InfoHub Logo

تاقىرىبى: ءومىر،قىمباتسىڭ ماعان!
ماقساتى: وقۋشىلاردىڭ ءومىر قۇندىلىعى تۋرالى تۇسىنىكتەرىن ودان ءارى تەرەڭدەتۋ.
مىندەتتەرى:
- وقۋشىلارعا ءومىر قۇندىلىعى تۋرالى تەرەڭىرەك ءبىلىم بەرۋ؛
- ومىرگە قۇشتارلىقتارىن دامىتۋ؛
- ءومىردىڭ ءمانىن تۇسىنۋگە تاربيەلەۋ.
كورنەكىلىكتەر: سۋرەتتەر، سلايدتار، اۋديو كاسسەتا.
شاتتىق شەڭبەرى «ءومىر جىرى» ءسوزى ت.مولداعالييەۆتىكى
ءانى ءا. بەيسەۋوۆتىكى
1.ءومىر دەگەن ويىن دا ەمەس،توي دا ەمەس،
باسقالاردان بيىك تۇرار بوي دا ەمەس.
ءومىر دەگەن شاحمات ەمەس شاتاسقان،
ءومىر دەگەن ۇتا قويار دويبى ەمەس.
قايىرماسى:
ءومىر –قاتاڭ ەمتيحان،
وتپەيتىندەر قۇلايدى.
قادىرىنە جەتپەيتىندەر
ءومىر بويى جىلايدى.
2.ءومىر ونى كەلە جاتىر دالەلدەپ،
ءومىر دەگەن - ەڭبەك، ەڭبەك جانە ەڭبەك.
ءومىر دەگەن باقىتتىڭ دا قۇسى ەمەس،
قاراپ جاتساڭ،قونا قالار ساعان كەپ.
سۇراق-جاۋاپ: - ءومىر دەگەندى قالاي تۇسىنەسىڭدەر ؟
ءومىر ءسوزىن تاعى قالاي ايتۋعا بولادى؟(تاعدىر،تىرشىلىك،ماحاببات)
ساتتىلىك ءساتى. ءبىر - بىرىنە تىلەك ايتۋ ارقىلى جۇرەكشەلەردى سىيلاۋ.

ماتىنمەن جۇمىس.ش.سارييەۆتىڭ ولەڭىمەن تانىستىرۋ.ءومىر تەك باقىت،قۋانىش،شاتتىقتان عانا ەمەس،ونىڭ كولەڭكەلى جاقتارى دا بولاتىندىعىن ۇعىندىرۋ.
ءومىر دەگەن تۇرمايدى قاپ - قارادان
ش. سارييەۆ
ءومىر دەگەن تۇرادى:تاڭ مەن كەشتەن،
عۇمىرلى ەكى ارانى جانمەن كەشكەن.
قۇپيا،جۇمباق،سىرلى دۇنيەگە،
ادامدار ارمەن كەلىپ،ارمەن كوشكەن.
ءومىر دەگەن ەكى وزەن: مۇڭ - قۋانىش،
تولقىنى: شىندىق - جالعان، كۇلكى - نامىس.
ءبىر تايازداپ ومىردە،ءبىر تەرەڭدەپ،
ءبىر لايلانىپ،ومىردە ءبىر تۇنامىز.
كۇن دەسەڭ دە،تىرلىكتى ءتۇن دەسەڭ دە،
ومىردە وسىمدىكتەي بۇرلەسەڭدەر،
جولىندا جولىعاتىن قوس تاعدىر بار:
جۋسان - جانتاق، گۇل - تىكەن،گۇل مەن شەڭگەل.
ءومىر ءدامى،ەكى ءدام: اششى - ءتاتتى،
تاڭدايىڭا تيەدى: جۇمساق - قاتتى.
جولىندا جولىعاتىن ەكى تاعدىر،
كۇتەدى ادام ءۇشىن سىن ساعاتتى.
ءومىر ءدامى - ەكى ءدام: ۋلى – ۋسىز،
تىرلىك تاتىپ جاتادى شۋلى - شۋسىز.
كەز كەلىپ تاعدىرىنا كەلەدى ادام،
جۇمىر جەر قۇرلىعىندا سۋلى - سۋسىز.
قولعا تۇسپەس دۇنيە جۇرت تالاسقان،
كىتاپ - ءومىر پاراعىن قۇنتتاپ اشقان.
سەزىنەر جۇرەگىمەن،جانىمەنەن،
ءومىر ءار كەز اشىق كۇن،بۇلت تا باسقان.
ءومىر دەگەن تۇرمايدى: قاپ - قارادان.
ءومىر دەگەن تۇرادى:اق - قارادان،
اق - قارا،ەكى اراسىن اشىپ ءوتىپ،
ارىمەن ءوز باقىتىن تاپقان ادام!
اقىن «اق»جانە «قارا»دەپ نەنى مەڭزەپ وتىر؟
قاي ۋاقىتتا ادام ءومىرى «اققا»تولى بولادى؟
ادام ءوز باقىتىن تابۋ ءۇشىن نە ىستەۋ كەرەك؟
ادام بالاسى نە ءۇشىن ءومىر سۇرەدى؟
ءومىر دەگەن نەسىمەن قىمبات؟
سەنىڭ ومىردەگى ماقساتىڭ قانداي؟
ءومىردىڭ ءمانىن تۇسىنۋگە ۇمتىلۋ قانشالىقتى قاجەت؟

