مەكتەپكە دەيىنگى مەكەمەدە دامىتۋشى ورتا كەڭىستىكتەرىن ۇيىمداستىرۋ
اتىراۋ وبلىسى، قۇرمانعازى اۋدانى،
«اسىلاي» بوبەكجاي بالاباقشاسى ادىسكەرى
ميناجيەۆا ايمان سەيتجانوۆنا
تاقىرىبى: مەكتەپكە دەيىنگى مەكەمەدە دامىتۋشى ورتا كەڭىستىكتەرىن ۇيىمداستىرۋ
باياندامادا بالالاردىڭ ەرتە جاستان پسيحوفيزيكالىق مۇمكىندىكتەرىن جاعىمدى دامىتۋعا مۇمكىندىك بەرەتىن دامىتۋشىلىق ورتالىقتارىنىڭ مەكتەپكە دەيىنگى ۇيىمداردا جەتكىلىكتى بولۋى «ءتاي - ءتاي» تەحنولوگياسىن نەگىزگى مىندەتتەرىنىڭ ءبىرى بولىپ تابىلاتىنى ايقىندالعان.
تاقىرىبى:
مەكتەپكە دەيىنگى مەكەمەدە دامىتۋشى ورتا كەڭىستىكتەرىن ۇيىمداستىرۋ
جوسپار:
ءى. كىرىسپە
ءىى. نەگىزگى ءبولىم
1. مەكتەپكە دەيىنگى بالالاردىڭ قۇزىرەتتىلىگىن دامىتۋداعى زاتتىق - دامىتۋشىلىق ورتانىڭ ءرولى
2. بالاباقشادا پاندىك - دامىتۋ ورتاسىنىڭ قىزمەت جاعدايى
3. مەكتەپكە دەيىنگى ءبىلىم بەرۋ مەكەمەسىندە دامىتۋشى ورتا كەڭىستىگىن ۇيىمداستىرۋ
ءىىى. قورىتىندى
كىرىسپە
قازىرگى تاڭدا جان - جاقتى جەتىلگەن، ءبىلىمدى ازامات دايىنداۋ – قوعام الدىنداعى ۇلكەن مىندەت. بالا - بولاشاعىمىز دەسەك، سول بالاعا جۇيەلى ءبىلىم بەرىپ، ىنتا - ىقىلاسىن دۇرىس باعىتتاۋدى، قابىلەتىن دامىتۋدى بالاباقشادان باستاۋىمىز كەرەك. مەكتەپكە دەيىنگى ءبىلىم بەرۋ ستاندارتى مەكتەپكە دەيىنگى تاربيەمەن مەكتەپالدى دايارلىق توپتارىندا پەداگوگيكالىق ءۇردىستى ۇيىمداستىرۋدا جاڭاشىل ءادىس - تاسىلدەردى پايدالانۋعا مۇمكىندىك بەردى. سوندىقتان وقۋ تاربيە ۇردىسىنە جاڭا پەداگوگيكالىق تەحنولوگيالاردى ەنگىزىپ، ونى ءتيىمدى پايدالانىپ، بالالارعا ساپالى ءبىلىم بەرۋ، جان - جاقتى دامىعان بۇلدىرشىندەردى تاربيەلەۋ - ءبىزدىڭ باستى ماقساتىمىز. وسى ماقساتتى ىسكە اسىرۋ بارىسىندا ءبىزدىڭ بالاباقشامىزدا «ءتاي - ءتاي» تەحنولوگياسىن پايدالانىپ جۇمىستانۋدامىز. «ءتاي - ءتاي» تەحنولوگياسىنىڭ نەگىزىن سالعان دجورج سوروس. بۇل تەحنولوگيانىڭ نەگىزگى ەرەكشەلىگى – ورتالىقتارعا ءبولىنىپ، شاعىن توپپەن جۇمىس اتقارۋ. ياعني بالالاردى ءبىرىن - ءبىرى سىيلاۋعا، ءبىر - ءبىرىنىڭ ءسوزىن تىڭداۋعا، ىنتىماقتاستىقتا بولۋعا داعدىلاندىرادى.
«ءتاي - ءتاي» يننوۆاسيالىق تەحنولوگياسى
ماقساتى: بالالاردىڭ شىعارماشىلىق جانە ينتەللەكتۋالدىق قابىلەتتەرىن دامىتۋ بولىپ سانالادى.
