مونتەسسوري تەحنولوگياسىن قولدانۋدىڭ ءادىس - تاسىلدەرى
بايانداما
مونتەسسوري تەحنولوگياسىن قولدانۋدىڭ ءادىس - تاسىلدەرى
جوسپار:
ءى. كىرىسپە
م. مونتەسسوريدىڭ پەداگوگيكالىق جۇيەسى جانەونىڭ ماڭىزى
ءىى. نەگىزگى ءبولىم
1. مونتەسسوري تەحنولوگياسىن قولدانۋدىڭ ءادىس - تاسىلدەرى.
2. مونتەسسوري مەتوديكاسى
3. تاجىريبەلىك جولمەن ىسكە اساتىن جاتتىعۋلار.
4. مۇمكىنشىلىكتەرى شەكتەلگەن بالالاردى تۇزەتە - دامىتۋ جۇمىستارىندا مونتەسسوري ءادىسىن قولدانۋ
ءىىى. قورىتىندى
م. مونتەسسوريدىڭ پەداگوگيكالىق جۇيەسى جانە ونىڭ ماڭىزى
مونتەسسوري پەداگوگيكاسى نەمەسە مونتەسسوري جۇيەسى XX عاسىردىڭ ءبىرىنشى جارتىسىندا يتالياندىق پەداگوك، عالىم ءارى ويشىل ماريا مونتەسسوري تاراپىنان ۇسىنىلعان تاربيەلەۋ جۇيەسى. مونتەسسوري ادىستەمەسى ءاربىر تاربيەلەنۋشىگە دەگەن دارالى تاسىلدەمەگە نەگىزدەلگەن. بۇعان سايكەس، بالدىرعاندار مەن بۇلدىرشىندەر ديداكتيكالىق ماتەريالدار مەن ساباق ۇزاقتىعىن ءاردايىم وزدەرى تاڭداي وتىرىپ، وزىندىك اعىم مەن بالا – اتا - انانىڭ كوز قۋانىشى، كوڭىل جۇبانىشى. كەز كەلگەن اتا - انا بالاسى ءۇشىن ءومىر سۇرەدى دەپ ويلايمىن. حالقىمىز «بالالى ءۇي بازار» دەپ تەگىن ايتپاسا كەرەك، وتباسىلىق ءومىردىڭ ءمانى مەن ءسانى سابيمەن بىرگە كىرەدى. ۇلكەن ادامداردىڭ ومىرىنە سونشاما قۋانىش پەن شاتتىق سىيلايتىن سابيلەر كەيدە، كەرىسىنشە، اتا - اناسىنىڭ كوڭىلىنە ۋايىم مەن الاڭداۋشىلىق ۇيالاتىپ جاتاتىنى دا قوعامىمىزداعى بەلگىلى ءجايت. تۋعاننان مۇگەدەكتىككە دۋشار بولعان، نە ەسەيە كەلە ءارتۇرلى جاعدايدىڭ سالدارىنان دەنساۋلىعىنا، سونىڭ ىشىندە، جۇيكە جۇيەسىنە زاقىم كەلگەن بالالاردى تەك اتا - اناسى ەمەس، مەملەكەت تە باقىلاۋدا ۇستاپ، قولىنان كەلگەن جاردەمىن اياپ وتىرعان جوق. وتكەن جىلعى حالىق ساناعىنىڭ قورى - تىندىسى بويىنشا ەلىمىزدەگى وسىنداي بالالاردىڭ سانى 58 مىڭداي ەكەنى انىقتالدى. ىرعاقتا داميدى. سوڭعى جىلدارداعى تاعى ءبىر جەتىستىگىمىز – مونتەسسوري ادىستەمەسىن ەنگىزۋىمىز. بىزدە قازاق جانە ورىس تىلدەرىندە ءبىلىم بەرەتىن مەكتەپ جۇمىس ىستەيدى. وندا جالپى ءبىلىم بەرۋ، قوسىمشا ءبىلىم بەرۋ بويىنشا جانە پسيحوفيزيولوگيالىق دامۋى توقتاپ قالعان بالالارعا ارنالعان باعدارلاما بويىنشا ساباق وقىتىلادى. مەكتەپتە 1 