InfoHub Logo

ەرتەدە ءبىر كەدەيدىڭ مال دەگەندە جالعىز تۇيەسى بولىپتى. جازعىتۇرىم تۇيەسى بوتالاپ، ەكى كۇننەن كەيىن بوتاسى ءولىپتى. بوتاسىز قالعان جانۋار يىمەي، جەلىنى سىزداپ، كۇڭىرەنە بوزدايدى. بۇل جاعداي كەدەيدىڭ جانىنا قاتتى باتادى. قارت جالعىز قىزىمەن اقىلداسادى. سوندا قىزى اكەسىنە:

— ءسىز ەلگە حابار سالىڭىز؟ كىمدە-كىم وسى مايانى يىتسە، سول كىسىگە مەن تۇرمىسقا شىعامىن، — دەپتى. مۇنى ەستىگەن ادامدار، تۇيەنى دومبىرانىڭ كۇيىمەن عانا يىتۋگە بولاتىنىن اڭگىمە ەتەدى. تالاي دومبىراشىلار مايانى يىتۋگە كەلەدى، ءبىراق مايا يىمەيدى. ناردىڭ وقيعاسى سول وڭىرگە تەگىس تارايدى. حابار جەتكەن جەردەگى دومبىراشىلار قىزدان ۇمىتكەر بولىپ، وزدەرىنىڭ ونەر كۇشتەرىن سىناماقشى ويمەن جان-جاقتان كەلە بەرەدى. وسىنداي توپتىڭ ىشىندە تۇرلىشە جاستاعى دومبىراشىلار بولادى.

شارت بويىنشا، مايانى كىم يىتسە، قىز سول كىسىگە تۇرمىسقا شىعۋى كەرەك. قىز مايانى قۇدىقتىڭ باسىنا اكەلىپ، بۇيداسىن موينىنا ىلەدى دە، شەلەگىن قولىنا الىپ، ساۋۋعا دايار تۇرادى. ءۇش دومبىراشى كەلىسىپ، ءبىرىنشى كەزەكتى جاسى ۇلكەن شالعا بەرەدى. شال دومبىرانىڭ ءۇنىن تۇيەنىڭ بوزداعانىنداي كۇڭىرەنتە تارتقاندا، مايانىڭ الپىس ەكى تامىرى شىمىرلاپ ءيىي باستايدى. مۇنى سەزگەن قىز ناردىڭ ەمشەگىن قاتتى قىسىپ تۇرا بەرەدى دە، ورتاسىنان اسا بەرگەندە:

— يىمەدى! دومبىرانى كەلەسىگە بەرىڭىز، — دەيدى قىز شالعا.

بۇل شالعا بارماۋ ءۇشىن قىزدىڭ ىستەگەن ارەكەتى ەكەن. ءسويتىپ، شالدىڭ تارتقان كۇيى «نار يدىرگەن» ومىرگە وسىلاي كەلۋلى.

ەكىنشى كەزەكتى العان جىگىت دومبىرانى كۇڭىرەنتە تارتادى. قىز ءوز ءىسىن سول جەردە وتىرعاندارعا سەزدىرمەس ءۇشىن، كۇي ءبىراز تارتىلعاننان كەيىن مايانىڭ ەمشەگىن بوساتىپ ساۋا بەرىپتى. ءسويتىپ، قىزدى جىگىت الاتىن بولادى.

ءۇشىنشى دومبىراشى بالاعا كەزەك جەتپەيدى. بۇعان قاتتى قاپالانعان بالا، قىزدان ايىرىلعان وكىنىشىنە ارناپ «كۇيدىم، جاندىم» دەگەن كۇي تارتىپتى.

وسىلايشا، ءۇش دومبىراشى كۇيلەرىن تارتىپ بولعاننان سوڭ، ءوزى ونەرىنە سەنىمى مول شال قىزعا قاراپ:

— شىراعىم! مايانى يىتكەن مەن ەدىم، ءسىز زورلىق جاساپ وتىرسىز. ەگەر وسى ايتقانىمدى بەكەر دەسەڭىز، ءبىز الگىدە تارتقان كۇيلەرىمىزدى تارتىپ ۇشەۋمىز ءۇش باعىتقا كەتەلىك. وسى تۇرعان جانۋار كىمگە «بوتام» دەپ ەمىرەنىپ ەرەر ەكەن، — دەيدى.

قىز مايانى يىتكەن كىم ەكەنىن بىلە تۇرسا دا، شالدىڭ تالابىن ورىنداۋعا ءماجبۇر بولادى. ايتقانداي-اق، مايا شالدىڭ ارتىنان قالماي، شاپانىن يىسكەلەپ ەرە بەرىپتى. مۇنى كورگەن حالىق مايانى كىم يىتكەنىن بىلەدى. بۇل جاعدايدى جۇرتشىلىق تەگىس كورگەن سوڭ شال قايتا كەلىپ قىزعا:

— قاراعىم، بۇدان بىلاي وتىرىككە ءۇيىر بولما، قالاعان قوساعىڭمەن بىرگە قارتاي، — دەپ شىن باتاسىن بەرىپ، قىزدى جىگىتكە قوسىپ كەتىپتى.

حالىق كۇيى «نار يدىرگەن»، نەمەسە، كەيبىر جەرلەردە «ورەلى مايا» دەپ اتالاتىن كۇيدىڭ شىعۋ تاريحى وسىلاي بولعان.

---