InfoHub Logo

تەحنيكالىق جانە قىزمەت كورسەتۋ ەڭبەگىنىڭ كادرلارىن دايارلاۋ ەلدىڭ تۇراقتى ەكونوميكالىق دامۋىن قامتاماسىز ەتەتىن ورتا بۋىندى كاسىبي ماماندار دايارلاۋ ءۇشىن نەگىز قالايدى. ەلىمىزدىڭ يندۋستريالىق-يننوۆاسيالىق دامۋ مىندەتتەرى اۋقىمىنىڭ جەدەل قارقىنىمەن وسۋىنە بايلانىستى تەحنيكالىق جانە قىزمەت كورسەتۋ ەڭبەگىنىڭ كادرلارىن دايارلاۋدا ساپالى ۇمتىلىستىڭ قاجەتتىلىگى تۋىنداپ وتىر. وسىعان بايلانىستى ەلىمىزدە زامان تالابىنا ساي ءبىلىمدى، وزىق تەحنولوگيالاردى جەتىك مەڭگەرگەن، كاسىبي بىلىكتى جۇمىسشى ماماندار دايارلاۋدا تەحنيكالىق جانە كاسىپتىك ءبىلىم بەرەتىن وقۋ ورىندارىندا ۇلكەن مىندەتتەر مەن تالاپتار جۇكتەلەلىپ وتىرعانى بەلگىلى.

تەحنيكالىق جانە كاسىپتىك ءبىلىم بەرۋ ۇيىمدارى يندۋستريالىق-يننوۆاسيالىق دامىتۋدىڭ  مەملەكەتتىك باعدارلاماسىن ىسكە اسىرۋدا ەرەكشە ءرول اتقارادى. قازىرگى تاڭدا كاسىپتىك سالادا جان-جاقتى ءبىلىمدى، بىلىكتى، باسەكەگە قابىلەتتى مامان دايارلاۋ ولاردىڭ الەۋمەتتىك، كاسىپتىك، وزىندىك جۇمىس جاساي الۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋمەن بەلگىلەنەدى.

كاسىپتىك ءبىلىم بەردۋدىڭ ساپاسىن ودان ءارى جاقسارتۋ جانە ولار كاسىبي دايارلىعىن جەتىلدىرۋ XXI عاسىر دەڭگەيىندە ءبىلىم بەرۋ مەن كاسىپتىك دايارلاۋدىڭ نەگىزگى مىندەتتەرىنىڭ ءبىر بولىپ تابىلادى.

سىني تۇرعىدان ءويلاۋ-بىلىم بەرۋدى دامىتۋ  ءۇشىن ماڭىزدى بولىپ تابىلاتىن  ەڭ باستى پەداگوگيكالىق تەحنولوگيا.

سىني تۇرعىدان ويلاۋ – باقىلاۋدىڭ،تاجىريبەنىڭ،ويلاۋ مەن تالقىلاۋدىڭ ناتيجەسىندە الىنعان اقپاراتتى ويلاۋعا تالداۋعا جانە سينتەزدەۋگە باعىتتالعان پاندىك شەشىم.

سىني تۇرعىدان ويلاۋ كوبىنەسە قارسى پىكىر ايتۋعا، بالامالى شەشىمدەردى قابىلداۋعا ويلاۋ جانە ىس-ارەكەتىمىزگە جاڭا نەمەسە تۇرلەندىرىلگەن تاسىلدەردى ەنگىزۋگە  دايىن بولۋعا، ۇيىمداستىرىلعان قوعامدىق ارەكەتتەرگە جانە باسقالاردى سىني تۇرعىدان ويلاۋعا باۋلۋدى بىلدىرەدى.

