InfoHub Logo

ماماندىق - بۇل ءاربىر ادام بالاسىنىڭ  ءوزى ءسۇيىپ ىستەيتىن، ءارى قۋانا جاسايتىن ءىسى. ءارى ەرتەڭگى بولاشاعى، جارىعى بولا الادى. ءاربىر ادام بالاسى ماماندىعىنا قۇرمەتپەن قاراعانى دۇرىس جانە ۇلكەن جاۋاپكەرشىلىكتى تالاپ ەتەدى. ماماندىق-ادام ومىرىندەگى ەڭ ماڭىزدى قادامداردىڭ ءبىرى. قازاقتا جاقسى ءسوز بار عوي: « ەڭ اۋەلى ماماندىق تاڭداۋدان قاتەلەسپە، ەكىنشى جار تاڭدادان قاتەلەسپە» دەگەن. سول سەبەپتى ادام ماماندىقتى ءوز ەركىمەن تاڭداعانى دۇرىس. ونىڭ كوڭىلى، جانى قانداي ماماندىقتى قالايدى، سول ماماندىق يەسى بولعانى ابزال. ادام تاعدىرىنىڭ ءبىر بولىگى تاڭداعان ماماندىعىمەن تىكەلەي بايلانىسىپ، ۇشتاسىپ جاتادى.بارلىق ادامنىڭ ارمانداۋعا، الدىنا ماقسات قويا بىلۋگە مۇمكىندىگى بار جانە وعان شەكتەۋ جوق. ەشكىمگە ارمانداما، قيالداما، الدىڭا ماقسات قويما  دەپ ايتا المايمىز. سەبەبى: ءاربىر ادام جەكە تۇلعا، ونىڭ ءوز ءومىرى، جەكە الەمى بار.

ماماندىق… «ماماندىق» ءسوزىنىڭ ءوزى لاتىن تىلىنەن اۋدارعاندا: «جۇرت الدىندا سويلەۋ، جاريالاۋ» دەگەندى بىلدىرەدى ەكەن. ءبىراق بولاشاعىمىزبەن تىكەلەي بايلانىستى بۇل ءسوزدىڭ بۇلاي اۋدارىلاتىنىن قازىرگى جاستاردىڭ كوبىسى بىلە بەرمەيدى، ءتىپتى مەندە ەندى ۇعا باستاعاندايمىن. بۇرىندارى، ياعني ەستە جوق، ەسكى زاماندا ماماندىقتىڭ قازىرگىدەي ءتۇر-تۇرى بولماعان، ءار ادامنىڭ ءوز قولىنان قانداي جۇمىس كەلەدى سول جۇمىستى ىستەپ، ءومىر سۇرگەن. ال ءقازىر شە؟                                    

زامان وزگەرگەن سايىن، ادام دا جەتىلىپ، نارىقتىق قارىم-قاتىناس پايدا بولىپ، قوعام دامىپ، دۇنيەگە ءتۇرلى جۇمىس، سايكەسىنشە، ءتۇرلى ماماندىق كەلە باستادى، ءالى دە ولاردىڭ شەگى كورىنەر ەمەس. دەگەنمەن سانى بار، ساپاسى بولماسا ونىڭ ەلىمىزگە، وزىمىزگە نە پايداسى بار؟! 

كەمەڭگەر ۇلى اقىن اباي اتامىز ايتقانداي: «سەن دە ءبىر كىرپىش دۇنيەگە، تەتىگىن تاپ تا بار قالان»-دەگەن قاسيەتتى ءسوزى ءوز ماقساتىمىزعا جەتۋگە بىزدەرگە زور مۇمكىندىكتەرگە باعىت-باعدار بەرىپ، جول اشادى. ءار ادام بالا كەزىنەن باستاپ ءوزى قالاعان  ماماندىق يەسى بولسام دەپ ارماندايدى جانە سوعان قول جەتكىزۋگە ۇمتىلادى. وسى ءبىر سۇراق ومىرگە كەلىپ، سانا-سەزىمى جەتىلگەن ءاربىر ادامدى تولعاندىرادى. ءبىر كەزدەرى مەن دە وسى ءبىر سۇراقتىڭ جەتەگىندە بولىپ، ءبىراز ويلاندىم، قيالداپ ءوزىم ارمانداعىھان ماماندىعىمدى ءبىراز  ۋاقىت سۇيسىنە زەرتتەدىم. اقىرىندا مەنى تولعاندىراتىن سۇراقتىڭ جاۋابىن تاپتىم. ول- جۋرناليستتىك سالا ەدى. جۋرناليست- قوعامدىق اقپاراتتىق سالانىڭ قىزمەتكەرى بولىپ ەسەپتەلەدى. ول جاڭالىقتى حالىققا تاراتۋشى بولىپ تابىلادى . جۋرناليست-گازەت، جۋرنال، راديو، تەلەديدار ت.ب. جۇمىسىن اتقارىپ، شىعارماشىلىق قىزمەت جاسايدى. جۋرناليست-ەڭ اۋەلى ادەبي، كوركەم سويلەي ءبىلۋى ءتيىس. ول ءۇشىن ءبىلىم مەن قابىلەت كەرەك. قانداي وقيعا بولماسىن، ماسەلەن، قۋانىشتى جۇزىمىزگە كۇلكى ۇيالاتاتىن وقيعا نەمەسە كەزدەيسوق، جاعا ۇستاتار، كەلەڭسىز جاعداي، وقيعا بولسىن تاپقىرلىقپەن، سەنىمدى تۇردە، ساسپاي، ابدىراماي، كوز جەتكىزىپ، ناقتى شىندىق، اقيقات جازىلىپ، حالىققا جەتكىزىلۋى ءتيىس.   

