تازا بولسا تابيعات، امان بولار ادامزات (بيولوگيا، حيميا جانە ءوزىن-وزى تانۋ ءپان بىرلەستىگى اپتالىعىنىڭ اشىلۋ جيىنى)
ماقساتى:
وقۋشىلاردىڭ ىزدەنىمپازدىعى مەن تانىمدىق ارەكەتتەرىن شىعارماشىلىققا بەيىمدەۋ. حالىقارالىق حيميا جىلى، قازاقستان ءوندىرىسىنىڭ دامۋى تۋرالى وقۋشىلارعا كەڭنەن ناسيحاتتاۋ، سونىمەن بىرگە ەكولوگيالىق ءتالىم – تاربيە بەرۋ.
كورنەكىلىكتەر:
حيميا، ەكولوگيا، اۋىلىمىزداعى حيميالىق ءوندىرىس تۋرالى بەينە ماتەريال، سلايدتار.
1. اپتالىق جوسپارىمەن تانىستىرۋ
2. پاندەر تۋرالى وقۋشى تاقپاقتارى
ءوزىن - ءوزى تانۋ
اڭسا، جانىم 7 سىنىپ وقۋشىسى: مۇرات اقەركە.
1.مەن تىلەيمىن،جارقىنىم،سەن دە تىلە،
ورناسىن دە جاقسىلىق جەر بەتىندە.
اققۋ تىلە ايدىننىڭ كەلبەتىنە،
ايدىن تىلە اققۋدى تەربەتۋگە.
2. مەن اڭسايمىن،سەن داعى اڭسا،جانىم،
جايلاپ ەسكەن جاقسىدان جان سامالىن.
اڭسا،جانىم،زارىعىپ شارشا،جانىم،
قانشا عۇمىر قالسا دا،قانشا امالىڭ.
3.مەن ساعىنسام،سەن داعى ساعىن،جانىم،
تەك جاقسىلىق ادامنان تابىلعانىن.
الاكوزسىز،اشۋسىز باۋىرلاردىڭ
القام-سالقام اڭسايمىن قاۋىمدارىن.
4.بولسا داعى كوڭىلىم قانشا جارىم،
بىلىنبەيدى سولارمەن شارشاعانىم.
جايلاپ ەسكەن جاقسىدان جان سامالىن،
اڭسا،جانىم،جابىقپاي اڭسا،جانىم.
8 سىنىپ وقۋشىسى: ءابدىقايىم قاسىم.
جاقسى ادام كوڭىلى-كۇن
جاقسى ادام كوڭىلى-كۇن،
جانعا ساۋلە تۇسىرگەن.
ناشار ادام كوڭىلى-تۇن،
كەۋدەدەن وتتى وشىرگەن.
تالپىن جاقسى بولۋعا،
كۇندەي ساۋلە شاشاتىن.
ءبىلىم ىزدەپ،ونەر تاپ،
ءتۇندى كۇندەي اشاتىن.
تولعان ايداي جان بولساڭ،
تولسىن اقىل ىشىڭە.
كۇن كوزىڭدەي جان بولساڭ،
ەل ءسۇيسىنسىن ىسىڭە.
اقىل قۋعان اداسپاس،
اقىلدا،دوس،بار تەتىك.
قاپتا جاتپاس تازا الماس،
شىعار ءبىر كۇن جارق ەتىپ...
8سىنىپ وقۋشىسى: دىگاربەك ەڭلىك
سەنىم.
ەڭبەك ەتسەم،ەرتەڭگى
باقىتىما سەنەمىن!
ماقساتىما جەتكىزەر
ۋاقىتىما سەنەمىن!
دوستىق ىسپەن قاستى دا
جەڭەرىمە سەنەمىن!
اقىل سانا ءبىلىم مەن
ونەرىمە سەنەمىن!
ارىم تازا،اق كوڭىل،
ادالدىققا سەنەمىن!
ارىم تازا،اق كوڭىل،
ادالدىققا سەنەمىن!
ابىرويلى اق نيەت
ادامدىققا سەنەمىن!
بيولوگيا
تابيعاتىڭ قۇپياسى تۇڭعيىق،
كوز جەتپەيتىن مۇناراسى تىم بيىك،
بىلگەن سايىن سىرىن ونىڭ جۇرەمىز
جۇرەكتەرگە وشپەس جالىن نۇر قۇيىپ
تابيعاتتىڭ قادىرلەپ قاسيەتىن
ادىلدىككە ءارقاشان باس يەتىن
اتاڭنان مال قالعانشا تال قالسىن دەپ
حالقىڭ ايتقان ورىندى وسيەتىن
ەي،زامانداس ەڭ الدىمەن دوسىڭدى ۇق،
دوسىڭ جەر،سۋ ءمولدىر ۋا،وسىمدىك.