سىني تۇرعىدان ويلاۋ «ويلاۋ تۋرالى ويلانۋ» دەپ سيپاتتالعان. ولار قولداناتىن كەز كەلگەن نىساننىڭ ارتىندا وبەكتيۆتى نەمەسە جەتكىلىكتى دارەجەدە وبەكتيۆتى ەمەس نورمالارمەن ستاندارتتار عانا ەمەس،سونداي-اق بالانىڭ،دامۋى،وقۋى جانە ىنتاسى تۋرالى تۇسىنىك،  سونىمەن قاتار ءوزىن-وزى باعالاۋ،قابىلەتتىلىك جانە كۇش-جىگەر سياقتى ۇعىمدارعا قاتىستى قۇندىلىقتار جاتادى. عىلىمي زەرتتەۋ ناتيجەلەرىنە سۇيەنسەك سىني تۇرعىدان ويلاۋ ستۋدەنتتەردىڭ قىزىعۋشىلىقتارىن ارتتىرۋمەن قاتار ولاردىڭ ءبىلىم دەڭگەيلەرىنىڭ كوتەرىلۋىنە ىقپال ەتەدى.  مەن تاجىريبەلىك  ساباقتارىمدى وتكىزۋ  بارىسىندا وسى سىني تۇرعىدان ويلاۋ تەحنولوگياسىنىڭ ادىس-تاسىلدەرىن ءجيى قولدانامىن. بۇل ءادىستى قولدانعانداعى ماقساتىم بارلىق ستۋدەنتتەردى تاقىرىپ بويىنشا ءوز ويلارىن تولىق جەتكىزۋگە، سىني ويلاۋىن دامىتۋعا، ساباققا دەگەن ىنتاسىن ارتتىرۋعا ىقپال ەتەدى دەپ ويلايمىن.

سىن تۇرعىسىنان ويلاۋ  ارقىلى ستۋدەنتتەر بەلگىلى ءبىر مازمۇنعا سىن تۇرعىدا قاراپ مول اقپاراتتار اعىمىنان وزىنە قاجەتتىسىن تاڭداپ الۋعا، سانالى شەشىم قابىلداۋعا، سۇراق قويا بىلۋگە، ءار كەز سول سۇراققا جاۋاپ ىزدەۋگە ۇيرەنەدى،  ويى داميدى. وقىتۋشى ستۋدەنتتىڭ ءبىلىم الۋعا باعىتتالعان اس-ارەكەتىن باقىلاي الادى، باعىت-باعدار بەرەدى. ستۋدەنتتەر جاڭا ساباقتى، اقپاراتتاردى ءوز بەتىمەن مەڭگەرەدى.

دۋالدى وقىتۋ جۇيەسى جونىندە ەلباسى ن.نازارباەتىڭ «ماڭگىلىك ەل» بولۋدى مۇرات ەتكەن «قازاقستان - 2050» ستراتەگياسى» ساياسي ماڭىزى زور تاريحي جولداۋىندا تاياۋداعى 2-3 جىلدا دۋالدىق، تەحنيكالىق جانە كاسىپتىك ءبىلىم بەرۋدىڭ ۇلتتىق جۇيەسىنىڭ نەگىزىن قالىپتاستىرۋ كەرەكتىگى جانە كەلەشەكتە جاستاردىڭ تەحنيكالىق ءبىلىم الۋىن مەملەكەتتىك كەپىلدەندىرۋگە كوشۋدى قاراستىرۋ قاجەتتىلىگى ناقتى ايتىلىپ ءوتتى.

كاسىپتىك جانە تەحنيكالىق ءبىلىم بەرۋدى دامىتۋ، ءبىلىم بەرۋدى دۇنيەجۇزىلىك ستاندارتتارعا سايكەستەندىرۋ وتە ماڭىزدى ماسەلە، ويتكەنى، ىشكى ەڭبەك نارىعى جاڭا اقپاراتتىق تەحنولوگيالارمەن قارۋلانعان كاسىپتىك جانە تەحنيكالىق ءبىلىمى بار ءوز كادرلارىمىزبەن قامتاماسىز ەتۋدى تالاپ ەتۋدە.