جاستان 6 جاسقا دەيىنگى بالالارعا ارنالعان مەديسينالىق جانە پسيحولوگيالىق نەگىزدە ادام دامۋى تۋرالى بىلىمدەردەن قۇرىلعان ەكى مونتەسسوري - پەداگوگيكا كابينەتى جۇمىس ىستەيدى. ماريا مونتەسسوري يتاليالىق دارىگەر ايەل. بۇل جۇيەنى وسىدان 100 جىل بۇرىن سول ويلاپ تاپقاندىقتان، سونىڭ اتىمەن اتالادى. قازىرگى كەزدە مونتەسسوري جۇيەسىن 146 مەملەكەت قولدانادى. بۇل جۇيە بويىنشا 1 جاستان 6 جاسقا دەيىنگى بالالار زەيىنىن، شىعارماشىلىق جانە لوگيكالىق ويلاۋ قابىلەتىن، ەستە ساقتاۋدى، سويلەۋدى، ەلەستەتۋدى، قيمىلدى دامىتادى. ونىڭ نەگىزگى قاعيداتى – «وقى، وقى» دەپ كۇشتەپ ەمەس، ويىن ارقىلى وقىتۋ جانە بالامەن دەربەس ءتىل تابىسۋعا نەگىزدەلگەن جاتتىعۋلاردى تاڭداپ الۋ. مۇندا بالا ديداكتيكالىق ماتەريالدار مەن ساباق ۋاقىتىنىڭ ۇزاقتىعىن ءوزى تاڭدايتىن بولعاندىقتان وقىتۋدا ەرەكشەلىكتەر بار. سونداي - اق ولار ءوز قاتەلىكتەرىن وزدەرى كورىپ، سونى وزدەرى تۇزەپ وتىرادى. مونتەسسوري ادىستەمەسىنىڭ ماڭىزدى ەرەكشەلىگى – بالانىڭ جەكە قابىلەتىن كورسەتە الاتىن جانە كورسەتكىسى كەلەتىن ارنايى ورتانى قۇرۋ. بۇل مونتەسسوري ورتاسى دەپ اتالادى. بۇل ورتادا پسيحولوگيالىق جايلىلىق، تاڭداۋ ەرىكتىلىگى جانە پەداگوگتىڭ سابىرلى ادامگەرشىلىگى سالتانات قۇرادى. بۇل كۇندەرى جۇيەنى باياعىدان بەرى پايدالانىپ كەلە جاتقان جاپونيا، جۇڭگو، سينگاپۋر، گەرمانيا سەكىلدى مەملەكەتتەردە ينتەللەكتۋالدى دامىعان ادامداردىڭ كوپتىگى وسىعان بايلانىستى ەكەنىنە بىرتىندەپ كوز جەتكىزىپ كەلەمىز. ءتىپتى سول دامىعان مەملەكەتتەردە تەك جالپىلاما ادامدار ەمەس، ۇلتتىڭ ءوزى ينتەللەكتۋالدى ۇلت رەتىندە قالىپتاسىپ وتىرعانى بەلگىلى. بالا جاس كەزىندە جاس شىبىق سياقتى. قالاي يسەڭ، سولاي قاراي يىلەدى. جاقسىعا ۇيرەتسەڭ، جاقسىلاپ ۇيرەتسەڭ تەز قابىلدايدى. وسى تۇرعىدان كەلگەندە مونتەسسوري ادىستەمەسىنىڭ ءبىزدىڭ ورتالىققا ەنۋى جاقسى باستاما دەپ ويلايمىن. بۇل اۋرۋ بالالارعا قولدانعاندا مونتەسسوري تەراپيا دەپ اتالادى. بىزدە وسى تەراپيا بويىنشا ادىستەمەنى ارنايى ۇيرەنگەن 140 پەداگوگ جۇمىس ىستەپ جاتىر. ولاردى وقىتۋ ءۇشىن گرانت ۇتىپ العان بولاتىنبىز. سونىڭ ارقاسىندا ءبىزدىڭ پەداگوگتار وسى ءبىر جىل كولەمىندە ناۋقاس بالالارمەن جۇمىس جاساۋدا قولايلى جۇيەنى تاڭداپ وتىر.