تالابى: بالاعا ءبىلىم بەرۋدە ماقساتقا جەتۋ، ءىس - ارەكەتتەرى ارقىلى ويلاۋ داعدىلارىن ارتتىرا وتىرىپ، بالانىڭ جان - جاقتى دامۋىنا، جاڭالىقتى تەز قابىلداۋىنا اسەر ەتۋ.
«ءتاي - ءتاي» تەحنولوگياسى بويىنشا بالالار ءۇشىن ءار جۇمىس كۇنى تاڭعى جيىننان باستالادى. تاڭعى جيىن بالالاردىڭ ەرتەڭگىلىك جاتتىعۋ جاساۋ، ءبىر - بىرىنە تىلەك ايتۋ، جاعىمدى اۋەن تىڭداۋ تۇرىندە وتەدى. تاڭعى جيىننان كەيىن نەگىزگى ورتالىقتارداعى جۇمىستار باستالادى. ورتالىقتارداعى جۇمىستار تاربيەشىلەردەن ۇلكەن جاۋاپكەرشىلىكتى جانە شىعارماشىلىقتى قاجەت ەتەدى. ءار ءتۇرلى ورتالىقتا جۇمىس جاساۋ كەزىندە بالالاردىڭ وزدەرىن ءار قىرىنان كورسەتە وتىرىپ جۇمىستانۋى، ولاردىڭ تانىمدىق قابىلەتتەرىن دامىتۋى ارقىلى بىلىمدەرىن شىڭداي تۇسەدى. ءبىزدىڭ بالاباقشادا ءار توپتىڭ ىشىندە عاجايىپتار، ونەر، ساياحات، كوركەم ادەبيەت، ءتىل دامىتۋ، قىزىقتى ماتەماتيكا، قۇرىلىس جانە عىلىمي ورتالىقتارى جۇمىس ىستەيدى. ءار ورتالىقتا 6 - 8 بالامەن جۇمىس جۇرگىزىلەدى. مىسالى، كوركەم ادەبيەت ورتالىعىندا بالالار ەرتەگىلەر تىڭداسا، ونەر ورتالىعىندا تىڭداعان ەرتەگىسىنىڭ ىشىنەن وزدەرىنە ۇناعان كەيىپكەردىڭ بەينەسىن سالادى. سونىمەن قاتار ماتەماتيكا، قۇرىلىس ورتالىقتارىندا بالالاردىڭ لوگيكالىق ويلاۋ قابىلەتىن، وي - ءورىسىن دامىتۋ ءۇشىن بەلگىلى ءبىر نارسەنى قۇراستىرۋ، ويىندار، قىزىقتى تاپسىرمالار بەرىلەدى. ورتالىقتاردا بەلگىلى ءبىر ۋاقىت مولشەرىندەگى جۇمىستان كەيىن بالالار الماسىپ، باسقا ورتالىقتارعا بارادى. بالالارعا اۋىساتىن ۋاقىت جاقىنداعانىن، ولاردىڭ جۇمىستارىن اياقتاپ، اۋىسۋعا دايىندالۋ قاجەتتىگىن ەستەرىنە سالىنادى. اۋىسۋدىڭ ۋاقىتى جەتكەن مەزگىلدە سىلدىرماق دىبىسىمەن نەمەسە قول شاپالاقتاۋ سياقتى بەلگىلەر بەرىلەدى.
ورتالىقتاعى كورنەكى قۇرالداردى مازمۇندى، سۋرەتتەردىڭ ەرتەگى كەيىپكەرلەرىنىڭ، قۋىرشاق تەاترى، ءتۇرلى ويىنشىقتاردىڭ، ۇيلەستىرمەلى قۇرالداردىڭ جەتكىلىكتى بولۋى ۇيىمداستىرىلعان وقۋ ءىس - ارەكەتتەرىن وتكىزۋدە ءتيىمدى ناتيجە بەرەدى.
