ءماتىندى تەرۋ جانە تۇزەتۋ ەرەجەلەرى. ءماتىن بولىكتەرىن ەرەكشەلەۋ
شىمكەنت قالاسى، قاراتاۋ اۋدانى،
№58 جالپى ورتا مەكتەبىنىڭ
كوممۋنالدىق مەملەكەتتىك مەكەمەسى
ينفورماتيكا ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى
گاسانوۆا زوحرا اتاحانوۆنا
7 - سىنىپ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ءماتىندى تەرۋ جانە تۇزەتۋ ەرەجەلەرى. ءماتىن بولىكتەرىن ەرەكشەلەۋ.
ساباقتىڭ ماقساتى: وقۋشىلارعا ءماتىن تەرۋدى ەرەجەگە سايكەس ۇيرەتۋ، ءماتىن بولىكتەرىن كوشىرۋدى اۋىستىرۋ داعدىلارىن قالىپتاستىرۋ
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا ساباق
ساباقتىڭ ءادىس - تاسىلدەرى: «ميعا شابۋىل»، «وي قوزعاۋ»، «دجيگسو»، «وكىل»، «ينفو - دومينو»، سايكەستەندىرۋ
كۇتىلەتىن ناتيجە: ەرەجەگە سايكەس ءماتىن تەرۋدى، پەرنەتاقتا مەن تىشقاندى پايدالانىپ ءماتىندى جىلجىتۋدى الماسۋ بۋفەرىن پايدالانىپ ەكراندا ءماتىندى كوشىرۋدى، ءماتىندى جويۋدى، ءماتىن ەنگىزۋدىڭ ءتارتىبىن وزگەرتە الادى.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: سلايد، تاراتپا قاعازدار، كومپيۋتەر، ستيكەر، باعالاۋ پاراقشالارى
ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
سالەمدەسۋ، تۇگەلدەۋ، وقۋ – قۇرالدارىن تەكسەرۋ
«شاتتىق شەڭبەرىن قولدانۋ»
وقۋشىلار ءبىرى - بىرىنە جاقسى تىلەكتەرىن ايتادى.
توپقا ءبولۋ
وقۋشىلاردى سانداردى ساناۋ ارقىلى توپقا ءبولۋ
ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ
«ميعا شابۋىل»
1. كومپيۋتەردە ماتىندىك اقپاراتپەن جۇمىس ىستەۋدىڭ ارتىقشىلىقتارى مەن كەمشىلىكتەرىن اتاڭدار.
2. ماتىندىك رەداكتور دەگەن نە؟
3. ءماتىن ەلەمەنتتەرىن اتاڭدار جانە سيپاتتاڭدار.
4. ماتىندەگى ابزاستار ءبىر - بىرىنەن قانداي سيمۆولمەن اجىراتىلادى؟
5. ماتىندەگى جاڭا ابزاس قالاي
«وي قوزعاۋ»
وقۋشىلارعا سۇراق - جاۋاپ ارقىلى جاڭا ساباققا نازارىن اۋدارتۋ
جاڭا ساباق
ءماتىندى تەرىپ بولعان سوڭ تۇزەتۋ جانە پىشىمدەۋ ءۇشىن ءماتىن بولىكتەرىن (فراگمەنت) ەرەكشەلەي ءبىلۋ كەرەك. تىشقاننىڭ كومەگىمەن ەرەكشەلەۋ ءۇشىن قۇجاتتىڭ سول جاق، «ەرەكشەلەۋ ەرنەۋى» دەپ اتالاتىن، ەرنەۋىن قولدانادى.. تىشقاننىڭ سىلتەمەسى وڭعا قاراي بۇرىلعان سترەلكا تۇرىنە اينالادى. پەرنەتاقتادان ەرەكشەلەنگەن كەزدە Shift جانە Ctrl پەرنەلەرى تىركەسىمدەرىن بىرگە باسۋ كەرەك.
