م. ماقاتايەۆ «اققۋلار ۇيىقتاعاندا» پوەماسى
قازاق ادەبيەتى 8 سىنىپ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: م. ماقاتايەۆ «اققۋلار ۇيىقتاعاندا» پوەماسى
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىك – پوەمانىڭ نەگىزگى كەيىپكەرى انا بەينەسى ارقىلى كول ەركەسى اققۋعا جاسالعان قياناتتىڭ قايعىلى وقيعاعا ۇعىندىرۋ سەبەبىن تانىتۋ.
دامىتۋشىلىق – وقۋشىلاردىڭ پىكىرتالاسىن ۇيىمداستىرۋ، ءوز ويىن دۇرىس تۇجىرىمداپ، دالەلمەن جەتكىزە بىلۋگە، ەركىن سويلەۋىنە داعدىلاندىرۋ،
تاربيەلىك – وقۋشىلاردى ىزگىلىككە، ادامگەرشىلىككە، قورشاعان ورتانى قورعاي بىلۋگە تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: اقىن سۋرەتى، كىتاپتار، اققۋ تۋرالى جازىلعان ناقىل سوزدەر، سىزبا – كەستەلەر.
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا ساباق
ساباقتىڭ ءادىسى: تالداۋ، سۇراق – جاۋاپ، پىكىر سايىس
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى. وقۋشىلارمەن امانداسۋ، تۇگەلدەۋ، ساباقتىڭ تاقىرىبىمەن، جوسپارىمەن، ماقساتىمەن تانىستىرۋ.
ءىى. «توپتاستىرۋ» ستراتەگياسى. «مۇقاعالي الەمىنە ساياحات»
ءىىى. وي شاقىرۋ. «مەنىڭ مۇقاعاليىم»
1. مۇقاعاليدىڭ تۋعان جەرى؟ (الماتى وبلىسى، رايىمبەك اۋدانى، قاراساز اۋىلى)
2. ءومىر سۇرگەن جىلدارى؟ (1931 - 1976 ج. ج)
3. اكەسى مەن اناسىڭ ەسىمى؟ (سۇلەيمەن، ناعيمان)
4. مۇقاعالي اقىننىڭ جىر جيناقتارىن اتا. («ارمىسىزدار، دوستار»، «قارلىعاشىم، كەلدىڭ بە؟»، «داريعا جۇرەك»، «شولپان»، «ءومىر داستانى»، ت. ب.)
5. مۇقاعالي اقىن كىمنىڭ تاربيەسىندە بولدى؟ (اجەسىنىڭ. ول «مەنى سوزگە، جىرعا ءۇيىر ەتكەن – اجەم» دەيدى. اقىن اجەسىنىڭ اتى – تيىن. كەلىندەرى ونى «ماقپال اپا» دەگەن.)
6. اقىننىڭ پوەمالارىن اتاڭىز. («اقۋلار ۇيىقتاعاندا»، «ارۋ – انا»، «رايىمبەك»، ت. ب.)
م. ماقاتايەۆ ءوزى ايتقان ەكەن: «مەنىڭ قىمباتتى دوستارىم! ەگەر سىزدەر شىنىمەن مەنىڭ ءومىربايانىمدى، شىعارمالارىمدى زەرتتەمەك بولساڭدار، وندا مەن نە جازسام، سونىڭ ءبارىن تۇگەل وقىپ شىعۋدى ۇمىتپاعايسىزدار. مەنى ءوز ولەڭدەرىمنەن قاراماۋلارىڭىزدى وتىنەم. ەستەرىڭىزدە بولسىن، مەنىڭ ولەڭىم جەكە تۇرعاندا تۇك تە ەمەس. بىرىكتىرىپ قاراعاندا ول پوەما ىسپەتتى. باسى جانە اياعى بار. ول كەيدە كۇلىمدەگەن، كەيدە تۇڭىلگەن جانىمنىڭ قۇددى داۋسىنداي...»
ا) اققۋ قانداي قۇس؟
اققۋدى اتۋعا بولمايدى.
اققۋ - كيەلى قۇس، سۇلۋلىقتىڭ، پاكتىكتىڭ بەلگىسى.
اققۋ – تابيعاتتىڭ جاراتىلىسى، ءبىراق ءومىر سۇرۋگە ءتيىس.
اققۋ – ماحاببات بەلگىسى، ماحابباتتى قورلاۋعا بولمايدى.
“اققۋدى اتپا، ماحابباتتى ساتپا” دەگەن دانا ءسوز بار.
ءا) پوەماعا وقۋشىلارمەن بىرىگە وتىرىپ مازمۇندىق جوسپار قۇرۋ.
ب) «مۇقاعالي – سۋرەتكەر اقىن». پوەماداعى سيۋجەتتىك وقيعلاردىڭ كومپوزيسيالىق قۇرىلىمىنا تالداۋ.
