InfoHub Logo

جامبىل وبلىسى قاراتاۋ قالاسى
قاراتاۋ تەحنولوگيا، ءبىلىم جانە بيزنەس كوللەدجى
ينفورماتيكا ءپانىنىڭ وقىتۋشىسى
تۇنعات گاۋحار مۇرات قىزى

ينفورماتيكالىق - ينتەللەكتۋالدى ويىن
تاقىرىبى: «ينفورماتيكا الەمىنە ساياحات»
ءپان: ينفورماتيكا
توپ: 1 كۋرس ءبىلىمالۋشىلارى

جوسپارى:

1. ءوزىم تۋرالى (15 مين)
2. بايگە (25 مين)
3. پوليگلوت (15 مين)
4. قۇپيا الاڭ (25 مين)
5. تاپقىرلىق (10 مين)
6. بەينە سۇراق (10 مين)
7. جەڭىمپازداردى ماراپاتتاۋ.
«ينفورماتيكا الەمىنە ساياحات»
(ينفورماتيكالىق - ينتەللەكتۋالدى ويىن)

قۇرمەتتى ۇستازدار، كومميسسيا مۇشەلەرى جانە ءبىلىمالۋشىلار! سىزدەرمەن بىرلەسە وتىرىپ، 1 كۋرس ءبىلىمالۋشىلارى اراسىندا «ينفورماتيكا الەمىنە ساياحات» اتتى ينفورماتيكالىق - ينتەللەكتۋالدى ويىندى باستاۋعا رۇقسات ەتىڭىزدەر.
كومميسسيا مۇشەلەرى: جىلبايەۆا ب.ا.؛ مىڭبايەۆ م.س.؛ تۇرسىنباۆ ە.س.؛ تورسىقبايەۆا ع.ت.

ويىن-تولقىن ، اينالعان قاتتى اعىسقا،
تابىلعانداي تانىم دا، جات داۋىس تا.
بىرەۋ وزىپ كەلەدى قاتارىنان،
بىرەۋ ءمىنىپ جاتقاندا اپتىعىستا.

ويىن-تولقىن، جاتقانداي اسىپ، تاسىپ،
بىرەۋ مىعىم، بىرەۋلەر شالىس باسىپ.
بۇل ويىننان وتەدى عۇلاما ويلار،
جەڭسەڭ دە، جەڭىلسەڭ دە قالما جاسىپ.

ەندىگى كەزەك ءوزىنىڭ ءبىلىمىن سىناۋعا، العىرلىعىمەن، تاپقىرلىعىمەن شىڭداۋعا كەلگەن ءبىلىمالۋشىلاردى ءوزىن-وزى تانىستىرۋ ءۇشىن ءى ءبولىم «ءوزىم تۋرالى».
(7 وقۋشى قاتىسادى)

ب ا ق پەن باپ سىنالار بۇل جارىسقا قاتىسىپ وتىرعان ءبىلىمالۋشىلارعا ءسات ساپار تىلەي وتىرىپ، شىڭدارعا بيىك قونعايسىڭ دەمەكپىن. ال، جاس قىراندار ءىى-بولىمىزدى باستايمىز.

قاراپ تۇرماي بايگەگە كەپ ەنىڭىز،
شاكىرتتەرگە ءادىل شەشىم بەرىڭىز،
جۇزدەن جۇيرىك، مىڭنان تۇلپار شىعارار،
بايگە، بايگە، بايگەنى ءبىر كورىڭىز.

ءى ءى– ءبولىم. «بايگە»

بۇل ءبولىمنىڭ شارتىن ءتۇسىندىرىپ وتەيىن «ينفورماتيكا الەمىنە ساياحات» سويلەمىنە ينفورماتيكالىق تەرميندەرمەن ءسوز جۇمباق قۇراستىرىلعان. سۇراقتىڭ جاۋاپبىنا شاپشاڭ جاۋاپ بەرگەن ءبىلىمالۋشى ءاربىر دۇرىس جاۋابى ءۇشىن 10 ۇپايعا يە بولادى.