ءماتىن بولىكتەرىن ەرەكشەلەۋ تاسىلدەرى.
كەيدە ەكراندا بىردەن جولدى، ابزاستى نەمەسە تۇتاستاي ءماتىندى ەرەكشەلەگەن ىڭعايلى. بۇل جاعدايلار ءۇشىن ارنايى تاسىلدەر ويلاستىرىلعان.
تۇتاس جولدى ەرەكشەلەۋ. ەگەر تىشقاننىڭ سول جاق باتىرماسىمەن جولدىڭ باسىن ءبىر رەت شەرتسەڭدەر، جول تۇتاستاي ەرەكشەلەنەدى. تىشقاننىڭ سىلتەمەسى بۇل جەردە اق سترەلكا كەيپىنە ەنەدى.
ەگەر ەكراننىڭ وسى جەرىندە تىشقاننىڭ سول جاق باتىرماسىن ەكى رەت شەرتسەك، وندا تۇتاس ابزاس ەرەكشەلەنەدى.
تىشقاننىڭ سول جاق باتىرماسىن ءۇش رەت شەرتۋ ءماتىندى تۇتاستاي ەرەكشەلەيدى.
ءماتىندى تۇتاستاي بىردەن ەرەكشەلەۋ ءۇشىن پەرنەتاقتادان ءبىر مەزگىلدە Ctrl پەرنەسىمەن سيفرلىق قوسىمشا پەرنەتاقتادان «5» سانىن باسۋعا دا بولادى. Windows وپەراسيالىق جۇيەسىندە باسقا نىساندار سياقتى، ماتىندەردەگى نىسانداردا Delete پەرنەسىمەن – كۋرسوردان وڭ جاقتا ورنالاسقان سيمۆولدى، BackSpace پەرنەسىمەن – كۋرسوردىڭ سول جاعىندا ورنالاسقان سيمۆولدى جويۋعا بولادى. ەگەر ءماتىندى اۋىستىرۋ رەجيمىندە تەرسەك، وندا بۇرىن بولعان سيمۆولداردى الماسىترۋعا بولادى. ول Insert پەرنەسىن باسقاندا قوسىلادى. ءماتىندى قوسۋدى جالعاستىرۋ ءۇشىن، Insert پەرنەسىن قايتا باسۋ كەرەك. ەگەر ءماتىننىڭ بارلىق بولىگىندە تۇتاس ءسوزدى نەمەسە ءسوز تىركەسىن الماستىرۋ كەرەك بولسا، وندا الماستىرۋ بۇيرىعىن قولدانعان ىڭعايلى.
«ءوزىن تاڭدا» ويىنى ارقىلى وقۋشىلار تاپسىرمانى تاڭداپ، ورىندايدى.
تاپسىرما 1. «ساتەمىر حان» قۇجاتىن اشىپ، كورسەتىلگەن تاپسىرمالاردى ورىنداۋ
تاپسىرما 2. ماقالدار فايلىن اشىڭدار:
سوزدەردەگى قاتەلەردى تۇزەتىڭدەر، ارتىق سوزدەردى الىپ تاستاڭدار، بوس ورىنداردىڭ قويىلۋىنا نازار اۋدارىڭدار
ماتىندەگى ءار ماقال ءبىر جولدا جازىلاتىنداي ەتىپ تۇزەتىڭدەر. Enter، BackSpace، Delete پەرنەلەرىن قولدانىڭدار.
سەرگىتۋ: قارا جورعا ءبيى
ينفو - دومينو» ويىنى
تاپسىرما (فليپچارتتا كورسەتۋ)
سايكەستەندىر (جەكە جۇمىستانادى، ساعات ءتىلى باعىتى بويىنشا توپتا تەكسەرىلەدى)
كوشىرۋ ----- Ctrl+C
قيۋ ---------- Ctrl+X
قويۋ ---------- Ctrl+V
بولدىرماۋ ----- Ctrl+Z
ءبارىن ەرەكشەلەۋ ------ Ctrl+ا
تولىق نۇسقاسىن جۇكتەۋ
№58 جالپى ورتا مەكتەبىنىڭ
كوممۋنالدىق مەملەكەتتىك مەكەمەسى
ينفورماتيكا ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى
گاسانوۆا زوحرا اتاحانوۆنا
7 - سىنىپ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ءماتىندى تەرۋ جانە تۇزەتۋ ەرەجەلەرى. ءماتىن بولىكتەرىن ەرەكشەلەۋ.
