مەزگىل باعىنىڭقى ساباقتاس
قازاق ءتىلى 8 سىنىپ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: مەزگىل باعىنىڭقى ساباقتاس
ساباق ماقساتى: مەزگىل باعىنىڭقى ساباقتاس تۋرالى تۇسىنىك بەرە وتىرىپ، وقۋشىلاردىڭ ويلاۋ قابىلەتىن ارتتىرا وتىرىپ، نەگىزگى ماسەلەلەرگە اسا كوڭىل بولۋگە ۇيرەتۋ
مىندەتتەر: ءتۇرلى ادىستەردى پايدالانا وتىرىپ بالالاردى تاپقىرلىق، جىلدامدىق، ەستە ساقتاۋ قابىلەتتەرىن ارتتىرۋ، سويلەۋ ءتىلىن جەتىلدىرۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا ساباق.
قۇرالدار: وقۋلىق، ا - 3، ماركەر، ستيكەر،
ءادىس - تاسىلدەر: توپتاستىرۋ، سۇراق - جاۋاپ
وقىتۋ ناتيجەسى: مەزگىل باعىنىڭقى ساباقتاس سويلەمدەردى مەڭگەرەدى. قانداي ماقساتتا قولدانۋدى بىلەدى.
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
- امانداسۋ
- تۇگەلدەۋ
- ساباققا بەيىمدەۋ
- توپقا ءبولۋ
- توپتارعا (جاپىرىق، جۇرەكشە، ءتورتبۇرىش ءپىشىندى) ستيكەرلەر تاراتىلىپ، تاپسىرمانى دۇرىس ورىنداعان توپ تاقتاعا ستيكەر جابىستىرادى.
ءىى ءۇي تاپسىرماسىن پىسىقتاۋ
ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ. (وتىلگەن تاقىرىپتار بويىنشا سۇراقتار قويۋ ارقىلى ءۇي تاپسىرماسىنا شولۋ جاساۋ.)
1. قۇرمالاس سويلەم دەگەنىمىز قانداي سويلەم؟
2. قۇرمالاس سويلەمنىڭ قۇرامىنداعى جاي سويلەمدەر ءبىر - بىرىمەن قالاي بايلانىسادى؟
3. ساباقتاس قۇرمالاس سويلەم دەگەنىمىز قانداي سويلەم؟
4. شارتتى باعىنىڭقى ساباقتاستىن ەرەجەسى قانداي؟
5. قارسىلىقتى باعىنىڭقى ساباقتاستىن ەرەجەسى قانداي؟
ءىىى. جاڭا ساباق.
قۇرامىنداعى جاي سويلەمدەردىڭ بىرىنشىسىندە ايتىلعان ءىس ەكىنشىسىندە ايتىلعان ءىستىڭ مەزگىلىن بىلدىرەتىن قۇرمالاستىڭ ءتۇرى مەزگىل باعىنىڭقى ساباقتاس دەپ اتالادى. مەزگىل باعىنىڭقى ساباقتاستىڭ قۇرامىنداعى جاي سويلەمدەر ساباقتاسا بايلانىسادى. مەزگىل باعىنىڭقى ساباقتاس سويلەمنىڭ باعىنىڭقى سىڭارى قاشان؟ قاشانعا دەيىن؟ قاشاننان بەرى؟ قاي كەزدە؟ دەگەن سۇراقتارعا جاۋاپ بەرەدى. مەزگىل باعىنىڭقى ساباقتاستىڭ باعىنىڭقى سىڭارىنىڭ بايانداۋىشى تومەندەگىدەي جولدارمەن بايلانىسادى.
1) - عان/گەن، - قان/كەن ەسىمشە تۇلعالى ەتىستىككە - شا/شە جۇرناعى جالعانۋ ارقىلى جاسالادى. مىسالى: جينالىس اياقتالعانشا (قاشان؟)، ءتىزىم جاسالىپ تا بولدى.
2) - عان/گەن، - قان/كەن ەسىمشە تۇلعالى ەتىستىككە جاتىس سەپتىك جالعاۋىنىڭ جالعانۋى ارقىلى جاسالادى. مىسالى: ءبىر كۇنى قۇرماش كوكسەرەككە اس بەرىپ تۇرعاندا (قاشان؟)، قارا الا توبەت كوكسەرەككە ۇمتىلدى.
