ون ساۋساق
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ون ساۋساق
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىك: قازاق حالقىنىڭ ون ساۋساقپەن ياعني قولونەرىمەن جاسالاتىن بۇيىمدارىنا، ون ساۋساقپەن جاسالاتىن قازاقتىڭ ۇلتتىق ويۋ - ورنەك زەرگەرلىك بۇيىم، كيىم - كەشەك، تاماق ولاردىڭ قىر - سىرلارى تۋرالى جالپى سيپاتتاما بەرۋ.
تاربيەلىك: زەرگەرلىك بۇيىمدار مەن قولونەر بۇيىمدارىنىڭ ۇلتىمىزدىڭ تاريحىنداعى الاتىن ورنى جايلى تۇسىنىك بەرۋ، ۇلتتىق ونەردى قاستەرلەۋگە تاربيەلەۋ.
دامىتۋشىلىق: حالىق اراسىندا قولمەن جاسالعان شەبەرلەردىڭ بۇيىمدارى مەن سۋرەتتەرىنىڭ كورمەسىمەن تاريحي جادىگەرلەرىمەن، قازاقتىڭ ۇلتتىق تاعامدارىمەن تانىستىرۋ.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: قاناتتى سوزدەر، زەرگەرلىك، ۇلتتىق بۇيىمدار، ۇلتتىق تاعامدار، ۇلتتىق كيىمدەر كورمەسى.
ساباقتىڭ بارىسى:
1. كىرىسپە. ون ساۋساقپەن جاسالعان زەرگەرلىك بۇيىمدار مەن ۇلتتىق قولونەر تاريحى جانە ۇلتتىق تاعامدار، ۇلتتىق كيىمدەر جايلى تۇسىنىك بەرۋ.
2. وقۋشىلاردىڭ ىزدەنىسى.
ون ساۋساقپەن ىستەلەتىن بۇيىمدار مەن زاتتاردىڭ تاريحىن ءبىلۋ.
3. قورىتىندى.
اتا بابامىز سوناۋ ەرتە زاماننان ءوزىنىڭ ەڭبەگىنىڭ ارقاسىندا تىرشىلىك ەتىپ، جەر جىرتىپ، ەگىن ەگىپ، مال باعىپ، ەكى قولىمەن ەڭبەك ەتىپ، كۇن كورگەن. ەكى قول ون ساۋساقتىڭ ارقاسىندا اتادان بالاعا ەڭبەك جولى جالعاسىپ وتىرعان.
1. مىسالى: ءبىرىنشى. نان قالاي كەلەدى؟ جەردى سوقامەن جىرتىپ، ول جەرگە ءدان سەۋىپ، سۋارىپ، ونى پىسكەننەن كەيىن ورىپ، ول ءداندى قىرمانعا جيناپ
2. ايداپ، ءداندى سۋارىپ، ونى كەلىگە ءتۇيىپ، ديىرمەنگە تارتىپ، ۇن شىعارىپ، ودان قامىر يلەپ، اشىتىپ نان ءپىسىرىپ، سودان سوڭ بارى ول ادامنىڭ اۋزىنا تۇسەدى. سونىڭ ءبارىن ادام ءوز ەڭبەگىنىڭ ارقاسىندا، ەكى قولى، ون ساۋساقپەن ىسكە اسىرادى. دايىن ۇن، دايىن نان الدىمىزعا كەلىپ تۇر. ون ساۋساقتىڭ ارقاسىندا دۇنيەڭ تۇگەل، تاماعىڭ توق، كيىمىڭ كوك ءومىر سۇرەسىڭ.
