لينگۆومادەنيەتتانىم – ءتىل بىلىمىندەگى جاڭا عىلىمي باعىت
لينگۆومادەنيەتتانىم – ءتىل بىلىمىندەگى جاڭا عىلىمي باعىت
تۇركىتانۋدا فرازەولوگيزم تۋرالى العاشقى ەڭبەكتەر 40 - جىلداردان كەيىن جارىق كوردى. تۇركى فرازەولوگياسىن (ءازىربايجان، باشقۇرت، قازاق، قىرعىز، تاتار، وزبەك، ت. ب.) زەرتتەۋدە العاشقى اتسالىسقان قازاق عالىمى ءى. كەڭەسبايەۆ بولاتىن.
بۇل سالاداعى عىلىمي ەڭبەكتەردىڭ ءتىل – تىلدەگى فرازەولوگيزمدەردىڭ تۇلعالىق، ماعىنالىق جاقتارىنىڭ كۇردەلىلىگىنە قاراي، زەرتتەۋ ادىستەرىنىڭ باعىت - باعدارى ءار الۋان. ەلۋىنشى جىلداردان كەيىن تۇركىتانۋدا فرازەولوگيزمدەردىڭ ءتىل بىلىمىندە جەكە ءپان رەتىندە قالىپتاسۋ جولىندا كوپتەگەن ماسەلەلەردى عىلىمي تۇرعىدا شەشۋدە ۇلكەن وزگەرىستەر باستالدى. بۇل رەتتە باسپا بەتىنە جاريالانعان جالپى فرازەولوگيزم تۋرالى ەڭبەكتەرگە شولۋ جاساساق، تۇركىتانۋدا ايتارلىقتاي ناتيجەلەر بار ەكەنى بايقالادى.
العاشقى كەزەڭدە ءار ۇلتتىڭ ءوز تىلىندەگى تۇراقتى ءسوز تىركەستەرىنىڭ نەگىزىن ايقىنداۋ، سارالاۋ باعىتى تۇرادى. ءتىلشى عالىمداردىڭ ءار جىلدارى جارىق كورگەن زەرتتەۋلەرى وسىنىڭ ايعاعى. قازاق فرازەولوگياسىنىڭ كوش باستاۋىنان كەيىن - اق (ءى. كەڭەسبايەۆ)، ۇيعىر تىلىندەگى تۇراقتى ءسوز تىركەستەرى – چ. سايفۋللين؛ ءازىربايجان فرازەولوگياسى – ا. بايراموۆ؛ وزبەك فرازەولوگياسىنىڭ ماسەلەلەرى – ش. راحماتۋللايەۆ؛ تۇرىك تىلىندەگى يديومالار – ا. دولگانوۆ، تۇركىمەن تىلىندەگى يديومالار – ك. بابايەۆ، قىرعىز تىلىندەگى يديومالار – ج. وسمانوۆا، قۇمىق تىلىندەگى فرازەولوگيزمدەر تۋرالى – ك. دويبوۆا، قاراشاي – بالقار تىلىندەگى فرازەولوگيا – ز. جاراشۋيەۆا، باشقۇرت تىلىندەگى فرازەولوگيزمدەر – ز. ۋراپسين، چۋۆاش تىلىندەگى فرازەولوگيزمدەر – م. چەرنوۆتاردىڭ ت. ب. زەرتتەۋىمەن جارىق كوردى.
فرازەولوگيالىق ورامدار تىلدىك ەدينيسا رەتىندە لەكسيكا – سەمانتيكالىق جاعىنان سان قىرلى. بۇل ماسەلەلەردى تەوريالىق جاعىنان دامىتۋ تولىق شەشىمىن تاپتى دەۋ قيىن. كەرىسىنشە جان - جاقتى تۇبەگەيلى زەرتتەۋ مەن ءتۇرلى وي - پىكىرلەردىڭ اراسالماعى ءتىل - تىلدەگى تۇراقتى فرازەولوگيالىق تۇلعالاردىڭ ءالى دە بولسا، عالىمدار نازارىنان تىس قالعان جاقتارى بار ەكەندىگىن كورسەتەدى. فت*- لار قۇرامىن، ونىڭ سەمانتيكالىق – تاقىرىپتىق اياسىن عىلىمي تۇردە تۇجىرىمداۋ س. مۋراتوۆ، ءا. قايداروۆ ت. ب. ەڭبەكتەرىنە نەگىز بولدى.
