مۇناي مۇحيتى
ماڭقىستاۋ... سەنىڭ عاسىرلار بويى قۇلازىپ كالعان كونە كوكىرەگىڭ بۇل كۇندە مىناۋ ومىرگە عاشىق جانداردىڭ جۇرەگىندەي لۇپىلدەيدى. سەنىڭ وسى ءبىر اراي ءجۇز كەلبەتىڭە قاراپ مەنىڭ دە كىشكەنتاي جۇرەگىم لۇپىلدەيدى. قۋانا تۇرىپ، ءتاتتى ءبىر ويلارعا ەنىپ كەتەم. مەنىڭ ۇلان-عايىر قاسيەتتى مەكەنىمنىڭ ترۋبالارى اقشاڭقان الىپ زاۋىتتارىڭنىڭ تىنىمسىز جۇرەك دۇرسىلىندە سەندەگى مۇناي دارياسىنىڭ دا شۋدا تولقىندارى بۇيرالانىپ جاتىر ما ەكەن... تاريحتاي قاتتالعان قارا جەر قاباتىنىڭ استىنداعى مۇناي تاسقىنى زاۋىتتار مەن فابريكالاردىڭ جۇرەگىنە قىزۋ قان بەرەر عاجاپ كۇش ەمەس پە!؟
بايكوڭىر اتتى دالادان ستارت الىپ اناۋ كوگىلدىر الەمگە تىك تارتاتىن كوسموستىق كورابلدەردىڭ وت قاناتتارىنىڭ الاۋ ۇشقىنىندا شۋدا تولقىن ماڭقىستاۋ دارياسىنىڭ ۇلەسى بار دەپ سەنەمىن مەن.
ماڭقىستاۋ... سەنىڭ داڭقىڭدى، ءبىزدىڭ ءداۋىردىڭ عاجايىپ ادامدارى دۇبىرلەتكەن داڭقىڭدى، بۇل كۇندە جەر شارىنىڭ ءبىراز تۇكپىرى بىلەدى. بۇگىن قازىنا ارالىنا اينالعان سەنىڭ اتاعىڭ قازاق دالاسىنىڭ شەكاراسىنان الدەقاشان جىراق كەتكەن.
...ءيا، سەنىڭ عاجايىپ بولاشاعىڭ ءالى دە تالايلاردى تاڭىرقاتادى؛ ءوز ۇرپاعىڭا، وسىپ-وركەندەگەن عالامات زاماننىڭ كەرەمەتتەرىن قۇرىش قولدارىمەن ءوزى جاساپ جۇرگەن ۇرپاعىڭا الەم الدىندا «مىنە، قاراڭدار مەنىڭ عاجايىپ ولكەمە!» — دەيتىندەي ماقتان بولا بەرەسىڭ سەن، داريالى مەكەن!
* * *
مەن بالا كەزىمدە اناممەن ىلەسىپ ماڭقىستاۋ دەگەن جەردەگى ۇزاتىلعان اپايىما كەلگەنىم بار. بالىقشىلاردىڭ جەلكەندى قايىعىمەن ون بەس كۇن تەڭىز بەتىن شارلاپ، ارەڭ دەگەندە فورت-شيەۆچەنكو قالاسىنا جەتىپ، ودان اتكولىكپەن “قىزىلوزەن” سوۆحوزىنا اسقانبىز. ويلاپ وتىرسام، بالالىق شاقتاعى وسى ساپاردىڭ ءوزى ءوز الدىنا ءبىر حيكايا ەكەن-اۋ. مىنە، سول ساتتەن باستاپ، جايىق بويىنىڭ جاسىل جەلەكتى توعايىندا بۇلدىرگەن تەرىپ، كەلىنشەك كوز كولدەرىنە سۇڭگىپ وسكەن مەنىڭ كوڭىلىمدە ماڭقىستاۋ دەگەن مىج-مىج مۇجىك تاۋلار مەن سورتاڭ دالا بوپ ۇيالاپ قالعان. بىرەۋلەردىڭ كوزىنە جاراتىلىس دامۋىنىڭ ەكپىنىنە ىلەسە الماي كونە ءداۋىردىڭ ميمىرت اياق الىسىنان ارىلا الماعان مەكەن بوپ كەرىنگەن ماڭقىستاۋ ەدى بۇل.
ماڭقىستاۋ دەگەن بۇل ايماك.
دالاسى سور مەن كۇم ويناق.
شۋلى وزەندەرگە زار بولىپ،
كەشپەدىك سۋىن ىلايلاپ.
ادىرا قالعىر اسپاننان
تىلەدىك جاقبىر «قۇدايلاپ»... —
دەپ كونە جىردىڭ كارى بۇلب ۇلى قاشاعان وسىلاي جىرلاعان، كۇڭىرەنە، كۇيزەلە جىرلاعان ماڭقىستاۋ ەدى بۇل. ونسىز دا كەزەرىپ جاتقان قۇبا دالانى شابۋىل شاڭىنا بوكتىرىپ، جەر ءۇشىن، جەسىر ءۇشىن سويىل-شوقپار سىلتەسكەن جورتۋىلداردىڭ مەكەنى ەدى بۇل.
ادام بالاسى قاي ءداۋىر، قاي زاماندا ءومىر سۇرسە دە، ونىڭ بويىندا ءبىر ورتاق سەزىم بولادى ەمەس پە؟! وسى اياۋلى ءمولدىر سەزىمدى ماحاببات دەيدى. ول ولكەنىڭ بايانى مەن قوزىسى اتانعان اقبوبەك پەن قايىپتىڭ دا مەكەنى بولعان ماڭقىستاۋ بۇل.
وسىناۋ ايماقتى ارشىندى قادامىڭمەن ەكپىندى دۇبىرگە تولتىرىپ، قۇدىرەتتى قولدارىڭنىڭ جاسامپازدىعىمەن الەمگە ءماشھۇر ەتكەن ساعان قالاي باس يمەسسىڭ، ادام! جاپان دالانى جاڭعىرتىپ، شىلدەنىڭ اپتاپ ىسسىلىعىمەن قوسا سوعاتىن قۇمدى داۋىلعا، قاڭتارداعى اقتۇتەك قارلى بورانعا بەتىڭدى توسىپ ءجۇرىپ ەرتەڭگە دەگەن سەنىمدى سەرىك قىلعانىڭ ءۇشىن تاعزىم ەتەم ساعان، مەنىڭ زامانداسىم!
You Might Also Like
-
اتا ءسوز - جاقۇت. جاقۇتى- باعامداي بىلگەن كورەگەندىلىگىندە. قاسيەت-قادىردىڭ ءمانىسىن باققان قازاقتىڭ اتا سوزگە توقتالماعان كەزى بولماعان. «قيلى-قيلى زامان بولار، زامان ازىپ، زاڭ توزىپ، جامان بو...