الا ءجۇرىپ وسىلاردىڭ سىيلىعىن،
وسىلاردى قورلاۋ دەگەن نە سۇمدىق؟
جەر ەشلىمگە جازبايدى دەپ ارىزدى،
بارىن سارقىپ الا بەرۋ پارىز با؟
جوق،زامانداس ءار ۇرپاققا تۋعان جەر.
نە بەرسە دە،بەرەتىنە قارىزعا.
تابيعاتىم سىرىڭ تەرەڭ سەنىڭ نەتكەن،
تاۋ مەن تاستان سىڭعىرلاعان سۇلۋ وزەن
كۇن كوزىنەن كۇمىستەي شاعىلعان نۇر
كوز الدىمدا كوك وراي گۇلدى كەزەڭ
كەڭ دالامدا شەرتىلگەن سىبىزعى ءۇنى
تەبىرەنگەن بار تىرشىلىك،اسپان نۇرى
قۇستار دا قىلىقتاپ جان تەربەگەن
و،تابيعات،نە دەگەن كەرەمەت ەڭ
سەنىڭ اسەم بەينەڭنەن اسەر الام
اعاشتارىڭ ادەمى بۇرالعان
بار كەرەمەت قاسيەت سەنەن ەكەن
ءارقاشان دا بولامىن ساعان قورعان.
بوزتورعايىڭ شىرىلداپ بوز كىلەمدە،
كوز الدىمدا كوك وراي گۇلدى كەزەڭ.
دالام جايلى سىبىزعى سىر شەرتىپ ءۇن،
تاۋ مەن تاستان سىڭعىرلاپ سۇلۋ وزەن.
و،تابيعات،سىرىڭ دا تەرەڭ ەكەن،
تۇنىپ تۇرعان قويناۋىڭ ولەڭ ەكەن.
قانىمداعى قاسيەت سەنەن ەكەن،
نە دەگەن كەرەمەت ەڭ،كەرەمەت ەڭ!
حيميا
1.پەريودتىق جۇيەگە ارناۋ
ەلەمەنتتەردى جۇيەلەۋگە اركىمدەر-اق ەڭبەك ەتكەن
ويلاعانى ورىندالماي، ەڭبەكتەرى بوسقا كەتكەن
زامانىندا بار ەلەمەنتتى توپقا ءبولىپ،
زاڭدىلىقتى اشۋعا مەندەلەيەۆتىڭ قولى جەتكەن
ول زاڭمەن جەتى پەريود ورنالاسقان،
تىگىنەن سەگىز توپقا ارنا اشقان.
تولتىرىپ سول ارنانىڭ بوس ورىنىن،
بۇل كۇندە بار ەلەمەنت جۇزدەن اسقان.
جۇرمەيسىڭ مۇنى ءبىلىپ، قاتە باسىپ،
اتومدار جۇمباقتارىن تۇرادى اشىپ.
بار ەلەمەنت تاڭباسى وسىندا تۇر،
ساپ قۇراپ ماسساعا ساي قاتارلاسىپ.
2. حيميانى وقۋ پارىز اركىمگە،
وقيدى ونى بارلىق ەلدە، ءار تىلدە
حيميانىڭ وقىڭدار ءار ءبولىمىن،
كەزدەسەر ول الدارىڭنان ءار كۇندە.
حيميانى وقيىق ءبىز كوڭىلمەن،
كەزدەسەر ول كۇندەلىكتى ومىردەن.
اقىلىمىز – حيميانى بىلىڭدەر!
تاپ بولار ول ءار جەردەن، ءار وڭىردەن.
حيميانىڭ الەمى – قىزىق ءارى تارتىمدى،
ءوز سىرىمەن حيميا قىزىقتىرار اركىمدى.
وقىساڭدار عىلىمعا كوز اشىپ،
تانىسىڭدار تابيعاتتىڭ عاجابىن.
3.حيميادا بولادى كوپ ەرتەگى،
سالت – داستۇرمەن كەلە جاتقان ەرتەلى.
حيميا – ءبىزدىڭ جاس كەمە عوي،
بولاشاققا باعىتتالعان جەلكەنى.
كۇشەيتەمىز حيميانىڭ ساپاسىن!
بەرەر بىزگە بولاشاق اق باتاسىن.
عىلىمداردىڭ نەگىزگى ءبىر سالاسى
حيميامىز ماڭگى – باقي جاساسىن!
3. بەينە ماتەريالدار
قازاقستاننىڭ حيميا سالاسىنداعى جەتىستىكتەرى، ەكولوگيالىق پروبلەمالاردى شەشۋ جولدارى تۋرالى جانە اۋىلىمىزداعى حيميالىق ءوندىرىس تۋرالى بەينە ماتەريالدار كورسەتۋ.
