا قاعىپ سالىپ، جۇتىپ جىبەرۋگە داعدىلانعان جىمسىما ەسىمدى تۇلكى بيىل تاعى كەلدى. ول توبەدەگى قالىڭ بۇتانىڭ اراسىنا تىعىلىپ جاتىپ، اينالانى مۇقيات بارلاۋعا كىرىستى. كىم بىلەدى، وزىنەن قۋاتتى، ازۋ ءتىسى اقسيعان جىرتقىش پا، الدە ۇڭعىسىنان وت شاشاتىن تاياعىن ارقالاعان ادامدار ما، ايتەۋىر بىرەۋلەر كەزدەسە قالسا ومىرىنە ءسوزسىز ءقاۋىپ ءتوندىرۋى مۇمكىن. سوندىقتان ساق ءجۇرىپ، ساق تۇرۋدى ادەتكە اينالدىرعان.

ۇياداعى بالاپاندار ءسال شيراعاننان كەيىن، اكە-شەشەسىنىڭ كور­سەتكەن ۇلگىسى بويىنشا تومەن قاراي الما-كەزەك سەكىرىپ جاتادى. تاسقا سوعىلىپ جارالانۋ دەگەن بۇلاردا بولمايدى. قاۋىرسىنشا قالقىپ تومەندەيدى. ال قورقاقتارى ۇيادا جالعىز قالادى دا، اڭدىپ جۇرگەن شاعالانىڭ نەمەسە باسقا قانىشەر قۇستاردىڭ ازىعىنا اينالادى. مۇنداي وقيعانى جىمسىما ءوز كوزىمەن تالاي كورگەن.

ەندى عانا ورنىنان تۇرا بەرگەندە جارتاس بۇرىشىنان ەكى ادام­نىڭ شىعا كەلگەنى، جىمسىما بۇعا قالدى. ولار تاستاقتى قۇم بەتىن بارلاي قاراپ، قىسقا ساپتى كۇرەكتەرىمەن جەر قازا باس­تادى. سالدەن كەيىن ۇلكەن دوربادان الىنعان، ورتاسى دوڭگەلەك، ەكى قۇلاعى ەدىرەيگەن بىردەڭەنى الىپ، شۇڭقىرعا كومدى. مايدا شىعىرشىقتارمەن ءوزارا جالعاستىرىلعان تەمىر ارقاننىڭ ەكىنشى باسىنداعى قازىقتى جەرگە قاقتى، ىرعاپ بايقادى. مۇنىڭ قاقپان ەكەنىن تاجىريبەلى جىمسىما بىردەن بىلە قويدى.

— كوزگە تۇسپەي تۇرعاندا قارامدى باتىرايىن، — دەپ كۇبىرلەدى دە تار جىرانىڭ ءىشىن قۇلديلاپ تايىپ تۇردى.

ساقتىق كەرەك

بۇلار بەلگىلەنگەن كۇنى ساپارعا شىعىپ، بەلگىلى بۇتانىڭ تۇبىنە كەلىپ جاسىرىندى.

— ساقتىق كەرەك، الدىمەن جاقسىلاپ باقىلايىق. قاۋىپ-قاتەر بىلىنبەسە ىسكە كىرىسەمىز، — جىمسىما اينالاعا ويلانا كوز جۇگىرتتى.

— ءيا، — بولتىرىكتىڭ اشا بەرگەن اۋزىن الاقانىمەن جابا قويعان سەرىگى: دىمىڭدى شىعارما! — دەدى قاتۋلانىپ. — بىرەۋ-مىرەۋ ەستىپ قا­لۋى مۇمكىن.

ەكەۋى جارتى ساعاتتاي ءۇنسىز جاتتى. توڭىرەكتەن سەكەمدەنەر ەشتەڭە بايقالماعان سوڭ:

— كوڭىلشەك، سەن مەنىڭ شىنايى دوسىمسىڭ. سوندىقتان العاشقى ءدامدى سەن تاتسىن دەگەن ۇيعارىمعا كەلدىم. انا ۇلكەن جارتاستى كوردىڭ بە؟

— كوردىم.