مونتەسسوري تەحنولوگياسىن قولدانۋدىڭ ءادىس - تاسىلدەرى.
ماريا مانتەسسوري - 1870 جىلى 31تامىز ايىندا دۇنيەگە كەلگەن.
يتالياندىق پەداگوك، ءارى عالىم. ول بالالاردى ەركىن تاربيەلەۋ يدەياسىن جاساپ، ومىرگە ەنگىزدى. 1896ج ريم ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ مەديسينالىق فاكۋلتەتىن بىتىرگەننەن كەيىن م. مونتەسسوري يتالياداعى ايەلدەردەن شىققان ءبىرىنشى مەديسينا دوكتورى بولىپ تابىلادى.
ۋنيۆەرسيتەتتىڭ ەمحاناسىندا اقىل - ويى ارتتا قالعان بالالارعا باقىلاۋ جاساپ كوردى.
1900ج ماريانىڭ ءوزى دامۋىندا اۋىتقۋشىلىقتار بار بالالارعا ارنالعان ەۋروپاداعى ءبىرىنشى وقۋ ورنىنا باسشىلىق ەتتى. ونىڭ كىشكەنتاي ەمدەلۋشىلەرى ناشار سويلەگەندىكتەن، ول ساۋساقتاردىڭ ۇساق موتوريكالارىن جاتتىقتىرۋ ارقىلى سويلەۋدى دامىتاتىن ارنايى جاتتىعۋلار جانە بالالاردىڭوزىندىك سەنسورلىق تاجىريبە نەگىزىندە قورشاعان ورتانى زەرتتەي الاتىن ارنايى قۇرالدار جانە ويىندار ازىرلەدى. ءسويتىپ، مونتەسسوري ءوزىنىڭ بىرەگەي ديداكتيكالىق قۇرالدارىن ازىرلەي باستادى.
ءبىرقاتار ۋاقىت وتكەننەن كەيىن ونىڭ تاربيەلەنۋشىلەرى وقۋ، جازۋ جانە ەسەپتەۋدى كادىمگى مەكتەپتەگى وزدەرىنىڭ قۇرداستارىنان بۇرىن ۇيرەندى.
1909ج باستاپ م. مونتەسسوري جۇيەسى ومىرگە بەلسەندى تۇردە ەنگىزىلە باستادى. ءتۇرلى ەلدەردىڭ پەداگوگتارى ءۇشىن كۋرستار اشىلدى. 1910ج الەمنىڭ كوپتەگەن تىلدەرىنە اۋدارىلعان «مونتەسسوري ءادىسى» اتتى كىتاپ جارىق كوردى.
1929ج ماريا مونتەسسوري قازىرگى كەزدە دە جۇمىس ىستەپ جاتقان حالىقارالىق مونتەسسوري اسسوسياسياسىنىڭ (ءامى) نەگىزىن سالدى. يتالياداعى فاششيستىك ءتارتىپ كەزەڭىندە ماريانىڭ ەلدەن كەتۋىنە تۋرا كەلدى. ول ەۋروپاعا 76 جاسىندا قايتىپ كەلدى. كوپتەگەن ەڭبەكتەرىن شىعاردى، وقۋ كۋرستارىن جۇرگىزدى، پسيحولوگيالىق ەڭبەكتەر جازدى. 1950ج وعان امستەردام ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ پروفەسسورى اتاعى، دوكتورلىق قۇرمەتتى دارەجەسى بەرىلدى.
