ماتەماتيكادان سايىس ساباق
اتىراۋ وبلىسى، قۇرمانعازى اۋدانى،
جۇمەكەن اۋىلى، ەڭبەكشى ورتا مەكتەبىنىڭ
جوعارى ساناتتى، باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمى
ۋتەۋعالييەۆا ساۋلە ماردان قىزى
ساباقتىڭ تاقىرىبى: قايتالاۋ
ساباقتىڭ بىلىمدىلىك مىندەتى: تىك ءتورتبۇرىشتىڭ پەريمەترىن تابۋعا توسەلدىرۋ؛
ورنەكتەردى جانە ولاردىڭ ماندەرىن تابۋ، تەڭدەۋ شەشۋ، مازمۇندى ەسەپتى شىعارۋ داعدىلارىن جەتىلدىرە ءتۇسۋ.
دامىتۋشىلىق مىندەتى: تانىمدىق قابىلەتتەرىن ويلاۋىن، زەيىنىن، ەستە ساقتاۋىن دامىتۋ.
تاربيەلىك مىندەتى: وقۋشىلاردى وزگەنى تىڭداپ، ءوز ويىن ەركىن ايتۋعا باۋلۋ، پانگە قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ.
ءادىسى: تۇسىندىرمە ءادىس، سۇراق - جاۋاپ، ماشىقتىق جۇمىس، كورنەكىلىك.
كورنەكىلىگى: ينتەراكتيۆتى تاقتا مۇمكىندىگى بويىنشا فليپچارت بەتتەرى
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
جۇرەكتەن جۇرەككە
پسيحولوگيالىق دايىندىق
«مەن ءبارىن جاساي الامىن»
بۇگىنگى كۇن تاماشا،
مەن ءوزىمدى جاقسى سەزىنۋدەمىن.
مەنىڭ كوڭىل كۇيىم كەرەمەت جاقسى.
مەن جۇمىس ىستەۋگە دايىنمىن.
مەن وزىمە سەنىمدىمىن.
مەن بارلىعى قولىمنان كەلەتىنىنە سەنەمىن.
مەن جىگەرلىلىكپەن ماقساتىما قول جەتكىزەمىن
ءىى جاڭا ساباق
«عىلىمدار پاتشالىعىندا»
الەمدى تاڭ قالدىرعان ساراي بار. وندا اقىلدى ءارى بىلگىر ماتەماتيكا تۇرادى. ماتەماتيكا ءوز سارايىنا جالقاۋلار مەن تۇك بىلمەستەردى كىرگىزبەيدى. اقىلدى، ءبىلىمدى، زەيىندىلەردىڭ ءوزى سارايدىڭ ءۇش قاقپاسىن ءوز قابىلەتىمەن اشىپ كىرەدى. ال قابىلەتىن دالەلدەگەن وقۋشىعا سىيى دا ەرەكشە بولادى.
ونىڭ شارتى:
ال، دوستارىم كەلىڭدەر
بىرىڭە - ءبىرىڭ ەرىڭدەر
ءبىلىمىڭدى تەكسەرىپ
ەسەپ شىعارىپ كورىڭدەر
ولاي بولسا، الدىمەن ءبىلىمىمىزدى كەڭەيتىپ الايىق. ال ىسكە ءسات!
وتكەن ساباقتى پىسىقتاۋ تاپسىرماسىنا «بايگە» سايىسى
ورتاداعى 20
1. باستالاتىن نۇكتەسى بار ءتۇزۋ سىزىق
سول جاقتاعى 10
2. 30 بەن 5 سانىنىڭ قوسىندىسى
سول جاقتاعى 30
3. تىك ءتورتبۇرىشتىڭ قاسيەتىن اتا
وڭ جاقتاعى 20
4. 1 عاسىردا نەشە جىل بار؟
سول جاقتاعى 20
5. ەكى جاعى تۇيىقتالعان سىزىقتى نە دەيمىز؟
ورتاداعى 30
6. پەريمەتر دەگەنىمىز نە؟
ورتاداعى 10
7. ەڭ ۇلكەن ەكى تاڭبالى سان
وڭ جاقتاعى 30
8. تەڭدەۋ دەگەن نە؟
وڭ جاقتاعى 10
9. 7 وندىق 3 بىرلىكتەن قۇرالعان ساندى اتا
ماتەماتيكا پاتشالىعىنا ەنۋ ءۇشىن الدىمەن «تاس قاقپانى» اشۋعا مىنا تاپسىرمالاردى ورىنداۋىمىز كەرەك.