يننوۆاسيالىق ەكونوميكانى قۇراستىرۋدىڭ قاجەتتى شارتى ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىن مودەرنيزاسيالاۋ بولىپ تابىلادى. ونىڭ باستى فاكتورى 2011-2020 جىلدارعا ارنالعان كاسىپتىك جانە تەحنيكالىق ءبىلىم بەرۋدى دامىتۋدىڭ مەملەكەتتىك باعدارلاماسى بولىپ ەسەپتەلەدى. كاسىپتىك جانە تەحنيكالىق ءبىلىم بەرۋدىڭ زاماناۋي ۇلگىسىن قۇرۋ باعدارلاماسىنىڭ جۇيەلىك وزگەشەلىكتەرىن نەگىزى قالاندى. ەڭبەك نارىعى شارتتارىنىڭ وزگەرۋىن ەسكەرە وتىرىپ بىلىكتى ماماندار دايىنداۋ جۇيەسىن قۇرۋداعى الەۋمەتتىك سەرىكتەستىكتەردىڭ قۇرىلىمىن بەلسەندى پايدالانۋ قاجەت. كاسىپتىك ءبىلىم بەرۋ سالاسىندا الەۋمەتتىك سەرىكتەستىكتىڭ بايلانىسى ارقىلى ستۋدەنتتەردىڭ تاڭداعان ماماندىق تۋرالى تۇسىنىكتەرىن قالىپتاسادى، وقۋ پوسەسىندە العان تەوريالىق بىلىمدەرىن تاجىريبەدە پايدالانۋ داعدىلارىن تەرەڭدەتەدى، وندىرىستىك جاعدايدا شەشىم قابىلداۋ  ىسكەرلىگى قالىپتاسادى.

وقۋ ورنىندارى مەن جۇمىس بەرۋشىلەردىڭ اراسىنداعى كەلىسىم شارتتاردىڭ قۇرامى:

- وندىرىستىك تاجىريبەدەن ءوتۋ؛
- وقۋ ورىنداعى ماتەريالدىق-تەحنيكالىق بازانى بەكىتۋ؛
- تۇلەكتەردى جۇمىسپەن قامتۋ.

دۋالدىق جۇيە بويىنشا وقىتۋ ستۋدەنتتەردىڭ كاسىبي بىلىكتەر مەن داعدىلاردى، ىسكەرلىكتەردى تىكەلەي جۇمىس ورنىندا مەڭگەرىپ، جان-جاقتى كاسىبي دامۋىنا مۇمكىندىك بەرىپ، ءتۇرلى جۇيەلەردىڭ – ءبىلىم، عىلىم، ءوندىرىستىڭ – ءوزارا بايلانىسىن، ءوزارا اسەرىن، ءوزارا كىرىگۋىن قامتاماسىز ەتۋ ارقىلى كاسىپتىك ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىنىڭ ساپاسىن ارتتىراتىندىعى ءسوزسىز.

دۋالدىق جۇيە ءوز مانىندە ءبىلىم بەرۋ مەكەمەسى مەن وندىرىستە  قاتار ءبىلىم الۋدى بىلدىرەدى. ءبىلىم بەرۋ تەوريا مەن تاجىريبەنىڭ بايلانىسى پرينسيپىنە نەگىزدەلەدى. دۋالدىق جۇيەدە تاراپتاردىڭ قارىم-قاتىناسى تەپە تەڭدىك جانە ادىلدىك پرينسيپتەرى نەگىزىندە قۇرىلادى. الەۋمەتتىك سەرىكتەستىككە قاتىسۋشىلار وقىتۋ ناتيجەسىنە عانا ەمەس، سونىمەن قاتار وقىتۋدىڭ مازمۇنىنا، ونىڭ ۇيىمداستىرىلۋىنا مۇددەلى. ستۋدەنتتەردى كەپىلدىككە يە بولۋعا جانە باسەكەگە قابىلەتتى مامان بولۋعا، مەملەكەتتىڭ كاسىبي مامانداردى دايارلاۋعا تاپسىرىستىڭ قالىپتاسۋىنا جانە ورىندالۋىنا، ءوندىرىستىڭ ومىرگە جانە جۇمىسقا جاقسى دايىندالعان ءبىلىمدى مامانداردىڭ كەلۋىنە، وقۋ ورنىنىڭ ءبىلىم بەرۋ قىزمەتىنە سۇرانىستىڭ ارتۋىنا دەگەن ماقساتتارى ورىندالادى.

