ماعجان جۇمابايەۆتىڭ «باتىر بايان» پوەماسىنداعى كەيىپكەرلەر بەينەسى
تاقىرىبى: ماعجان جۇمابايەۆتىڭ «باتىر بايان» پوەماسىنداعى كەيىپكەرلەر بەينەسى.
8 سىنىپ.
ماقساتى:
ا) بىلىمدىلىك: «باتىر بايان» پوەماسىمەن تەرەڭ تانىسا وتىرىپ، شىعارماداعى ابىلاي، بايان، نويان، قالماق قىزى بەينەلەرىن اشۋ، كەيىپكەرلەر سيپاتىن سان قىرىنان تالداي وتىرىپ، باعا بەرۋ؛
ءا) دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ شىعارماشىلىق قابىلەتتەرىن دامىتۋ، ءسوز استارىنا ءۇڭىلىپ ماعىنانى ءتۇسىندىرۋ، ءتۇيىندى وي ايتا بىلۋگە، وزىندىك پىكىر قالىپتاستىرۋعا ۇيرەتۋ؛
ب) تاربيەلىك: تۋعان جەرگە دەگەن سەزىمدەرىن قالىپتاستىرا وتىرىپ، سۇيىسپەنشىلىگىن ارتتىرۋ، ەلىنىڭ ادال ازاماتى بولۋعا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: اشىق ساباق
ساباقتا قولدانىلاتىن ادىستەر: سىن تۇرعىسىنان ويلاۋ، سۇراق - جاۋاپ
ءپانارالاق بايلانىس: قازاق ءتىلى، قازاقستان تاريحى
كورنەكىلىگى: سلايد، توپشاما
ۇيىمداستىرۋ ءبولىمى:
- وقۋشىلاردى تۇگەندەيمىن؛
- ساباققا دايىندىعىن تەكسەرەمىن.
وقۋشىلاردى باتىرلىق تاقىرىبىنا بايلانىستى ماقال - ماتەلدەر ارقىلى 3 توپقا بولەمىن.
وقۋشىلاردان «باتىر بايان» پوەماسىنىڭ مازمۇنىن سۇراپ، قۇرىلىسىنا قاراي تالداتامىن.
ءى. شىعارمانىڭ باستالۋى
«باتىر بايان» پوەماسى ماعجان اقىننىڭ كوڭىل - كۇي سەزىمىن تولعاۋدان باستالادى.
جۇرەگىم مەن زارلىمىن جارالىعا،
سۇم ءومىر اباقتى عوي سانالىعا.
قىزىل ءتىل، قولىم ەمەس كىسەندەۋلى،
سوندىقتان جانىم كۇيىپ جانادى دا، - دەپ اشىنعان اقىننىڭ ىشكى مونولوگىنان باستالاتىن پوەما بىردەن كەسەك - كەسەك وي اعىتادى.
ءىى. شىعارمانىڭ دامۋى
اقىن بۇل جەردە باياندى ابىلاي حاننىڭ سۇيىكتى باتىرى، قالىڭ جولعا قايمىقپاي بارار جولبارىسى دەي وتىرىپ، «سۇڭقارداي، جولبارىستاي، اش بورىدەي» دەگەن تەڭەۋلەر ارقىلى حاننىڭ باتىرعا دەگەن ەرەكشە ءىلتيپاتىن كورسەتەدى.
ءىىى. شىعارمانىڭ شيەلەنىسۋى
اقىن بۇل جەردە قالماق قىزىنىڭ سۇمدىعى مەن جاس نوياننىڭ اقىلسىزدىعىن سۋرەتتەي وتىرىپ، ماحاببات ءۇشىن ەلىنەن بەزگەن، وتانىن ساتقان، ساتقىندىق پەن جەكسۇرىندىقتى نويان بويىنا جيناقتايدى.
IV. شىعارمانىڭ شارىقتاۋ شەگى
بايان ىشكى موگولوگى ارقىلى ءوزىنىڭ ءىس - ارەكەتان سارالايدى. ويى ەكىگە بولىنەدى. ءبىرى – ايىپتايدى، ەكىنشىسى – اقتايدى.