№1 تاپسىرمانى ءتۇسىندىرۋ.
ا) ءار ءتۇستى كەسىندىلەردەن قۇراستىرىلعان كەسىندىنىڭ ۇزىندىعىن ەسەپتەپ شىعار
ءا) ءۇشبۇرىشتىڭ ءار قابىرعاسىن ولشە جانە پەريمەترىن تاپ
ب) № 1 - ءشى تاپسىرماسى ءتورتبۇرىشتىڭ پەريمەترىن تاپ
ءوز بەتتىك جۇمىس
№2 (2، 3)
ەگەر تاپسىرما دۇرىس ورىندالسا «تاس قاقپا» اشىلادى
قورىتىندى: كەسىندىلەر ولشەمىنە قاراي ءار ءتۇرلى بولاتىنىن، پەريمەتر تابۋ ءۇشىن ونىڭ قابىرعالارىنىڭ ۇزىندىقتارىن قوساتىنىمىز تۋرالى بىلىمدەرىڭدى كورسەتە بىلدىڭدەر
وينايىق تا، ويلايىق!
«اققالا جاساۋ» ويىنى
بەرىلگەن ورنەكتەردىڭ ناتيجەسىن ەسەپتەپ، جاۋابىنا سايكەس اققالانى قاسىنا اكەلۋ
20+7 =
(30+7) - 7 =
100 - 60 =
(43 - 3) - 9 =
93 - 7 =
8وند. 5ءبىرل. =
دۇرىس جاۋاپتارى: 27، 30، 40، 31، 86، 85
«كۇمىس قاقپانىڭ» تاپسىرماسى
توپپەن جۇمىس
ءى توپ: ورنەكتىڭ ءمانىن تابۋ
73 + 9
46 + 8
84 – 7
82 – 9
54 – 8
77 + 7
ءىى توپ: تەڭدەۋ شەشۋ
ح + 9 = 17
ح – 36 = 34
قورىتىندى: مىنە بالالار، بۇل جەردە سىزدەر ەكى تاڭبالى سانعا ءبىر تاڭبالى ساندى قوسۋ، ازايتۋ، بەلگىسىز قوسىلعىشتى، بەلگىسىز ازايعىشتى تابۋ تۋرالى ءوز بىلىمدەرىڭىزدى وتە جاقسى كورسەتە بىلدىڭىزدەر
«ويلان تاپ!»
ءبىر قاريادان قانشا بالاڭىز بار دەپ سۇراعاندا بەرگەن جاۋابى مىناداي: «ۇل مەن قىزدارىمنىڭ سانى بىردەي، ءار ۇلىمنىڭ 3 قارىنداسى بار.» قاريانىڭ نەشە ۇل، نەشە قىزى بار؟ (3 ۇل، 3 قىز)
ستولدىڭ ءتورت بۇرىشى بار. ەگەر ءبىر بۇرىشتى كەسىپ تاستاسا، نەشە بۇرىش قالادى؟ (3 بۇرىش)
وڭىنان وقىساڭ دا، سول سان، سولىنان وقىساڭ دا، سول سان. ول قانداي ەكى تاڭبالى سان؟ (قىرىق)
«التىن قاقپانىڭ» تاپسىرماسى
وقۋلىقپەن جۇمىس №3 تاپسىرما
قىزىل قارىنداش – 20تگ
جاي قارىنداش - 20تگ؟
قالام -؟ 60 تگ قىمبات
20+20+(20+60) = 120
جاۋابى: بارلىعى 120 تگ
سۋرەت بويىنشا ەسەپ قۇراستىرۋ
وقۋشىلار ءوز ويلارىنان ەسەپ قۇراپ اۋىزشا شىعارىلادى
«التىن قاقپا» اشىلادى.