بۇل ءادىس بويىنشا 3 جاستان 6 جاسقا دەيىنگى بالالار زەيىنىن، شىعارماشىلىق جانە لوگيكالىق ويلاۋ قابىلەتىن، ەستە ساقتاۋدى، سويلەۋدى، ەلەستەتۋدى، قيمىلدى دامىتادى. مونتەسسوري ءادىسىنىڭ نەگىزگى قاعيداسى - «وقى، وقى» دەپ كۇشتەپ ەمەس، ويىن ارقىلى وقىتۋ جانە بالامەن دەربەس ءتىل تابىسۋعا نەگىزدەلگەن جاتتىعۋلاردى تاڭداپ الۋ. مۇندا بالا ديداكتيكالىق ماتەريالدار مەن ساباق ۋاقىتىنىڭ ۇزاقتىعىن ءوزى تاڭدايتىن بولعاندىقتان وقىتۋدا ەرەكشەلىكتەر بار. سونداي - اق، ولار ءوز قاتەلىكتەرىن وزدەرى كورىپ، سونى وزدەرى تۇزەپ وتىرادى. مونتەسسوري بولمەسىندە «بارلىعىمەن ەركىن اينالىس، ءبىراق باسقالارعا كەدەرگى جاساما» دەگەن ەرەجە ۇنەمى ساقتالادى.
بۇگىندە وسى ادىسپەن جۇمىس ىستەيتىن بالاباقشالار كوپتەپ اشىلىپ جاتىر. بالاباقشاداعى ۇستازدار مىندەتتى تۇردە دايىندىق كۋرسىنان وتەدى. مونتەسسوري ادىسىندە سىنىپتىق ساباق سيستەماسى جوق، مەكتەپ پارتاسىنىڭ ورنىنا جەڭىل قوزعالاتىن ستولدار مەن وتىرعىشتار، كىلەمشەلەر قولدانىلادى. مونتەسسوري ۇستاز بالانىڭ ءوز بەتىمەن جۇمىس جاساۋىن قاداعالايدى. مونتەسسوري ءادىسى ءۇش نەگىزگى بولىمنەن تۇرادى: بالا، قورشاعان ورتا، ۇستاز.
مونتەسسوري ءادىسىنىڭ ماقساتى:
بالالاردى ەركىن تاربيەلەپ، ومىرگە بەيىمدەۋ؛
ومىردە ءوز ماقساتى بار ەكەنىن قالىپتاستىرۋ؛
بالالاردىڭ ءوزىنىڭ ۇيرەنىپ، ءوزىن دامىتۋىنا جاڭا مۇمكىندىكتەر بەرۋ.
مونتەسسوري ۇستازىنىڭ مىندەتى:
بالاعا ءوز جۇمىسىن باسقارۋعا كومەكتەسۋ؛
نەگىزگى تۇستەردى ايىرا بىلۋگە ۇيرەتۋ؛
ۇساق موتوريكانى دامىتۋ؛
العاشقى ماتەماتيكالىق، عارىشتىق تۇسىنىكتەردى قالىپتاستىرۋ؛
زەيىنىن تۇراقتاندىرۋ؛
تارتىپكە ۇيرەتۋ؛
مونتەسسوري بولمەسى 5 ايماققا بولىنگەن:
اتىراۋ وبلىسى، جىلىوي اۋدانى، قۇلسارى قالاسى
كمقك «اينالايىن»ياسلي باقشاسى
ورتاڭعى «جاۋقازىن» توپ تاربيەشىسى
جانۇزاقوۆا ءسانىم جۇماباي قىزى
مونتەسسوري تەحنولوگياسىن قولدانۋدىڭ ادىس-تاسىلدەرى. جۇكتەۋ
مونتەسسوري تەحنولوگياسىن قولدانۋدىڭ ءادىس - تاسىلدەرى
جوسپار:
ءى. كىرىسپە
م. مونتەسسوريدىڭ پەداگوگيكالىق جۇيەسى جانەونىڭ ماڭىزى
ءىى. نەگىزگى ءبولىم
1. مونتەسسوري تەحنولوگياسىن قولدانۋدىڭ ءادىس - تاسىلدەرى.