VI. شىعارمانىڭ شەشىمى
باياننىڭ ەرلىك قىلىقتارى، ءىس - ارەكەتى باياندالادى. بايان بۇل جەردە ءوزىنىڭ كىناسىنان ارىلۋ ءۇشىن نويان مەن قالماق قىزىن ەسىنە الىپ، اۋىر دەرتتەن ارىلماق بولىپ، ابىلايعا كەلەدى. ورداعا جاقىنداعاندا توپ «بايانداپ» قارسى الادى. بۇل باتىرعا كورسەتىلگەن ەرەكشە قۇرمەت.
(شىعارمادان اسەر العان جەرلەرى بويىنشا سالعان سۋرەتتەرىن قورعايدى).
وقۋشىلارعا شىعارما بويىنشا جالپى سۇراقتار قويىلادى.
1. پوەما ۇنادى ما؟
2. پوەمانىڭ تاڭقالدىرعان تۇسى.
3. شىعارمادا قانداي تاريحي تۇلعالار كەزدەسەدى؟
4. ابىلاي حان تۋرالى نە بىلەمىز؟
وقۋشىلار شىعارما كەيىپكەرلەرىنە مىنەزدەمە بەرۋ ارقىلى پوستەر قورعايدى.
بايان – نامىسشىل، قايراتتى، ءادىل، ەلىن، جەرىن سىرتقى جاۋدان قورعايتىن باتىر، قايسار، وجەت.
نويان – ساتقىن، قورقاق، وتانىنا جانى اشىمايتىن ەز، الاش جۇرتىنىڭ نامىسىن تاپتاۋشى.
شىعارماداعى جاناما كەيىپكەرلەرگە مىنەزدەمە بەرۋ
كينودان ءۇزىندى كورسەتىلىپ، وقۋشىلارعا سۇراق قويىلادى (باياننىڭ نويان مەن قالماق قىزىن ولتىرگەن تۇسى).
سۇراق: سەن باياننىڭ ورنىندا بولساڭ نە ىستەر ەدىڭ؟ (باياننىڭ جان كۇيزەلىسى)
ماعجان جۇمابايەۆتىڭ «باتىر بايان» پوەماسىنداعى كەيىپكەرلەر بەينەسى. جۇكتەۋ
8 سىنىپ.
ماقساتى:
ا) بىلىمدىلىك: «باتىر بايان» پوەماسىمەن تەرەڭ تانىسا وتىرىپ، شىعارماداعى ابىلاي، بايان، نويان، قالماق قىزى بەينەلەرىن اشۋ، كەيىپكەرلەر سيپاتىن سان قىرىنان تالداي وتىرىپ، باعا بەرۋ؛
ءا) دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ شىعارماشىلىق قابىلەتتەرىن دامىتۋ، ءسوز استارىنا ءۇڭىلىپ ماعىنانى ءتۇسىندىرۋ، ءتۇيىندى وي ايتا بىلۋگە، وزىندىك پىكىر قالىپتاستىرۋعا ۇيرەتۋ؛
ب) تاربيەلىك: تۋعان جەرگە دەگەن سەزىمدەرىن قالىپتاستىرا وتىرىپ، سۇيىسپەنشىلىگىن ارتتىرۋ، ەلىنىڭ ادال ازاماتى بولۋعا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: اشىق ساباق
ساباقتا قولدانىلاتىن ادىستەر: سىن تۇرعىسىنان ويلاۋ، سۇراق - جاۋاپ
ءپانارالاق بايلانىس: قازاق ءتىلى، قازاقستان تاريحى
كورنەكىلىگى: سلايد، توپشاما
ۇيىمداستىرۋ ءبولىمى:
- وقۋشىلاردى تۇگەندەيمىن؛
- ساباققا دايىندىعىن تەكسەرەمىن.
وقۋشىلاردى باتىرلىق تاقىرىبىنا بايلانىستى ماقال - ماتەلدەر ارقىلى 3 توپقا بولەمىن.
وقۋشىلاردان «باتىر بايان» پوەماسىنىڭ مازمۇنىن سۇراپ، قۇرىلىسىنا قاراي تالداتامىن.
