InfoHub Logo

حVءىىى عاسىردا جايىقتىڭ شىعىسىن مەكەندەگەن باي ەسەنكەلدى — بايلىقتىڭ زاڭعار بيىگىنە جەتكەن، ناعىز اڭىز سيپاتقا اينالعان ادام. جىلقىسىندا ەسەپ جوق. ەسەنكەلدىنىڭ ءۇش ايەلىنەن وربىگەن ۇرپاقتان العىر دا، ءوتىمدىسى كىشى ۇلى تورەباي بولىپتى. ورىسشا حات تانىعان. پەتەربۋرگە دەيىن ساپار شەككەن. جىل سايىن ايەل پاتشاعا ەكى ءجۇز جورعا سىي جىبەرىپ تۇرىپتى. سىباعاسىنا بەرگى بەتتەگى بوس جەر نارىن قۇمىن ەمىن-ەركىن جايلايدى ەكەن.

قولى جەتكەن بايلىق پەن مانساپقا قاناعات تۇتپاي، كوڭىل جەلىگىنە ىلەسكەن ەسەنكەلدى جاسى ۇلعايعان شاعىندا ءتورتىنشى ايەل باتەستى الىپتى. مول بايلىقتى ءۇرىپ ءىشىپ، شايقاپ توككەن جاس توقال كوپ كەشىكپەي ەسەنكەلدىنىڭ ەلىنە بيلىك، مالىنا يەلىك ەتۋدى كوكسەي باستايدى. جالشىلارىن جۇمساپ، شارۋاسىنا باس-كوز بولىپ جۇرەتىن قۇلشىق دەگەن جاماعاتىن اشىنا ەتەدى. تورەباي مىرزا جاز شىعا قۇم جايلاۋىنا بارىپ، قۇس اتىپ، سەيىلدەيدى ەكەن. سونداي كۇندەردىڭ بىرىندە اتتى قاڭتارىپ، ءوزى دەم العالى توقىم توسەپ جاتا كەتەدى. وسى مەزەت قالىڭ جىلقىنىڭ دۇركىرى، جىلقىشىنىڭ قيقۋ سالعان ءۇنى ەستىلەدى. قالىڭ جىلقىنى ۇركىتىپ، ونىڭ اپات ەكپىنىن تورەباي مىرزا ۇيىقتاپ جاتقان سايعا بۇرعان قۇلشىق ەدى. جاس توقالدىڭ تويىمسىز قۇشاعى مەن باتپان بايلىقتان دامەلەندىرگەن ونىڭ ۋادەسى ءوز دەگەنىنە وسىلاي جەتكەن.

جىلقى تۇياعىنان پارشە-پارشە بولعان تورەبايدىڭ دەنەسى پاكتەۋگە كەلمەپتى. سول كۇيى اق كيىزگە ورالىپ، سول جەرگە كومىلگەن. قارالى جىلقىنى دا ماتاپ، قۇيرىق، جالىن كۇزەپ، جەلىمگە قوسىلىپ، سۇتىمەن بالشىق يلەنىپتى. زيرات كىرپىشتەرىنىڭ سۇرعىلت رەڭى، سامساي جەلبىرەگەن قىلى
سول ءبىر جايدىڭ كۋاسىندەي. مەدەت تۇتقان مۇراگەرى تورەباي ءولىمىن ەستىگەن كەزدە ەسەنكەلدى الجاسىپ كەتىپتى. سوندا دا سۇيەككە بىتكەن ءور كوكىرەكتىكپەن داعدىسى شىعار: «ءولىم دەگەن نە، ءپالى» — دەپ، ماتاياقپەن ەرتەلى-كەش اينالاسىن سابالاپ وتىرادى ەكەن.

مالدان ادا، بالادان تۇل بولعان باتەس موينىنا دوربا سالعان. باتەس ەل كەزىپ جۇرگەندە تابىن رۋىنىڭ ءبىر وتاعاسى ەسەر باتىردىڭ ساربازىنىڭ اۋىلىنان كەلىپ شىعادى.

سارباز باتەسكە:

— بۇرىندا مەن بارعاندا، تۇرىپ بارۋعا ەرىنىپ، قىمىز قۇيىپ بەرمەپ پە ەدىڭ، — دەيدى. سوندا ءومىردىڭ اششى-تۇششىسىن تاتىپ، تاۋبەسىنە ابدەن جۇگىنگەن باتەس:

— ول كەزدە مەن ەشكىمدى كىسى دەمەدىم، قىمىزدى اس دەمەدىم، — دەپ جىلاپ جىبەرىپتى. مانادان ءۇن-تۇنسىز ناماز وقىپ وتىرعان قاريا كەلۋشىنىڭ كىم ەكەنىن جاڭا ءتۇسىنىپ:

— ياپىراي، ەسەنكەلدىنىڭ ايەلىنە قايىر سۇراتقان بۇل قۇدايدا سەنىم بولماس!» — دەپ تاسبيعىن ىرگەگە لاقتىرىپ جىبەرگەن ەكەن.

اڭىزعا اينالعان يگەرۋسىز بايلىق وسىلاي سارقىلىپتى. ءبىراق تورەباي مولاسىن كورگەندە شاراسىنان اسىپ توگىلگەن ب ا ق پەن داۋلەت ىزعارى ءالى ەسىپ تۇرعانداي.

---