InfoHub Logo

اxمەت بايتۇرسىن ۇلىنىڭ تاعدىرى- قيىن،ءبىراق كىسى قىزىعارلىق تاعدىر. عۇمىرى اششى ارمانعا تولى،الايدا ادامزاتقا ونەگە بولارلىق عۇمىر.

قازاق دەگەن ۇلىستى ءوز جەرىندە وگەيسىتكەن الپاۋىتتارعا قارسى تۇرعان باتىلدىعىمەن، ءتول ءتىلىمىزدى ورگە سۇيرەگەن جانكەشتىلىگىمەن،مەيلى "xالىق جاۋى" دەپ قارا تاڭبا تاڭىلعانىنا قاراماستان، بايتەرەكتەرىمىز ەل جادىندا وزگەشە ءبىر ىستىق ىقىلاس قالدىرعانى xاق. سولاردىڭ ءبىرى ءارى بىرەگەيى، قازاق ادەبيەتىنىڭ ماڭدايىنا ب ا ق بولىپ ءبىتىپ،ءبىراق ءوز ماڭدايىن كۇن شالماي وتكەن، ءبىر كەزدەرى قازاقتى قاراڭعىلىقتان "ماسا" بولىپ ىزىڭداپ وياتقان، اقيىق ارىستارىمىزدىڭ ليدەرى- اxمەت بايتۇرسىن ۇلى. "وتكەنسىز -بۇگىن،بۇگىنسىز-كەلەشەك جوق" دەمەكشى، اxاڭنىڭ تاعدىر تالكەگىنە تۇسكەن ومىرىمەن جاقسىراق تانىسۋ ءۇشىن، ءتىرى كوزىندەي بولعان مۇراجاي-ۇيىنە ساياxاتتاۋعا  جول تارتتىم.

تاعاسىزدانا كۇتكەن ءسات تە كەلىپ جەتتى. مۇراجاي ەسىگى اشىلعاندا،ونە-بويىمدى تۇسىنىكسىز سەزىمدەر باۋراپ، قۇددى ءبىر سول زامانعا كىرىپ كەتكەندەي بولدىم. ەڭ ءبىرىنشى "قايتا ورالۋ" بولمەسىنە اياق باستىق. بۇل جەردە زاڭعار اقىننىڭ ءومىرى مەن شىعارماشىلىعى جايلى قۇندى دەرەكتەرى، ۇزەڭگىلەس قالامگەرلەردىڭ وي-پىكىرلەرىمەن تانىستىق. سونىمەن قاتار، اxمەتتىڭ جەكەلەگەن جانە ۇجىمدىق فوتوسۋرەتتەرى،مايلى بوياۋداعى بىرنەشە پورترەتتەرى،قوردا عالىمنىڭ ءوز تۇسىندا جارىق كورگەن ەڭبەكتەرىنىڭ ءتۇپنۇسقالارى،عالىم اتىنداعى التىن،كۇمىس،قولا مەدالداردىڭ ەسكيزى مەن ءتۇرلى ماداقتاۋ قاعازدارى ءىلۋلى تۇر.

ەكىنشى زالعا كىرەر كەزدە ەسىكتىڭ جوعارعى جاعىندا ورنالاسقان قازاق الىپبيىنە كوزىم ءتۇستى. مۇندا اxاڭنىڭ توتە جازۋىنىڭ كەستەسى، كيريلل ارپىمەن قاتار بەرىلگەن. يسلامي ساۋاتى زور اxاڭنىڭ قازاق ۇلتىنا عانا ءتان دىبىستاردى بەرە الاتىن اراب تاڭباسىنداعى توتە جازۋدى كەنەتتەن تاڭداماعان ءارى  قۇران-كارىمنىڭ قاسيەتتى جازۋى الاش جۇرتىن يگى ىستەرگە تاربيەلەيدى دەپ تۇسىنگەن ونىڭ تۇرلەگەن ءالىپبيى ەشبىر تۇزەتۋدى قاجەت ەتپەيتىن،تاريx تورىنە شىققاندىعىن ماقتانىشپەن ايتا الامىز!

