ناقتى سويلەۋگە دايىندىق
قىزىلوردا وبلىسى، قازالى اۋدانى،
ق. كۇلەتوۆ اتىنداعى №92 ورتا مەكتەبىنىڭ
قازاق ءتىلى مەن ادەبيەت ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى
ەنسەپبايەۆا جادىرا ابديرحانوۆنا
قازاق ءتىلى 11 - سىنىپ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ناقتى سويلەۋگە دايىندىق
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىك: ناقتى سويلەۋگە دايىندىق جايلى تۇسىنىك بەرۋ، پىكىرتالاس مادەنيەتىن مەڭگەرۋ، تەوريالىق ءبىلىمدى ومىردە قولدانا بىلۋگە ۇيرەتۋ؛
دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ ءتىل مادەنيەتىن، شەشەن سويلەۋىن قالىپتاستىرۋ، ويلاۋ قابىلەتى مەن ءتىلىن دامىتۋ، ءوز كوزقاراستارىن اشىق تا جۇيەلى جەتكىزە بىلۋگە، ءوز پىكىرىن قورعاي بىلۋگە داعدىلاندىرۋ.
تاربيەلىك: وقۋشىلاردى ادامگەرشىلىككە، ءبىر - ءبىرىن تىڭداۋعا، ءوز ءتىلىن سۇيۋگە، قاستەرلەۋگە، ءسوز مادەنيەتىنە تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ديسكۋسسيا ساباق
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: سلايدتار، سىزبالار، ت. ب.
ساباقتىڭ بارىسى:
ساباقتىڭ ەپيگرافى:
قول باستاۋ قيىن ەمەس،
شاباتىن جەردەن ەل تابىلادى.
ەل باستاۋ قيىن ەمەس،
قوناتىن جەردەن كول تابىلادى.
شارشى توپتا ءسوز باستاۋدان قيىندى كورگەم جوق.
بۇقار جىراۋ
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن پىسىقتاۋ
«سيقىرلى ساندىقشا» وقىتا ۇيرەتۋ ويىنى
1. شەشەندىك نەمەسە شەشەندىك ونەر دەگەنىمىز نە؟
2. قازاق شەشەندىك ونەرى نەشە كەزەڭگە بولىنەدى؟ اتا.
3. قازىرگى شەشەندىكتىڭ تۇرلەرىن اتا.
4. شەشەندىك ونەردىڭ دامۋىنا قاجەتتى قانداي العىشارتتاردى بىلەسىڭ؟
5. تروپ دەگەنىمىز نە؟ تۇرلەرىن اتا.
6. فيگۋرا دەگەنىمىز نە؟ تۇرلەرىن اتا.
7. ءتىل تازالىعى دەگەندى قالاي تۇسىنەسىڭ؟
8. شەشەندىك ءسوزدىڭ ساپالارىن اتاپ بەر.
ءىىى. نەگىزگى ءبولىم:
ناقتى سويلەۋگە دايىندىق شارتتارى:
تاقىرىپ تۋرالى
تاقىرىپ – ايتىلار ويدىڭ نەگىزگى دىڭگەگى. وي باعىتتارى، ايتىلاتىن سوزدەر مەن كوركەمدەگىش قۇرالدار تاقىرىپتى اشۋ ماقساتىنا قىزمەت ەتۋى كەرەك.
ماقساتتى ايقىنداۋ
1. ايتاتىن ويىن ناقتى، دالەلدى، تۇسىنىكتى جەتكىزۋ.
2. تاقىرىپ مازمۇنىن اشۋ بارىسىندا وي جۇيەلىلىگى مەن دايەكتى دالەل، ماعىنالى دا ءماندى قولدانىستاردى ورىندى پايدالانۋ.
3. ويدى تۇجىرىمداپ، جاقسى جۇمىس ناتيجەسىنە جەتكىزەر ۇتىمدى ۇسىنىس ايتۋ.
سويلەۋ، ويدى جەتكىزۋ باعىتتارى. ءسوز مايەگى
1. كىرىسپە سوزدەن باستاپ تىڭدارماندى قىزىقتىرۋ ىزدەنىسى.
2. بۇل باعىتتا ادامداردى (جاس دەڭگەيى، ويلاۋ مەن قىزىعۋ ەرەكشەلىكتەرى، ت. ب.) نە قىزىقتىرۋ مۇمكىن؟
3. قىزىقتى مالىمەت، ماقال – ماتەل، تۇراقتى ءسوز تىركەستەرى، افوريزم، تەڭەۋ، ت. ب.