قازىرگى زامان فيلوسوفتارى «ورتا» دەگەن ءسوزدىڭ ماعىناسىن جەكە مىنەز قۇلىق پەن قورشاعان ورتانىڭ تىعىز بايلانىسىنىڭ سيستەماسى دەگەن تۇرعىدا قالىپتاستىرۋدا. دامىتۋشى، تاربيەلەۋشى ورتادا ءسابي جەكە تۇلعا رەتىندە قالىپتاسادى جانە بۇل قالىپتاسۋ سوسيۋمنىڭ ءمودۋلى بولىپ تابىلادى.
دامىتۋشى ورتا كەڭىستىكتەرىنىڭ مەكتەپ جاسىنا دەيىنگى بالالاردىڭ دامۋ دەڭگەيىنە اسەر بەرۋ ماقساتتارى:
بالالاردى دامىتۋشى ورتا ارقىلى ءومىردىڭ قىر - سىرىن تانىتۋ جانە بىلىكتىلىگىن جان - جاقتى دامىتۋ؛
تاربيە مەن ءبىلىم بەرۋ جۇمىستارىن ۇيىمداستىرۋ بارىسىندا كۇندەلىكتى ومىردەگى داعدىلارىنىڭ قۇزىرەتتىلىگىن بايىتۋ، جەتىلدىرۋ؛
دەربەس قيمىل ارەكەتتەرىن قولداۋ، ويلاۋ، سويلەۋ قابىلەتتەرىنىڭ قالىپتاسۋىنا جان دۇنيەسىنىڭ تازالىعىنا، ۇقىپتىلىعىنا تاربيەلەۋ؛
تاربيە جۇمىسىنىڭ تاقىرىپتارى بويىنشا ءبىلىم - بىلىك داعدىلارىن ءتۇسىندىرۋ؛
بالانىڭ مەڭگەرگەن ءبىلىمىن باقىلاۋ، باعالاۋ؛
ۇيرەنگەندەرىن كۇندەلىكتى ومىردە قولدانۋى؛
1. مەكتەپكە دەيىنگى بالالاردىڭ قۇزىرەتتىلىگىن دامىتۋداعى زاتتىق – دامىتۋشىلىق ورتانىڭ ءرولى
زاتتىق – دامىتۋشىلىق بالانىڭ ارەكەتىن ىنتالاندىرۋشى، باعىتتاۋشى، دامىتۋشى فاكتور ەسەبىندە قاراستىرىلادى. ول بەلسەندىلىك، باقىلاۋشىلىق ساپالاردىڭ جانە كەڭ ماعىنادا جەكە تۇلعانىڭ دامۋىنا اسەر ەتەدى.
زاتتىق – دامىتۋشىلىق ورتا بالالاردىڭ جاسى مەن دامۋ دەڭگەيىنە جانە ولاردىڭ ارەكەتىنە تىكەلەي تاۋەلدىلىكتەن تابىلادى. توپتاعى دامىتۋشىلىق ورتانىڭ ماقساتى اقپاراتتاندىرىلۋى، سول نەمەسە باسقا ۇدەرىستىڭ بەينەسىن جاسايدى، قورشاعان ورتا مەن بالانىڭ اراسىنداعى ۇيلەسىمدى قارىم - قاتىناستى قامتاماسىز ەتەدى. زاتتىق – دامىتۋشىلىق ورتانىڭ بارلىق كومپونەنتتەرى مازمۇى، كولەمى، كوركەمدىك شەشىمى بويىنشا ءوزارا بايلانىستى. بالاباقشانىڭ ءارتۇرلى جاس توپتارىنداعى زاتتىق - دامىتۋشىلىق ورتانى ۇيىمداستىرا وتىرىپ پەداگوگتار بالالاردىڭ ويىن ارەكەتىن دامىتۋدىڭ كەزەڭدىك ەرەكشەلىگىن، تاربيەنىڭ جەكە تۇلعالىق – باعىتتالعان مودەلى قاعيداسىن ەستە ۇستاۋلارى كەرەك.
