InfoHub Logo

ساباقتىڭ تاقىرىبى: ۇيلەستىرۋ زاڭدىلىقتارى
بەينەلەۋ ونەرى 5 - سىنىپ
ساباق جوسپارلارى
ساباقتىڭ ماقساتى:
ا) بىلىمدىلىك: كومپوزيسيا جايلى جالپى ماعلۇمات بەرۋ.
ءا) دامىتۋشىلىق: قاعاز بەتىنە زاتتى ۇيلەستىرىپ بەينەلەۋگە ۇيرەتۋ. بىرنەشە زاتتاردى قاعازعا رەتپەن ورنالاستىرۋعا جاتتىقتىرۋ.
ب) تاربيەلىلىك: سۇلۋلىق تاربيەسى، تابيعات پەن ونەردەگى سۇلۋلىقتى تۇسىنە ءبىلۋ.
قۇرال - جابدىقتار، كورنەكتى قۇرالدار: قاعاز، قارىنداش، وشىرگىش، بوياۋ، قىلقالام، قالامۇش تاعى باسقالار.
ساباقتىڭ ءوتۋ بارىسى:
1. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
2. ۇيگە بەرىلگەن تاپسىرمانى تەكسەرۋ.
3. جاڭا تاقىرىپتى ءتۇسىندىرۋ.
4. تاپسىرمالاردى ورىنداۋ.
5. ساباقتى بەكىتۋ.
6. ۇيگە تاپسىرما.

ساباقتىڭ بارىسى:
ەڭ الدىمەن وقۋشىلارعا ۇيلەستىرۋ زاڭدىلىقتارى جايلى ءتۇسىندىرىپ وتەمىن. سۋرەتشى ايتپاق ويىن اسەرلى كورسەتۋ ءۇشىن كوركەم شىعارمادا بەينەلەنەتىن كەيىپكەرلەر مەن قورشاعان ورتاداعى نارسەلەردى بەلگىلى ءبىر تارتىپپەن ورنالاستىرۋعا كوڭىل بولەدى. وسىنداي ايرىقشا ءتاسىلدى ۇيلەستىرۋ زاڭدىلىعى دەپ اتاۋعا بولادى.
ۇيلەستىرۋ زاڭدىلىعىنىڭ بەينەلەۋ ونەرىندە اتقاراتىن ماڭىزى زور. كەز كەلگەن كوركەم تاپسىرمانىڭ ادەمى، كورنەكتى، اسەرلى بولىپ شىعۋى ۇيلەسىمدىلىك زاڭدىلىقتارىنا بايلانىستى.
كومپونوۆكا دەگەنىمىز - نارسەنىڭ بىرىكتىرىلگەن ۇساق، جەكە بولشەكتەرىنىڭ ءبىرتۇتاس، ءبۇتىن بولىپ كورىنۋىن قامتاماسىز ەتۋ. سۋرەتى سالىناتىن نارسەلەردىڭ كەڭىستىكتە ءوزارا ورنالاسۋىن دۇرىس بەلگىلەۋ ءۇشىن تىكە، كولدەنەڭ، كولبەۋ سىزىقتار پايدالانۋ كەرەك. ءاربىر نارسەنىڭ كورىنىپ تۇراتىن فورماسىن جاقسى ءبىلۋ ءۇشىن نارسەنىڭ قۇرىلىسىنا تالداۋ جاساعان ءجون. نارسەنىڭ قۇرىلىسىن دۇرىس ءبىلۋ ءۇشىن ونىڭ قانداي گەومەتريالىق دەنەلەردەن تۇراتىنىن انىقتاۋ كەرەك.
سول ءۇشىن ەڭ
الدىمەن جەكە - جەكە گەومەتريالىق دەنەلەردى ۇيرەتۋىمىز قاجەت. نارسەنىڭ سۋرەتىن سالىپ وتىرعاندا ونى اينەكتەن ىستەلگەن ءمولدىر نارسە دەپ قاراساق، ونىڭ فورماسىن جاقسى تۇسىنەمىز. كۋب، سيليندر، پريزما، پاراللەلەپيپەد، ت. ب. گەومەتريالىق دەنەلەردى سالعاندا وسى ءادىستى قولدانعان ورىندى. كۋب، پريزمانى سىم تەمىرمەن جاساپ، سىرتقى، ىشكى كورىنىستەرىن انىقتاۋ ارقىلى فورماسىن، نارسەنىڭ قۇرىلىسىن تولىق بىلۋگە بولادى. سۋرەتشى شىعارماسىندا ايتپاق ويى اسەرلى بولۋى ءۇشىن بەينەلەيتىن زاتتار مەن ادامداردى قورشاعان نارسەلەردى بەلگىلى ءتارتىپ، ۇيلەسىمدىلىك زاڭدىلىعى بويىنشا ورنالاسۋعا كوپ كوڭىل بولەدى. بۇل دەگەن - كومپوزيسيا. كومپوزيسيا - لاتىن ءسوزى، «ويلاپ شىعارۋ»، «قۇراستىرۋ» دەگەن ۇعىمدى بىلدىرەدى. ادەتتە شىعارمادا وقيعانىڭ نەگىزى وتەتىن جانە باستى كەيىپكەرلەر ارالاساتىن بەلگىلى ءبىر ورتالىق بولادى. اسىرەسە قايتا ورلەۋ ءداۋىرىنىڭ شەبەرلەرى ءوز شىعارمالارىندا باس كەيىپكەرلەرىن قاق ورتاعا ورنالاستىرعان جانە ول نەگىزگى ءرول اتقارعان. كومپوزيسيا شىعارمانىڭ قۇرىلىمى تۇرعىسىنان مازمۇننىڭ نەعۇرلىم ايقىن، نانىمدى، اسەرلى شىعۋىنا جاعداي جاسايدى.
ياعني ول شىعارمانىڭ قۇرىلىسى، ونىڭ نەگىزگى بولشەكتەرىنىڭ ورنالاسۋى، وقيعالاردىڭ باياندالۋ رەتى. قاراپايىم سوزبەن ايتقاندا، كوركەم شىعارمانىڭ ىشكى قۇرىلىسى تولىپ جاتقان بولشەكتەردەن تۇرسا، ۇيلەسىمدىلىك (كومپوزيسيا) سول بولشەكتەردى ءوزارا قۇراستىرىپ، ءبىرتۇتاس ەتەدى. كومپوزيسيا مەن سيۋجەت ءوزارا تىعىز بايلانىستا بولادى. كەيىپكەر ءوز ورتاسىنا لايىق ءىس - ارەكەتتە بەينەلەنەدى جانە ولاردىڭ ءىس - ارەكەتىن، پسيحولوگيالىق ىشكى تولعانىسىن، بوياۋ ەرەكشەلىكتەرىن كومپوزيسيانىڭ جالپى تاقىرىبىنا بايلانىستى كورىپ بايقاۋعا بولادى.

ناتيۋرمورت (قارىنداش، قاعاز).
ۇيگە تاپسىرما بەرۋ: ءوز بەتىڭمەن ەركىن تاقىرىپ بويىنشا شىعارما ورىندا.