كەلەسى بولمەدە: اxمەتتىڭ الىس-جاقىن تۋىستارى مەن اxمەتتانۋشى عالىمدار تاراپىنان جەتكىزىلگەن قۇندى جادىگەرلەر،ناقتىراق ايتساق ءوزى قولدانعان: جازۋ ماشينكاسى، قالامساپ، ءمورتاڭبا،سياساۋىت سىندى زاتتارى تۇر ، قۇداي قوسقان جارى  بادريسافا انامىز ۇستاعان اسۇيلىك قۇرالدارى ەرەكشە اسەر قالدىرماي قويمادى. وسى تۇستا اxاڭنىڭ قالاي ۇيلەنگەنى تۋرالى مىناداي قىزىقتى xيكاياتتى قاپەرلەرىڭىزگە سالعىم كەلەدى. ءبىرى بىلسە، ءبىرى بىلمەس، بادريسافا انامىزدىڭ نىسپىسى-ورىس، ءارى ول ۋاقىتتا وزگە ۇلت وكىلىنە ۇيلەنۋگە رۇقسات بولماعان.اxمەتتەي جىگىت پاديشاسىنا جار بولۋ ءۇشىن،الەكساندرا يۆانوۆنا توم شاھارىنداعى مۇسىلماندار ءۇيىنىڭ قىزمەتكەرى زەينوللا يشاننىڭ قاراۋىندا ەكى ايداي يماني ساباق العان. ول مۇسىلماندىق مەكتەپتىڭ وزىنە قويىلعان سىناعىنان سۇرىنبەي وتەدى.مۇسىلمان ءدىنىن رياسىز اق پەيىلمەن قابىلداعان الەكساندراداي ارۋعا اxمەتتىڭ جۇرەك قالاۋىنان شىققان "بادريسافا" دەگەن جاڭا نىسپى بەرىلۋ تاريxى وسىنداي. "اقىلى-كوركىنە ساي" ارۋدىڭ مۇسىلمان دىنىنە،دىلىنە،تىلىنە كىرۋى- جارى اxمەتكە دەگەن اپپاق سەزىمىنىڭ ايعاعى ەكەندىگىنە كۇمانىمىز جوق!

كەلەسى سورەدە اxمەتتىڭ ەڭ سوڭعى "مادەنيەت تاريxى" كىتابىنىڭ ماكەتى. جىلى شىرايلى اعايىمىز ونىڭ نە سەبەپتى ۇشكە كەسىلگەندىگىنىڭ تاريxىن بايانداپ بەردى. قازاق xالقىنىڭ ۇلتتىق مادەنيەتىنە وراسان نۇقسان كەلتىرگەن كەڭەس ۇكىمەتىن سىناعانى ءۇشىن،بۇل كىتاپ "اسا ءقاۋىپتى" دەپ تانىلىپ،اxمەتتىڭ ەگدە جاسىنا قاراماستان، تاعى دا قۋدالاۋعا ءتۇسىپ، ازاپتاعانىن ەستىگەندە ەرىكسىز كوزگە جاس ءۇيىرىلدى...

ءۇشىنشى زالدا تۇرعان قۋىستاعى ورىندىق پەن اسپالى شام اxمەتتىڭ تۇرمەدە سانسىز سۇراققا الىنىپ، جازىقسىز جاپا شەككەن كۇندەرىنەن كورىنىس. ال شىنجىرلى كىسەن مەن تىكەنەك سىم اxمەتتىڭ ازات ويلارى مەن اقيىق ارماندارىنا قۇرساۋ بولا العان جوق.اقيقات ءبارىبىر جەڭدى... 

ۋاقىتىمىز ءوز مارەسىنە جەتىپ، قايتۋعا جينالعاندا بويىمدى كيماستىق سەزىم باۋرادى.رۋxاني ساياxاتتىڭ قىزىقتى بولعانى سونشالىق، ءتىپتى قايتقىم كەلمەدى. كەتەردە اسەرىمدى قوناقتارعا ارنالعان تىلەك كىتاپشاسىنا جازىپ قالدىردىم. مۇراجايعا بارعان كۇن مەن ءۇشىن رۋxاني بايلىق جيناعان كۇن بولىپ،ماڭگى ەسىمدە قالماق. وسكەلەڭ ۇرپاق، ياعني بىزدەر ءۇشىن، كونەدەن جەتكەن جادىگەرلەرىمىزدى "كوزىنىڭ قاراشىعىنداي" قاز-قالپىندا ساقتاعان  مۇراجايدىڭ ديرەكتورى، اxمەتتانۋشى  رايxان ساxىبەكقىزىنا شەكسىز العىسىمدى بىلدىرەمىن. سىزگە تىلەرىم باياندى باقىت، سارقىلماس دەنساۋلىق. سىزدەي xالقىنا جاناشىر ادامدار كوپ بولسا، نۇر ۇستىنە نۇر بولار ەدى. ءوز اتىمنان، قۇرمەتتى كىتاپ سۇيەر قاۋىم، وسى ماقالام ارقىلى ءسىز بىلمەگەن تىڭ دەرەكتەردى جەتكىزىپ، مۇراجايعا بارۋعا قۇشتارلىقتارىڭىزدى ءسال دە بولسا وياتتىم دەگەن سەنىمدەمىن! 

---