1. مالىمەتتەردىڭ بەينەسىن شىعارۋعا ارنالعان قۇرىلعى؟ (مونيتور).
2. دەربەس كومپيۋتەردى باسقاراتىن پەرنەلىك قۇرىلعى؟ (پەرنەتاقتا).
3. مالىمەتتەردى ساقتاۋدىڭ بىرلىگى رەتىندە قانداي وبەكت قابىلدانعان؟ (فايل).
4. بۇل تەرمين لاتىننىڭ ءتۇسىندىرىلۋ، بايانداۋ، ءبىلۋ دەگەن ۇعىمىنان تۋىنداعان اعىلشىننىڭ information سوزىنەن شىققان. (ينفورماسيا).
5. سوڭعى كەزگە دەيىن ەڭ كەڭ تارالعان، ارزان، ءارى پايدالانۋعا قولايلى پرينتەر (ماتريسالىق).
6. اقپاراتتىڭ قۇرامداس بولىگى – (مالىمەت).
7. تىشقانىڭ اعىلشىنشا اتالۋى – (ماۋس).
8. تەكستىڭ قازاقشا اتالۋى – (ءماتىن).
9. مالىمەتتى باسىپ شىعارۋ قۇرىلعىسى – (پرينتەر).
10. مالىمەتتەردى تاسمالداۋ قۇرالدارىنىڭ ءبىرى – (ديسك).
11. جادتىڭ كولەمى نەمەن ولشەنەدى – (بايت).

1. فايلدىڭ اتى كەز-كەلگەن شەكتەلگەن نەلەردەن تۇرادى. (ارىپتەر)
2. كومپيۋتەردىڭ ەڭ نەگىزگى قۇرىلعىسى – ( جۇيەلىك بلوك)
3. كوپتەگەن جارتىلاي وتكىزگىشتى ەلەمەنتتەردەن تۇراتىن جانە كومپيۋتەردە بارلىق ەسەپتەۋلەر مەن اقپارات وڭدەۋ جۇمىستارىن ورىندايتىن ەلەكتروندىق سحەما - (پروسەسسور).
4. الىس قاشىقتىقتاعى كومپيۋتەرلەر اراسىندا بايلانىس ارنالارى بويىنشا مالىمەتتەر الماسۋ ءۇشىن قولدانىلاتىن قۇرىلعى – (مودەم).
5. قانداي مالىمەتتەردى ەنگىزۋ ءۇشىن سكانەرلەر، گرافيكتىك پلانشەتتەر جانە سيفرلى فوتوكامەرالار قولدانىلادى. (گرافيكتىك)
6. گرافيكتىك مەڭزەرمەن باسقارىلاتىن قۇرىلعى – (تىشقان).
7. كەسكىندى قۇرايتىن كىشكەنە نۇكتەلەر – (پيكسەل).

1. انالىق تاقشادا ورنالىساتىن قۇرىلعىلاردىڭ ءبىرى – (سلوتتار).
2. پروسەسسور كومپيۋتەردىڭ باسقا قۇرىلعىلارىمەن، سونىڭ ىشىندە ەڭ الدىمەن جەدەل جادپەن _____________ دەپ اتالاتىن وتكىزگىشتەر توبى ارقىلى بايلانىسقان. سول وتكىزگىشتەر قالاي اتالادى. (شينا).
3. تاڭباشانى ورىسشاسى. ول وبەكتىگە نۇسقاعىش قىزمەتىن اتقارادى.(يارلىك)
4. اقپاراتتى قاعازعا جازىپ وزگە جەرگە جىبەرۋدى نە دەپ اتايدى؟ (حات)
5. مونيتورمەن بىرىگىپ دەربەس كومپيۋتەردى ىشكى بەينەجۇيەسىن نە قۇرايدى؟ (بەينەكارتا)
6. كومپيۋتەرلىك ويىنداردا قودانىلاتىن قولمەن باسقارىلاتىن تەتىك - (دجويستيك).

وسى ءبولىمنىڭ سوڭىندا ۇپاي تومەن 1(ەكى) ءبىلىمالۋشى ويىننان شىعارىلادى. سونىمەن ءىىى –بولىمگە 6 ءبىلىمالۋشى قالادى.

ءىىى – ءبولىم. «پوليگلوت».

كەلدى كەزەك پوليگلوتتى شەشۋگە،
جاۋاپتاردى اۋدارۋعا ءۇش تىلدە.
قازاق، ورىس، اعىلشىندى بىلسەڭىز،
30 ۇپاي، شاكىرت ساعان نەسىبە.