وقۋ اقپاراتىن وقىتۋ،ءار ويدى تياناقتاۋ،مىسال كەلتىرۋ
ادام ءومىر بويى ءوزىن-وزى تانۋ،قۇندىلىقتاردى پايىمداۋ،جاقسى قاسيەتتەردى ءوز بويىنا دارىتۋ ارقىلى كەمەلدەنۋگە تالپىنادى.
حالقىمىز:
«جاقسىنىڭ جاقسىلىعىن ايت - نۇرى تاسىسىن،
جاماننىڭ جاماندىعىن ايت - قۇتى قاشسىن» - دەيدى.
ادام جامان - جاقسىنى اجىراتا ءبىلىپ،جاماننان بويىن اۋلاق ۇستاپ، بويىنا جاقسى قاسيەتتەردى دارىتا العاندا عانا دۇرىس ومىرلىك ايقىنداماسىن تابا الادى.
تاپسىرما.ءى. ەسەنبەرلين مەن ب.بۇلقىشيەۆتىڭ ءومىر تۋرالى تولعانىسىن وقۋ. وقۋشىلاردى ەكى توپقا ءبولىپ،تاپسىرمانى توپپەن بىرلەسىپ،ءوز ويلارىن پايىمداۋ.
1.ءومىر جولى كوشكەن كەرۋەن سوقپاعى ءتارىزدى.ونىڭ بۇلتارىسى دا،جازىعى دا كوپ.اسۋى قيىن اسقارىمەن قاتار،تومەن قاراي قۇلدىراپ وتەر ىلديى دا بولادى. كەرۋەن جولى كەيدە ۇزاق،كەيدە قىسقا كەلەدى.ءبىراق قاۋىپ-قاتەرسىز،قيىندىقسىز بولمايدى.ويلاماعان جەردەن جەل تۇرىپ،سۇراپىل داۋىل سوعادى،قالىڭ جاۋىن نوسەرلەي قۇيىپ،بۇرىن سۋى تولارساقتان كەلەر تايىز جىرا،كەنەت سارىلداي اققان،وتكەل بەرمەس،دولى وزەنگە اينالادى،كوشتى بوگەيدى.بۇنداي بوگەتتەن تەك شارشامايتىن،تالمايتىن كەرۋەن عانا وتە الادى.توقتاماي كوشىپ،ءوزىنىڭ دەگەن جەرىنە جەتەدى.
ءى.ەسەنبەرلين.
مىنە،مەن كىشكەنە ءومىرىمدى تاعى ءبىر تەكسەرىپ،ءار كۇنىمنىڭ ىزىنە ءتۇسىپ وتىرمىن،الىستان باستاپ ءدال بۇگىنگى كۇنگە جەتتىم.
كوز الدىمنان وزىمە سونشا تانىس جيىرما جىلدىق ءومىرىم ءوتتى. بىرىنە-بىرى جالعاسىپ كەلىپ،بىرىنە-بىرى ايقاسىپ جاتقان ادەمى شاق،قىمبات كۇندەر جۇرەگىڭدى ءجۇز بۇراپ،سول كۇيىندە قايتادان ەسىڭە تۇسەدى.ءبىر تىزبەگى - سەگىز جىلدىق باقىتتى شاعىڭ،بالا كەزىڭ؛ودان سوڭ وقۋمەن وتكەن ون جىلىڭ،ودان كەيىن - ارميا، مايدان. شىنىن ايتقاندا مەنىڭ ءومىرىم،- قازاقتىڭ جاس جىگىتىنىڭ ءومىرى جاڭا عانا باستالدى.
مىنە،تاپ بۇگىنگى تۇندە،تاڭەرتەڭگى ۇرىس الدىندا،تۋعان ەلىم مەن بارلىق حالقىما،ءتىپتى بارلىق ادام بالاسىنا: «مەن ومىردەن الاتىن ەنشىمدى العانىم جوق ءالى،مەن ءومىرىمدى قاتتى سۇيەمىن،مەنىڭ ءومىر سۇرگىم كەلەدى!» - دەپ بار داۋىسىممەن ايقايلاعىم كەلەدى.

