InfoHub Logo

ءا. موسكۆاعا ءبىر جىلدىق كۋرسقا جۇرمەك بولدى. ينەش ەرىنىڭ سونشا ۇزاق ۋاقىتقا كەتكەنىن ەسكە الىپ، قاتتى قامىقتى. ۆوكزالعا كەلىپ، ەرىن جىلاپ-سىقتاپ شىعارىپ سالدى...

— ءا، سەنسىز قالاي كۇن كورەم. شىنىمەن-اق سەنىن الپەشىڭنەن ايرىلىپ، ءۇش بالانىڭ ورتاسىندا جالعىز قالامىن با؟—دەپ ينەش سولقىلداپ جىلاپ، اقىرى وكسىگىن باسا الماي، بوزداپ-بوزداپ جىبەردى. الماتى — موسكۆا پوەزى ءجۇرىپ كەتتى...

ارادا اپتا ەتكەن سوڭ ينەشتىڭ ءىشى پىستى. ينەش ۇيدەن شىقتى. كوسمەتيكا كومەگىمەن بەت-اۋزىنا وڭدەۋ، جوندەۋلەر جۇرگىزدى. ازدان كەيىن ءارى كەڭ، ءارى ادەمى كالينين كوشەسىنىڭ، بىلايشا ايتقاندا الماتىنىڭ «نيەۆا پروسپەكتىسىمەن» كەتىپ بارا جاتتى. وسى كەزدە مۇندا ۇيدە وتىرۋدان ءىشى پىسقان ءبىر جىگىت تە ءجۇر ەدى. «جۇرگەنگە جورگەم ىلىنەدى، جاتقانعا جان جۋىماس» دەگەندەي، شاشىن ءبىر جاعىنا قايىرا تاراعان، قىرجىق موينىن جەرگە سالا، ەكى قولىن ارتىنا ۇستاپ كەلە جاتقان تاپەلگەك بىرەۋ ينەشكە دۋشار بولا كەتتى.

— ينەش، امانبىسىز! ا-دەن حات كەلىپ تۇرا ما؟ اپىر-اي، ءسىزدىڭ ءىشىڭىز قالاي پىسپايدى دەۋشى ەدىم، بۇگىن ۇيدەن شىققان ەكەنسىز،— دەدى ول ءسوزىن ءارى تاپتاپ، ءارى باپتاپ ايتىپ. سودان سوڭ، ول ەكى الاقانىن ىسقىلاپ، جان-جاعىنا قارانىپ قويدى. مايدالاپ تۇرعان جىگىتكە ينەش مايلى كۇيەشە جۇعىسا كەتتى. ءحالىن سۇراعانى ءۇشىن وعان راحمەت ايتتى. بۇدان ءارى جىگىت ودان دا مايدالاپ، جىلبىراتىپ سويلەدى:

— ا-مەن ءبىز جولداس ادامبىز، ءجۇرىڭىز قورىقپاي-اق قويىڭىز. مەنىڭ ەشكىمگە زيانىم تيمەيدى...

العاشقى كۇنگى اڭگىمەنىڭ ءتۇرى وسىلاي بولدى. جىلپىلداق جىگىت ينەشتى ۇيىنە شىعارىپ سالدى. ايرىلىساردا:

— مەنىڭ دە ۋاقىتىم وتپەيتىن ءبىر سورلى جانمىن. ەرتەڭ دە كەلىپ اڭگىمەلەسىپ قايتايىن،— دەدى الگى ءمۇلايىمسىپ. ينەش ۇندەگەن جوق. ۇيگە كەلگەن سوڭ: «ءالى دە بولسا جىگىتتەردى قاراتا الاتىن قاۋقارىم بار ەكەن» دەپ ىشىنەن ول ماقتانىپ قالدى. بۇل ۋاقىتتا جىگىت تە: «ادامدى ءبىر كورگەننەن-اق ءۇيىرىپ اكەتەمىن-اۋ» دەگەن ويدا بارا جاتىر ەدى.

ەرتەڭىنە جىلپىلداق جىگىت ينەشتى قىزمەت ىستەيتىن مەكەمەسىنىڭ الدىنان كۇتىپ الدى.