مامانداردى دايارلاۋ بارىسىندا وقىتۋدىڭ دۋالدى جۇيەسى ماڭىزدى رول اتقارادى. ونىڭ ەرەكشەلىگى سول، كاسىپتىك وقىتۋ ءۇردىسىنىڭ باسىم بولىگى وقۋ ورنىندا ەمەس، كاسىپورىندا وتەدى. قازاقستانداعى تەحنيكالىق جانە كاسىپتىك ءبىلىمدى جاڭعىرتۋ ءۇردىسىن تەرەڭدەتۋگە دۋالدى جۇيەنى ەنگىزۋ ۇلكەن مۇمكىندىكتەر بەردى. وقۋ ءۇردىسىنىڭ بارلىق دەڭگەيلەرىندە ساپالى، ءتيىمدى الەۋمەتتىك دايىندىقتار جوعارىلاتىلدى. وسى ارقىلى جاھاندىق ءبىلىم باسەكەلەستىگىندەگى كاسىبي مامان دايارلاۋدا كاسىبي شەبەرلىككە، ىسكەرلىككە قول جەتكىزۋگە بولادى. ساپاسى جوعارى ءبىلىمى بار ۇرپاق تاربيەلەۋ ارقىلى عانا ەلىمىز باسەكەگە قابىلەتتى مەملەكەت بولاتىنى انىق.

بۇگىنگى زامان تالابى - جان-جاقتى دامىعان، وزىندىك "مەنى" قالىپتاسقان "تۇلعا" تاربيەلەۋ. ستۋدەنت "تۇلعا" بولىپ قالىپتاسۋى ءۇشىن ونىڭ بويىندا ءتۇرلى جاعداياتتاعى پروب­لەمانى انىقتاۋعا، وزىندىك تۇجىرىم جاساي بىلۋگە، وزىندىك باعالاۋعا، سىني اقپاراتتاردى ءوز بەتىمەن تابۋعا، تالداۋعا لوگيكالىق وپەراسيالاردى قولدانا وتىرىپ دالەلدەۋگە جالپى العاندا جەكە ادامنىڭ قۇزىرەتتىلىكتەرى قالىپتاسۋى قاجەت.

دۋالدى جۇيەمەن وقىتۋدىڭ جەتىستىگى كوپ: 

بىرىنشىدەن، ءبىتىرۋشى تۇلەكتەردىڭ جۇمىسقا ورنالاسۋ كورسەتكىشى جوعارى بولادى، سەبەبى وقۋ بارىسىندا وندىرىسپەن تىعىز بايلانىستا بولعان ستۋدەنت جۇمىس بەرۋشىنىڭ بارلىق تالاپتارىن يگەرىپ، مەڭگەرگەن جۇمىسشى مامان بولادى. 

ەكىنشىدەن، جاقسى ءبىلىمدى، بولاشاق جۇمىسشى مامان پسيحولوگيالىق جاعىنان جاڭا ورتاعا بەيىمدەلگەن دايىن مامان بولىپ شىعادى. وندىرىستە وزدىگىنەن شەشىم قابىلداي الادى. تەوريا مەن تاجىريبەنى مەڭگەرىپ، بەكىتىلگەن جۇمىسقا دەگەن جاۋاپكەرشىلىك سەزىمى جوعارىلايدى. وندىرىستە بولعاندىقتان ۇجىممەن جۇمىس جۇرگىزەدى جانە وندىرىستەگى جۇمىستارعا بەيىمدەلەدى. 

ۇشىنشىدەن، «تاجىريبەدەن تەورياعا» پرينسيپىمەن جۇمىس جۇرەدى، ستۋدەنت تەوريالىق، ياعني تەكستپەن ايتۋدان گورى، وندىرىستەگى جاعداياتتارعا سايكەس جۇمىس جۇرگىزەدى. تەورياداعى قيىندىق كەلەتىن تەرميندەر مەن ەسەپتەردى تاجىريبە جۇزىندە شەشەدى. 