ەندى قولونەردى الايىق. اتا - بابامىز كونە زاماننان قولونەر بۇيىمدارى زەرگەرلىك بۇيىمدار جاساۋمەن اينالىسقان. بۇل حالىققا كوپ تاراعان، ساندىك جانە قوسالقى ونەردىڭ ءبىر ءتۇرى. التىن، كۇمىس، اسىل تاس جانە سۇيەكتى پايدالانىپ ءسان سالتانات ءۇشىن اشەكەيلى جيhاز، قىز كەلىنشەكتەردىڭ ساندىك بۇيىمدارى مەن قارۋ جاراق، ساۋىت - سايمان، ەر - تۇرمان، زەرلەۋ ونەرى بولعان. شەبەر ءتۇرلى ماتەريالدى پايدالانىپ ءوز قول كۇشىمەن كوپ ەڭبەك ەتىپ ءساندى بۇيىمدار جاساعان.
قازاق زەرگەرلەرى ون ساۋساقپەن قازاق قىزدارىنا ارنالعان سىرعا، بىلەزىك، جۇزىك ساقينا، شولپى، بويتۇمار، القا، قاپتىرما، باتىرلاردىڭ قارۋ - جاراقتارىن، ءۇي - ءىشى مۇلىكتەرىن، مۋزىكا اسپاپتارىن ادەمى جاساعان.
قورىتىپ ايتقاندا قازاق شەبەرلەرى جاساعان زەرگەرلىك بۇيىمدار ءبىزدىڭ اتا - بابالارىمىزدىڭ ون ساۋساعىنان ونەرى تامعان، وزدەرى سەرى، وزدەرى سۇلۋ بولعانىن كورسەتەدى.
1. اركىمگە كەرەك قول ونەر
ون ساۋساققا ون ونەر
تۇگەل بولار دۇنيەڭ
ءبىلىپ الساڭ ونى ەگەر.
2. كەستە تىگە المايتىن
بولماۋشى ەدى قىز بۇرىن
جاساۋىن ءوزى قامدايتىن
توسەك جاپقىش جۇك جاپقىش
ەڭ قىمبات زاتتان ونى كەم
كىم بار ەكەن كورەتىن
3. ءتۇبىت ءتۇتىپ شۇيكەلەپ،
ساۋساققا اجە ىلەدى
سۇرامايدى ءبىر كومەك
ءبارىن ءوزى بىلەدى
4. بىرەۋى ءجۇن جايمالاپ
بىرەۋى سۋ سەبەدى
ەندى ءبىرى شيگە وراپ
جابىلىپ ءبارى تەبەدى.
ءجۇن تۇتاسسا بىرىگىپ،
قايتا جازىپ الادى
شيرىقسىن دەپ كىرىگىپ،
بىلەككە ەندى سالادى.
ىستىق سۋ قۇيىپ ۇستىنە
شىقتى كيىز ءپىستى دە
سىننان ءوتىپ سان قيلى
5. اجەم كيىم تىككەندە
تاستاماپتى قيىقتى
ءار الۋان قيىق تۇسكەندە
دورباعا سالىپ جيىپتى
ەندى تاماققا كەلەتىن بولساق. قامىر يلەۋ، نان ءپىسىرۋ، سيىر ساۋىپ، اران ءپىسۋ، ءتۇرلى تاعامدار مەن سالاتتار مەن سۋسىندار ءبارى ءبارى ون ساۋساقسىز بىتپەيدى.
قورىتىندى.
قورىتا كەلە ايتقاندا كەتپەن شاۋىپ، جەر جىرتۋدان باستاپ ايتىلعان بارلىق تىرشىلىكتىڭ ءبارى ەكى قول، ون ساۋساقسىز بىتپەيتىنىن جاڭا تۋعان سابيدەن ەڭكەيگەن كارىگە دەيىن تىرشىلىك توقتاتقانشا ەكى قول، ون ساۋساقپەن ءومىر سۇرەتىنىمىزدى ۇمىتپايىق.