وقۋشىلاردىڭ ىزدەنىمپازدىعى مەن تانىمدىق ارەكەتتەرىن شىعارماشىلىققا بەيىمدەۋ. حالىقارالىق حيميا جىلى، قازاقستان ءوندىرىسىنىڭ دامۋى تۋرالى وقۋشىلارعا كەڭنەن ناسيحاتتاۋ، سونىمەن بىرگە ەكولوگيالىق ءتالىم – تاربيە بەرۋ.
كورنەكىلىكتەر:
حيميا، ەكولوگيا، اۋىلىمىزداعى حيميالىق ءوندىرىس تۋرالى بەينە ماتەريال، سلايدتار.
1. اپتالىق جوسپارىمەن تانىستىرۋ
2. پاندەر تۋرالى وقۋشى تاقپاقتارى
ءوزىن - ءوزى تانۋ
اڭسا، جانىم 7 سىنىپ وقۋشىسى: مۇرات اقەركە.
1.مەن تىلەيمىن،جارقىنىم،سەن دە تىلە،
ورناسىن دە جاقسىلىق جەر بەتىندە.
اققۋ تىلە ايدىننىڭ كەلبەتىنە،
ايدىن تىلە اققۋدى تەربەتۋگە.
2. مەن اڭسايمىن،سەن داعى اڭسا،جانىم،
جايلاپ ەسكەن جاقسىدان جان سامالىن.
اڭسا،جانىم،زارىعىپ شارشا،جانىم،
قانشا عۇمىر قالسا دا،قانشا امالىڭ.
3.مەن ساعىنسام،سەن داعى ساعىن،جانىم،
تەك جاقسىلىق ادامنان تابىلعانىن.
الاكوزسىز،اشۋسىز باۋىرلاردىڭ
القام-سالقام اڭسايمىن قاۋىمدارىن.
4.بولسا داعى كوڭىلىم قانشا جارىم،
بىلىنبەيدى سولارمەن شارشاعانىم.
جايلاپ ەسكەن جاقسىدان جان سامالىن،
اڭسا،جانىم،جابىقپاي اڭسا،جانىم.
8 سىنىپ وقۋشىسى: ءابدىقايىم قاسىم.
جاقسى ادام كوڭىلى-كۇن
جاقسى ادام كوڭىلى-كۇن،
جانعا ساۋلە تۇسىرگەن.
ناشار ادام كوڭىلى-تۇن،
كەۋدەدەن وتتى وشىرگەن.
تالپىن جاقسى بولۋعا،
كۇندەي ساۋلە شاشاتىن.
ءبىلىم ىزدەپ،ونەر تاپ،
ءتۇندى كۇندەي اشاتىن.
تولعان ايداي جان بولساڭ،
تولسىن اقىل ىشىڭە.
كۇن كوزىڭدەي جان بولساڭ،
ەل ءسۇيسىنسىن ىسىڭە.
اقىل قۋعان اداسپاس،
اقىلدا،دوس،بار تەتىك.
قاپتا جاتپاس تازا الماس،
شىعار ءبىر كۇن جارق ەتىپ...
8سىنىپ وقۋشىسى: دىگاربەك ەڭلىك
سەنىم.
ەڭبەك ەتسەم،ەرتەڭگى
باقىتىما سەنەمىن!
ماقساتىما جەتكىزەر
ۋاقىتىما سەنەمىن!
دوستىق ىسپەن قاستى دا
جەڭەرىمە سەنەمىن!
اقىل سانا ءبىلىم مەن
ونەرىمە سەنەمىن!
ارىم تازا،اق كوڭىل،
ادالدىققا سەنەمىن!
ارىم تازا،اق كوڭىل،
ادالدىققا سەنەمىن!
ابىرويلى اق نيەت
ادامدىققا سەنەمىن!
بيولوگيا
تابيعاتىڭ قۇپياسى تۇڭعيىق،
كوز جەتپەيتىن مۇناراسى تىم بيىك،
بىلگەن سايىن سىرىن ونىڭ جۇرەمىز
جۇرەكتەرگە وشپەس جالىن نۇر قۇيىپ
تابيعاتتىڭ قادىرلەپ قاسيەتىن
ادىلدىككە ءارقاشان باس يەتىن
اتاڭنان مال قالعانشا تال قالسىن دەپ
حالقىڭ ايتقان ورىندى وسيەتىن
ەي،زامانداس ەڭ الدىمەن دوسىڭدى ۇق،
دوسىڭ جەر،سۋ ءمولدىر ۋا،وسىمدىك.