بۇل ءبولىمنىڭ شارتى بويىنشا ءىى ءبولىمنىڭ قورىتىندىسى بويىنشا ەڭ تومەنگى ۇپاي سانىن العان ءبىلىمالۋشىدان باستايمىز. ءبىلىمالۋشى سلايدتا كورسەتىلگەن ۇياشىقتاردىڭ كەز-كەلگەنىن تاڭداپ، سلايدتا كورسەتىلگەن قۇرىلعىنى ءۇش تىلدە اتاپ ايتۋ كەرەك. ءۇش تىلدەگى جاۋبىن دۇرىس ايتسا 30 ۇپاي ال، ءبىر دۇرىس ەمەس جاۋاپقا 10 ۇپاي الىنىپ وتىرادى. ونىڭ دۇرىس ەمەس جاۋابىنا باسقا قارسىلاستارى جاۋاپ بەرۋىنە بولادى، جانە دە قالعان ۇپاي سانى سول ءبىلىمالۋشىعا ەسەپتەلەدى.
1. جۇيەلى بلوك؛ سيستەمنىي بلوك؛ System unit.
2. مونيتور؛ مونيتور؛ Screen.
3. قۇلاقشىن: ناۋشنيك؛ Headphones.
4. بۋما؛ پاپكا؛ Icon.
5. ۇلعايتقىش؛ لۋپا؛ Magnifying glass.
6. ءماتىنالعى؛ سكانەر؛ Scanner.
7. ءتىنتۋىر؛ مىشكا؛ Mouse
8.پەرنەتاقتا؛ كلاۆياتۋرا؛ Keybord
9. قاتقىل ديسك؛ ۆينچەستەر؛ Hald disk
10.باسىپ شىعارعىش؛ پرينتەر؛ printer.

وسى ءبولىمنىڭ سوڭىندا ۇپاي تومەن 1 (ەكى) ءبىلىمالۋشى ويىننان شىعارىلادى. سونىمەن ءىV – بولىمگە 5 ءبىلىمالۋشى شىعادى.

ءىV – ءبولىم. «قۇپيا الاڭ».

بۇل ءبولىمنىڭ شارتى بويىنشا ءىىى ءبولىمنىڭ قورىتىندىسى بويىنشا ەڭ تومەنگى ۇپاي سانىن العان ءبىلىمالۋشىدان باستايمىز. ويىننىڭ شارتى ءبىلىمالۋشى وزىنە كەز-كەلگەن ۇياشىقتى تاڭدايدى، ۇياشىق استىندا سۇراق پەن ۇپاي سانى نەمەسە تەك ۇپاي، كەلەسىگە ءجۇرىس، سۇراق پەن سىيلىق جازىلعان. ەگەر راققا دۇرىس جاۋاپ بەرسە ارى قاراي ۇياشىقتاردى تاڭداۋدى جالعاستىرادى. ەگەر دۇرىس جاۋاپ بەرە الماسا بىلەتىن ءبىلىمالۋشى جاۋاپ بەرىپ، ويىندى سول جالعاستىرادى.