مەكتەپكە دەيىنگى ۇيىمدارداعى زاتتىق – دامىتۋشىلىق ورتا بەلگىلى تالاپتارعا جاۋاپ بەرەدى: بۇل بارىنەن بۇرىن بالامەن تاقىرىپقا، ويىن جەلىسىنە، سول نەمەسە باسقا ويىنشىقتارعا، ويىننىڭ ورنى مەن مەرزىمىنە ەركىن جەتۋ. بالاباقشا توپتارىندا زاتتىق – دامىتۋشىلىق ورتانى ۇيىمداستىرۋ كەزىندە كۇردەلى، كوپ جوسپارلى جانە جوعارى شىعارماشىلىق ارەكەت قاجەت. زاتتىق – دامىتۋشى ورتانى قۇرۋ كەزىندە كەلەسىدەي قاعيداتتاردى باسشىلىققا الۋ قاجەت:
• ورتانىڭ جارتىلاي فۋنكسيونالدىعى: زاتتىق - دامىتۋشى ورتا كوپتەگەن مۇمكىندىكتەردى اشىپ، تاربيەلەۋ - ءبىلىم بەرۋ ۇدەرىسىنىڭ بارلىق قۇراۋشىلارىن قامتاماسىز ەتۋى ءتيىس، وسى ماعىنادا كوپفۋنكسيونالدى بولۋى ءتيىس؛
• ورتانىڭ جارتىلاي فۋنكسيونالدىعىمەن بايلانىستى ونىڭ تۇرلەنۋى بۇل جاعداي بويىنشا ءبىرىنشى ورىنعا كەڭىستىكتىڭ قانداي دا ءبىر فۋنكسياسىن شىعارۋعا مۇمكىندىك بەرەتىن وزگەرۋ مۇمكىندىگى؛
• كەڭىستىكتى يكەمدى جانە ءۆارياتيۆتى قولدانۋ قاجەت. ورتا بالانىڭ قىزىعۋشىلىقتارى مەن قاجەتتىلىكتەرىن قاناعاتتاندىرۋعا ارنالۋى ءتيىس.
• توپتىڭ زاتتىق – دامىتۋشى ورتاسى بالالاردىڭ جاس ەرەكشەلىكتەرىن، وقۋ كەزەڭى مەن ءبىلىم بەرۋ باعدارلاماسىنا بايلانىستى اۋىسۋى ءتيىس.
بالالاردىڭ ءوز بەتىمەن ءىس - ارەكەتىن دۇرىس ۇيىمداستىرۋ ءۇشىن تومەندەگىلەردىڭ بولۋىن قاراستىراتىن دامىتۋشى - زاتتىق ورتانى قۇرۋ قاجەت.
تولىق نۇسقاسىن جۇكتەۋ
«اسىلاي» بوبەكجاي بالاباقشاسى ادىسكەرى
ميناجيەۆا ايمان سەيتجانوۆنا
تاقىرىبى: مەكتەپكە دەيىنگى مەكەمەدە دامىتۋشى ورتا كەڭىستىكتەرىن ۇيىمداستىرۋ
باياندامادا بالالاردىڭ ەرتە جاستان پسيحوفيزيكالىق مۇمكىندىكتەرىن جاعىمدى دامىتۋعا مۇمكىندىك بەرەتىن دامىتۋشىلىق ورتالىقتارىنىڭ مەكتەپكە دەيىنگى ۇيىمداردا جەتكىلىكتى بولۋى «ءتاي - ءتاي» تەحنولوگياسىن نەگىزگى مىندەتتەرىنىڭ ءبىرى بولىپ تابىلاتىنى ايقىندالعان.