وقيعانىڭ باستالۋى. جەتىمكول تۋرالى اڭىزدار. كول ەركەسى – سۇلۋ اققۋلار
وقيعانىڭ دامۋى. اۋرۋ بالا، ءتاۋىپ ايتقان ەم.
وقيعانىڭ شيەلەنىسۋى. اققۋدى اتقان انا. استان – كەستەن كول بەتى.
وقيعانىڭ شارىقتاۋ شەگى. اققۋدىڭ كيەسى. جالعىز ۇلدىڭ ءولىمى. كيە قاسىرەتىن تارتقان انا.
وقيعانىڭ اياقتالۋى. اققۋىنان ايىرىلعان جەتىمكول.
• كومپوزيسيالىق قۇرىلىمىنا تالداۋ.
وقيعانىڭ باستالۋى: جەتىمكولدىڭ تاماشا سۇلۋ تابيعاتى.
وقيعانىڭ بايلانىسۋى: جەتىمكولگە اققۋلاردىڭ كەلۋى.
وقيعانىڭ دامۋى: اۋرۋ بالا مەن انانىڭ شاراسىزدىعى.
وقيعانىڭ شيەلەنىسۋى: سورلى انانىڭ مىلتىعىمەن كولگە كەلۋى.
وقيعانىڭ شارىقتاۋ شەگى: انانىڭ اققۋلاردى اتۋى.
وقيعانىڭ شەشىمى: بالانىڭ ءولۋى. جەتىمكولگە اققۋلاردىڭ قايتا اينالىپ كەلمەۋى.
ءمۇعالىم ءسوزى: بالالار، ادام – تابيعات پەرزەنتى. دۇنيەدە ەكى انا بار: ءبىرى – تىرشىلىكتىڭ اناسى تابيعات اناسى، ەكىنشىسى ادام اناسى. ەكەۋى دە مەيىرىمدى. وسى ەكى اناعا دا قاتالدىق كورسەتۋگە، جانىن جارالاۋعا بولمايدى.
ۇيگە تاپسىرما:
«اققۋ – كولدىڭ ەركەسى» شاعىن ەسسە جازۋ.
ساحنالىق كورىنىس.
1. كولدە ءجۇزىپ جۇرگەن جانە جارالى اققۋدىڭ ءرولىن سومدايدى.
2. اققۋدى اتقان انا، ودان كەيىنگى انانىڭ زارىن سومدايدى.
گ) شىعارما كەيىپكەرلەرىنە مىنەزدەمە بەرۋ.
م. ماقاتايەۆ «اققۋلار ۇيىقتاعاندا» پوەماسى. جۇكتەۋ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: م. ماقاتايەۆ «اققۋلار ۇيىقتاعاندا» پوەماسى
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىك – پوەمانىڭ نەگىزگى كەيىپكەرى انا بەينەسى ارقىلى كول ەركەسى اققۋعا جاسالعان قياناتتىڭ قايعىلى وقيعاعا ۇعىندىرۋ سەبەبىن تانىتۋ.
دامىتۋشىلىق – وقۋشىلاردىڭ پىكىرتالاسىن ۇيىمداستىرۋ، ءوز ويىن دۇرىس تۇجىرىمداپ، دالەلمەن جەتكىزە بىلۋگە، ەركىن سويلەۋىنە داعدىلاندىرۋ،
تاربيەلىك – وقۋشىلاردى ىزگىلىككە، ادامگەرشىلىككە، قورشاعان ورتانى قورعاي بىلۋگە تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: اقىن سۋرەتى، كىتاپتار، اققۋ تۋرالى جازىلعان ناقىل سوزدەر، سىزبا – كەستەلەر.
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا ساباق
ساباقتىڭ ءادىسى: تالداۋ، سۇراق – جاۋاپ، پىكىر سايىس
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى. وقۋشىلارمەن امانداسۋ، تۇگەلدەۋ، ساباقتىڭ تاقىرىبىمەن، جوسپارىمەن، ماقساتىمەن تانىستىرۋ.
ءىى. «توپتاستىرۋ» ستراتەگياسى. «مۇقاعالي الەمىنە ساياحات»
ءىىى. وي شاقىرۋ. «مەنىڭ مۇقاعاليىم»
1. مۇقاعاليدىڭ تۋعان جەرى؟ (الماتى وبلىسى، رايىمبەك اۋدانى، قاراساز اۋىلى)
2. ءومىر سۇرگەن جىلدارى؟ (1931 - 1976 ج. ج)
3. اكەسى مەن اناسىڭ ەسىمى؟ (سۇلەيمەن، ناعيمان)
4. مۇقاعالي اقىننىڭ جىر جيناقتارىن اتا. («ارمىسىزدار، دوستار»، «قارلىعاشىم، كەلدىڭ بە؟»، «داريعا جۇرەك»، «شولپان»، «ءومىر داستانى»، ت. ب.)