ادەبيەتتەردى تاڭداۋ
1. تاقىرىپقا قاتىستى ادەبيەتتەردى ىزدەۋ.
2. تاڭدالىنعان ادەبيەت تاقىرىپتان اۋىتقىماۋعا، وي مازمۇنىن اشۋعا كومەك بەرە مە؟
3. مەرزىمدىك باسىلىمداردا كوتەرىلگەن ماسەلەلەردى قامتۋ.
4. ادەبيەتتەردى ىرىكتەۋ، قاجەتتى وي - پىكىرلەردى جازىپ، كەرەكتى مالىمەتتەردى ارنايى پاپكاعا جيناقتاۋ.
قالاي سويلەگەن ءجون؟
ويدى جەتكىزۋگە دايىندىق: ءماتىندى وقىپ بەرەمىن بە، الدە ماتىننەن ۇزىندىلەردى عانا وقىپ، ويدى تىڭداۋشىلارعا قاراپ وربىتكەن ۇتىمدى ما نەمەسە قاعازسىز، ەركىن سويلەگەن دۇرىس پا؟
اۋديتوريانى نازاردا ۇستاۋ مەن قيمىل - ارەكەتتەردىڭ ايتىلار ويمەن ۇيلەسىمدى بولۋىن قامتۋ قاجەتتىلىگىن دە ەسكەرۋ.
ناقتى سويلەۋگە دايىندىق تالاپتاردى ەسكەرە وتىرىپ بەرىلگەن تاقىرىپتىڭ بىرەۋىن تاڭداپ كوپشىلىك الدىندا توسىلماي شەشەن سويلەپ كورەيىك. تاقىرىپتار:
1. كومپيۋتەر زامانىندا شەشەندىك ونەر قاجەت پە؟
2. ۇبت - نىڭ جاقسى جاقتارى، ماعان اكەلەر كومەگى.
3. اسىلىم، ارداعىم – انا ءتىلىم!
4. الەۋمەتتىك جەلىلەردىڭ پايداسى مەن زيانى
5. «سوڭعى قوڭىراۋ» جيىنىندا سويلەنەتىن ءسوزىڭ.
6. ءداستۇرلى ەمتيحان تاپسىرۋدان ۇبت - نىڭ ارتىقشىلىعى.
جوبانى قورعاۋ. ءار توپقا 5 مينۋت.
ويلان تاپ: 2 توپقا تاپسىرما بەرىلەدى
1 - توپ
1. ونەر الدى -... ءتىل. (قىزىل)
2. ءتىل... جارادى،... جارماسا،... جارادى.(تاس، باس)
3. ءسوز... تاپسا، مال... تابادى. (جۇيەسىن، يەسىن)
4. جاندى جارالايتىن دا...، ەمدەيتىن دە.... (ءسوز)
5.... ءسوز - جارىم.... (جاقسى، ىرىس)
2 - توپ
6. تاۋ مەن تاستى... بۇزار، ادامزاتتى... بۇزار.(جەل، ءسوز)
7. شەشەننىڭ ءسوزى -.... (ورتاق)
8. ادامنىڭ ءوزى جەتپەگەن جەرگە... جەتەدى.(ءسوزى)
9. جاقسىنىڭ ءسوزى -... تەڭ.(جىرمەن)
10. بال تامعان تىلدەن... تامار.(ۋ)
مىنا شەشەندىك سوزدەردىڭ اۆتورلارىن تابىڭدار:
1 - توپ.
1. ونەر الدى - قىزىل ءتىل. (م. قاشقاري)
2. شەشەندىك – اقىلمەن بيلەۋ ونەرى. (پلاتون)
3. شەشەننىڭ ەڭ ۇلى قاسيەتى - قاجەت نارسەنى عانا ايتۋ ەمەس، سونىمەن بىرگە قاجەتى جوق نارسەنى ايتپاۋ. (سيسەرون)
4. اقىل مەن ءبىلىمنىڭ ءتىلماشى - ءتىل. (ج. بالاساعۇن)
5. ويلاپ ايتقان ءسوز دە ورالمايدى،
ويناپ ايتقان ءسوز دە ورالمايدى.(ءا. ناۋاي)
6. اقىن بولىپ تۋادى، شەشەن بولىپ شىعادى.(سيسەرون)
7. ايتار ءسوزدى الدىمەن ويلاپ ال. (قورقىت)
8. شەشەننىڭ پارىزى – شىندىقتى ايتۋ. (پلاتون)
9. جاقسى ءسوز – ءدامنىڭ تۇزى. (قۇتىپ)
10. ءسوز قالاي ايتىلسا، جاۋابى دا سوعان ساي بولار. (گومەر)
لوگيكالىق تاپسىرما
«ءتىل + حيميا» تاپسىرماسى
فورمۋلانى سوزگە اينالدىرىپ جازۋ كەرەك.
