مي تۋرالى نە بىلەمىز؟
مي — ءوزىنىڭ قۇرىلىمى جاعىنان عانا ەمەس (10-15 ميلليارد نەرۆ كلەتكاسى بار)، سونىمەن بىرگە ول وزىندە ءوتىپ جاتاتىن فيزيولوگيالىق پروسەستەردىڭ سيپاتىنا قاراي دا وتە كۇردەلى زات. ادام ميىنىڭ سالماعى جالپى دەنە سالماعىنىڭ 2،17 پروسەنتىنە، ال بارلىق بۇلشىق ەتتەر دەنەنىڭ 30-40 پروسەنتىنە تەڭ.
مي بىرنەشە بولىكتەن تۇرادى. ءار بولىك بەلگىلى ءبىر تەك وزىنە عانا ءتان قىزمەتتى اتقارادى. ولاردا بارلىق ورگانداردان سيگنالدار نەمەسە ادەتتە ايتىلاتىنداي، يمپۋلستەردى قابىلدايتىن جانە سول ورگاندارعا جاۋاپ سيگنالدار جىبەرەتىن يادرولار مەن ورتالىقتار (سەنترلەر) بولادى. ميدا تىنىس الۋدى، قان اينالىسىن، اياق-قولدىڭ قوزعالىسىن، اس قورىتۋدى رەتتەيتىن، ءيىس سەزەتىن، دىبىستى اجىراتاتىن، كورۋ ورتالىقتارى بار. ميدا سەزىمدى باسقاراتىن، تامىرداعى قان قىسىمىن، تەردىڭ ءبولىنۋىن رەتتەيتىن يادرولار ورنالاسقان. ءبىر سوزبەن ايتقاندا، ادام قىزمەتىنىڭ بىردە-بىر فورماسى ميدىڭ باسقارۋىنسىز اتقارىلمايدى.
ميدىڭ ەڭ ماڭىزدى بولىكتەرىنىڭ ءبىرى جانە ونىڭ ەڭ جەتىلگەن بولىگى — ۇلكەن جارتى شارلار قابىعى. ول ادامنىڭ بۇكىل نەرۆ-پسيحيكالىق قىزمەتىنىڭ ورتالىعى بولىپ تابىلادى. بارلىق نەرۆ كلەتكالارىنىڭ جارتىسىنان كوبى ميدىڭ ۇلكەن جارتى شارلارىندا ورنالاسقان. مي قابىعىنىڭ جالپى كولەمى 1670 شارشى سانتيمەتردەي.
جانۋار ءوزىنىڭ بيولوگيالىق دامۋى جاعىنان جوعارى بولعان سايىن، ونىڭ ۇلكەن جارتى شارلار قابىعى دا جاقسى دامىپ جەتىلەدى. مىسالى، يتپەن سالىستىرعاندا مايمىلدىڭ جارتى شارلار قابىعى دامىعان، ال يتتىكى جىلقىنىڭ نەمەسە ءۇي قويانىنىڭ جارتى شارلار قابىعىنان جاقسى جەتىلگەن. بالىق پەن قۇرباقادا ۇلكەن جارتى شارلار قابىعى مۇلدە جوق.
مي قابىعىنىڭ استىندا تابيعاتى جاعىنان ونىڭ كونە بولىگى بولىپ تابىلاتىن مي قىرتىسى ورنالاسقان. ورگانيزمنىڭ بارلىق ۆەگەتاتيۆتىك فۋنكسياسى — تامىرلارداعى قان قىسىمىن رەتتەۋ، دەنەنىڭ تەمپەراتۋراسى مەن ورگانيزمدەگى الماسۋ پروسەسستەرىن ءبىر قالىپتا ۇستاۋ وسى اراعا جيناقتالعان.
ميدىڭ بۇل بولىگى ورگانيزمنىڭ ءار ۋچاسكەسىندەگى اۋىرۋدى اسا كۇشتى قابىلدايدى، ىشكى ورگاندارىنىڭ جۇمىسىن باسقارادى. باسقاشا ايتقاندا، ميدىڭ قىرتىس بولىگى ساناعا باعىنبايدى، اۆتوماتتى تۇردە قىزمەت ەتەدى. مي قابىعى جوق جانۋارلاردا، قىرتىس ميدىڭ جوعارى بولىگى بولىپ تابىلادى. ادام مي قىرتىسى قۇرىلىمىنىڭ قىزمەتى مي قىرتىسىنىڭ جۇمىسىن باقىلاپ، ونى قاجەتتى ارناعا سالىپ وتىراتىن جوعارىدا جاتقان ۇلكەن جارتى شارلار قابىعىنىڭ قىزمەتىمەن تىعىز بايلانىستى بولادى.
وقۋعا كەڭەس بەرەمىز:
Cپورت ميدى تىنىقتىرادى - عالىمدار
مەنينگيت (ميقۇرتى) جايلى سەنۋگە بولمايتىن 9 ءاپسانا
تەمەكىنىڭ ميعا بەرەتىن زياندارى
ميعا پايدالى جانە زياندى ونىمدەر
You Might Also Like
-
«شىنىقساڭ – شىمىر بولاسىڭ» دەمەكشى، دەنە جاتتىعۋى ادام بالاسىنا قاشان دا پايدالى. كۇنى بويى ءوزىڭدى سەرگەك سەزىنىپ ءجۇرۋدىڭ دە ءبىر ءتاسىلى – سپورت. عالىمدار زەرتتەۋىنە سۇيەنەر ...
-
ۋقورعاسىن (اكونيت دجۋنگارسكيي) — بيىكتىگى 1 مەتردەن اساتىن، كوپ جىلدىق، ءشوپ تەكتەس وسىمدىك. تامىر ساباعى بىر-بىرىمەن تىزبەكتەلە بايلانىسقان كوپتەگەن تۇينەكتەردەن تۇرادى. ساباعىن كەيدە تۇك باس...