3) - عان/گەن، - قان/كەن ەسىمشە تۇلعالى ەتىستىككە سوڭ، كەيىن، سايىن، بەرى، شەيىن سەپتەۋلىك شىلاۋلارىنىڭ قاتىسۋى ارقىلى جاسالادى. مىسالى: كۇشىك اۋىلعا كەلگەن سوڭ (قاشان؟)، ەكى كۇننەن كەيىن كوزىن اشتى.
4) - عان/گەن، - قان/كەن ەسىمشە تۇلعالى ەتىستىككە كەزدە، شاقتا، ۋاقىتتا مەزگىل ءماندى كومەكشى سوزدەردىڭ تىركەسۋى ارقىلى جاسالادى. مىسالى: ابدەن قاس قارايۋعا اينالعان ۋاقىتتا (قاشان؟) كوكسەرەك جالعىز ءوزى اۋىلعا كەلدى.
5) - عالى/گەلى، - قالى/كەلى كوسەمشە تۇلعالى ەتىستىك ارقىلى جاسالادى. مىسالى: جازعى دەمالىسقا شىققالى (قاشاننان بەرى؟)، تەك دەنە ەڭبەگىمەن اينالىسىپ ءجۇر.
6) - سا/سە شارتتى رايدىڭ جۇرناعى جانە - ىسىمەن/ىسىمەن دەگەن قوسىمشانىڭ جالعانۋى ارقىلى جاسالادى. مىسالى: ۇلپا ۋادەلى جەرگە كەلسە (قاشان؟)، اتتىڭ ءىزى بار دا، جىگىت پەن ات جوق. قىسباستالىسىمەن (قاشان؟)، وراز دا اڭعا شىعۋعا دايىندالادى.
ءىV. Cاباقتى مەڭگەرتۋ
كىتاپپەن جۇمىس: 133 - جاتتىعۋ
بەرىلگەن سويلەمدەردىڭ باسىڭقى سىڭارلارىن وزدەرىڭ ويلاپ تاۋىپ، مەزگىل باعىنىڭقى ساباقتاس جاساڭدار.
V. ساباقتى قورىتىندىلاۋ
جاڭا ساباقتى بەكىتۋ.
ال ەندى سىزدەرمەن «ارقان تارتىس» (ءبىلىم تارتىس) ويىنىن وينايمىز. بۇل ويىندا تاقىرىپتى قانشالىقتى مەڭگەرگەندىكتەرىڭىزدى كورسەتەسىزدەر.
ويىننىڭ شارتى: سىزدەرگە شاشىراڭقى سوزدەر بەرىلەدى، سودان مەزگىل باعىنىڭقىلى ساباقتاس قۇرمالاس سويلەم قۇرايسىزدار. قاي توپ بارلىق سويلەمدەردى دۇرىس قۇراسا، سول توپ جەڭىمپاز اتانادى.
تاپسىرما. مىنا شاشىراڭقى سوزدەردەن، مەزگىل باعىنىڭقىلى ساباقتاس قۇرمالاس سويلەم قۇراڭىزدار.
1. مەرەكە، تازارتىلىپ، اعاشتار، سوڭ، بۇلاقتار، وتىرعىزىلعان، باستالدى.
2. قولدانىلعان، ۇيقىسىنان، مىناداي، ادامدار، قىزىق، ويانعان، ءداستۇر، سوڭ.
3. ازىرلەگەن، قۇرعانشا، بويجەتكەندەر، التىباقان، كوجە، جىگىتتەر، ناۋرىز.
4. جارىسقا، پالۋاندار، دايىندالۋدا، ونەرپازدار، سالعانشا ونەرلەرىن، ورتاعا.
Vءى. ۇيگە تاپسىرما بەرۋ. جاڭا سوزدەردى پايدالانا وتىرىپ، مەزگىل باعىنىڭقى ساباقتاس قۇرمالاسقا 3 سويلەم جازىڭىزدار.
Vءىى. باعالاۋ(ساباققا جاقسى قاتىسىپ وتىرعان وقۋشىلاردى باعالايمىن).
جيناقتالعان ستيكەر سانىنا قارايمىن.
