وقۋشىلاردى ونەرگە باۋلۋدىڭ نەگىزى رەتىندە قوسىمشا ءبىلىم بەرۋدىڭ ءتيىمدى جولدارى
وقۋشىلاردى ونەرگە باۋلۋدىڭ نەگىزى رەتىندە قوسىمشا ءبىلىم بەرۋدىڭ ءتيىمدى جولدارى
قازاقتىڭ حالىقتىق مۋزىكا ونەرى سالاسىندا شالقار ساحارا دالاداي مول كوسىلىپ كەڭ تاراعان ءبىر جانر بار. ول - ءان جانرى.
ءان تابيعاتىنان حالىق تاريحىمەن بىرگە تۋىپ - وسكەن قىرىن، سول ونەردىڭ ەل ومىرىمەن ەنشىلەستىگىن، ۇندەستىگىن كورەمىز. ادام قۋانىش سەزىمىن دە، قايعىسىن دا، باسقاعا ايتقىسى كەلمەسە دە، ايتۋعا بولمايتىن جاعدايى بولسا دا ءان ارقىلى سىرتقا شىعارادى.
ۇرپاقتان - ۇرپاققا ميراس بولىپ كەلگەن حالىقتىق قازىنانى، ونىڭ تاڭداۋلى ۇلگىلەرىن جەتكىنشەك ۇرپاقتى تاربيەلەۋ قۇرالىنا اينالدىرۋ، ناقتىراق ايتقاندا، ولاردىڭ كوركەمدىك، مۋزىكالىق، ەستەتيكالىق تالعامى مەن مادەني دەڭگەيىن جوعارىلاتۋ – باستى مىندەت. ابايدىڭ تۇسىنىگىنشە، بالانى جاستايىنان كوركەمدىككە باۋلۋدا ۇلكەندەر نەعۇرلىم ەرتەرەك ويلاستىرۋى قاجەت، ويتكەنى بەسىكتەگى نارەستەنىڭ ءوزى انانىڭ ءالديى، قۇلاعىنا جەتكەن ءان - كۇيدىڭ اۋەزدى ءۇنى ارقىلى سۇلۋلىق پەن كوركەمدىكتەن حاباردار بولىپ جاتادى.
كىشى جاستان بەلسەندى شىعارماشىلىق پروسەسكە ادەتتەنىپ، ءوز ويىن ونەردىڭ ءار قىرى مەن ءتۇرى ارقىلى قىزىعۋشىلىعىمەن تانىتسا عانا بالا بەلسەندى شىعارماشىلىققا قالىپتاسا باستايدى. ەرتە جاستان بالانىڭ ونەرگە قىزىعۋشىلىعى وزدىگىنەن تۋىلمايدى، وعان كوپتەگەن فاكتورلار اسەر ەتەدى. ولار - قورشاعان ورتا، وتباسى، بالا - باقشا، مەكتەپ. ادامگەرشىلىك تاربيە بۇگىنگى قوعامدا بولىپ جاتقان الەۋمەتتىك - ەكونوميكالىق جانە ساياسي وزگەرىستەر بارىسىندا ەڭ باستى كوكەيكەستى پروبلەماعا اينالىپ وتىر. مۋزىكالىق شىعارمالاردا ءومىر قۇبىلىستارىنىڭ سان قىرلى بەينەلەنۋى، پوەزيا مەن مۋزىكانىڭ ءوزارا بايلانىستا بولىپ، ءبىرىن - ءبىرى تولىقتىرا كەلۋى بالا جانىنا جاعىمدى ىقپال ەتەدى. رۋحاني قازىنانىڭ ءمولدىر باستاۋ - بۇلاعىنان جاس كەزىنەن ءنار الا بىلگەن بالا ادامگەرشىلىك اسىل قاسيەتتەردى بويىنا ءسىڭىرىپ وسەدى.
مۋزىكامەن شۇعىلدانۋ بارىسىندا ەڭبەك تاربيەسى مىندەتتەرى جۇزەگە اسىرىلىپ وتىرادى. ءبىر جاعىنان، تىڭدالاتىن مۋزىكالىق شىعارمالاردى قابىلداۋ، ەستە ساقتاۋ قابىلەتتەرى دامىتىلسا، ەكىنشى جاعىنان، ءان سالعان كەزدەگى داۋىس اپپاراتتارىنىڭ ءىس - قيمىلى نەمەسە مۋزىكالىق - ىرعاقتىق قوزعالىستار جاساۋ سياقتى ەڭبەك پروسەستەرى ءجۇرىپ جاتادى. بۇنداي ءىس - ارەكەتتەر ءوز كەزەگىندە وقۋشىلاردىڭ ىنتا - ىقىلاسىمەن ەڭبەكتەنۋىن، تارتىپتىلىگىن، ىسكە دەگەن جاۋاپكەرشىلىكتى قارىم - قاتىناسىن تالاپ ەتەدى، ءارى تياناقتىلىقپەن ەڭبەك ەتۋ ىسكەرلىكتەرىن قالىپتاستىرادى.