تورتىنشىدەن، جۇمىس بەرۋشىنىڭ ستۋدەنتكە بەرگەن باعاسى دايىندالعان ماماننىڭ بىلىكتىلىگىمەن بايقالادى. العاشقى كۇننەن باستاپ ۇزاق ۋاقىت وندىرىستە جۇمىسشى بولعان ستۋدەنت، ءوزىنىڭ ءبىلىم مەن ىنتاسىن كورسەتەدى.

بەسىنشى، وقىتۋشى تەك قانا تەوريانى عانا مەڭگەرمەي، وندىرىستەگى سوڭعى جاڭالىقتاردى ءبىلىپ، زاماناۋي تالاپتاردى مەڭگەرەدى.

التىنشى، بيۋدجەتتىك شىعىن ازايادى، سەبەبى وقۋعا كەتكەن شىعىننىڭ ءبىراز بولىگى وندىرىستە بولعاندىقتان ستۋدەنت ونى كۇندەلىكتى كورىپ، يگەرەدى.

جوعارىدا اتالعان ماسەلەلەردىڭ بارلىعى دۋالدى وقىتۋ تەحنولوگياسى ەنگىزىلىپ، جۇزەگە اسقان كەزدە قول جەتكىزەتىن ناتيجەلەر. 

دۋالدى وقىتۋ ۇدەرىسىندە سىني تۇرعىدان ويلاۋ تەحنولوگياسىن پايدالانۋدىڭ ماڭىزى زور. سىني تۇرعىدان ويلاۋ- وقۋ مەن جازۋدى دامىتۋ باعدارلاماسى. ستۋدەنتتىڭ وقىتۋشىمەن، قاتارلاستارىمەن ەركىن سويلەسۋگە، پىكىر تالاستىرۋعا، ءبىر-بىرىنىڭ ويىن تىڭداۋعا، قۇرمەتتەۋگە، قيىندىقتى جەڭۋگە باۋليتىن باعدارلاما.

سىني ويلاۋداعى ستۋدەنت ارەكەتى:

ءوز ويىن ەركىن جازۋ
وزگەنى تىڭداي ءبىلۋ جانە كومەكتەسۋ
بىرلەسە ارەكەت ەتۋ
ءوز ارەكەتىن تالداۋ
ءوز ماقساتىن انىقتاۋ

دۋالدى ۇلگىدە سىن تۇرعىسىنان ويلاۋ باعدارلاماسى بويىنشا  ساباق جوسپارىنىڭ كەزەڭدەرى:
قىزىعۋشىلىقتى وياتۋ – بۇرىنعى بىلەتىن جانە جاڭا ءبىلىمدى ۇشتاستىرۋدان تۇرادى.ۇيرەنۋشى جاڭا ۇعىمداردى، تۇسىنىكتەردى، ءوزىنىڭ بۇرىنعى ءبىلىمىن جاڭا اقپاراتپەن تولىقتىرادى، كەڭەيتە تۇسەدى.سوندىقتان دا، ساباق قاراستىرىلعالى تۇرعان ماسەلە جايلى ستۋدەنت نە بىلەدى، نە ايتا الاتىندىعىن انىقتاۋدان باستالادى.

ماعىنانى تانۋ - ۇيرەنۋشى جاڭا اقپاراتپەن تانىسادى، تاقىرىپ بويىنشا جۇمىس ىستەيدى، تاپسىرمالار ورىندايدى. ونىڭ ءوز بەتىمەن جۇمىس جاساپ، بەلسەندىلىك كورسەتۋىنە جاعداي جاسالادى.