ساباقتىڭ تاقىرىبى: مەزگىل باعىنىڭقى ساباقتاس
ساباق ماقساتى: مەزگىل باعىنىڭقى ساباقتاس تۋرالى تۇسىنىك بەرە وتىرىپ، وقۋشىلاردىڭ ويلاۋ قابىلەتىن ارتتىرا وتىرىپ، نەگىزگى ماسەلەلەرگە اسا كوڭىل بولۋگە ۇيرەتۋ
مىندەتتەر: ءتۇرلى ادىستەردى پايدالانا وتىرىپ بالالاردى تاپقىرلىق، جىلدامدىق، ەستە ساقتاۋ قابىلەتتەرىن ارتتىرۋ، سويلەۋ ءتىلىن جەتىلدىرۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا ساباق.
قۇرالدار: وقۋلىق، ا - 3، ماركەر، ستيكەر،
ءادىس - تاسىلدەر: توپتاستىرۋ، سۇراق - جاۋاپ
وقىتۋ ناتيجەسى: مەزگىل باعىنىڭقى ساباقتاس سويلەمدەردى مەڭگەرەدى. قانداي ماقساتتا قولدانۋدى بىلەدى.
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
- امانداسۋ
- تۇگەلدەۋ
- ساباققا بەيىمدەۋ
- توپقا ءبولۋ
- توپتارعا (جاپىرىق، جۇرەكشە، ءتورتبۇرىش ءپىشىندى) ستيكەرلەر تاراتىلىپ، تاپسىرمانى دۇرىس ورىنداعان توپ تاقتاعا ستيكەر جابىستىرادى.
ءىى ءۇي تاپسىرماسىن پىسىقتاۋ
ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ. (وتىلگەن تاقىرىپتار بويىنشا سۇراقتار قويۋ ارقىلى ءۇي تاپسىرماسىنا شولۋ جاساۋ.)
1. قۇرمالاس سويلەم دەگەنىمىز قانداي سويلەم؟
2. قۇرمالاس سويلەمنىڭ قۇرامىنداعى جاي سويلەمدەر ءبىر - بىرىمەن قالاي بايلانىسادى؟
3. ساباقتاس قۇرمالاس سويلەم دەگەنىمىز قانداي سويلەم؟
4. شارتتى باعىنىڭقى ساباقتاستىن ەرەجەسى قانداي؟
5. قارسىلىقتى باعىنىڭقى ساباقتاستىن ەرەجەسى قانداي؟
ءىىى. جاڭا ساباق.
قۇرامىنداعى جاي سويلەمدەردىڭ بىرىنشىسىندە ايتىلعان ءىس ەكىنشىسىندە ايتىلعان ءىستىڭ مەزگىلىن بىلدىرەتىن قۇرمالاستىڭ ءتۇرى مەزگىل باعىنىڭقى ساباقتاس دەپ اتالادى. مەزگىل باعىنىڭقى ساباقتاستىڭ قۇرامىنداعى جاي سويلەمدەر ساباقتاسا بايلانىسادى. مەزگىل باعىنىڭقى ساباقتاس سويلەمنىڭ باعىنىڭقى سىڭارى قاشان؟ قاشانعا دەيىن؟ قاشاننان بەرى؟ قاي كەزدە؟ دەگەن سۇراقتارعا جاۋاپ بەرەدى. مەزگىل باعىنىڭقى ساباقتاستىڭ باعىنىڭقى سىڭارىنىڭ بايانداۋىشى تومەندەگىدەي جولدارمەن بايلانىسادى.
1) - عان/گەن، - قان/كەن ەسىمشە تۇلعالى ەتىستىككە - شا/شە جۇرناعى جالعانۋ ارقىلى جاسالادى. مىسالى: جينالىس اياقتالعانشا (قاشان؟)، ءتىزىم جاسالىپ تا بولدى.
2) - عان/گەن، - قان/كەن ەسىمشە تۇلعالى ەتىستىككە جاتىس سەپتىك جالعاۋىنىڭ جالعانۋى ارقىلى جاسالادى. مىسالى: ءبىر كۇنى قۇرماش كوكسەرەككە اس بەرىپ تۇرعاندا (قاشان؟)، قارا الا توبەت كوكسەرەككە ۇمتىلدى.
