كيبەرمادەنيەت جاڭا تەحنوكراتيالىق زامان ءومىرى
ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتى
فيلوسوفيا جانە ساياساتتانۋ فاكۋلتەتىنىڭ
مادەنيەتتانۋ ماماندىعىنىڭ 4 كۋرس ستۋدەنتى
بازارباي جاسمين
پراكتيكا جەتەكشىسى: ەسبولوۆا م.ا.
كيبەرمادەنيەت كوممۋنيكاسيالار مەن ات-نى مادەني تالداۋعا باعىتتالعان جاڭا ءپانارالىق زەرتتەۋ سالاسىن بىلدىرەدى. پ.ليەۆيدىڭ ايتۋى بويىنشا كيبەرمادەنيەت دەپ «كيبەركەڭىستىكتەگى ولاردىڭ جالپى دامۋىنداعى ادىستەردىڭ (ماتەريالدى جانە ينتەللەكتۋالدى)، پراكتيكانىڭ، تاسىلدەردىڭ، ويلاۋ تاسىلدەرىنىڭ جانە قۇندىلىقتاردىڭ جيىنتىعى» دەپ تۇسىنەدى. كيبەرمادەنيەت - بۇل كيبەركەڭىستىكتىڭ تابيعاتىمەن انىقتالاتىن «تانىمعا جاڭا قاتىناس» - «اقپارات مۇحيتىن، بەلگىلەردىڭ عالامدىق مۇحيتىن قۇراتىن اقپاراتتىق اعىم». ول تولىق باقىلاۋعا جاتپايتىن شەكسىز ءبىلىم كەڭىستىگىن جاسايدى. ليەۆي كيبەركەڭىستىكتەگى ءبىلىمدى دەرەكسىز ءبىلىم رەتىندە ەمەس، «ونى مەكەندەيتىن ادامدار مەن توپتاردىڭ كورىنەتىن جانە ايقىن كورىنىسى» دەپ سانايدى. ول اۋىزشا مادەنيەتتىڭ تەحنولوگياسىن ونىڭ مۇشەلەرى اراسىنداعى تىكەلەي جانە جەدەل بايلانىسىن ساقتاۋعا ارنالعان ورتا رەتىندە سيپاتتايدى. جانە، سايىپ كەلگەندە، كيبەرمادەنيەت ءوزىنىڭ جەلىسىندە اينالاتىن تانىم مادەنيەتىنىڭ كەڭىستىگى، وزىندىك ۋتوپيا نەمەسە ەكستەرريتوريالدىلىقتىڭ ءبىر ءتۇرى رەتىندە قاراستىرىلادى.
كيبەرمادەنيەتكە جەلىلەرگە قوسىلعان كومپيۋتەردى قولداناتىن يدەالدى فورمالار (يدەيالار، قۇندىلىقتار، اففەكتتەر، ماعىنا، ءدام) مەن دەنەلەردى شىعاراتىن جانە وزگەرتەتىن تاجىريبەلەر مەن قۇرىلىمداردىڭ ۇنەمى ءوزارا ءوندىرىسى مەن كوبەيۋى جاتادى. كيبەرمادەنيەت ءوزىن-وزى انىقتايتىن ىلمەكتەردە ۇنەمى كوبەيىپ وتىراتىن تاجىريبەلەر مەن قۇرىلىمداردىڭ ءوزىن-وزى ۇيىمداستىراتىن جۇيەسى رەتىندە قارقىندى داميدى.
كيبەرمادەنيەتتى قايشىلىقتار، قاراما-قايشىلىقتار مەن كۇرەس بىرلىگىنىڭ ديالەكتيكالىق جۇيەسى دەپ تۇسىنۋگە بولادى. ينتەرنەت جۇيە رەتىندە قازىرگى قوعامنىڭ ىشكى قايشىلىقتارىن كورسەتەدى. ينتەرنەت جاقسى دا، جامان دا ەمەس، ءبىراق وندا دامىپ كەلە جاتقان سيمۆولدىق تاجىريبەلەر ولاردىڭ تۋىنداعان قۇرىلىمدىق كونتەكستتەرىنە قاراما-قايشى كەلەدى.
ا.كۋادرەنىڭ ايتۋىنشا، كيبەرمادەنيەت قارىم-قاتىناستىڭ جاڭا ءتۇرىن نەمەسە «كوممۋنيكاتيۆتى مۋتاسيانى» تۋدىرادى، اتاپ ايتقاندا:
1) جاڭا قارىم-قاتىناس رەجيمى قازىرگى زامانعى مادەنيەتتىڭ ءبىر اسپەكتىسى عانا ەمەس، سونىمەن بىرگە مادەنيەتتىڭ سەميوتيكالىق ءۇي-جايلارىنىڭ وزگەرۋىنە اكەلەدى («جاڭا ءمان»)؛
2) كيبەرمادەنيەت - سيممەتريالى جانە بىركەلكى بولىنگەن بەلگىلەردىڭ وتە كۇردەلى جۇيەسى. سونىمەن قاتار، ءاربىر قولدانۋشىنى بۇدان بىلاي ونىڭ الەۋمەتتىك قاباتقا قاتىناسى ارقىلى انىقتاۋ مۇمكىن ەمەس. كيبەرمادەنيەت 1 باتىرۋدى بىلدىرەدى؛
3) كيبەرمادەنيەت ۇجىمدىق ەلىكتەۋ جانە ابستراكتىلى شىندىقتى نىعايتۋعا مۇمكىندىك بەرەدى؛
4) كيبەرمادەنيەت - ادامزات تاريحىندا بولماعان سەميوتيكالىق كۇردەلىلىكتىڭ جاڭا دەڭگەيى.
اقپاراتتىق-كوممۋنيكاسيالىق تەحنولوگيالار قوعام ومىرىنەن الىنعان كەز-كەلگەن ءۇزىندى ونىڭ ۆيرتۋالدى «قوسارىنا» سايكەس كەلۋى كەرەك جاعداي تۋعىزادى. نارىق نەمەسە مەملەكەت، ەلەكتروندى بيزنەس نەمەسە ەلەكتروندى ۇكىمەت، ەلەكتروندى ساۋدا نەمەسە ەلەكتروندى وقىتۋ بولسىن، كەز-كەلگەن الەۋمەتتىك سالا ۆيرتۋالدى كەڭىستىككە بايلانىستى سياقتى.
كيبەرمادەنيەتتى زەرتتەۋدىڭ ءتورت ءتاسىلى بار: ۋتوپيالىق، اقپاراتتىق، انتروپولوگيالىق جانە گنوسەولوگيالىق.
You Might Also Like
-
ءال-فارابي اتىنداعى قازۇۋ-دىڭ قازاق ءتىلى جانە ادەبيەتى ماماندىعىنىڭ-كۋرس ستۋدەنتتەرى احمەت بايتۇرسىن ۇلى مۇراجاي – ءۇي جانىنان اشىلعان «ءتىل–قۇرال» وقۋ-ادىستەمەلىك، عىلىمي-زەرتت...
-
«تاۋلاردى الاسارتپاي، دالانى اسقاقتاتايىق» دەپ ءۇن قاتىپ، وزگە تىلدە جازسا دا ءوز ەلىن، ءتىلىن سۇيگەن، حالقىن ءقادىر تۇتقان قازاقتىڭ ءبىرتۋار ازاماتتارىنىڭ ءبىرى – ولجاس سۇلەيمەنوۆ. تۋى...