اڭگىمەلەسۋ.ءومىر تەك باقىتتى كەزدەردەن تۇرا ما؟
دايەكسوز.
ادام بوپ وڭاي تۋعانمەن،
ادام بوپ قالۋ كوپ قيىن.
«ەلىم ءۇشىن جانىم قۇربان» دەگەن ماقالدى قالاي تۇسىنەسىڭدەر؟
بەيبىت زاماندا ەلى ءۇشىن جانىن پيدا ەتكەن قانداي ەرلەردى بىلەسىڭدەر؟
داپتەرمەن جۇمىس.1-تاپسىرما.ءى.ەسەنبەرليننىڭ ءومىر تۋرالى تولعانىسىن وقىپ شىعىڭدار.بولاشاققا ءوز كۇشتەرىڭمەن قول جەتكىزەمىن دەگەن جوسپارلارى تۋرالى جازۋدى ۇسىنۋ. شىعارماشىلىقپەن جۇمىس.
ءومىر تۋرالى سلايدتاردى كورسەتۋ. ءومىردىڭ ءار ءساتىن وزىنە ءتۇرتىپ الىپ، سونىڭ بىرەۋىنە ولەڭ، ماقال، وي تولعاۋ جازۋ نەمەسە سۋرەت ارقىلى بەينەلەۋ. ءومىردىڭ ءار ساتىنەن ءلاززات الۋ.
جۇرەكتەن جۇرەككە. «ومىرىڭە نەمقۇرايلى قاراما» ءانىن بىرگە ورىنداۋ.
قورىتىندىلاۋ.
ەڭ باستىسى - جۇرەگىڭ تازا بولسىن؛
ءومىر - سەنىڭ مۇمكىندىگىڭ،پايدالانا ءبىل؛
ءومىر - سۇلۋلىق،سۇيسىنە ءبىل؛
ءومىر - ارمان،جۇزەگە اسىر؛
ءومىر - پارىز،ورىنداي ءبىل؛
ءومىر - ويىن،ويناي ءبىل؛
ءومىر - بايلىق،باعالاي ءبىل؛
ءومىر - ماحاببات،ءلاززات الا ءبىل؛
ءومىر - قۇپيا،سىرىن اش؛
ءومىر - قايعى،كوتەرە ءبىل؛
ءومىر - كۇرەس،جەڭە ءبىل؛
ءومىر - باقىت،باياندى ەتە ءبىل.
باعالاۋ.


ءومىردى ايالا
وزىڭە سەن،ءوزىڭنىڭ كۇشىڭە سەن،
قوس قولىڭمەن ىستەلگەن ىسىڭە سەن.
الىسىڭدا سىيلايدى، جاقىنىڭدا،
ءوزىڭدى ءوزىڭ تومەنگە تۇسىرمەسەڭ.

ءوز قايىعىڭ، بار بولسا ءوز ەسكەگىڭ،
ومىردە مەن سەنى وسال دەسەم ەدىم.
قيمىلداي بەر، تارتا بەر ەسكەگىڭدى،
شىدادى الدان جاپ-جارىق كەلەشەگىڭ.

قوزعالماساڭ، توڭازىر كولەڭكەڭ دە،
ەسكەگىڭدى ەس، ءبىر مەزەت توقتاي كورمە.
ءوز قايىعىڭ بولعانى قانداي جاقسى،
قاشان، قايدا بارساڭ دا ءوز ەركىندە.

وكىنسەڭ دە وتكەنىڭ ورالمايدى،
وشكەن وتىڭ قايتادان جانا المايدى.
سەن جاساعان كۇنانى ءبىر دوسىڭ دا
ءبولىپ-جارىپ وزىنە الا المايدى.

سەنىم
ەڭبەك ەتسەم،ەرتەڭگى
باقىتىما سەنەمىن!
ماقساتىما جەتكىزەر،
ۋاقىتىما سەنەمىن!

دوستىق ىسپەن قاستى دا،
جەڭەرىمە سەنەمىن!
اقىل سانا ءبىلىم مەن
ونەرىمە سەنەمىن!

ارىم تازا، اق كوڭىل،
ادالدىققا سەنەمىن!
ابىرويلى اق نيەت
ادامدىققا سەنەمىن!