بۇل H2O تۋعان جەردىكى بولعان سوڭ با وزگەشە ءدامدى كورىندى. ءمۇعالىم قولىنداعى اق CaCO3 ماعان اپپاق كوبەلەكتەي كورىنىپ، ۇستاعىم كەلىپ قىزىعىپ كەتتىم. قۇرامىندا NaCl جوق بولعاندىقتان نە ءىشىپ، نە قويعانىمىزدى سەزىنە المادىق. Cu تيىندار – تاريحتىڭ قورجىنىنان تۇسكەن تاڭعاجايىپتار. Hg باعانى جىلىلىق دەڭگەيىن كورسەتۋدە.
تالداۋ – تابىس كەپىلى
سەمانتيكالىق كارتا
جىم بولىپ ءتىل تۇرمايدى كەسىلمەسە،
ءبىلىم – تۇل، تىلدەن شىعىپ ەسىلمەسە. ج. بالاساعۇن
ساباقتى بەكىتۋ:
بۇگىنگى ساباقتان العان اسەرىڭ قانداي؟
باعالاۋ
وقۋشىلاردى ماداقتاۋ، ماراپاتتاۋ. (سمايليك بەرۋ).
• ءوزىن - ءوزى باعالاۋ.
• كەرى بايلانىس. (ءفورماتيۆتى باعالاۋ)
• قورىتىندى باعا. (جيىنتىق باعالاۋ)
ۇيگە تاپسىرما: 110 - جاتتىعۋ
تولىق نۇسقاسىن جۇكتەۋ
ق. كۇلەتوۆ اتىنداعى №92 ورتا مەكتەبىنىڭ
قازاق ءتىلى مەن ادەبيەت ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى
ەنسەپبايەۆا جادىرا ابديرحانوۆنا
قازاق ءتىلى 11 - سىنىپ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ناقتى سويلەۋگە دايىندىق
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىك: ناقتى سويلەۋگە دايىندىق جايلى تۇسىنىك بەرۋ، پىكىرتالاس مادەنيەتىن مەڭگەرۋ، تەوريالىق ءبىلىمدى ومىردە قولدانا بىلۋگە ۇيرەتۋ؛
دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ ءتىل مادەنيەتىن، شەشەن سويلەۋىن قالىپتاستىرۋ، ويلاۋ قابىلەتى مەن ءتىلىن دامىتۋ، ءوز كوزقاراستارىن اشىق تا جۇيەلى جەتكىزە بىلۋگە، ءوز پىكىرىن قورعاي بىلۋگە داعدىلاندىرۋ.
تاربيەلىك: وقۋشىلاردى ادامگەرشىلىككە، ءبىر - ءبىرىن تىڭداۋعا، ءوز ءتىلىن سۇيۋگە، قاستەرلەۋگە، ءسوز مادەنيەتىنە تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ديسكۋسسيا ساباق
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: سلايدتار، سىزبالار، ت. ب.
ساباقتىڭ بارىسى:
ساباقتىڭ ەپيگرافى:
قول باستاۋ قيىن ەمەس،
شاباتىن جەردەن ەل تابىلادى.
ەل باستاۋ قيىن ەمەس،
قوناتىن جەردەن كول تابىلادى.
شارشى توپتا ءسوز باستاۋدان قيىندى كورگەم جوق.
بۇقار جىراۋ
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن پىسىقتاۋ
«سيقىرلى ساندىقشا» وقىتا ۇيرەتۋ ويىنى
1. شەشەندىك نەمەسە شەشەندىك ونەر دەگەنىمىز نە؟
2. قازاق شەشەندىك ونەرى نەشە كەزەڭگە بولىنەدى؟ اتا.