تاقىرىبى:
مەكتەپكە دەيىنگى مەكەمەدە دامىتۋشى ورتا كەڭىستىكتەرىن ۇيىمداستىرۋ
جوسپار:
ءى. كىرىسپە
ءىى. نەگىزگى ءبولىم
1. مەكتەپكە دەيىنگى بالالاردىڭ قۇزىرەتتىلىگىن دامىتۋداعى زاتتىق - دامىتۋشىلىق ورتانىڭ ءرولى
2. بالاباقشادا پاندىك - دامىتۋ ورتاسىنىڭ قىزمەت جاعدايى
3. مەكتەپكە دەيىنگى ءبىلىم بەرۋ مەكەمەسىندە دامىتۋشى ورتا كەڭىستىگىن ۇيىمداستىرۋ
ءىىى. قورىتىندى
كىرىسپە
قازىرگى تاڭدا جان - جاقتى جەتىلگەن، ءبىلىمدى ازامات دايىنداۋ – قوعام الدىنداعى ۇلكەن مىندەت. بالا - بولاشاعىمىز دەسەك، سول بالاعا جۇيەلى ءبىلىم بەرىپ، ىنتا - ىقىلاسىن دۇرىس باعىتتاۋدى، قابىلەتىن دامىتۋدى بالاباقشادان باستاۋىمىز كەرەك. مەكتەپكە دەيىنگى ءبىلىم بەرۋ ستاندارتى مەكتەپكە دەيىنگى تاربيەمەن مەكتەپالدى دايارلىق توپتارىندا پەداگوگيكالىق ءۇردىستى ۇيىمداستىرۋدا جاڭاشىل ءادىس - تاسىلدەردى پايدالانۋعا مۇمكىندىك بەردى. سوندىقتان وقۋ تاربيە ۇردىسىنە جاڭا پەداگوگيكالىق تەحنولوگيالاردى ەنگىزىپ، ونى ءتيىمدى پايدالانىپ، بالالارعا ساپالى ءبىلىم بەرۋ، جان - جاقتى دامىعان بۇلدىرشىندەردى تاربيەلەۋ - ءبىزدىڭ باستى ماقساتىمىز. وسى ماقساتتى ىسكە اسىرۋ بارىسىندا ءبىزدىڭ بالاباقشامىزدا «ءتاي - ءتاي» تەحنولوگياسىن پايدالانىپ جۇمىستانۋدامىز. «ءتاي - ءتاي» تەحنولوگياسىنىڭ نەگىزىن سالعان دجورج سوروس. بۇل تەحنولوگيانىڭ نەگىزگى ەرەكشەلىگى – ورتالىقتارعا ءبولىنىپ، شاعىن توپپەن جۇمىس اتقارۋ. ياعني بالالاردى ءبىرىن - ءبىرى سىيلاۋعا، ءبىر - ءبىرىنىڭ ءسوزىن تىڭداۋعا، ىنتىماقتاستىقتا بولۋعا داعدىلاندىرادى.
«ءتاي - ءتاي» يننوۆاسيالىق تەحنولوگياسى
ماقساتى: بالالاردىڭ شىعارماشىلىق جانە ينتەللەكتۋالدىق قابىلەتتەرىن دامىتۋ بولىپ سانالادى.
تالابى: بالاعا ءبىلىم بەرۋدە ماقساتقا جەتۋ، ءىس - ارەكەتتەرى ارقىلى ويلاۋ داعدىلارىن ارتتىرا وتىرىپ، بالانىڭ جان - جاقتى دامۋىنا، جاڭالىقتى تەز قابىلداۋىنا اسەر ەتۋ.
«ءتاي - ءتاي» تەحنولوگياسى بويىنشا بالالار ءۇشىن ءار جۇمىس كۇنى تاڭعى جيىننان باستالادى. تاڭعى جيىن بالالاردىڭ ەرتەڭگىلىك جاتتىعۋ جاساۋ، ءبىر - بىرىنە تىلەك ايتۋ، جاعىمدى اۋەن تىڭداۋ تۇرىندە وتەدى. تاڭعى جيىننان كەيىن نەگىزگى ورتالىقتارداعى جۇمىستار باستالادى. ورتالىقتارداعى جۇمىستار تاربيەشىلەردەن ۇلكەن جاۋاپكەرشىلىكتى جانە شىعارماشىلىقتى قاجەت ەتەدى. ءار ءتۇرلى ورتالىقتا جۇمىس جاساۋ كەزىندە بالالاردىڭ وزدەرىن ءار قىرىنان كورسەتە وتىرىپ جۇمىستانۋى، ولاردىڭ تانىمدىق قابىلەتتەرىن دامىتۋى ارقىلى بىلىمدەرىن شىڭداي تۇسەدى. ءبىزدىڭ بالاباقشادا ءار توپتىڭ ىشىندە عاجايىپتار، ونەر، ساياحات، كوركەم ادەبيەت، ءتىل دامىتۋ، قىزىقتى ماتەماتيكا، قۇرىلىس جانە عىلىمي ورتالىقتارى جۇمىس ىستەيدى. ءار ورتالىقتا 6 - 8 بالامەن جۇمىس جۇرگىزىلەدى. مىسالى، كوركەم ادەبيەت ورتالىعىندا بالالار ەرتەگىلەر تىڭداسا، ونەر ورتالىعىندا تىڭداعان ەرتەگىسىنىڭ ىشىنەن وزدەرىنە ۇناعان كەيىپكەردىڭ بەينەسىن سالادى. سونىمەن قاتار ماتەماتيكا، قۇرىلىس ورتالىقتارىندا بالالاردىڭ لوگيكالىق ويلاۋ قابىلەتىن، وي - ءورىسىن دامىتۋ ءۇشىن بەلگىلى ءبىر نارسەنى قۇراستىرۋ، ويىندار، قىزىقتى تاپسىرمالار بەرىلەدى. ورتالىقتاردا بەلگىلى ءبىر ۋاقىت مولشەرىندەگى جۇمىستان كەيىن بالالار الماسىپ، باسقا ورتالىقتارعا بارادى. بالالارعا اۋىساتىن ۋاقىت جاقىنداعانىن، ولاردىڭ جۇمىستارىن اياقتاپ، اۋىسۋعا دايىندالۋ قاجەتتىگىن ەستەرىنە سالىنادى. اۋىسۋدىڭ ۋاقىتى جەتكەن مەزگىلدە سىلدىرماق دىبىسىمەن نەمەسە قول شاپالاقتاۋ سياقتى بەلگىلەر بەرىلەدى.
