وكپەنىڭ قاتەرلى ىسىگى

وكپەنىڭ قاتەرلى ىسىگىنىڭ كلينيكالىق كورىنىستەرى

وكپەنىڭ قاتەرلى ىسىگىنىڭ اعىمىندا كلينيكاعا دەيىنگى جانە كلينيكالىق ساتىلارى بولادى. ءبىرىنشىسى، ءبىر ىسىك جاسۋشاسى پايدا بولعاننان، كلينيكالىك بەلگىلەردىڭ پايدا بولۋىنا دەيىن 6-9 جىلعا سوزىلادى. ەكىنشىسى (ەمدەلمەگەن ناۋقاستىڭ ءومىر ۇزاقتىعى) 2-3 جىلعا سوزىلادى. وكپەنىڭ ورتالىق جانە شەتكى قاتەرلى ىسىگىنىڭ كلينيكالىق كورىنىستەرى ءار ءتۇرلى. تامىرالدى ىسىكتىڭ كلينيكالىق سيمپتومدارىن 3 توپقا بولەدى، ولاردىڭ پايدا بولۋى پاتوگەنەتيكالىق تۇردە تۇسىندىرىلەدى.

ءبىرىنشى توپ ىسىكتىڭ برونحيتتا ءوسۋى، سەزىمتال نەرۆ ۇشتارىنا ءوسىپ، جوتەلۋ رەفلەكسىن شاقىرادى. جوتەل قاتتى، كۇرعاق، جەڭىلدىك اكەلمەيدى، ىسىك برونح قابىرعاسىنا وسەدى، جوتەلۋ ارقىلى ىسىكتى يتەرىپ جىلجىتۋ مۇمكىن ەمەس. سول كەزدە ىسىكتىڭ ورتالىق بولىگى ىدىراڭدى، سودان ول جارا سياقتى قيسايىپ وزگەرەدى. بۇل كەزدە مايدا تامىرلار زاقىمدانادى جانە كىشكەنە قان تۇكىرىك نەمەسە ءدان ءتارىزدى قاقىرىق تاستالادى. قاقىرىقتاعى قاندى ميكروسكوپيالىق زەرتتەۋ كەزىندە جاڭا ەريتروسيتتەر كەزدەسەدى. كەۋدەدە اۋىرسىنۋ سەزىمى پايدا بولادى، سەبەبى ىسىك ۇدەرىسىنە نەرۆ تالشىقتارى قوسىلادى. ول اۋىرسىنۋ تۇراقتى، تۇيىق بولادى. جوتەل قان تۇكىرۋ، كەۋدەدەگى اۋرۋ سەزىمى تامىر الدىنداعى وكپەنىڭ قاتەرلى ىسىگىنىڭ ءبىرىنشى بەلگىلەرىنىڭ ترياداسىن كۇرايدى. برونحتارداعى ىسىكتىڭ ءوسۋى ونىڭ جولدارىنىڭ جابىلۋىنا اكەلەدى، ودان اتەلەكتاز پايدا بولادى. ءىرى برونحتىڭ ىسىكپەن جابىلۋى، ەنتىگۋگە اكەلەدى. اتەلەكتازعا ۇشىراعان جەردە قابىنۋ ۇدەرىسىنىڭ دامۋىنا جاعداي تۋادى.

ەكىنشى توپتىڭ سيمپتومدارى اسقىنۋلارمەن بايلانىستى، ىسىكتىڭ وسۋىنەن جانە مەتاستا بەرۋىنەن پايدا بولادى. برونحتاعى ىسىكتىڭ ءوسۋى، ونىڭ جولدارىنىڭ جابىلۋىنا اكەلەدى، ىسىكتىڭ قاي برونحتا ورنالاسۋىنا بايلانىستى سەگمەنتتە، بولىكتە نەمەسە تۇتاس وكپەدە اتەلەكتاز بولۋى مۇمكىن. ەنتىگۋ دە وسى اتەلەكتازدارعا بايلانىستى. اتەلەكتازعا ۇشىراعان جەردە قابىنۋ ۇدەرىسىنىڭ دامۋىنا جاعداي جاسالادى (وكپەنىڭ تىنىس الۋ قىزمەتىنىڭ ناشارلاۋى، برونح زاتتارىنىڭ ىركىلۋى، تەرموستاتيكالىق جاعداي، ينفەكسيانىڭ بولۋى، ويىق جاراعا اينالعان ىسىك). پنيەۆمونيادا ناۋقاس دەنە قىزۋىنىڭ جوعارىلاۋىنا بايلانىستى دارىگەرگە كورىنەدى. پنيەۆمونيا فيزيكالىق ادىسپەن (اۋسكۋلتاسيا، پەركۋسسيا) انىقتالادى، ەمى تەز اسەر بەرەدى، ناۋقاستى اۋرۋحانادان شىعارادى. ءبىراق پنيەۆمونيانىڭ دامۋ جاعدايى جالعاسىپ، قايتالانىپ، ال قايتالانعان پنيەۆمونيا كەيدە وكپە ىرىڭدىگىنە اينالۋى مۇمكىن. بۇنى پنيەۆمونياعا ۇقساس نەمەسە ابسەسكە ۇقساس وكپەنىڭ قاتەرلى ىسىگى دەپ اتايدى، ونى ىسىكتىڭ اتيپيالىق تۇرىنە جاتقىزادى.