2. مونتەسسوري مەتوديكاسى
3. تاجىريبەلىك جولمەن ىسكە اساتىن جاتتىعۋلار.
4. مۇمكىنشىلىكتەرى شەكتەلگەن بالالاردى تۇزەتە - دامىتۋ جۇمىستارىندا مونتەسسوري ءادىسىن قولدانۋ
ءىىى. قورىتىندى
م. مونتەسسوريدىڭ پەداگوگيكالىق جۇيەسى جانە ونىڭ ماڭىزى
مونتەسسوري پەداگوگيكاسى نەمەسە مونتەسسوري جۇيەسى XX عاسىردىڭ ءبىرىنشى جارتىسىندا يتالياندىق پەداگوك، عالىم ءارى ويشىل ماريا مونتەسسوري تاراپىنان ۇسىنىلعان تاربيەلەۋ جۇيەسى. مونتەسسوري ادىستەمەسى ءاربىر تاربيەلەنۋشىگە دەگەن دارالى تاسىلدەمەگە نەگىزدەلگەن. بۇعان سايكەس، بالدىرعاندار مەن بۇلدىرشىندەر ديداكتيكالىق ماتەريالدار مەن ساباق ۇزاقتىعىن ءاردايىم وزدەرى تاڭداي وتىرىپ، وزىندىك اعىم مەن بالا – اتا - انانىڭ كوز قۋانىشى، كوڭىل جۇبانىشى. كەز كەلگەن اتا - انا بالاسى ءۇشىن ءومىر سۇرەدى دەپ ويلايمىن. حالقىمىز «بالالى ءۇي بازار» دەپ تەگىن ايتپاسا كەرەك، وتباسىلىق ءومىردىڭ ءمانى مەن ءسانى سابيمەن بىرگە كىرەدى. ۇلكەن ادامداردىڭ ومىرىنە سونشاما قۋانىش پەن شاتتىق سىيلايتىن سابيلەر كەيدە، كەرىسىنشە، اتا - اناسىنىڭ كوڭىلىنە ۋايىم مەن الاڭداۋشىلىق ۇيالاتىپ جاتاتىنى دا قوعامىمىزداعى بەلگىلى ءجايت. تۋعاننان مۇگەدەكتىككە دۋشار بولعان، نە ەسەيە كەلە ءارتۇرلى جاعدايدىڭ سالدارىنان دەنساۋلىعىنا، سونىڭ ىشىندە، جۇيكە جۇيەسىنە زاقىم كەلگەن بالالاردى تەك اتا - اناسى ەمەس، مەملەكەت تە باقىلاۋدا ۇستاپ، قولىنان كەلگەن جاردەمىن اياپ وتىرعان جوق. وتكەن جىلعى حالىق ساناعىنىڭ قورى - تىندىسى بويىنشا ەلىمىزدەگى وسىنداي بالالاردىڭ سانى 58 مىڭداي ەكەنى انىقتالدى. ىرعاقتا داميدى. سوڭعى جىلدارداعى تاعى ءبىر جەتىستىگىمىز – مونتەسسوري ادىستەمەسىن ەنگىزۋىمىز. بىزدە قازاق جانە ورىس تىلدەرىندە ءبىلىم بەرەتىن مەكتەپ جۇمىس ىستەيدى. وندا جالپى ءبىلىم بەرۋ، قوسىمشا ءبىلىم بەرۋ بويىنشا جانە پسيحوفيزيولوگيالىق دامۋى توقتاپ قالعان بالالارعا ارنالعان باعدارلاما بويىنشا ساباق وقىتىلادى. مەكتەپتە 1 جاستان 6 جاسقا دەيىنگى بالالارعا ارنالعان مەديسينالىق جانە پسيحولوگيالىق نەگىزدە ادام دامۋى تۋرالى بىلىمدەردەن قۇرىلعان ەكى مونتەسسوري - پەداگوگيكا كابينەتى جۇمىس ىستەيدى. ماريا مونتەسسوري يتاليالىق دارىگەر ايەل. بۇل جۇيەنى وسىدان 100 جىل بۇرىن سول ويلاپ تاپقاندىقتان، سونىڭ اتىمەن اتالادى. قازىرگى كەزدە مونتەسسوري جۇيەسىن 146 مەملەكەت قولدانادى. بۇل جۇيە بويىنشا 1 جاستان 6 جاسقا دەيىنگى بالالار زەيىنىن، شىعارماشىلىق جانە لوگيكالىق ويلاۋ قابىلەتىن، ەستە ساقتاۋدى، سويلەۋدى، ەلەستەتۋدى، قيمىلدى دامىتادى. ونىڭ نەگىزگى قاعيداتى – «وقى، وقى» دەپ كۇشتەپ ەمەس، ويىن ارقىلى وقىتۋ جانە بالامەن دەربەس ءتىل تابىسۋعا نەگىزدەلگەن جاتتىعۋلاردى تاڭداپ الۋ. مۇندا بالا ديداكتيكالىق ماتەريالدار مەن ساباق ۋاقىتىنىڭ ۇزاقتىعىن ءوزى تاڭدايتىن بولعاندىقتان وقىتۋدا ەرەكشەلىكتەر بار. سونداي - اق ولار ءوز قاتەلىكتەرىن وزدەرى كورىپ، سونى وزدەرى تۇزەپ وتىرادى. مونتەسسوري ادىستەمەسىنىڭ ماڭىزدى ەرەكشەلىگى – بالانىڭ جەكە قابىلەتىن كورسەتە الاتىن جانە كورسەتكىسى كەلەتىن ارنايى ورتانى قۇرۋ. بۇل مونتەسسوري ورتاسى دەپ اتالادى. بۇل ورتادا پسيحولوگيالىق جايلىلىق، تاڭداۋ ەرىكتىلىگى جانە پەداگوگتىڭ سابىرلى ادامگەرشىلىگى سالتانات قۇرادى. بۇل كۇندەرى جۇيەنى باياعىدان بەرى پايدالانىپ كەلە جاتقان جاپونيا، جۇڭگو، سينگاپۋر، گەرمانيا سەكىلدى مەملەكەتتەردە ينتەللەكتۋالدى دامىعان ادامداردىڭ كوپتىگى وسىعان بايلانىستى ەكەنىنە بىرتىندەپ كوز جەتكىزىپ كەلەمىز. ءتىپتى سول دامىعان مەملەكەتتەردە تەك جالپىلاما ادامدار ەمەس، ۇلتتىڭ ءوزى ينتەللەكتۋالدى ۇلت رەتىندە قالىپتاسىپ وتىرعانى بەلگىلى. بالا جاس كەزىندە جاس شىبىق سياقتى. قالاي يسەڭ، سولاي قاراي يىلەدى. جاقسىعا ۇيرەتسەڭ، جاقسىلاپ ۇيرەتسەڭ تەز قابىلدايدى. وسى تۇرعىدان كەلگەندە مونتەسسوري ادىستەمەسىنىڭ ءبىزدىڭ ورتالىققا ەنۋى جاقسى باستاما دەپ ويلايمىن. بۇل اۋرۋ بالالارعا قولدانعاندا مونتەسسوري تەراپيا دەپ اتالادى. بىزدە وسى تەراپيا بويىنشا ادىستەمەنى ارنايى ۇيرەنگەن 140 پەداگوگ جۇمىس ىستەپ جاتىر. ولاردى وقىتۋ ءۇشىن گرانت ۇتىپ العان بولاتىنبىز. سونىڭ ارقاسىندا ءبىزدىڭ پەداگوگتار وسى ءبىر جىل كولەمىندە ناۋقاس بالالارمەن جۇمىس جاساۋدا قولايلى جۇيەنى تاڭداپ وتىر.