3) - عان/گەن، - قان/كەن ەسىمشە تۇلعالى ەتىستىككە سوڭ، كەيىن، سايىن، بەرى، شەيىن سەپتەۋلىك شىلاۋلارىنىڭ قاتىسۋى ارقىلى جاسالادى. مىسالى: كۇشىك اۋىلعا كەلگەن سوڭ (قاشان؟)، ەكى كۇننەن كەيىن كوزىن اشتى.
4) - عان/گەن، - قان/كەن ەسىمشە تۇلعالى ەتىستىككە كەزدە، شاقتا، ۋاقىتتا مەزگىل ءماندى كومەكشى سوزدەردىڭ تىركەسۋى ارقىلى جاسالادى. مىسالى: ابدەن قاس قارايۋعا اينالعان ۋاقىتتا (قاشان؟) كوكسەرەك جالعىز ءوزى اۋىلعا كەلدى.
5) - عالى/گەلى، - قالى/كەلى كوسەمشە تۇلعالى ەتىستىك ارقىلى جاسالادى. مىسالى: جازعى دەمالىسقا شىققالى (قاشاننان بەرى؟)، تەك دەنە ەڭبەگىمەن اينالىسىپ ءجۇر.
6) - سا/سە شارتتى رايدىڭ جۇرناعى جانە - ىسىمەن/ىسىمەن دەگەن قوسىمشانىڭ جالعانۋى ارقىلى جاسالادى. مىسالى: ۇلپا ۋادەلى جەرگە كەلسە (قاشان؟)، اتتىڭ ءىزى بار دا، جىگىت پەن ات جوق. قىسباستالىسىمەن (قاشان؟)، وراز دا اڭعا شىعۋعا دايىندالادى.
ءىV. Cاباقتى مەڭگەرتۋ
كىتاپپەن جۇمىس: 133 - جاتتىعۋ
بەرىلگەن سويلەمدەردىڭ باسىڭقى سىڭارلارىن وزدەرىڭ ويلاپ تاۋىپ، مەزگىل باعىنىڭقى ساباقتاس جاساڭدار.
V. ساباقتى قورىتىندىلاۋ
جاڭا ساباقتى بەكىتۋ.
ال ەندى سىزدەرمەن «ارقان تارتىس» (ءبىلىم تارتىس) ويىنىن وينايمىز. بۇل ويىندا تاقىرىپتى قانشالىقتى مەڭگەرگەندىكتەرىڭىزدى كورسەتەسىزدەر.
ويىننىڭ شارتى: سىزدەرگە شاشىراڭقى سوزدەر بەرىلەدى، سودان مەزگىل باعىنىڭقىلى ساباقتاس قۇرمالاس سويلەم قۇرايسىزدار. قاي توپ بارلىق سويلەمدەردى دۇرىس قۇراسا، سول توپ جەڭىمپاز اتانادى.
تاپسىرما. مىنا شاشىراڭقى سوزدەردەن، مەزگىل باعىنىڭقىلى ساباقتاس قۇرمالاس سويلەم قۇراڭىزدار.
1. مەرەكە، تازارتىلىپ، اعاشتار، سوڭ، بۇلاقتار، وتىرعىزىلعان، باستالدى.
2. قولدانىلعان، ۇيقىسىنان، مىناداي، ادامدار، قىزىق، ويانعان، ءداستۇر، سوڭ.
3. ازىرلەگەن، قۇرعانشا، بويجەتكەندەر، التىباقان، كوجە، جىگىتتەر، ناۋرىز.
4. جارىسقا، پالۋاندار، دايىندالۋدا، ونەرپازدار، سالعانشا ونەرلەرىن، ورتاعا.
Vءى. ۇيگە تاپسىرما بەرۋ. جاڭا سوزدەردى پايدالانا وتىرىپ، مەزگىل باعىنىڭقى ساباقتاس قۇرمالاسقا 3 سويلەم جازىڭىزدار.
Vءىى. باعالاۋ(ساباققا جاقسى قاتىسىپ وتىرعان وقۋشىلاردى باعالايمىن).
جيناقتالعان ستيكەر سانىنا قارايمىن.
You Might Also Like