تۇركىتانۋدا فرازەولوگيزم تۋرالى العاشقى ەڭبەكتەر 40 - جىلداردان كەيىن جارىق كوردى. تۇركى فرازەولوگياسىن (ءازىربايجان، باشقۇرت، قازاق، قىرعىز، تاتار، وزبەك، ت. ب.) زەرتتەۋدە العاشقى اتسالىسقان قازاق عالىمى ءى. كەڭەسبايەۆ بولاتىن.
بۇل سالاداعى عىلىمي ەڭبەكتەردىڭ ءتىل – تىلدەگى فرازەولوگيزمدەردىڭ تۇلعالىق، ماعىنالىق جاقتارىنىڭ كۇردەلىلىگىنە قاراي، زەرتتەۋ ادىستەرىنىڭ باعىت - باعدارى ءار الۋان. ەلۋىنشى جىلداردان كەيىن تۇركىتانۋدا فرازەولوگيزمدەردىڭ ءتىل بىلىمىندە جەكە ءپان رەتىندە قالىپتاسۋ جولىندا كوپتەگەن ماسەلەلەردى عىلىمي تۇرعىدا شەشۋدە ۇلكەن وزگەرىستەر باستالدى. بۇل رەتتە باسپا بەتىنە جاريالانعان جالپى فرازەولوگيزم تۋرالى ەڭبەكتەرگە شولۋ جاساساق، تۇركىتانۋدا ايتارلىقتاي ناتيجەلەر بار ەكەنى بايقالادى.
العاشقى كەزەڭدە ءار ۇلتتىڭ ءوز تىلىندەگى تۇراقتى ءسوز تىركەستەرىنىڭ نەگىزىن ايقىنداۋ، سارالاۋ باعىتى تۇرادى. ءتىلشى عالىمداردىڭ ءار جىلدارى جارىق كورگەن زەرتتەۋلەرى وسىنىڭ ايعاعى. قازاق فرازەولوگياسىنىڭ كوش باستاۋىنان كەيىن - اق (ءى. كەڭەسبايەۆ)، ۇيعىر تىلىندەگى تۇراقتى ءسوز تىركەستەرى – چ. سايفۋللين؛ ءازىربايجان فرازەولوگياسى – ا. بايراموۆ؛ وزبەك فرازەولوگياسىنىڭ ماسەلەلەرى – ش. راحماتۋللايەۆ؛ تۇرىك تىلىندەگى يديومالار – ا. دولگانوۆ، تۇركىمەن تىلىندەگى يديومالار – ك. بابايەۆ، قىرعىز تىلىندەگى يديومالار – ج. وسمانوۆا، قۇمىق تىلىندەگى فرازەولوگيزمدەر تۋرالى – ك. دويبوۆا، قاراشاي – بالقار تىلىندەگى فرازەولوگيا – ز. جاراشۋيەۆا، باشقۇرت تىلىندەگى فرازەولوگيزمدەر – ز. ۋراپسين، چۋۆاش تىلىندەگى فرازەولوگيزمدەر – م. چەرنوۆتاردىڭ ت. ب. زەرتتەۋىمەن جارىق كوردى.
فرازەولوگيالىق ورامدار تىلدىك ەدينيسا رەتىندە لەكسيكا – سەمانتيكالىق جاعىنان سان قىرلى. بۇل ماسەلەلەردى تەوريالىق جاعىنان دامىتۋ تولىق شەشىمىن تاپتى دەۋ قيىن. كەرىسىنشە جان - جاقتى تۇبەگەيلى زەرتتەۋ مەن ءتۇرلى وي - پىكىرلەردىڭ اراسالماعى ءتىل - تىلدەگى تۇراقتى فرازەولوگيالىق تۇلعالاردىڭ ءالى دە بولسا، عالىمدار نازارىنان تىس قالعان جاقتارى بار ەكەندىگىن كورسەتەدى. فت*- لار قۇرامىن، ونىڭ سەمانتيكالىق – تاقىرىپتىق اياسىن عىلىمي تۇردە تۇجىرىمداۋ س. مۋراتوۆ، ءا. قايداروۆ ت. ب. ەڭبەكتەرىنە نەگىز بولدى.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