ءى. شىعارمانىڭ باستالۋى
«باتىر بايان» پوەماسى ماعجان اقىننىڭ كوڭىل - كۇي سەزىمىن تولعاۋدان باستالادى.
جۇرەگىم مەن زارلىمىن جارالىعا،
سۇم ءومىر اباقتى عوي سانالىعا.
قىزىل ءتىل، قولىم ەمەس كىسەندەۋلى،
سوندىقتان جانىم كۇيىپ جانادى دا، - دەپ اشىنعان اقىننىڭ ىشكى مونولوگىنان باستالاتىن پوەما بىردەن كەسەك - كەسەك وي اعىتادى.
ءىى. شىعارمانىڭ دامۋى
اقىن بۇل جەردە باياندى ابىلاي حاننىڭ سۇيىكتى باتىرى، قالىڭ جولعا قايمىقپاي بارار جولبارىسى دەي وتىرىپ، «سۇڭقارداي، جولبارىستاي، اش بورىدەي» دەگەن تەڭەۋلەر ارقىلى حاننىڭ باتىرعا دەگەن ەرەكشە ءىلتيپاتىن كورسەتەدى.
ءىىى. شىعارمانىڭ شيەلەنىسۋى
اقىن بۇل جەردە قالماق قىزىنىڭ سۇمدىعى مەن جاس نوياننىڭ اقىلسىزدىعىن سۋرەتتەي وتىرىپ، ماحاببات ءۇشىن ەلىنەن بەزگەن، وتانىن ساتقان، ساتقىندىق پەن جەكسۇرىندىقتى نويان بويىنا جيناقتايدى.
IV. شىعارمانىڭ شارىقتاۋ شەگى
بايان ىشكى موگولوگى ارقىلى ءوزىنىڭ ءىس - ارەكەتان سارالايدى. ويى ەكىگە بولىنەدى. ءبىرى – ايىپتايدى، ەكىنشىسى – اقتايدى.
VI. شىعارمانىڭ شەشىمى
باياننىڭ ەرلىك قىلىقتارى، ءىس - ارەكەتى باياندالادى. بايان بۇل جەردە ءوزىنىڭ كىناسىنان ارىلۋ ءۇشىن نويان مەن قالماق قىزىن ەسىنە الىپ، اۋىر دەرتتەن ارىلماق بولىپ، ابىلايعا كەلەدى. ورداعا جاقىنداعاندا توپ «بايانداپ» قارسى الادى. بۇل باتىرعا كورسەتىلگەن ەرەكشە قۇرمەت.
(شىعارمادان اسەر العان جەرلەرى بويىنشا سالعان سۋرەتتەرىن قورعايدى).
وقۋشىلارعا شىعارما بويىنشا جالپى سۇراقتار قويىلادى.
1. پوەما ۇنادى ما؟
2. پوەمانىڭ تاڭقالدىرعان تۇسى.
3. شىعارمادا قانداي تاريحي تۇلعالار كەزدەسەدى؟
4. ابىلاي حان تۋرالى نە بىلەمىز؟
وقۋشىلار شىعارما كەيىپكەرلەرىنە مىنەزدەمە بەرۋ ارقىلى پوستەر قورعايدى.
بايان – نامىسشىل، قايراتتى، ءادىل، ەلىن، جەرىن سىرتقى جاۋدان قورعايتىن باتىر، قايسار، وجەت.
نويان – ساتقىن، قورقاق، وتانىنا جانى اشىمايتىن ەز، الاش جۇرتىنىڭ نامىسىن تاپتاۋشى.
شىعارماداعى جاناما كەيىپكەرلەرگە مىنەزدەمە بەرۋ
كينودان ءۇزىندى كورسەتىلىپ، وقۋشىلارعا سۇراق قويىلادى (باياننىڭ نويان مەن قالماق قىزىن ولتىرگەن تۇسى).
سۇراق: سەن باياننىڭ ورنىندا بولساڭ نە ىستەر ەدىڭ؟ (باياننىڭ جان كۇيزەلىسى)
ماعجان جۇمابايەۆتىڭ «باتىر بايان» پوەماسىنداعى كەيىپكەرلەر بەينەسى. جۇكتەۋ
You Might Also Like