ق. ي. ساتبايەۆ اتىنداعى №216 ورتا
مەكتەبىنىڭ تەحنولوگيا ءپانى ءمۇعالىمى
مەدەۋبايەۆا ورمانگۇل
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىك: قازاق حالقىنىڭ ون ساۋساقپەن ياعني قولونەرىمەن جاسالاتىن بۇيىمدارىنا، ون ساۋساقپەن جاسالاتىن قازاقتىڭ ۇلتتىق ويۋ - ورنەك زەرگەرلىك بۇيىم، كيىم - كەشەك، تاماق ولاردىڭ قىر - سىرلارى تۋرالى جالپى سيپاتتاما بەرۋ.
تاربيەلىك: زەرگەرلىك بۇيىمدار مەن قولونەر بۇيىمدارىنىڭ ۇلتىمىزدىڭ تاريحىنداعى الاتىن ورنى جايلى تۇسىنىك بەرۋ، ۇلتتىق ونەردى قاستەرلەۋگە تاربيەلەۋ.
دامىتۋشىلىق: حالىق اراسىندا قولمەن جاسالعان شەبەرلەردىڭ بۇيىمدارى مەن سۋرەتتەرىنىڭ كورمەسىمەن تاريحي جادىگەرلەرىمەن، قازاقتىڭ ۇلتتىق تاعامدارىمەن تانىستىرۋ.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: قاناتتى سوزدەر، زەرگەرلىك، ۇلتتىق بۇيىمدار، ۇلتتىق تاعامدار، ۇلتتىق كيىمدەر كورمەسى.
ساباقتىڭ بارىسى:
1. كىرىسپە. ون ساۋساقپەن جاسالعان زەرگەرلىك بۇيىمدار مەن ۇلتتىق قولونەر تاريحى جانە ۇلتتىق تاعامدار، ۇلتتىق كيىمدەر جايلى تۇسىنىك بەرۋ.
2. وقۋشىلاردىڭ ىزدەنىسى.
ون ساۋساقپەن ىستەلەتىن بۇيىمدار مەن زاتتاردىڭ تاريحىن ءبىلۋ.
3. قورىتىندى.
اتا بابامىز سوناۋ ەرتە زاماننان ءوزىنىڭ ەڭبەگىنىڭ ارقاسىندا تىرشىلىك ەتىپ، جەر جىرتىپ، ەگىن ەگىپ، مال باعىپ، ەكى قولىمەن ەڭبەك ەتىپ، كۇن كورگەن. ەكى قول ون ساۋساقتىڭ ارقاسىندا اتادان بالاعا ەڭبەك جولى جالعاسىپ وتىرعان.
1. مىسالى: ءبىرىنشى. نان قالاي كەلەدى؟ جەردى سوقامەن جىرتىپ، ول جەرگە ءدان سەۋىپ، سۋارىپ، ونى پىسكەننەن كەيىن ورىپ، ول ءداندى قىرمانعا جيناپ
2. ايداپ، ءداندى سۋارىپ، ونى كەلىگە ءتۇيىپ، ديىرمەنگە تارتىپ، ۇن شىعارىپ، ودان قامىر يلەپ، اشىتىپ نان ءپىسىرىپ، سودان سوڭ بارى ول ادامنىڭ اۋزىنا تۇسەدى. سونىڭ ءبارىن ادام ءوز ەڭبەگىنىڭ ارقاسىندا، ەكى قولى، ون ساۋساقپەن ىسكە اسىرادى. دايىن ۇن، دايىن نان الدىمىزعا كەلىپ تۇر. ون ساۋساقتىڭ ارقاسىندا دۇنيەڭ تۇگەل، تاماعىڭ توق، كيىمىڭ كوك ءومىر سۇرەسىڭ.