قورىتىندى: مىنەكي، بالالار، ءبىز مازمۇندى ەسەپتەردى شىعارۋ جولدارىندا جاقسى مەڭگەرگەنىمىزدى كورسەتە بىلدىڭدەر
ساراي ىشىنەن «التىن ساندىق» شىعادى.
«التىن ساندىقتان» كوگەرشىن ۇشىپ شىعىپ، تەست تاپسىرماسىن بەرەدى.
تەست
1. 30 - بەن 50 - ءدىڭ اراسىنداعى تولىق وندىقتى كورسەت
ا) 20
ب) 40
ۆ) 60
3. تىك ءتورتبۇرىشتىڭ قاسيەتى.
ا) قاراما - قارسى قابىرعالارى تەڭ
ب) ءۇش قابىرعاسى تەڭ
ۆ) ەكى قابىرعاسى تەڭ
4. 1 مەتردە نەشە سانتيمەتر بار؟
ا) 90
ب) 100
ۆ) 99
«وي قورىتۋ»
وسى پاتشالىقتا ماتەماتيكانىڭ «بايلىق»، «باقىت»، «اقىل» سەرىكتەرى دە بار ەكەن. ول ۇشەۋى ادام بالاسىنا تيگىزگەن پايداسى جايىندا تالاسىپ قالادى دا دانىشپان ماتەماتيكاعا كەلىپ جۇگىنەدى.
بايلىق: مەنىڭ ارقامدا عانا ادام بالاسىنىڭ ءتورت تۇلىگى ساي، ءۇيى، دۇنيە – مۇلكى، ءىشىپ – جەمى مول بولادى.
باقىت: مەن كىمنىڭ باسىنا قونسام، سونىڭ اتاق – داڭقىن شىعارامىن. مانسابىن اسپانعا كوتەرەمىن.
اقىل: ادام بالاسى مەنسىز ءومىر سۇرە المايدى. نانباساڭدار دانىشپاننان سۇرايىق.
دانىشپان: «بايلىق»- ءبىر جۇتتىق، «باقىت» - بايانسىز، «اقىل» - ەڭبەك، ءبىلىم دەگەن سۇيەنىشى، تىرەۋى، تۇتقاسى بار.
سوندىقتان دا اقىلدى بولىپ ەڭبەك ەتە بىلگەن ادام عانا بايلىققا دا، باقىتقا دا كەنەلىپ، ءماندى دە، ءساندى ءومىر سۇرە الادى.
مىنە، بۇدان شىعاتىن قورىتىندى: اقىلدى، ءبىلىمدى بولعان جەردە باقىتتى دا، باي بولامىز. سوندىقتان دا ساباقتى تەك جاقسى وقىپ، ءبىلىمدى دە، بىلىكتى ازامات بولىپ ءوسۋىمىز كەرەك. ولاي بولسا مەنىڭ ايتقان ماقال - ماتەلدەرىمنىڭ جالعاسىن ايتا قويىڭدار
«ءبىلىم ازبايدى، (اقىل توزبايدى)»
«وقۋسىز – ءبىلىم جوق، (ءبىلىمسىز كۇنىڭ جوق)»
«وقۋ – ءبىلىم بۇلاعى،(ءبىلىم – ءومىر شىراعى)»
دەگەن ماقالداردى اركەز ەستە ۇستاپ جۇرۋلەرىڭ كەرەك ەكەن
«التىن ساندىق» اشىلىپ، ىشىنەن كوگەرشىندەر شىعادى. كوگەرشىندەردىڭ اۋزىندا «5»تىك، «4»- تىك باعالارى كورىنەدى، وقۋشىلاردى باعالاۋ
ۇيگە تاپسىرما
جۇمەكەن اۋىلى، ەڭبەكشى ورتا مەكتەبىنىڭ
جوعارى ساناتتى، باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمى
ۋتەۋعالييەۆا ساۋلە ماردان قىزى
ساباقتىڭ تاقىرىبى: قايتالاۋ
ساباقتىڭ بىلىمدىلىك مىندەتى: تىك ءتورتبۇرىشتىڭ پەريمەترىن تابۋعا توسەلدىرۋ؛
ورنەكتەردى جانە ولاردىڭ ماندەرىن تابۋ، تەڭدەۋ شەشۋ، مازمۇندى ەسەپتى شىعارۋ داعدىلارىن جەتىلدىرە ءتۇسۋ.
