سوڭعى جاڭارتۋ

(وزگەرتىلگەن ۋاقىتى 4 كۇن بۇرىن)
ماعجان جۇمابايەۆ ءومىرى، شىعارماشىلىعى
سىنىپ: 9 – سىنىپ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ماعجان جۇمابايەۆ ءومىرى، شىعارماشىلىعى
ساباقتىڭ ماقساتى:
ا) بىلىمدىلىگى: جىر پىراعى – ماعجان تۋرالى دەرەكتەر بەرۋ، شىعارمالارى تۋرالى تۇسىنىكتەر بەرۋ ارقىلى جاڭا تاقىرىپ بويىنشا بىلىمدىلىكتەرىن قالىپتاستىرۋ.
ءا) دامىتۋشىلىعى: اقىن شىعارمالارى ارقىلى وقۋشىلاردىڭ ادەبيەتكە دەگەن تانىم - بىلىكتەرىن شىڭداۋ.
ب) تاربيەلىلىگى: ەلىن، جەرىن سۇيۋگە تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا ءبىلىمدى يگەرۋ
ساباقتىڭ ءادىسى: ءتۇسىندىرۋ، سۇراق - جاۋاپ، ەكى جاقتى كۇندەلىك، توپتاستىرۋ
كورنەكى قۇرالدار: اقىن كىتاپتارى، اقىن سۋرەتى
ساباقتىڭ قۇرىلىمى: 1. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
جاڭا ماتەريالعا تىرەك بولاتىن ءبىلىم مەن ىسكەرلىكتى جاڭعىرتۋ.
2. جاڭا ساباق / حرونولوگيالىق كەستە بويىنشا اقىن ءومىرى، شىعارماشىلىعى تۋرالى ايتۋ/
3. ماعجان ولەڭدەرىمەن تانىسۋ
ا) مانەرلەپ وقۋ
ءا) ولەڭدى قۇرىلىسىنا قاراي تالداۋ، كوركەمدەگىش قۇرالداردى تابۋ
ب) ەكى جاقتى كۇندەلىك
4. قورىتىندىلاۋ
5. ۇيگە تاپسىرما، باعالاۋ

ساباقتىڭ بارىسى:
- العاشقى كوكتەم مەرەكەسى، بالالار! الدىمىزدا، كوكتەم ايلارىندا كوپتەگەن مەرەكەلەر جاقىن. وسىعان وراي سىنىبىمىزدىڭ ەر بالالارى قىزدارىمىزعا جىلى لەبىز، جاقسى تىلەگىمىزدى ايتۋدان باستاساق...
- قىزدار، مەرەكەلەرىڭ قۇتتى بولسىن!
- سىزدەرگە تىلەيتىنىم، جاقسى ءبىلىم الىپ، ۇزدىك اتانۋ!
- مەن سىزدەرگە بولاشاقتا ەلىمىزدىڭ ۇلگىلى ازاماتشاسى بولۋلارىڭىزعا تىلەكتەسپىن.
- سىنىپتاس قىزدار! بارىڭىزگە اماندىق، ساۋلىق تىلەيمىن. جۇپتارىمىز جازىلماسىن!

- ال، ەندى وقۋشىلار، بۇگىنگى ساباعىمىزعا نازار اۋدارالىق.
ارىستانمىن، ايباتىما كىم شىدار؟
جولبارىسپىن، ماعان قارسى كىم تۇرار؟
كوكتە – بۇلت، جەردە – جەلمىن گۋلەگەن،
جەر ەركەسى – جەلدىڭ ءجونىن كىم سۇرار؟-
- بۇل ولەڭ جولدارىنىڭ اۆتورى كىم، قانە، ەسىمىزگە تۇسىرەلىك.
- ماعجان جۇمابايەۆ.
- ەندەشە، بۇگىنگى ساباعىمىزدىڭ تاقىرىبى ماعجان جۇمابايەۆ ءومىرى، شىعارماشىلىعى. داپتەرىمىزدى اشىپ، كۇننىڭ جادى مەن تاقىرىپتى جازايىق.
- ەسىمىزگە تۇسىرەلىك، ماعجان كىم؟
ماعجان:
پروزاشى
اۋدارماشى
اقىن
ابايدىڭ ءىزباسارى
ليريك
پوەماشى
بەس ارىستىڭ ءبىرى

- وتە جاقسى، ماعجاننىڭ قانداي ولەڭدەرىن بىلەمىز؟
-«تۇركىستان»، «سورلى قازاق»، «قازاعىم»، «كۇز»، «تولقىن»، «وت»، ت. ب.
- ەندەشە، وقۋشىلار، مەن سەندەرگە ماعجان جۇمابايەۆ ءومىر جولى مەن شىعارماشىلىعىمەن تولىعىراق تانىستىرىپ وتەيىن.