1) 0 مەن 1 نەنى قۇرايدى ؟ 5 ۇپاي : ءبيتتى قۇرايدى
2) گرافيكالىق اقپاراتقا نەلەر جاتادى ؟ 10 ۇپاي: سۋرەتتىك اقپاراتتار جاتادى.
3) پرينتەردىڭ تۇرلەرىن اتا؟ 20 ۇپاي ماتريسالىق ، لازەرلىك، سيا بۇرىككىش جانە تەرموگرافيكتىك (پلوتتەر)
4) وپەراسيالىق جۇيە دەگەنىمىز نە ؟ سىيلىق: بۇل قولدانبالى پروگراممالارعا باقىلاۋ جاساپ ءتۇرلى پروگراممالارداعى مالىمەتتەردىڭ شاتاسىپ كەتپەۋىن قاداعالاپ وتىرۋى قاجەت .
5) دجويستيك دەگەنىمىز نە ؟ 5ۇپاي: دجويستيك – كومپيۋتەرلىك ويىنداردا قولدانىلاتىن قولمەن باسقارىلاتىن تەتىك.
6) ءبىزدىڭ كومپيۋتەرلەر قانداي وپەراسيالىق جۇيەدە جۇمىس ىستەيدى ؟ 10 ۇپاي : Microsoft Windows
7) كەلەسىگە ءجۇرىس
8) پروسەسسور دەگەنىمىز نە ؟ 20 ۇپاي: پروسەسسور – كوپتەگەن جارتىلاي وتكىزگىشتى ەلەمەنتتەردەن تۇراتىن جانە كومپيۋتەردە بارلىق ەسەپتەۋلەر مەن اقپارات وڭدەۋ جۇمىستارىن ورىندايتىن ەلەكتروندىق سحەما .
9) كومپيۋتەردىڭ قوسىمشا قۇرىلعىلارىن اتا؟ 25 ۇپاي : ديسك، ديسكەت،فلەشكا، پرينتەر، كالونكالار ت.ب.
10) قاپشىق پاپكا دەگەنىمىز نە ؟ 20 ۇپاي : اتى اتالعان فايلدار توبى
11) باۋىرجان دەگەن سوزدە نەشە بايت بار ؟ 15 ۇپاي: 1بايت
12) كەلەسىگە ءجۇرىس
13) فايل دەگەنىمىز نە ؟ (سىيلىق): بەلگىلى ءبىر اتپەن اتالعان ديسكىدەگى بىرتەكتى مالىمەتتەر جيىنى
14) كومپيۋتەرلىك ديسكىلەردى اتا ؟ 15 ۇپاي: (CD-ROM، DVD-ROM، BD-ROM)
15) فلەشكا دەگەنىمىز نە ؟ 5 ۇپاي: اقپاراتتى تاسىمالداۋشى قۇرال
16) قاتقىل ديسك قايدا ورنالاسقان ؟ 10 ۇپاي: جۇيەلى بلوكتا
17) +5 ۇپاي:
18) كومپاكت ديسكىنى وقيتىن قۇرىلعى؟ 15 ۇپاي: جۇيەلى بلوك
19) «ديسك» سوزىندە قانشا بيت بار ؟ 25 ۇپاي: 4 بيت
20) +5 ۇپاي:

وسى ءبولىمنىڭ سوڭىندا ۇپايى تومەن 2 (ەكى) ءبىلىمالۋشى ويىننان شىعارىلادى. سونىمەن V – بولىمگە 3 ءبىلىمالۋشى شىعادى.

V – ءبولىم. «تاپقىرلىق».

بۇل ءبولىمنىڭ شارتى بويىنشا ءىV ءبولىمنىڭ قورىتىندىسى بويىنشا ەڭ جوعارعى ۇپاي سانىن العان ءبىلىمالۋشىدان باستايمىز. بۇل ويىنىڭ شارتى بويىنشا ۇياشىق بەتتتەرىندە ۇپاي سانى جازىلعان، ونىڭ استىندا جۇمباق جاسىرىلعان. ءبىلىمالۋشى دۇرىس جاۋاپ بەرسە دە، جاۋاپ بەرە الماسا دا كەلەسى ويىنشى ويىندى جالعاستىرادى.

قاعاز بەتىنەن الادى،
بىردەن كومپيۋتەرگە سالادى.
(ءماتىنالعى)

كومپيۋتەرمەن ەنەدى،
قاعازعا باسىپ بەرەدى.
(باسىپ شىعارعىش)

ءتورت بۇرىشتى اينەك،
تۇنىپ تۇرعان الەك.
(مونيتور)

بەس اتانىڭ بالالارى
قىدىرماشى بىرەۋى.
ءبىر كۇن بار دا، ءبىر كۇن جوق.
سونى ەسەپكە الساق،
ۇزىن سانى ءجۇز جەتى.
(پەرنەتاقتا، ءتىنتۋىر)

ءوزى تەمىر، جانى جوق.
اقپاراتتى ساقتاپ تاراتقان،
جۇرتتى وزىنە قاراتقان.
(جۇيەلىك بلوك)

كوماندالار جيىنىنان تۇرادى،
ماقساتىڭدى ورىندايدى.
(ءمازىر جولى)
وسى ءبولىمنىڭ سوڭىندا ۇپايى تومەن 1(ەكى) ءبىلىمالۋشى ويىننان شىعارىلادى. سونىمەن Vءى – بولىمگە 2 ءبىلىمالۋشى شىعادى.
VI – ءبولىم «بەينە سۇراق»