دامىتۋشىلىق مىندەتى: تانىمدىق قابىلەتتەرىن ويلاۋىن، زەيىنىن، ەستە ساقتاۋىن دامىتۋ.
تاربيەلىك مىندەتى: وقۋشىلاردى وزگەنى تىڭداپ، ءوز ويىن ەركىن ايتۋعا باۋلۋ، پانگە قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ.
ءادىسى: تۇسىندىرمە ءادىس، سۇراق - جاۋاپ، ماشىقتىق جۇمىس، كورنەكىلىك.
كورنەكىلىگى: ينتەراكتيۆتى تاقتا مۇمكىندىگى بويىنشا فليپچارت بەتتەرى
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
جۇرەكتەن جۇرەككە
پسيحولوگيالىق دايىندىق
«مەن ءبارىن جاساي الامىن»
بۇگىنگى كۇن تاماشا،
مەن ءوزىمدى جاقسى سەزىنۋدەمىن.
مەنىڭ كوڭىل كۇيىم كەرەمەت جاقسى.
مەن جۇمىس ىستەۋگە دايىنمىن.
مەن وزىمە سەنىمدىمىن.
مەن بارلىعى قولىمنان كەلەتىنىنە سەنەمىن.
مەن جىگەرلىلىكپەن ماقساتىما قول جەتكىزەمىن
ءىى جاڭا ساباق
«عىلىمدار پاتشالىعىندا»
الەمدى تاڭ قالدىرعان ساراي بار. وندا اقىلدى ءارى بىلگىر ماتەماتيكا تۇرادى. ماتەماتيكا ءوز سارايىنا جالقاۋلار مەن تۇك بىلمەستەردى كىرگىزبەيدى. اقىلدى، ءبىلىمدى، زەيىندىلەردىڭ ءوزى سارايدىڭ ءۇش قاقپاسىن ءوز قابىلەتىمەن اشىپ كىرەدى. ال قابىلەتىن دالەلدەگەن وقۋشىعا سىيى دا ەرەكشە بولادى.
ونىڭ شارتى:
ال، دوستارىم كەلىڭدەر
بىرىڭە - ءبىرىڭ ەرىڭدەر
ءبىلىمىڭدى تەكسەرىپ
ەسەپ شىعارىپ كورىڭدەر
ولاي بولسا، الدىمەن ءبىلىمىمىزدى كەڭەيتىپ الايىق. ال ىسكە ءسات!
وتكەن ساباقتى پىسىقتاۋ تاپسىرماسىنا «بايگە» سايىسى
ورتاداعى 20
1. باستالاتىن نۇكتەسى بار ءتۇزۋ سىزىق
سول جاقتاعى 10
2. 30 بەن 5 سانىنىڭ قوسىندىسى
سول جاقتاعى 30
3. تىك ءتورتبۇرىشتىڭ قاسيەتىن اتا
وڭ جاقتاعى 20
4. 1 عاسىردا نەشە جىل بار؟
سول جاقتاعى 20
5. ەكى جاعى تۇيىقتالعان سىزىقتى نە دەيمىز؟
ورتاداعى 30
6. پەريمەتر دەگەنىمىز نە؟
ورتاداعى 10
7. ەڭ ۇلكەن ەكى تاڭبالى سان
وڭ جاقتاعى 30
8. تەڭدەۋ دەگەن نە؟
وڭ جاقتاعى 10
9. 7 وندىق 3 بىرلىكتەن قۇرالعان ساندى اتا
ماتەماتيكا پاتشالىعىنا ەنۋ ءۇشىن الدىمەن «تاس قاقپانى» اشۋعا مىنا تاپسىرمالاردى ورىنداۋىمىز كەرەك.