ومىردەرەك كەستەسى
تاريحي كۇن بولعان وقيعالار
1893ج. 25. 06. ماعجان جۇمابايەۆ سولتۇستىك قازاقستان وبلىسى، بۋلايەۆ اۋدانى، ساسىقكول باسىندا تۋعان.
1909 ج. ماعجان ابايدىڭ پەتەربۋرگتە جارىق كورگەن ولەڭدەرىن وقىپ، سودان سۋسىندايدى.
1910 - 1913جج. ۋفادا عاليا مەدرەسەسىندە وقيدى.
1913 - 1917جج. ومبىداعى مۇعالىمدەر دايارلايتىن سەميناريادا وقىپ، ونى التىن مەدالمەن ءتامامدايدى.
1917 - 1923جج. "بوستاندىق تۋى"، "اقجول"،"شولپان" گازەت - جۋرنالدارىندا جۇمىس جاساي ءجۇرىپ، حالىق اعارتۋ ىسىنە بەلسەنە ارالاسادى.
1923 - 1926جج. ماسكەۋدە كوركەم - ادەبيەت ينستيتۋتىندا وقيدى.
1927 - 1929جج. بۋرابايدا، ودان سوڭ پەتروپاۆلدا وقىتۋشىلىق قىزمەت اتقارادى.
1912ج. قازان قالاسىندا العاشقى "شولپان" اتتى ولەڭدەر جيناعى باسىلدى.
1922ج. كەلەسى ولەڭدەر جيناعى قازاندا، تاشكەندە باسىلادى. اتاقتى "باتىر بايان" داستانى دۇنيەگە كەلەدى.
1922 - 1923جج. "پەداگوگيكا"
1925 ج. "باستاۋىش مەكتەپتە انا ءتىلىن وقىتۋ جايى" ەڭبەكتەرى جاريالانادى.
1927 ج. قىزىلجار پەداگوگيكالىق تەحنيكۋمى مەن سوۆەت پارتيا مەكتەبىندە ساباق بەرىپ جۇرەدى.
1929 ج. موسكۆاداعى بۋتىركا تۇرمەسىنە قامالادى. سودان 10 جىلعا سوتتالىپ، كارەليادا 10 جىل ايداۋدا بولادى.
1935 ج. م. گوركييگە حات جازىپ، ۇلى جازۋشىنىڭ كومەگىمەن اباقتىدان بوسايدى.
1937ج. 18. 03 س. سەيفۋلليننىڭ شاقىرۋىمەن الماتىعا كەلەدى. ءبىراق
1937ج. 30. 12. قايتادان تۇتقىنعا تۇسەدى. ءسويتىپ اياۋلى اقىن ءستالينيزمنىڭ قۇربانى بولادى.

ماعجاننىڭ اكەسى بەكەن مەن اناسى گۇلسىمنەن تاراعان 7 ۇل مەن 2 قىز دا قۋعىن – سۇرگىنگە ۇشىرايدى. ولاردىڭ ايىبى بىرەۋ عانا – ولار ماعجاننىڭ ءىنى - قارىنداستارى بولعاندارى ءۇشىن.
قازىرگى زاماندا ماعجاننان باسقاسىنىڭ ءبارىنىڭ دە ارتتارىندا قالعان ۇرپاقتارى بار. ال ماعجان جاسىندا مۇعالىمدەر سەمينارياسىن بىتىرگەننەن كەيىن، قىزىلجار قالاسىندا تۇراتىن شوقان تاستەمىروۆ دەگەن كىسىنىڭ قىزىمەن ( زەينەپ ) قوسىلادى. ءبىراق 1 - 2 جىلدان سوڭ زەينەپ قايتىس بولادى. ازامات سوعىسى زامانىنا قاتىستى اتىن گراجدان دەپ قويعان كىشكەنتاي نارەستەسى دە كەلەسى جىلى كوز جۇمادى. سول جىلدارى اقىن قالامىنان جارى مەن ۇلىنا ارنالعان تالاي مۇڭ مەن زارعا تولى ولەڭدەرى دۇنيەگە كەلەدى.
- ماعجان شىعىس پوەزياسى، باتىس، ورىس ادەبيەتى جانە فولكلور (حالىق اۋىز ادەبيەتى) ارقىلى سۋسىنداپ، مول ءتالىم الدى.
- اقىندىق جۇزىندە ابايدان سوڭعى ادەبيەتكە جاڭا ءتۇر ەنگىزىپ، سوڭىنا شاكىرت ەرتكەن، مەكتەپ اشقان كۇشتى اقىن – ماعجان.
ول 8 - 9 بۋىندى جاڭا ولشەۋ ەنگىزدى.
(ماعجان ولەڭدەرى، پوەمالارى، پروزاسى تۋرالى تولىق تۇسىنىكتەر بەر
- جاڭا ساباق بويىنشا وقۋشىلار سۇراقتارىنا جاۋاپ بەرۋ.

