InfoHub Logo

مۇحتار ومارحان ۇلى اۋەزوۆ (1897-1961) — قازاقتىڭ ايگىلى جازۋشىسى، قوعام قايراتكەرى، قازاق كسر عىلىم اكادەمياسىنىڭ اكادەميگى، فيلولوگيا عىلىمىنىڭ تۇڭعىش دوكتورى، پروفەسسور، قازاق كسر-نىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن عىلىم قايراتكەرى.

م. اۋەزوۆ قازىرگى شقو اباي اۋدانىندا دۇنيەگە كەلگەن. سەمەيدەگى كاماليددين حازىرەت مەدرەسەسىندە وقىپ، ودان ورىس مەكتەبىنىڭ دايىندىق كۋرسىنا اۋىسادى. 1915 ج سەمەي قالالىق مۇعالىمدەر سەمينارياسىنا قابىلدانادى. وقىپ جۇرگەندە «ەڭلىك-كەبەك» پەساسىن جازىپ، ونى 1917 ج ماۋسىم ايىندا ويقۇدىق دەگەن جەردە تىركەستىرىپ تىككەن كيىز ءۇي ساحناسىنا شىعارادى.

1919 ج «قازاق ءتىلى» گازەتىنىڭ رەسمي شىعارۋشىسى بولىپ تاعايىندالادى.

1921 ج قازاق اكسر-ى واك-نىڭ ءتورالقا مۇشەلىگىنە سايلانىپ، وندا ساياسي حاتشى مىندەتىن اتقارىپ، كادر ماسەلەسىمەن اينالىسادى. مۇحاڭنىڭ «ەڭبەكشى قازاق» گازەتىنە باسشىلىق جاسايتىن تۇسى دا وسى كەزەڭمەن دالمە-دال كەلەدى.

1928 ج لەنينگراد ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ فيلولوگيا فاكۋلتەتىن، سوسىن – تاشكەنتتەگى ۋنيۆەرسيتەت جانىنداعى اسپيرانتۋرانى بىتىرەدى. 30- جىلداردىڭ باسىندا جازىقسىز جالامەن ەكى جىل تۇرمەدە وتىردى. سونىڭ سالدارىنان جازۋشى ءوزىنىڭ " ەڭلىك-كەبەك"، " كوكسەرەك"، " قيلى زامان" سياقتى تاماشا تۋىندىلارىنان باس تارتسا، 40-شى جىلدارى " قاراكوز"،" ايمان-شولپان"، " تۇنگى سارىن" سياقتى عاجايىپ پەسالارى ساحنادان ءتۇسىپ قالادى.

م.اۋەزوۆتىڭ "اباي جولى" رومان-ەپوپەياسى- بۇكىل كەڭەس ادەبيەتىنىڭ اسا كورنەكتى شىعارماسى. دۇنيە ءجۇزىنىڭ وتىزدان استام تىلىنە اۋدارىلىپ جارىق كورگەن بۇل شىعارما ميلليونداعان وقىرماندى سۋسىنداتىپ، ولارعا ۇلى ابايدى، اباي ارقىلى قازاق حالقىن پاش ەتتى.

جازۋشى ءوزىنىڭ شىعارماشىلىق جولىندا تالاي جانرعا، تاقىرىپقا ءىز سالىپ، قىرۋار، وچەرك، اڭگىمە، پەسالار جازعان، تاماشا اۋدارمالار جاساعان، ادەبي سىنعا، ادەبيەت تاريحىن زەرتتەۋ جۇمىسىنا بەلسەنە ات سالىسىپ، كوپتەگەن ماعىنالى ماقالالار جاريالاعان، باياندامالار جاساعان، وقۋلىقتار قۇراعان. ەڭبەكتەرىمەن قازاق ادەبيەتىن دامىتۋدا زور ۇلەس قوسقان.

---