3. قازىرگى شەشەندىكتىڭ تۇرلەرىن اتا.
4. شەشەندىك ونەردىڭ دامۋىنا قاجەتتى قانداي العىشارتتاردى بىلەسىڭ؟
5. تروپ دەگەنىمىز نە؟ تۇرلەرىن اتا.
6. فيگۋرا دەگەنىمىز نە؟ تۇرلەرىن اتا.
7. ءتىل تازالىعى دەگەندى قالاي تۇسىنەسىڭ؟
8. شەشەندىك ءسوزدىڭ ساپالارىن اتاپ بەر.
ءىىى. نەگىزگى ءبولىم:
ناقتى سويلەۋگە دايىندىق شارتتارى:
تاقىرىپ تۋرالى
تاقىرىپ – ايتىلار ويدىڭ نەگىزگى دىڭگەگى. وي باعىتتارى، ايتىلاتىن سوزدەر مەن كوركەمدەگىش قۇرالدار تاقىرىپتى اشۋ ماقساتىنا قىزمەت ەتۋى كەرەك.
ماقساتتى ايقىنداۋ
1. ايتاتىن ويىن ناقتى، دالەلدى، تۇسىنىكتى جەتكىزۋ.
2. تاقىرىپ مازمۇنىن اشۋ بارىسىندا وي جۇيەلىلىگى مەن دايەكتى دالەل، ماعىنالى دا ءماندى قولدانىستاردى ورىندى پايدالانۋ.
3. ويدى تۇجىرىمداپ، جاقسى جۇمىس ناتيجەسىنە جەتكىزەر ۇتىمدى ۇسىنىس ايتۋ.
سويلەۋ، ويدى جەتكىزۋ باعىتتارى. ءسوز مايەگى
1. كىرىسپە سوزدەن باستاپ تىڭدارماندى قىزىقتىرۋ ىزدەنىسى.
2. بۇل باعىتتا ادامداردى (جاس دەڭگەيى، ويلاۋ مەن قىزىعۋ ەرەكشەلىكتەرى، ت. ب.) نە قىزىقتىرۋ مۇمكىن؟
3. قىزىقتى مالىمەت، ماقال – ماتەل، تۇراقتى ءسوز تىركەستەرى، افوريزم، تەڭەۋ، ت. ب.
ادەبيەتتەردى تاڭداۋ
1. تاقىرىپقا قاتىستى ادەبيەتتەردى ىزدەۋ.
2. تاڭدالىنعان ادەبيەت تاقىرىپتان اۋىتقىماۋعا، وي مازمۇنىن اشۋعا كومەك بەرە مە؟
3. مەرزىمدىك باسىلىمداردا كوتەرىلگەن ماسەلەلەردى قامتۋ.
4. ادەبيەتتەردى ىرىكتەۋ، قاجەتتى وي - پىكىرلەردى جازىپ، كەرەكتى مالىمەتتەردى ارنايى پاپكاعا جيناقتاۋ.
قالاي سويلەگەن ءجون؟
ويدى جەتكىزۋگە دايىندىق: ءماتىندى وقىپ بەرەمىن بە، الدە ماتىننەن ۇزىندىلەردى عانا وقىپ، ويدى تىڭداۋشىلارعا قاراپ وربىتكەن ۇتىمدى ما نەمەسە قاعازسىز، ەركىن سويلەگەن دۇرىس پا؟
اۋديتوريانى نازاردا ۇستاۋ مەن قيمىل - ارەكەتتەردىڭ ايتىلار ويمەن ۇيلەسىمدى بولۋىن قامتۋ قاجەتتىلىگىن دە ەسكەرۋ.
ناقتى سويلەۋگە دايىندىق تالاپتاردى ەسكەرە وتىرىپ بەرىلگەن تاقىرىپتىڭ بىرەۋىن تاڭداپ كوپشىلىك الدىندا توسىلماي شەشەن سويلەپ كورەيىك. تاقىرىپتار:
1. كومپيۋتەر زامانىندا شەشەندىك ونەر قاجەت پە؟
2. ۇبت - نىڭ جاقسى جاقتارى، ماعان اكەلەر كومەگى.
3. اسىلىم، ارداعىم – انا ءتىلىم!
4. الەۋمەتتىك جەلىلەردىڭ پايداسى مەن زيانى
5. «سوڭعى قوڭىراۋ» جيىنىندا سويلەنەتىن ءسوزىڭ.