وقۋلىقپەن جۇمىس.
- اقىن ولەڭدەرىمەن تانىستىرۋ. مانەرلەپ وقۋ.
- ولەڭدەرىن قۇرىلىسىنا قاراي تالداۋ. ( تاقتاعا شىعىپ ورىنداتۋ)
- كوركەمدەگىش قۇرالداردى تابۋ.( تەڭەۋ، ەپيتەت، مەتافورا)

ينتەراكتيۆتى تاقتامەن جۇمىس.
- الدىن - الا جازىلعان كەستەنى تولتىرۋ.
ءوزىڭ تاڭداعان جولدى وقۋ بۇل ءۇزىندىنى نەگە تاڭدادىڭ، سەبەبى.

- وقۋلىقتان تىس ولەڭدەر جيناعىن وقۋشىلارعا جاتقا وقىتۋ، تالداۋ.

«ماعجان ءىلىمى كىمگە بۇيىرادى؟» ويىنى.
- سىزدەرگە ەڭ ءبىرىنشى سۇراق بەرىلەدى. ول سۇراقتىڭ 3 ءتۇرلى جاۋابى بار. ونىڭ بىرەۋى عانا دۇرىس. ءسىز ويىننىڭ قاتىسۋشىسىز. سىزگە
3 جەڭىلدىك بار. ءبىرى – مەنەن سۇراۋ. ەكىنشىسى – قاتىسىپ وتىرعان
ۇستازداردان سۇراۋ. ءۇشىنشىسى – دوستارىڭىزدان سۇراۋ.

1. ماعجان پوەماسىن اتاڭىز.
ا) ماناس باتىر
ءا) باتىر بايان
ب) ەرجۇرەك تەمىرۇل

2. ماعجاننىڭ ماحاببات تاقىرىبىنداعى جىرى.
ا) قايىڭ
ءا ) قوڭىر جىر
ب) ايىرىلعاندا

3. ماعجانعا باعا بەرگەن كىم؟
ا) اباي
ءا) م. اۋەزوۆ.
ب) ش. قۇدايبەردييەۆ.

4. ماعجان قانداي ادەبيەتتەن سۋسىندادى؟
ا) سولتۇستىك، وڭتۇستىك
ءا) باتىس، شىعىس
ب) امەريكا، انگليا

5. بەس ارىستىڭ ءبىرىن اتا.
ا) ش. ءۋاليحانوۆ.
ءا) ى. التىنسارين.
ب) م. دۋلاتوۆ.

6. ماعجاننىڭ العاشقى ۇستازى كىم؟
ا) احمەتدين اقانوۆ
ءا) عالىمجان يبراگيموۆ
ب) مۇحامەتجان بەگىشوۆ

7. ماعجاننىڭ اباي ولەڭدەرىمەن سۋسىنداۋى...
ا) 1900 جىل
ءا) 1902 جىل
ب ) 1909 جىل

قورىتىندىلاۋ.
- وقۋشىلار، ماعجان اقىن ۇستازى ۇلى اباي ەكەۋى دە ءبىر ماۋەلى بايتەرەكتەي. قانە، ءبارىمىز قوسىلىپ ابايدىڭ ءبىر انىمەن ساباعىمىز -
دى اياقتايىق.

ۇيگە تاپسىرما، باعالاۋ.
- م. جۇمابايەۆتىڭ ولەڭدەرىن جاتتاپ كەلۋ.
- اقىن تۋرالى ءمانجازبا دايىنداۋ.

You Might Also Like

جاڭالىقتار

جارناما