ەندى قولونەردى الايىق. اتا - بابامىز كونە زاماننان قولونەر بۇيىمدارى زەرگەرلىك بۇيىمدار جاساۋمەن اينالىسقان. بۇل حالىققا كوپ تاراعان، ساندىك جانە قوسالقى ونەردىڭ ءبىر ءتۇرى. التىن، كۇمىس، اسىل تاس جانە سۇيەكتى پايدالانىپ ءسان سالتانات ءۇشىن اشەكەيلى جيhاز، قىز كەلىنشەكتەردىڭ ساندىك بۇيىمدارى مەن قارۋ جاراق، ساۋىت - سايمان، ەر - تۇرمان، زەرلەۋ ونەرى بولعان. شەبەر ءتۇرلى ماتەريالدى پايدالانىپ ءوز قول كۇشىمەن كوپ ەڭبەك ەتىپ ءساندى بۇيىمدار جاساعان.
قازاق زەرگەرلەرى ون ساۋساقپەن قازاق قىزدارىنا ارنالعان سىرعا، بىلەزىك، جۇزىك ساقينا، شولپى، بويتۇمار، القا، قاپتىرما، باتىرلاردىڭ قارۋ - جاراقتارىن، ءۇي - ءىشى مۇلىكتەرىن، مۋزىكا اسپاپتارىن ادەمى جاساعان.
قورىتىپ ايتقاندا قازاق شەبەرلەرى جاساعان زەرگەرلىك بۇيىمدار ءبىزدىڭ اتا - بابالارىمىزدىڭ ون ساۋساعىنان ونەرى تامعان، وزدەرى سەرى، وزدەرى سۇلۋ بولعانىن كورسەتەدى.
1. اركىمگە كەرەك قول ونەر
ون ساۋساققا ون ونەر
تۇگەل بولار دۇنيەڭ
ءبىلىپ الساڭ ونى ەگەر.
2. كەستە تىگە المايتىن
بولماۋشى ەدى قىز بۇرىن
جاساۋىن ءوزى قامدايتىن
توسەك جاپقىش جۇك جاپقىش
ەڭ قىمبات زاتتان ونى كەم
كىم بار ەكەن كورەتىن
3. ءتۇبىت ءتۇتىپ شۇيكەلەپ،
ساۋساققا اجە ىلەدى
سۇرامايدى ءبىر كومەك
ءبارىن ءوزى بىلەدى
4. بىرەۋى ءجۇن جايمالاپ
بىرەۋى سۋ سەبەدى
ەندى ءبىرى شيگە وراپ
جابىلىپ ءبارى تەبەدى.
ءجۇن تۇتاسسا بىرىگىپ،
قايتا جازىپ الادى
شيرىقسىن دەپ كىرىگىپ،
بىلەككە ەندى سالادى.
ىستىق سۋ قۇيىپ ۇستىنە
شىقتى كيىز ءپىستى دە
سىننان ءوتىپ سان قيلى
5. اجەم كيىم تىككەندە
تاستاماپتى قيىقتى
ءار الۋان قيىق تۇسكەندە
دورباعا سالىپ جيىپتى
ەندى تاماققا كەلەتىن بولساق. قامىر يلەۋ، نان ءپىسىرۋ، سيىر ساۋىپ، اران ءپىسۋ، ءتۇرلى تاعامدار مەن سالاتتار مەن سۋسىندار ءبارى ءبارى ون ساۋساقسىز بىتپەيدى.
قورىتىندى.
قورىتا كەلە ايتقاندا كەتپەن شاۋىپ، جەر جىرتۋدان باستاپ ايتىلعان بارلىق تىرشىلىكتىڭ ءبارى ەكى قول، ون ساۋساقسىز بىتپەيتىنىن جاڭا تۋعان سابيدەن ەڭكەيگەن كارىگە دەيىن تىرشىلىك توقتاتقانشا ەكى قول، ون ساۋساقپەن ءومىر سۇرەتىنىمىزدى ۇمىتپايىق.
ق. ي. ساتبايەۆ اتىنداعى №216 ورتا
مەكتەبىنىڭ تەحنولوگيا ءپانى ءمۇعالىمى
مەدەۋبايەۆا ورمانگۇل
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