— تۇيە قاراپ ءجۇرىپ تويعا جولىقتىم دەگەندەي، وسى جاقتا ءبىر شارۋام بولىپ كەلىپ ەدىم، سەن وسىندا ىستەۋشى مە ەدىڭ؟— دەپ تاعى دا ول ءبىر لىپىڭ ەتە قالدى. بۇل كۇنى ولار كەشەگىدەن گورى ۇيرەنىسىپ قالعان ەكەن. ينەش سامپىلداڭكىراپ كەتىپ ەدى، اناۋ جىلبىراعان داۋىسىن وزگەرتپەي، اقىرىنداپ سويلەي باستادى:

— اپىر-اي، سەنىڭ ءىشىڭ پىسپايدى، ينەش. كينوعا بارىپ قايتساق قايتەر ەدى،— دەدى. ەندى ينەش تە قىسىلا قويعان جوق جانە كينوعا دا بارعىسى كەلىپ تۇر ەكەن، كەلىسىمىن بەردى. سونىمەن اپامىزعا جەزدەمىز، جەزدەمىزگە اپامىز ساي بولىپ شىقتى.

— قاي كينوتەاترعا بارامىز؟

— «ۋدارنيككە» دە.

— ويباي، قۇرسىن، الىس قوي، «الاتاۋ» مەن «الماتىنىڭ» بىرىنە شە؟

— ولار تەاتر ما، ءتايىرى! ادام كوپ بولادى، سەن پىسىناپ كەتەسىڭ. مەن سەنى ونداي جەرگە قيمايمىن.

جىلپوس جىگىتتىڭ «قيمايمىن» دەگەنى ينەشتىڭ جانىن ءدىر ەتكىزگەندەي بولدى. ولار سول كۇنى «ۋدارنيككە» بارىپ، كينونى دا كورىپ شىقتى، ءومىر مەن ەكراندى شاتاستىرىپ الدى ما، ايتەۋىر ەكەۋى قولتىقتاسگپ قايتتى. بۇل كەشتە ينەش ەرىن، بالا-شاعاسىن ۇمىتىپ تا كەتىپ ەدى.

— مەن ءبىر جالعىزدىق جاپاسىن شەگىپ جۇرگەن جانمىن، ەرتەڭ دە كەلەيىن، ينەش،— دەدى جىلپىلداق جىگىت ايرىلىساردا.

بۇل كۇنى دە ول ساعات التىدا كەشەگى مەكەمەنىڭ الدىن قاراۋىلداپ تۇر ەدى، ازدان كەيىن ينەش ونى ءوزى قولتىقتاپ بارا جاتتى. جىلپىلداق جىگىت از جۇرگەن سوڭ تاعى اڭگىمە شەرتتى:

— اپىراي، ينەش، سەنىڭ قارنىڭ اشپايدى. «ءۇيى جوقتىڭ كۇيى جوق» دەگەن عوي، مىنا مەنىڭ جايىم بولماي تۇر. تاماق ىشسەك قايتەدى.

— قايدان ىشەمىز؟

— رەستوراننان.

— قاي رەستوران؟

— II الماتى ستانسياسىنىڭ رەستورانىنان.

— ويباي-اۋ، قاشىق قوي. مىنا ءبىزدىڭ ۇيگە جاقىن «الاتاۋ» مەن «قازاقستاننىڭ» بىرىنە بارساق قايتەدى.

— ولار رەستوران با، شىركىن. اناۋ ناعىز ءبىرىنشى كلاسس. مەن ساعان ءدامسىز تاماق ىشكىزگىم كەلمەيدى جانىم.

جىلپوس جىگىتتىڭ «جانىم» دەگەن ءسوزى يپەشتىڭ جۇرەگىن جارىن كەتكەندەي بولدى. ولار رەستوراننان تاماعىن دا تويعىزىپ، ەكى جارتى — ءبىر ءبۇتىن بولىپ قاباعىمەن دە ۇعىسىپ قايتتى...