ساباقتىڭ ماقساتى: وقۋشىلارعا ءماتىن تەرۋدى ەرەجەگە سايكەس ۇيرەتۋ، ءماتىن بولىكتەرىن كوشىرۋدى اۋىستىرۋ داعدىلارىن قالىپتاستىرۋ
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا ساباق
ساباقتىڭ ءادىس - تاسىلدەرى: «ميعا شابۋىل»، «وي قوزعاۋ»، «دجيگسو»، «وكىل»، «ينفو - دومينو»، سايكەستەندىرۋ
كۇتىلەتىن ناتيجە: ەرەجەگە سايكەس ءماتىن تەرۋدى، پەرنەتاقتا مەن تىشقاندى پايدالانىپ ءماتىندى جىلجىتۋدى الماسۋ بۋفەرىن پايدالانىپ ەكراندا ءماتىندى كوشىرۋدى، ءماتىندى جويۋدى، ءماتىن ەنگىزۋدىڭ ءتارتىبىن وزگەرتە الادى.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: سلايد، تاراتپا قاعازدار، كومپيۋتەر، ستيكەر، باعالاۋ پاراقشالارى
ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
سالەمدەسۋ، تۇگەلدەۋ، وقۋ – قۇرالدارىن تەكسەرۋ
«شاتتىق شەڭبەرىن قولدانۋ»
وقۋشىلار ءبىرى - بىرىنە جاقسى تىلەكتەرىن ايتادى.
توپقا ءبولۋ
وقۋشىلاردى سانداردى ساناۋ ارقىلى توپقا ءبولۋ
ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ
«ميعا شابۋىل»
1. كومپيۋتەردە ماتىندىك اقپاراتپەن جۇمىس ىستەۋدىڭ ارتىقشىلىقتارى مەن كەمشىلىكتەرىن اتاڭدار.
2. ماتىندىك رەداكتور دەگەن نە؟
3. ءماتىن ەلەمەنتتەرىن اتاڭدار جانە سيپاتتاڭدار.
4. ماتىندەگى ابزاستار ءبىر - بىرىنەن قانداي سيمۆولمەن اجىراتىلادى؟
5. ماتىندەگى جاڭا ابزاس قالاي
«وي قوزعاۋ»
وقۋشىلارعا سۇراق - جاۋاپ ارقىلى جاڭا ساباققا نازارىن اۋدارتۋ
جاڭا ساباق
ءماتىندى تەرىپ بولعان سوڭ تۇزەتۋ جانە پىشىمدەۋ ءۇشىن ءماتىن بولىكتەرىن (فراگمەنت) ەرەكشەلەي ءبىلۋ كەرەك. تىشقاننىڭ كومەگىمەن ەرەكشەلەۋ ءۇشىن قۇجاتتىڭ سول جاق، «ەرەكشەلەۋ ەرنەۋى» دەپ اتالاتىن، ەرنەۋىن قولدانادى.. تىشقاننىڭ سىلتەمەسى وڭعا قاراي بۇرىلعان سترەلكا تۇرىنە اينالادى. پەرنەتاقتادان ەرەكشەلەنگەن كەزدە Shift جانە Ctrl پەرنەلەرى تىركەسىمدەرىن بىرگە باسۋ كەرەك.
ءماتىن بولىكتەرىن ەرەكشەلەۋ تاسىلدەرى.