№1 تاپسىرمانى ءتۇسىندىرۋ.
ا) ءار ءتۇستى كەسىندىلەردەن قۇراستىرىلعان كەسىندىنىڭ ۇزىندىعىن ەسەپتەپ شىعار
ءا) ءۇشبۇرىشتىڭ ءار قابىرعاسىن ولشە جانە پەريمەترىن تاپ
ب) № 1 - ءشى تاپسىرماسى ءتورتبۇرىشتىڭ پەريمەترىن تاپ
ءوز بەتتىك جۇمىس
№2 (2، 3)
ەگەر تاپسىرما دۇرىس ورىندالسا «تاس قاقپا» اشىلادى
قورىتىندى: كەسىندىلەر ولشەمىنە قاراي ءار ءتۇرلى بولاتىنىن، پەريمەتر تابۋ ءۇشىن ونىڭ قابىرعالارىنىڭ ۇزىندىقتارىن قوساتىنىمىز تۋرالى بىلىمدەرىڭدى كورسەتە بىلدىڭدەر
وينايىق تا، ويلايىق!
«اققالا جاساۋ» ويىنى
بەرىلگەن ورنەكتەردىڭ ناتيجەسىن ەسەپتەپ، جاۋابىنا سايكەس اققالانى قاسىنا اكەلۋ
20+7 =
(30+7) - 7 =
100 - 60 =
(43 - 3) - 9 =
93 - 7 =
8وند. 5ءبىرل. =
دۇرىس جاۋاپتارى: 27، 30، 40، 31، 86، 85
«كۇمىس قاقپانىڭ» تاپسىرماسى
توپپەن جۇمىس
ءى توپ: ورنەكتىڭ ءمانىن تابۋ
73 + 9
46 + 8
84 – 7
82 – 9
54 – 8
77 + 7
ءىى توپ: تەڭدەۋ شەشۋ
ح + 9 = 17
ح – 36 = 34
قورىتىندى: مىنە بالالار، بۇل جەردە سىزدەر ەكى تاڭبالى سانعا ءبىر تاڭبالى ساندى قوسۋ، ازايتۋ، بەلگىسىز قوسىلعىشتى، بەلگىسىز ازايعىشتى تابۋ تۋرالى ءوز بىلىمدەرىڭىزدى وتە جاقسى كورسەتە بىلدىڭىزدەر
«ويلان تاپ!»
ءبىر قاريادان قانشا بالاڭىز بار دەپ سۇراعاندا بەرگەن جاۋابى مىناداي: «ۇل مەن قىزدارىمنىڭ سانى بىردەي، ءار ۇلىمنىڭ 3 قارىنداسى بار.» قاريانىڭ نەشە ۇل، نەشە قىزى بار؟ (3 ۇل، 3 قىز)
ستولدىڭ ءتورت بۇرىشى بار. ەگەر ءبىر بۇرىشتى كەسىپ تاستاسا، نەشە بۇرىش قالادى؟ (3 بۇرىش)
وڭىنان وقىساڭ دا، سول سان، سولىنان وقىساڭ دا، سول سان. ول قانداي ەكى تاڭبالى سان؟ (قىرىق)
«التىن قاقپانىڭ» تاپسىرماسى
وقۋلىقپەن جۇمىس №3 تاپسىرما
قىزىل قارىنداش – 20تگ
جاي قارىنداش - 20تگ؟
قالام -؟ 60 تگ قىمبات
20+20+(20+60) = 120
جاۋابى: بارلىعى 120 تگ
سۋرەت بويىنشا ەسەپ قۇراستىرۋ
وقۋشىلار ءوز ويلارىنان ەسەپ قۇراپ اۋىزشا شىعارىلادى
«التىن قاقپا» اشىلادى.