كوپشىلىككە ءومىر جايلى تولعاپ سول تۋرالى ايتا ءبىلۋ دە ۇلكەن ونەر، شەبەرلىكتى تالاپ ەتەدى. ول ءۇشىن ءتىل، ءسوز بايلىعىن مەيلىنشە مول پايدالانۋ كەرەك، ارينە جاقسى جاعىنان. تاعى ءبىر ايتا كەتەتىن نارسە، جۋرناليست قوعامدىق قايراتكەر بولا السا تىپتەن جاقسى. ول زامان، ۋاقىت اعىمىن جاقسى ءتۇسىنۋ كەرەك. اسىرەسە، يدەياعا تولى ماتەريالدار جازىپ، حالىقتىڭ نازارىن وزىنە اۋدارا بىلگەن ءجون.

جۋرناليست ماماندىعى- قيىندىعى مەن قىزىعى قاتار جۇرەتىن، جان-جاقتى بىلىمدىلىكتى تالاپ ەتەتىن جاۋاپتى سالا. جۋرناليست ماماندىعى-قىزىقتى ءارى كۇتپەگەن كەزدەسۋلەرمەن، ساياساتتارمەن تىعىز بايلانىستى جانە بارلىق ماسەلەلەردەن ءبىرىنشى قۇلاعدار بولۋى ءتيىس. جالپى جۋرناليست بولۋ ماقساتكەر، تالاپشىل، ءارى ءبىر ۋاقىتتا تەز ءتىل تاپقىش، باۋىرمال بولا ءبىلۋى دەگەن ءسوز. «جۋرناليستيكا» تەرمينى فرانسۋز تىلىنەن ادارعاندا «جۋرنال» سوزىنەن شىققان. ياعني، بۇل –«كۇندەلىك» دەگەن ماعىنانى بىلدىرەدى. مەنىڭ ماماندىعىم وزىمە قاتتى ۇنايدى. بىرىنشىدەن- ءوز ماماندىعىمدى سۇيەمىن، سول ءوز ماماندىعىمدى ءسۇيۋ ارقىلى ءوز حالقىمنىڭ جۇرەگىنە جول تاۋىپ، ولاردى ءوز ىسىمە سۇيسىندىرە الامىن. بۇل جۋرناليست ءۇشىن زور باقىت، ۇلكەن قۇرمەت، قۋانىش.

ەكىنشىدەن - شەبەرلىكپەن، شىعارماشىلىقپەن سۇحبات جۇرگىزە وتىرىپ، جۇرتىما شىندىقتى تۇسىندىرە بىلەمىن. بولاشاقتا ءوز ماماندىعىم بويىنشا جۇمىس جاسايمىن.  

قازاقستاننىڭ ءالى زەرتتەلمەگەن بەيمالىم جەرلەرىن تەرەڭىنەن زەرتتەپ، سول تۋرالى ماقالالار جازاتىن بولامىن. تەك قازاقستان عانا ەمەس شەت ەلدەردىڭدە تاريحىن زەرتتەيمىن. قازاقستان مەن شەت ەلدەردىڭ  دۇنيە-تانىمىن، تابيعاتىن، ءسالت-داستۇرىن سالىستىرا وتىرىپ، ءوز ەلىمىزگە تۋريستتەردىڭ كوپتەپ كەلۋىنە ءوز سەپتىگىمدى تيگىزەمىن. ءتۇرلى باسپا ءسوز باسىلىمدارىمەن جۇمىس جاساپ، گازەت-جۋرنالدارعا ءتۇسىرىپ، ءتىپتى كوگىلدىر ەكراننىڭ ار جاعىنان دا كورسەتەتىن بولامىن. مەن ءوز ەلىمدى دە، ماماندىعىمدى دا قاتتى جاقسى كورەمىن، جانە وعان اسا قۇرمەتپەن، سۇيىسپەنشىلىكپەن، ماقتانىشپەن قارايمىن.

دينارا ساپارالى

---