ورتالىقتاعى كورنەكى قۇرالداردى مازمۇندى، سۋرەتتەردىڭ ەرتەگى كەيىپكەرلەرىنىڭ، قۋىرشاق تەاترى، ءتۇرلى ويىنشىقتاردىڭ، ۇيلەستىرمەلى قۇرالداردىڭ جەتكىلىكتى بولۋى ۇيىمداستىرىلعان وقۋ ءىس - ارەكەتتەرىن وتكىزۋدە ءتيىمدى ناتيجە بەرەدى.
قازىرگى زامان فيلوسوفتارى «ورتا» دەگەن ءسوزدىڭ ماعىناسىن جەكە مىنەز قۇلىق پەن قورشاعان ورتانىڭ تىعىز بايلانىسىنىڭ سيستەماسى دەگەن تۇرعىدا قالىپتاستىرۋدا. دامىتۋشى، تاربيەلەۋشى ورتادا ءسابي جەكە تۇلعا رەتىندە قالىپتاسادى جانە بۇل قالىپتاسۋ سوسيۋمنىڭ ءمودۋلى بولىپ تابىلادى.
دامىتۋشى ورتا كەڭىستىكتەرىنىڭ مەكتەپ جاسىنا دەيىنگى بالالاردىڭ دامۋ دەڭگەيىنە اسەر بەرۋ ماقساتتارى:
بالالاردى دامىتۋشى ورتا ارقىلى ءومىردىڭ قىر - سىرىن تانىتۋ جانە بىلىكتىلىگىن جان - جاقتى دامىتۋ؛
تاربيە مەن ءبىلىم بەرۋ جۇمىستارىن ۇيىمداستىرۋ بارىسىندا كۇندەلىكتى ومىردەگى داعدىلارىنىڭ قۇزىرەتتىلىگىن بايىتۋ، جەتىلدىرۋ؛
دەربەس قيمىل ارەكەتتەرىن قولداۋ، ويلاۋ، سويلەۋ قابىلەتتەرىنىڭ قالىپتاسۋىنا جان دۇنيەسىنىڭ تازالىعىنا، ۇقىپتىلىعىنا تاربيەلەۋ؛
تاربيە جۇمىسىنىڭ تاقىرىپتارى بويىنشا ءبىلىم - بىلىك داعدىلارىن ءتۇسىندىرۋ؛
بالانىڭ مەڭگەرگەن ءبىلىمىن باقىلاۋ، باعالاۋ؛
ۇيرەنگەندەرىن كۇندەلىكتى ومىردە قولدانۋى؛
1. مەكتەپكە دەيىنگى بالالاردىڭ قۇزىرەتتىلىگىن دامىتۋداعى زاتتىق – دامىتۋشىلىق ورتانىڭ ءرولى
زاتتىق – دامىتۋشىلىق بالانىڭ ارەكەتىن ىنتالاندىرۋشى، باعىتتاۋشى، دامىتۋشى فاكتور ەسەبىندە قاراستىرىلادى. ول بەلسەندىلىك، باقىلاۋشىلىق ساپالاردىڭ جانە كەڭ ماعىنادا جەكە تۇلعانىڭ دامۋىنا اسەر ەتەدى.