الا ءجۇرىپ وسىلاردىڭ سىيلىعىن،
وسىلاردى قورلاۋ دەگەن نە سۇمدىق؟
جەر ەشلىمگە جازبايدى دەپ ارىزدى،
بارىن سارقىپ الا بەرۋ پارىز با؟
جوق،زامانداس ءار ۇرپاققا تۋعان جەر.
نە بەرسە دە،بەرەتىنە قارىزعا.
تابيعاتىم سىرىڭ تەرەڭ سەنىڭ نەتكەن،
تاۋ مەن تاستان سىڭعىرلاعان سۇلۋ وزەن
كۇن كوزىنەن كۇمىستەي شاعىلعان نۇر
كوز الدىمدا كوك وراي گۇلدى كەزەڭ
كەڭ دالامدا شەرتىلگەن سىبىزعى ءۇنى
تەبىرەنگەن بار تىرشىلىك،اسپان نۇرى
قۇستار دا قىلىقتاپ جان تەربەگەن
و،تابيعات،نە دەگەن كەرەمەت ەڭ
سەنىڭ اسەم بەينەڭنەن اسەر الام
اعاشتارىڭ ادەمى بۇرالعان
بار كەرەمەت قاسيەت سەنەن ەكەن
ءارقاشان دا بولامىن ساعان قورعان.
بوزتورعايىڭ شىرىلداپ بوز كىلەمدە،
كوز الدىمدا كوك وراي گۇلدى كەزەڭ.
دالام جايلى سىبىزعى سىر شەرتىپ ءۇن،
تاۋ مەن تاستان سىڭعىرلاپ سۇلۋ وزەن.
و،تابيعات،سىرىڭ دا تەرەڭ ەكەن،
تۇنىپ تۇرعان قويناۋىڭ ولەڭ ەكەن.
قانىمداعى قاسيەت سەنەن ەكەن،
نە دەگەن كەرەمەت ەڭ،كەرەمەت ەڭ!
حيميا
1.پەريودتىق جۇيەگە ارناۋ
ەلەمەنتتەردى جۇيەلەۋگە اركىمدەر-اق ەڭبەك ەتكەن
ويلاعانى ورىندالماي، ەڭبەكتەرى بوسقا كەتكەن
زامانىندا بار ەلەمەنتتى توپقا ءبولىپ،
زاڭدىلىقتى اشۋعا مەندەلەيەۆتىڭ قولى جەتكەن
ول زاڭمەن جەتى پەريود ورنالاسقان،
تىگىنەن سەگىز توپقا ارنا اشقان.
تولتىرىپ سول ارنانىڭ بوس ورىنىن،
بۇل كۇندە بار ەلەمەنت جۇزدەن اسقان.
جۇرمەيسىڭ مۇنى ءبىلىپ، قاتە باسىپ،
اتومدار جۇمباقتارىن تۇرادى اشىپ.
بار ەلەمەنت تاڭباسى وسىندا تۇر،
ساپ قۇراپ ماسساعا ساي قاتارلاسىپ.
2. حيميانى وقۋ پارىز اركىمگە،
وقيدى ونى بارلىق ەلدە، ءار تىلدە
حيميانىڭ وقىڭدار ءار ءبولىمىن،
كەزدەسەر ول الدارىڭنان ءار كۇندە.
حيميانى وقيىق ءبىز كوڭىلمەن،
كەزدەسەر ول كۇندەلىكتى ومىردەن.
اقىلىمىز – حيميانى بىلىڭدەر!
تاپ بولار ول ءار جەردەن، ءار وڭىردەن.
حيميانىڭ الەمى – قىزىق ءارى تارتىمدى،
ءوز سىرىمەن حيميا قىزىقتىرار اركىمدى.
وقىساڭدار عىلىمعا كوز اشىپ،
تانىسىڭدار تابيعاتتىڭ عاجابىن.
3.حيميادا بولادى كوپ ەرتەگى،
سالت – داستۇرمەن كەلە جاتقان ەرتەلى.
حيميا – ءبىزدىڭ جاس كەمە عوي،
بولاشاققا باعىتتالعان جەلكەنى.
كۇشەيتەمىز حيميانىڭ ساپاسىن!
بەرەر بىزگە بولاشاق اق باتاسىن.
عىلىمداردىڭ نەگىزگى ءبىر سالاسى
حيميامىز ماڭگى – باقي جاساسىن!
3. بەينە ماتەريالدار
قازاقستاننىڭ حيميا سالاسىنداعى جەتىستىكتەرى، ەكولوگيالىق پروبلەمالاردى شەشۋ جولدارى تۋرالى جانە اۋىلىمىزداعى حيميالىق ءوندىرىس تۋرالى بەينە ماتەريالدار كورسەتۋ.
You Might Also Like
-
ساباقتىڭ تاقىرىبى: بەتتىك كەرىلۋ. جۇعۋ. قىلتۇتىك قۇبىلىستار.