6. ءداستۇرلى ەمتيحان تاپسىرۋدان ۇبت - نىڭ ارتىقشىلىعى.
جوبانى قورعاۋ. ءار توپقا 5 مينۋت.
ويلان تاپ: 2 توپقا تاپسىرما بەرىلەدى
1 - توپ
1. ونەر الدى -... ءتىل. (قىزىل)
2. ءتىل... جارادى،... جارماسا،... جارادى.(تاس، باس)
3. ءسوز... تاپسا، مال... تابادى. (جۇيەسىن، يەسىن)
4. جاندى جارالايتىن دا...، ەمدەيتىن دە.... (ءسوز)
5.... ءسوز - جارىم.... (جاقسى، ىرىس)
2 - توپ
6. تاۋ مەن تاستى... بۇزار، ادامزاتتى... بۇزار.(جەل، ءسوز)
7. شەشەننىڭ ءسوزى -.... (ورتاق)
8. ادامنىڭ ءوزى جەتپەگەن جەرگە... جەتەدى.(ءسوزى)
9. جاقسىنىڭ ءسوزى -... تەڭ.(جىرمەن)
10. بال تامعان تىلدەن... تامار.(ۋ)
مىنا شەشەندىك سوزدەردىڭ اۆتورلارىن تابىڭدار:
1 - توپ.
1. ونەر الدى - قىزىل ءتىل. (م. قاشقاري)
2. شەشەندىك – اقىلمەن بيلەۋ ونەرى. (پلاتون)
3. شەشەننىڭ ەڭ ۇلى قاسيەتى - قاجەت نارسەنى عانا ايتۋ ەمەس، سونىمەن بىرگە قاجەتى جوق نارسەنى ايتپاۋ. (سيسەرون)
4. اقىل مەن ءبىلىمنىڭ ءتىلماشى - ءتىل. (ج. بالاساعۇن)
5. ويلاپ ايتقان ءسوز دە ورالمايدى،
ويناپ ايتقان ءسوز دە ورالمايدى.(ءا. ناۋاي)
6. اقىن بولىپ تۋادى، شەشەن بولىپ شىعادى.(سيسەرون)
7. ايتار ءسوزدى الدىمەن ويلاپ ال. (قورقىت)
8. شەشەننىڭ پارىزى – شىندىقتى ايتۋ. (پلاتون)
9. جاقسى ءسوز – ءدامنىڭ تۇزى. (قۇتىپ)
10. ءسوز قالاي ايتىلسا، جاۋابى دا سوعان ساي بولار. (گومەر)
لوگيكالىق تاپسىرما
«ءتىل + حيميا» تاپسىرماسى
فورمۋلانى سوزگە اينالدىرىپ جازۋ كەرەك.
بۇل H2O تۋعان جەردىكى بولعان سوڭ با وزگەشە ءدامدى كورىندى. ءمۇعالىم قولىنداعى اق CaCO3 ماعان اپپاق كوبەلەكتەي كورىنىپ، ۇستاعىم كەلىپ قىزىعىپ كەتتىم. قۇرامىندا NaCl جوق بولعاندىقتان نە ءىشىپ، نە قويعانىمىزدى سەزىنە المادىق. Cu تيىندار – تاريحتىڭ قورجىنىنان تۇسكەن تاڭعاجايىپتار. Hg باعانى جىلىلىق دەڭگەيىن كورسەتۋدە.
تالداۋ – تابىس كەپىلى
سەمانتيكالىق كارتا
جىم بولىپ ءتىل تۇرمايدى كەسىلمەسە،
ءبىلىم – تۇل، تىلدەن شىعىپ ەسىلمەسە. ج. بالاساعۇن
ساباقتى بەكىتۋ:
بۇگىنگى ساباقتان العان اسەرىڭ قانداي؟
باعالاۋ
وقۋشىلاردى ماداقتاۋ، ماراپاتتاۋ. (سمايليك بەرۋ).
• ءوزىن - ءوزى باعالاۋ.
• كەرى بايلانىس. (ءفورماتيۆتى باعالاۋ)
• قورىتىندى باعا. (جيىنتىق باعالاۋ)
ۇيگە تاپسىرما: 110 - جاتتىعۋ
تولىق نۇسقاسىن جۇكتەۋ
You Might Also Like