مونتەسسوري تەحنولوگياسىن قولدانۋدىڭ ءادىس - تاسىلدەرى.
ماريا مانتەسسوري - 1870 جىلى 31تامىز ايىندا دۇنيەگە كەلگەن.
يتالياندىق پەداگوك، ءارى عالىم. ول بالالاردى ەركىن تاربيەلەۋ يدەياسىن جاساپ، ومىرگە ەنگىزدى. 1896ج ريم ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ مەديسينالىق فاكۋلتەتىن بىتىرگەننەن كەيىن م. مونتەسسوري يتالياداعى ايەلدەردەن شىققان ءبىرىنشى مەديسينا دوكتورى بولىپ تابىلادى.
ۋنيۆەرسيتەتتىڭ ەمحاناسىندا اقىل - ويى ارتتا قالعان بالالارعا باقىلاۋ جاساپ كوردى.
1900ج ماريانىڭ ءوزى دامۋىندا اۋىتقۋشىلىقتار بار بالالارعا ارنالعان ەۋروپاداعى ءبىرىنشى وقۋ ورنىنا باسشىلىق ەتتى. ونىڭ كىشكەنتاي ەمدەلۋشىلەرى ناشار سويلەگەندىكتەن، ول ساۋساقتاردىڭ ۇساق موتوريكالارىن جاتتىقتىرۋ ارقىلى سويلەۋدى دامىتاتىن ارنايى جاتتىعۋلار جانە بالالاردىڭوزىندىك سەنسورلىق تاجىريبە نەگىزىندە قورشاعان ورتانى زەرتتەي الاتىن ارنايى قۇرالدار جانە ويىندار ازىرلەدى. ءسويتىپ، مونتەسسوري ءوزىنىڭ بىرەگەي ديداكتيكالىق قۇرالدارىن ازىرلەي باستادى.
ءبىرقاتار ۋاقىت وتكەننەن كەيىن ونىڭ تاربيەلەنۋشىلەرى وقۋ، جازۋ جانە ەسەپتەۋدى كادىمگى مەكتەپتەگى وزدەرىنىڭ قۇرداستارىنان بۇرىن ۇيرەندى.
1909ج باستاپ م. مونتەسسوري جۇيەسى ومىرگە بەلسەندى تۇردە ەنگىزىلە باستادى. ءتۇرلى ەلدەردىڭ پەداگوگتارى ءۇشىن كۋرستار اشىلدى. 1910ج الەمنىڭ كوپتەگەن تىلدەرىنە اۋدارىلعان «مونتەسسوري ءادىسى» اتتى كىتاپ جارىق كوردى.
1929ج ماريا مونتەسسوري قازىرگى كەزدە دە جۇمىس ىستەپ جاتقان حالىقارالىق مونتەسسوري اسسوسياسياسىنىڭ (ءامى) نەگىزىن سالدى. يتالياداعى فاششيستىك ءتارتىپ كەزەڭىندە ماريانىڭ ەلدەن كەتۋىنە تۋرا كەلدى. ول ەۋروپاعا 76 جاسىندا قايتىپ كەلدى. كوپتەگەن ەڭبەكتەرىن شىعاردى، وقۋ كۋرستارىن جۇرگىزدى، پسيحولوگيالىق ەڭبەكتەر جازدى. 1950ج وعان امستەردام ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ پروفەسسورى اتاعى، دوكتورلىق قۇرمەتتى دارەجەسى بەرىلدى.