جەرگىلىكتى وسۋمەن بىرگە ليمفا جانە قان تاسىمالداۋ جولدارىنا مەتاستاز بەرەدى، ليمفوگەندى مەتاستاز كەزەڭمەن وتەتىن وكپە ىشىندەگى ليمفا تۇيىندەرىنە، برونحوپۋلمونالدى، پاراترۆحەالدى، بيفۋراكسيا، مەدياستينالدى ليمفا تۇيىندەرىنە، قولقانىڭ، جۇتقىنشاقتىڭ، بۇعانا ءۇستى ليمفا تۇيىندەرىنە مەتاستاز بەرەدى. جوعارى قۋىستى كوك تامىردىڭ بويىندا ورنالاسقان ليمفا تۇيىندەرىنە مەتاستاز بەرەدى. بۇل كوكتامىرلىق قىسىمىنىن جوعارىلاۋىنا جانە بەتتىڭ ءىسىنۋى مەن كوگەرۋىنە الىپ كەلەدى.

گەماتوگەندى مەتاستاز كەز كەلگەن مۇشەگە، كوبىنە باس ميدا نيەۆرولوگيالىك وشاقتىڭ سيمپتومدارىمەن (ميشىق ءتۇرى) كورىنەدى، باۋىردا سۇيەكتە، بۇيرەكتە، بۇيرەكۇستى بەزىندە، وكپەدە كەزدەسەدى. بۇل وكپە قاتەرلى ىسىگىنىڭ اناپلاستيكالىق تۇرىنە ءتان، بۇل كەزدە ىسىكتىڭ العاشقى وشاعىن انىقتاۋ قيىنعا سوعادى. قاتەرلى ىسىك كەزىندە ناۋقاستىڭ جالپى جاعدايى وزگەرەدى: السىزدىك، سەلقوستىك، جۇمىس قابىلەتىنىڭ تومەندەۋى، اپاتيا، ەشج-نىڭ (ەريتروسيتتەردىڭ شوگۋ جىلدامدىعى) جوعارىلاۋى، ارىقتاۋ جانە انەميزاسيا بولمايدى، كەرىسىنشە گەماگلوبين، ۆيكارين جانە ەريتروسيت جوعارى بولادى. شەتكى وكپەنىڭ قاتەرلى ىسىگىنىڭ كلينيكالىك كورىنىسى ايقىن ەمەس.

وكپەنىڭ قاتەرلى ىسىگىنىڭ ناقتاماسى جانە انىقتالۋى

بۇل اۋرۋمەن كوبىنە ورتا جاستان اسقان ەر ادامدار اۋىرادى. سوندىقتان اۋرۋدىڭ تىنىس جۇيەسىنىڭ كەز كەلگەن شاعىمىن ەسكەرە وتىرىپ، وكپەنىڭ رەنتگەنولوگيالىق زەرتتەۋىن جۇرگىزۋ كەرەك. ەگەر پاتولوگيالىق كولەڭكەلەر تابىلسا، ناۋقاستى فتيزياترعا ەمەس ونكولوگقا جىبەرۋ كەرەك، سەبەبى وكپەنىڭ قاتەرلى ىسىگى ەگدە جاستاعى ەركەكتەر اراسىندا، تۋبەركۋلەزگە قاراعاندا ەكى ەسە ءجيى كەزدەسەدى. وكپەنىڭ قاتەرلى ىسىگىنىڭ نەگىزگى ءادىسى – رەنتگەنولوگيالىق، رەنتگەنوگرافيا ەكى پروەكسيادا، كوپ ءوستى رەنتگەنوسكوپيا، توموگرافيا. دياگنوزعا كۇدىك تۋسا، برونحوگرافيا، كومپيۋتەرلىك توموگرافيا جاسالادى. وكپەنىڭ ورتالىق قاتەرلى ىسىگىندە كولەڭكە اتەلەكتازعا ءتان، ال شەتكىدە شەتى ايقىن دوڭگەلەك قاراڭعى، ءبىراق تەگىس ەمەس. شەتكى قاتەرلى ىسىك ىدىراعاندا قۋىستى، شەتى تولىق، بۇدىر قاباتتان تۇراتىن ءتۇزىلىس تۇزەدى. تولىق دياگنوز قويۋدا كومپيۋتەرلىك توموگرافيا جانە راديوماگنيتتى رەزونانس توموگرافياسى كومەكتەسەدى، مۇندا كولەڭكەنىڭ ءتۇرى جانە سۇلدەسى انىقتالادى. ەندوسكوپيالىق زەرتتەۋلەر ىسىكتىڭ ورنالاسقان ورنىن انىقتاۋعا مۇمكىندىك بەرەدى، بيوپسيا الۋعا برونحتان جۋىندىنى سيتولوگيالىق زەرتتەۋگە جانە ىسىكتىڭ بەتىنەن جاعىندى الۋعا كومەكتەسەدى. دياگنوستيكانىڭ سوڭىندا گيستولوگيالىق زەرتتەۋ جۇرگىزىلەدى. ول قاتەرلى ىسىكتىڭ قاي تۇرگە جاتاتىنىن انىقتاۋعا جانە ەمنىڭ دۇرىس ءادىسىن تاڭداۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. ەگەر وسى ادىستەردىڭ بارلىعى دۇرىس ناقتاما قويۋعا مۇمكىندىك بەرمەسە، وندا دياگنوستيكالىق توروكوتوميا جاساۋ كەرەك، ىسىك الىپ تاستالادى نەمەسە ليمفا ءتۇيىنىن گيستولوگيالىق زەرتتەۋ جاسالادى، بۇل بولسا قۇراستىرۋ تاسىلىمەن ارى قاراي ەمدەۋ ءادىسىن دۇرىس تاڭداۋعا كومەكتەسەدى.

س. سادىقوۆ