5. مۇقاعالي اقىن كىمنىڭ تاربيەسىندە بولدى؟ (اجەسىنىڭ. ول «مەنى سوزگە، جىرعا ءۇيىر ەتكەن – اجەم» دەيدى. اقىن اجەسىنىڭ اتى – تيىن. كەلىندەرى ونى «ماقپال اپا» دەگەن.)
6. اقىننىڭ پوەمالارىن اتاڭىز. («اقۋلار ۇيىقتاعاندا»، «ارۋ – انا»، «رايىمبەك»، ت. ب.)
م. ماقاتايەۆ ءوزى ايتقان ەكەن: «مەنىڭ قىمباتتى دوستارىم! ەگەر سىزدەر شىنىمەن مەنىڭ ءومىربايانىمدى، شىعارمالارىمدى زەرتتەمەك بولساڭدار، وندا مەن نە جازسام، سونىڭ ءبارىن تۇگەل وقىپ شىعۋدى ۇمىتپاعايسىزدار. مەنى ءوز ولەڭدەرىمنەن قاراماۋلارىڭىزدى وتىنەم. ەستەرىڭىزدە بولسىن، مەنىڭ ولەڭىم جەكە تۇرعاندا تۇك تە ەمەس. بىرىكتىرىپ قاراعاندا ول پوەما ىسپەتتى. باسى جانە اياعى بار. ول كەيدە كۇلىمدەگەن، كەيدە تۇڭىلگەن جانىمنىڭ قۇددى داۋسىنداي...»
ا) اققۋ قانداي قۇس؟
اققۋدى اتۋعا بولمايدى.
اققۋ - كيەلى قۇس، سۇلۋلىقتىڭ، پاكتىكتىڭ بەلگىسى.
اققۋ – تابيعاتتىڭ جاراتىلىسى، ءبىراق ءومىر سۇرۋگە ءتيىس.
اققۋ – ماحاببات بەلگىسى، ماحابباتتى قورلاۋعا بولمايدى.
“اققۋدى اتپا، ماحابباتتى ساتپا” دەگەن دانا ءسوز بار.
ءا) پوەماعا وقۋشىلارمەن بىرىگە وتىرىپ مازمۇندىق جوسپار قۇرۋ.
ب) «مۇقاعالي – سۋرەتكەر اقىن». پوەماداعى سيۋجەتتىك وقيعلاردىڭ كومپوزيسيالىق قۇرىلىمىنا تالداۋ.
وقيعانىڭ باستالۋى. جەتىمكول تۋرالى اڭىزدار. كول ەركەسى – سۇلۋ اققۋلار
وقيعانىڭ دامۋى. اۋرۋ بالا، ءتاۋىپ ايتقان ەم.
وقيعانىڭ شيەلەنىسۋى. اققۋدى اتقان انا. استان – كەستەن كول بەتى.
وقيعانىڭ شارىقتاۋ شەگى. اققۋدىڭ كيەسى. جالعىز ۇلدىڭ ءولىمى. كيە قاسىرەتىن تارتقان انا.
وقيعانىڭ اياقتالۋى. اققۋىنان ايىرىلعان جەتىمكول.
• كومپوزيسيالىق قۇرىلىمىنا تالداۋ.
وقيعانىڭ باستالۋى: جەتىمكولدىڭ تاماشا سۇلۋ تابيعاتى.
وقيعانىڭ بايلانىسۋى: جەتىمكولگە اققۋلاردىڭ كەلۋى.
وقيعانىڭ دامۋى: اۋرۋ بالا مەن انانىڭ شاراسىزدىعى.
وقيعانىڭ شيەلەنىسۋى: سورلى انانىڭ مىلتىعىمەن كولگە كەلۋى.
وقيعانىڭ شارىقتاۋ شەگى: انانىڭ اققۋلاردى اتۋى.
وقيعانىڭ شەشىمى: بالانىڭ ءولۋى. جەتىمكولگە اققۋلاردىڭ قايتا اينالىپ كەلمەۋى.
ءمۇعالىم ءسوزى: بالالار، ادام – تابيعات پەرزەنتى. دۇنيەدە ەكى انا بار: ءبىرى – تىرشىلىكتىڭ اناسى تابيعات اناسى، ەكىنشىسى ادام اناسى. ەكەۋى دە مەيىرىمدى. وسى ەكى اناعا دا قاتالدىق كورسەتۋگە، جانىن جارالاۋعا بولمايدى.
ۇيگە تاپسىرما:
«اققۋ – كولدىڭ ەركەسى» شاعىن ەسسە جازۋ.
ساحنالىق كورىنىس.
1. كولدە ءجۇزىپ جۇرگەن جانە جارالى اققۋدىڭ ءرولىن سومدايدى.
2. اققۋدى اتقان انا، ودان كەيىنگى انانىڭ زارىن سومدايدى.
گ) شىعارما كەيىپكەرلەرىنە مىنەزدەمە بەرۋ.
م. ماقاتايەۆ «اققۋلار ۇيىقتاعاندا» پوەماسى. جۇكتەۋ
You Might Also Like