بۇل ءادىس بويىنشا 3 جاستان 6 جاسقا دەيىنگى بالالار زەيىنىن، شىعارماشىلىق جانە لوگيكالىق ويلاۋ قابىلەتىن، ەستە ساقتاۋدى، سويلەۋدى، ەلەستەتۋدى، قيمىلدى دامىتادى. مونتەسسوري ءادىسىنىڭ نەگىزگى قاعيداسى - «وقى، وقى» دەپ كۇشتەپ ەمەس، ويىن ارقىلى وقىتۋ جانە بالامەن دەربەس ءتىل تابىسۋعا نەگىزدەلگەن جاتتىعۋلاردى تاڭداپ الۋ. مۇندا بالا ديداكتيكالىق ماتەريالدار مەن ساباق ۋاقىتىنىڭ ۇزاقتىعىن ءوزى تاڭدايتىن بولعاندىقتان وقىتۋدا ەرەكشەلىكتەر بار. سونداي - اق، ولار ءوز قاتەلىكتەرىن وزدەرى كورىپ، سونى وزدەرى تۇزەپ وتىرادى. مونتەسسوري بولمەسىندە «بارلىعىمەن ەركىن اينالىس، ءبىراق باسقالارعا كەدەرگى جاساما» دەگەن ەرەجە ۇنەمى ساقتالادى.
بۇگىندە وسى ادىسپەن جۇمىس ىستەيتىن بالاباقشالار كوپتەپ اشىلىپ جاتىر. بالاباقشاداعى ۇستازدار مىندەتتى تۇردە دايىندىق كۋرسىنان وتەدى. مونتەسسوري ادىسىندە سىنىپتىق ساباق سيستەماسى جوق، مەكتەپ پارتاسىنىڭ ورنىنا جەڭىل قوزعالاتىن ستولدار مەن وتىرعىشتار، كىلەمشەلەر قولدانىلادى. مونتەسسوري ۇستاز بالانىڭ ءوز بەتىمەن جۇمىس جاساۋىن قاداعالايدى. مونتەسسوري ءادىسى ءۇش نەگىزگى بولىمنەن تۇرادى: بالا، قورشاعان ورتا، ۇستاز.
مونتەسسوري ءادىسىنىڭ ماقساتى:
بالالاردى ەركىن تاربيەلەپ، ومىرگە بەيىمدەۋ؛
ومىردە ءوز ماقساتى بار ەكەنىن قالىپتاستىرۋ؛
بالالاردىڭ ءوزىنىڭ ۇيرەنىپ، ءوزىن دامىتۋىنا جاڭا مۇمكىندىكتەر بەرۋ.
مونتەسسوري ۇستازىنىڭ مىندەتى:
بالاعا ءوز جۇمىسىن باسقارۋعا كومەكتەسۋ؛
نەگىزگى تۇستەردى ايىرا بىلۋگە ۇيرەتۋ؛
ۇساق موتوريكانى دامىتۋ؛
العاشقى ماتەماتيكالىق، عارىشتىق تۇسىنىكتەردى قالىپتاستىرۋ؛
زەيىنىن تۇراقتاندىرۋ؛
تارتىپكە ۇيرەتۋ؛
مونتەسسوري بولمەسى 5 ايماققا بولىنگەن:
اتىراۋ وبلىسى، جىلىوي اۋدانى، قۇلسارى قالاسى
كمقك «اينالايىن»ياسلي باقشاسى
ورتاڭعى «جاۋقازىن» توپ تاربيەشىسى
جانۇزاقوۆا ءسانىم جۇماباي قىزى
مونتەسسوري تەحنولوگياسىن قولدانۋدىڭ ادىس-تاسىلدەرى. جۇكتەۋ
You Might Also Like
-
ساباق تاقىرىپتارى:قايتالاۋ.قورىتىندى.ەجەلگى ادامداردىڭ انتروپولوگيالىق سيپاتى.كوشپەلىلەردىڭ ادەت - عۇرپى مەن ءدىني تۇسىنىكتەرى.ەجەلگى قازاقستاننىڭ مادەنيەتى.كوشپەلىلەردىڭ كيىمدەرى، ات ابزەلدەرى، كوش...