زاتتىق – دامىتۋشىلىق ورتا بالالاردىڭ جاسى مەن دامۋ دەڭگەيىنە جانە ولاردىڭ ارەكەتىنە تىكەلەي تاۋەلدىلىكتەن تابىلادى. توپتاعى دامىتۋشىلىق ورتانىڭ ماقساتى اقپاراتتاندىرىلۋى، سول نەمەسە باسقا ۇدەرىستىڭ بەينەسىن جاسايدى، قورشاعان ورتا مەن بالانىڭ اراسىنداعى ۇيلەسىمدى قارىم - قاتىناستى قامتاماسىز ەتەدى. زاتتىق – دامىتۋشىلىق ورتانىڭ بارلىق كومپونەنتتەرى مازمۇى، كولەمى، كوركەمدىك شەشىمى بويىنشا ءوزارا بايلانىستى. بالاباقشانىڭ ءارتۇرلى جاس توپتارىنداعى زاتتىق - دامىتۋشىلىق ورتانى ۇيىمداستىرا وتىرىپ پەداگوگتار بالالاردىڭ ويىن ارەكەتىن دامىتۋدىڭ كەزەڭدىك ەرەكشەلىگىن، تاربيەنىڭ جەكە تۇلعالىق – باعىتتالعان مودەلى قاعيداسىن ەستە ۇستاۋلارى كەرەك.
مەكتەپكە دەيىنگى ۇيىمدارداعى زاتتىق – دامىتۋشىلىق ورتا بەلگىلى تالاپتارعا جاۋاپ بەرەدى: بۇل بارىنەن بۇرىن بالامەن تاقىرىپقا، ويىن جەلىسىنە، سول نەمەسە باسقا ويىنشىقتارعا، ويىننىڭ ورنى مەن مەرزىمىنە ەركىن جەتۋ. بالاباقشا توپتارىندا زاتتىق – دامىتۋشىلىق ورتانى ۇيىمداستىرۋ كەزىندە كۇردەلى، كوپ جوسپارلى جانە جوعارى شىعارماشىلىق ارەكەت قاجەت. زاتتىق – دامىتۋشى ورتانى قۇرۋ كەزىندە كەلەسىدەي قاعيداتتاردى باسشىلىققا الۋ قاجەت:
• ورتانىڭ جارتىلاي فۋنكسيونالدىعى: زاتتىق - دامىتۋشى ورتا كوپتەگەن مۇمكىندىكتەردى اشىپ، تاربيەلەۋ - ءبىلىم بەرۋ ۇدەرىسىنىڭ بارلىق قۇراۋشىلارىن قامتاماسىز ەتۋى ءتيىس، وسى ماعىنادا كوپفۋنكسيونالدى بولۋى ءتيىس؛
• ورتانىڭ جارتىلاي فۋنكسيونالدىعىمەن بايلانىستى ونىڭ تۇرلەنۋى بۇل جاعداي بويىنشا ءبىرىنشى ورىنعا كەڭىستىكتىڭ قانداي دا ءبىر فۋنكسياسىن شىعارۋعا مۇمكىندىك بەرەتىن وزگەرۋ مۇمكىندىگى؛
• كەڭىستىكتى يكەمدى جانە ءۆارياتيۆتى قولدانۋ قاجەت. ورتا بالانىڭ قىزىعۋشىلىقتارى مەن قاجەتتىلىكتەرىن قاناعاتتاندىرۋعا ارنالۋى ءتيىس.
• توپتىڭ زاتتىق – دامىتۋشى ورتاسى بالالاردىڭ جاس ەرەكشەلىكتەرىن، وقۋ كەزەڭى مەن ءبىلىم بەرۋ باعدارلاماسىنا بايلانىستى اۋىسۋى ءتيىس.
بالالاردىڭ ءوز بەتىمەن ءىس - ارەكەتىن دۇرىس ۇيىمداستىرۋ ءۇشىن تومەندەگىلەردىڭ بولۋىن قاراستىراتىن دامىتۋشى - زاتتىق ورتانى قۇرۋ قاجەت.
تولىق نۇسقاسىن جۇكتەۋ
You Might Also Like