وي-تولعانىس – باعدارلامانىڭ ءۇشىنشى كەزەڭى. كۇندەلىكتى وقىتۋ ۇدەرىسىندە ستۋدەنتتىڭ تولعانىسىن ۇيىمداستىرۋ، وزىنە، باسقاعا سىن كوزبەن قاراپ، باعا بەرۋگە ۇيرەتەدى. ستۋدەنتتەر ءوز ويلارىن، وزدەرى بايقاعان اقپاراتتاردى ءوز سوزدەرىمەن ايتا الادى. بۇل ساتىدا ستۋدەنتتەر بىر-بىرىمەن اسەرلى تۇردە وي الماستىرۋ، وي ءتۇيىستىرۋ، ءوز ۇيرەنۋ جولىن، كەستەسىن جاساۋ ماقساتىندا باسقالاردىڭ ءار ءتۇرلى كەستەسىن ءبىلىپ ۇيرەنەدى.

وقىتۋدىڭ وسىنداي جاڭا پەداگوگيكالىق تەحنولوگيالارىن ساباققا ەندىرۋ بۇگىنگى تاڭدا ءاربىر ۇستازدىڭ باستى ماقساتى بولۋى كەرەك. سەبەبى، ەلىمىزگە زامان تالابىنا ساي قالىپتان تىس ويلاي الاتىن، شۇعىل شەشىمدەر قابىلداي بىلەتىن، بەلسەندى، شىعارماشىل ازاماتتار قاجەت. ساباقتا تەك بىلىمدىلىك ماقساتتاردى شەشىپ قويماي، بالالاردىڭ جەكەلىك قاسيەتتەرىن، قابىلەتتەرىن دامىتۋدىڭ جولدارىن قاراستىرۋدا ءداستۇرلى وقىتۋ مەن دامىتا وقىتۋدىڭ ايىرماشىلىعىن سالىستىرۋ كەستەسى ارقىلى كورسەتۋگە بولادى. وقىتۋشى بۇل جۇيەمەن جۇمىس جاساعاندا، ۇنەمى ستۋدەنت ساناسىندا بولىپ جاتقان وزگەرىستەردى باقىلاپ، ونىڭ دامۋىن جان-جاقتى زەرتتەي وتىرىپ، ءوز ساباقتارىن سوعان ساي وزگەرتىپ وتىرۋى ءتيىس.

قورىتا كەلگەندە دۋالدى وقىتۋ جاعدايىندا سىني تۇرعىدان تالداۋ جۇرگىزۋ ستۋدەنتتەردىڭ تەوريادا العان ءبىلىمىن پراكتيكادا پايدالانۋىنا جانە ءوز ماماندىعىن جەتىك بىلۋىنە مۇمكىندىك تۋعىزادى. تەحنيكالىق جانە كاسىپتىك ءبىلىم بەرۋ سالاسىندا دۋالدى وقىتۋعا كوشۋ شاكىرتتەرىمىزدىڭ ءبىلىمدى جانە بىلىكتى مامان بولۋىنىڭ نەگىزگى قوزعاۋشى كۇشى بولىپ تابىلادى.

پايدالانىلعان ادەبيەتتەر:

1. ءبىلىم بەرۋ مەكەمەسى باسشىلارىنىڭ انىقتامالىعى №11 (71) 2012 جىل
2.  ن.ءا. نازاربايەۆتىڭ «قازاقستان-2050» ستراتەگياسى – قالىپتاسقان مەملەكەتتىڭ جاڭا ساياسي باعىتى» اتتى قازاقستان حالقىنا جولداۋى 2012 جىل
3. قازاقستان رەسپۋبليكاسى ءبىلىم بەرۋدى دامىتۋدىڭ 2011-2020 جىلدارعا ارنالعان مەملەكەتتىك باعدارلاماسى
4. ەگەمەن قازاقستان گازەتى، 7 اقپان 2013 جىل
5. ينتەرنەت ماتەريالدارى
6. «تەحنيكالىق جانە كاسىپتىك ءبىلىم» اقپاراتتىق – ادىستەمەلىك جۋرنال 2014 جىل

مالىبايەۆ شارحان سەيداحمەتوۆيچ
الماتى وبلىسى، بالقاش اۋدانى، باقاناس اۋىلى،
باقاناس اگرارلى–يندۋستريالدىق كوللەدجىنىڭ
وندىرىستىك وقىتۋ شەبەرى

---