كەيدە ەكراندا بىردەن جولدى، ابزاستى نەمەسە تۇتاستاي ءماتىندى ەرەكشەلەگەن ىڭعايلى. بۇل جاعدايلار ءۇشىن ارنايى تاسىلدەر ويلاستىرىلعان.
تۇتاس جولدى ەرەكشەلەۋ. ەگەر تىشقاننىڭ سول جاق باتىرماسىمەن جولدىڭ باسىن ءبىر رەت شەرتسەڭدەر، جول تۇتاستاي ەرەكشەلەنەدى. تىشقاننىڭ سىلتەمەسى بۇل جەردە اق سترەلكا كەيپىنە ەنەدى.
ەگەر ەكراننىڭ وسى جەرىندە تىشقاننىڭ سول جاق باتىرماسىن ەكى رەت شەرتسەك، وندا تۇتاس ابزاس ەرەكشەلەنەدى.
تىشقاننىڭ سول جاق باتىرماسىن ءۇش رەت شەرتۋ ءماتىندى تۇتاستاي ەرەكشەلەيدى.
ءماتىندى تۇتاستاي بىردەن ەرەكشەلەۋ ءۇشىن پەرنەتاقتادان ءبىر مەزگىلدە Ctrl پەرنەسىمەن سيفرلىق قوسىمشا پەرنەتاقتادان «5» سانىن باسۋعا دا بولادى. Windows وپەراسيالىق جۇيەسىندە باسقا نىساندار سياقتى، ماتىندەردەگى نىسانداردا Delete پەرنەسىمەن – كۋرسوردان وڭ جاقتا ورنالاسقان سيمۆولدى، BackSpace پەرنەسىمەن – كۋرسوردىڭ سول جاعىندا ورنالاسقان سيمۆولدى جويۋعا بولادى. ەگەر ءماتىندى اۋىستىرۋ رەجيمىندە تەرسەك، وندا بۇرىن بولعان سيمۆولداردى الماسىترۋعا بولادى. ول Insert پەرنەسىن باسقاندا قوسىلادى. ءماتىندى قوسۋدى جالعاستىرۋ ءۇشىن، Insert پەرنەسىن قايتا باسۋ كەرەك. ەگەر ءماتىننىڭ بارلىق بولىگىندە تۇتاس ءسوزدى نەمەسە ءسوز تىركەسىن الماستىرۋ كەرەك بولسا، وندا الماستىرۋ بۇيرىعىن قولدانعان ىڭعايلى.
«ءوزىن تاڭدا» ويىنى ارقىلى وقۋشىلار تاپسىرمانى تاڭداپ، ورىندايدى.
تاپسىرما 1. «ساتەمىر حان» قۇجاتىن اشىپ، كورسەتىلگەن تاپسىرمالاردى ورىنداۋ
تاپسىرما 2. ماقالدار فايلىن اشىڭدار:
سوزدەردەگى قاتەلەردى تۇزەتىڭدەر، ارتىق سوزدەردى الىپ تاستاڭدار، بوس ورىنداردىڭ قويىلۋىنا نازار اۋدارىڭدار
ماتىندەگى ءار ماقال ءبىر جولدا جازىلاتىنداي ەتىپ تۇزەتىڭدەر. Enter، BackSpace، Delete پەرنەلەرىن قولدانىڭدار.
سەرگىتۋ: قارا جورعا ءبيى
ينفو - دومينو» ويىنى
تاپسىرما (فليپچارتتا كورسەتۋ)
سايكەستەندىر (جەكە جۇمىستانادى، ساعات ءتىلى باعىتى بويىنشا توپتا تەكسەرىلەدى)
كوشىرۋ ----- Ctrl+C
قيۋ ---------- Ctrl+X
قويۋ ---------- Ctrl+V
بولدىرماۋ ----- Ctrl+Z
ءبارىن ەرەكشەلەۋ ------ Ctrl+ا
تولىق نۇسقاسىن جۇكتەۋ
You Might Also Like
-
جاڭاوزەن قالاسى، تەڭگە اۋىلى