— سونىڭ قاسىنا بارساڭ ۇيادان سەكىرىپ تۇسكەن بالاپانداردى بايقايسىڭ، ال دا شەتىنەن جۇتا بەر. قارنىڭ تويعاندا قولىڭدى بۇلعا، وعان دەيىن مەن كۇزەتشىلىك مىندەتتى اتقارا تۇرايىن، كىم بىلەدى، وقىس وقيعالار بولىپ قالۋى عاجاپ ەمەس. ال ەندى جونەل.

شىنىندا دا جارتاس تۇبىنە جوعارعى جاقتان قالبالاقتاپ جەرگە تۇسكەن بالاپاندار از بولماي شىقتى. ارانى اشىلىپ كەتكەن بولتىرىك ولاردى شەتىنەن قىلعىتىپ جاتىر. ءسويتىپ ارى-بەرى شاپقىلاپ جۇرگەندە بىردەڭە سارت ەتە ءتۇستى دە، الدىڭعى وڭ اياعىنىڭ جىلىنشىگىن وپىرىپ جىبەردى. سەرپىنى سونداي قۋاتتى ەكەن، قاڭق ەتۋگە شاماسى ارەڭ كەلىپ، سۇلاپ ءتۇستى.

جاعدايدىڭ وسىلاي بولارىن الدىن الا سەزگەن جىمسىما ور­نىنان تۇرىپ، كەرىلىپ، سوزىلدى. سونان سوڭ اياڭداپ جارتاسقا قاراي بەتتەدى.

جازمىشتان وزمىش جوق

قاقپاننىڭ شىنجىرىن، سەرىپپەلەرىن، ارا سياقتى تىستەرىن مۇ­قيات قاراپ شىققان جىمسىما كۇرسىنىپ قويىپ:

— مۇنداي بالەنى ءبىرىنشى رەت كورۋىم، — دەدى بىلە تۇرسا دا، شىمىرىكپەي، — بۇدان قۇتقارۋعا شامام كەلمەيدى.

— جانىمدى كوزىمە كورسەتتى عوي، — دەپ باجىلدادى بولتىرىك. — اقىلىڭ بار ەدى عوي، ءبىر امالىن تاپساڭشى؟..

— قالاي، ءقايتىپ؟.. اعاش بولسا ءبىر ءسارى، بۇل تەمىر ەمەس پە، نە ىستەيسىڭ بۇعان.

— دوس ەدىك قوي، قالاي قيىپ تاستاماقشىسىڭ؟

— جازمىشتان وزمىش جوق. قۇداي باسقا سالعانىن كورۋدەن باس­­قا نە شارا بار؟ — دەدى جىمسىما جيناپ العان بالاپاندارىن بىرىنەن كەيىن ءبىرىن قىلعىتىپ جاتىپ. — مەن ساعان بيىل بارماي-اق قوي دەپ ەسكەرتتىم بە، ەسكەرتتىم. ەندى ءتىلىمدى الماعان وزىڭنەن كور...

باسىنان سيپاماق بولىپ سوزا بەرگەن جىمسىمانىڭ قولىن كو­ڭىلشەك تىستەپ الماقشى بولىپ ەدى، اناۋ سونى سەزگەندەي تارتىپ الا قويدى.

قارنى ابدەن تويىپ، كەكىرە باستاعان جىمسىما بۇتا سىنىعى­مەن ءتىسىن شۇقىلاپ تۇرىپ:

— قوش بول، دوسىم، — دەپ قويدى مىسقىلدى كۇلكىمەن.

جىمسىما ون شاقتى قادام ۇزاي بەرگەندە الدەنەنىڭ سارت ەتە ءتۇس­كەن دىبىسىن بولتىرىك انىق ەستىدى، كادىمگى وزىنە تانىس دىبىس. اياعىنىڭ اۋىرعانىن ەلەمەي، موينىن سوزىپ قارادى. قارادى دا جالعان دوسىنىڭ سيراعىنا جارماسقان ەكىنشى قاقپانمەن ارپالىسىپ جاتقانىن بايقادى. ءوزى ءولىم اۋزىندا تۇرسا دا ءبىر ءتۇرلى ايىزى قانىپ قالعانىن ىشتەن سەزىندى. «كۇلمە دوسقا، كەلەر باسقا دەگەن وسى ەكەن-اۋ»، — دەدى مۇڭايىپ.

---