سونىمەن بۇل جىلپىلداق جىگىتىڭىز ادەبيەت فاكۋلتەتىنىڭ وقىتۋشىسى شارتىق ينەشكە سول كەشتە ءبىر ۋادەسىن بەرىپ تە سالدى. «ءۇش بالاڭ تۇگىل، ون بالاڭ بولسا دا، ساران ۇيلەنەمىن، مىنە جانىم، مىنە يمانىم» دەپ تىرناعىن جالاپ-جالاپ العان كەزدەرى دە، «وسىنى ورىنداماسام و دۇنيە، بۇ دۇنيەدە جاقسىلىق كورمەيىن» دەگەن سوزدەرى دە بولدى. «مەنىڭ اتام، ارعى اتام ەكى-ۇش ايەلدەن العان، بالاسى بار جەسىر جەڭگەلەرىنە دە ۇيلەنگەن، سەن ولاردىڭ جانىندا ءبۇلدىرشىن ەمەسسىڭ بە» دەپ اتالارىن دا ءبىر شولىپ ءوتتى. ءتىپتى كەيبىر جوعارى قىزمەتتەگى جولداستاردىڭ اتىن اتاپ، سولاردىڭ الدىندا ۋادە بەرەيىن دەپ تە جىبەردى.

ارادا ەكى-ۇش اي وتكەننەن كەيىن جاعداي باسقاشا بولدى. شارتىق قۇيرىعىن بۇلاڭ ەتكىزىپ، سىرتقا سالىپ شىعا بەردى. اڭگىمەنىڭ ءتۇرى دە وزگەردى: «پروكۋراتۋراداعى پارىمبەكتى، سوتتاعى ساعىمبەكتى، مينيستر مارالبايدى بىلەسىڭ عوي، سولاردىڭ ءبارى دە مەنىڭ اسىق اتىسىپ، دوپ ويناسقان دوستارىم. ءقازىر كاكەڭنىڭ ۇيىنەن كەلدىم، وي، ول اۋىز جالاسقان اعاي عوي». مىنە ول ءسويتىپ، جوقتى جاراتىپ، ويدان شىعارعان وتىرىگىن تىزە بەردى. اقىرى ينەش ايەلدەر بوساناتىن ۇيگە اتتاندى...

بولعان وقيعانىڭ ءبارى بولعانىنداي موسكۆاداعى ا-گە جەتتى دە جاتتى. الدادى دەگەنگە كىم بىردەن سەنە قويسىن. ءتىپتى اينالاسى ءبىر جىلدا ءا-نىڭ كوزىنە ينەشتىڭ ءشوپ سالعانى ما؟ ول ءۇش بالانىن، اناسى ەمەس پە؟ وسىنى ويلاپ ىشكەنى ءىرىڭ، جەگەنى جەلىم بولىپ كەلگەن ءا. ايەلىنىڭ ءتۇرىن كورگەندە شوشىپ كەتتى.

— ينەش، ساعان نە بولعان؟

— قايتەم، ءۇش بالامەن...— دەپ ينەش جىلاپ جىبەرگەن بولدى. سالدەن كەيىن ينەشتىڭ بار ازعىندىعىن ءبىلىپ، بەتىنە ايتقان ءۇي قىزمەتشىسى زاحاريانىن ۇيدەن قۋىلعانى دا انىقتالدى. ينەش ايىبىن مويىنداپ وتىرعاندا ۇيگە كۇندەگى ادەتى بويىنشا ءۇيدىڭ يەسىنشە باسا كوكتەپ شارتىقتىڭ كىرىپ كەلمەسى بار ما، اڭگىمە ەندى باستالدى. بايسالدى جىگىت ءا. وعان جايىمەن سويلەدى:

— مەنىڭ بالامنىڭ الدى مەكتەپكە بارادى. مەنىڭ سەميامدا نەڭ بار،— دەگەندە، ول شىمىر ەتپەي:

— مەن سەنىمەن ەمەس، ايەلىڭمەن... قولىڭنان كەلگەنىن ىستە،— دەپ شارتىق ءشانتيدى. مۇنى ءبىر ەمەس، ءا-نى كورگەن سايىن ايتاتىن بولدى.

ءا. ءلام دەمەدى. ال، ادەبيەت فاكۋلتەتىنىڭ كەيبىر وقىتۋشىلارى مۇنى ەستىگەندە، ومىردەن تاجىريبەسى جوق، ۋنيۆەرسيتەت بىتىرگەنشە جيىرما جولدىق حابار جازباعان ادامدى وقىتۋشى ەتىپ الىپ، ەركەلەتىپ جىبەرگەندەرىنە بارماقتارىن تىستەستى. ال شارتىقتىڭ ەشنارسە ويىندا جوق، جاعاسى جايلاۋ، ەتەگى قىستاۋ، ەكى ەزۋى ەكى قۇلاعىندا.

1955

---