قورىتىندى: مىنەكي، بالالار، ءبىز مازمۇندى ەسەپتەردى شىعارۋ جولدارىندا جاقسى مەڭگەرگەنىمىزدى كورسەتە بىلدىڭدەر
ساراي ىشىنەن «التىن ساندىق» شىعادى.
«التىن ساندىقتان» كوگەرشىن ۇشىپ شىعىپ، تەست تاپسىرماسىن بەرەدى.
تەست
1. 30 - بەن 50 - ءدىڭ اراسىنداعى تولىق وندىقتى كورسەت
ا) 20
ب) 40
ۆ) 60
3. تىك ءتورتبۇرىشتىڭ قاسيەتى.
ا) قاراما - قارسى قابىرعالارى تەڭ
ب) ءۇش قابىرعاسى تەڭ
ۆ) ەكى قابىرعاسى تەڭ
4. 1 مەتردە نەشە سانتيمەتر بار؟
ا) 90
ب) 100
ۆ) 99
«وي قورىتۋ»
وسى پاتشالىقتا ماتەماتيكانىڭ «بايلىق»، «باقىت»، «اقىل» سەرىكتەرى دە بار ەكەن. ول ۇشەۋى ادام بالاسىنا تيگىزگەن پايداسى جايىندا تالاسىپ قالادى دا دانىشپان ماتەماتيكاعا كەلىپ جۇگىنەدى.
بايلىق: مەنىڭ ارقامدا عانا ادام بالاسىنىڭ ءتورت تۇلىگى ساي، ءۇيى، دۇنيە – مۇلكى، ءىشىپ – جەمى مول بولادى.
باقىت: مەن كىمنىڭ باسىنا قونسام، سونىڭ اتاق – داڭقىن شىعارامىن. مانسابىن اسپانعا كوتەرەمىن.
اقىل: ادام بالاسى مەنسىز ءومىر سۇرە المايدى. نانباساڭدار دانىشپاننان سۇرايىق.
دانىشپان: «بايلىق»- ءبىر جۇتتىق، «باقىت» - بايانسىز، «اقىل» - ەڭبەك، ءبىلىم دەگەن سۇيەنىشى، تىرەۋى، تۇتقاسى بار.
سوندىقتان دا اقىلدى بولىپ ەڭبەك ەتە بىلگەن ادام عانا بايلىققا دا، باقىتقا دا كەنەلىپ، ءماندى دە، ءساندى ءومىر سۇرە الادى.
مىنە، بۇدان شىعاتىن قورىتىندى: اقىلدى، ءبىلىمدى بولعان جەردە باقىتتى دا، باي بولامىز. سوندىقتان دا ساباقتى تەك جاقسى وقىپ، ءبىلىمدى دە، بىلىكتى ازامات بولىپ ءوسۋىمىز كەرەك. ولاي بولسا مەنىڭ ايتقان ماقال - ماتەلدەرىمنىڭ جالعاسىن ايتا قويىڭدار
«ءبىلىم ازبايدى، (اقىل توزبايدى)»
«وقۋسىز – ءبىلىم جوق، (ءبىلىمسىز كۇنىڭ جوق)»
«وقۋ – ءبىلىم بۇلاعى،(ءبىلىم – ءومىر شىراعى)»
دەگەن ماقالداردى اركەز ەستە ۇستاپ جۇرۋلەرىڭ كەرەك ەكەن
«التىن ساندىق» اشىلىپ، ىشىنەن كوگەرشىندەر شىعادى. كوگەرشىندەردىڭ اۋزىندا «5»تىك، «4»- تىك باعالارى كورىنەدى، وقۋشىلاردى باعالاۋ
ۇيگە تاپسىرما
You Might Also Like
-
كورمەدەن ورىن العان جۇمىستارىمىزدى سىزدەردىڭ نازارلارىڭىزعا ۇسىنامىن.