ءان سالۋ، مۋزىكالىق شىعارمالاردى ءتۇرلى اسپاپتاردا ورىنداۋ فيزيولوگيالىق پروسەسس بولعاندىقتان، بالالاردىڭ دەنە تاربيەسىنە، دەنساۋلىعىنا جاعىمدى ىقپال تيگىزەدى. وسىنداي ءىس - ارەكەتپەن جۇيەلى تۇردە شۇعىلدانۋ وكپەدەگى وتتەگى الماسۋىن بەلسەندىرىپ، داۋىس اپپاراتىنىڭ، دەم الۋ ورگاندارىنىڭ شىمىر دا يكەمدى جەتىلۋىنە، جالپى دەنساۋلىعىنىڭ جاقسى بولۋىن قامتاماسىز ەتەدى. ءان سالۋ، مۋزىكا تىڭداۋ ادامنىڭ تونۋسىن، ياعني جۇيكە جۇيەسىمەن بۇلشىق ەتتەرىنىڭ فيزيولوگيالىق جاعدايداعى كۇش - قۋاتىن ارتتىرادى. مۋزىكالىق ەستۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋعا باعىتتالعان جۇيەلى تۇردە جۇرگىزىلەتىن جاتتىعۋلاردىڭ دا ءمانى زور. ونداي جاتتىعۋلار جاساۋ بارىسىندا وقۋشىلار تەك دىبىستاردىڭ بيىكتىگى مەن ۇزاقتىعىن، تەمبرىن، كۇشىن ءبىر مەزگىلدە نەمەسە بىرىزدىلىكپەن ساباقتاسا ەستىلەتىن دىبىستار كەشەندەرىن اجىراتۋ قابىلەتتەرىن يەلەنەدى.
وقۋشىلاردى ونەرگە باۋلۋ دۇنيەتانىمىن كەڭەيتەدى، اقىل - وي قابىلەتتەرىن جەتىلدىرەدى. قيالدىڭ، فانتازيانىڭ دامۋى – ءتالىم - تاربيەنىڭ ماڭىزدى جاقتارىنىڭ ءبىرى. وسى رەتتە بالا قيالىن شارىقتاتىپ، ارمان - ماقساتىنىڭ ورەسىن بيىكتەتۋدە شىعارماشىلىققا جەتەلەۋدە مۋزىكانىڭ ماڭىزى زور.
ءجاسوسپىرىمنىڭ دامۋى تۋرالى عالىمداردىڭ كوزقاراسى بويىنشا، ءوسىپ كەلە جاتقان ءاربىر بالا بىرنارسەگە يكەمدى، دارىندى بولىپ كەلەدى، سول قاسيەتىن دەر كەزىندە بايقاپ، بالاعا ءجون سىلتەپ ءارى قاراي دامىتاتىن - ءمۇعالىم. نەگىزى ورتا مەكتەپپەن بىرگە وقۋشىلاردىڭ دارىنىن تاربيەلەپ قالىپتاستىرۋ ماقساتىندا قوسىمشا ءبىلىم بەرۋ مەكەمەلەرى دە ءوز ۇلەسىن قوسادى. سونداي مەكەمەنىڭ ءبىرى - قازالى اۋداندىق وقۋشىلار ءۇيى.
«بۇلاق كورسەڭ كوزىن اش» دەمەكشى، ۇيىرمە جەتەكشىسىنىڭ ۇستانىمى دا ونەردى سۇيگەن ءورىمتال جاستاردىڭ ەپتىلىگىن قالىپقا سالىپ، شىعارماشىلىعىن دامىتۋ بولىپ كەلەدى. وسىعان وراي، «جەكە ءان» ۇيىرمەسىنە قاتىسۋشى وقۋشىلاردى تاڭداۋ كەزىندە، مانەرلى داۋىس، انشىلىك قابىلەت، ەستۋ جانە ەستە ساقتاۋ قابىلەتىنىڭ جوعارعى بولۋى، مۋزىكاعا دەگەن بەلسەندى ەموسيالىق سەزىم، جاقسى ديكسيا، ەڭبەكقورلىق، ساحنالىق سىرت بەينە، جاقسى داۋىس بولۋ كەرەكتىگىن ەسكەرەمىن. وسى قابىلەتتىڭ بارلىعى بىردەي ءبىر بالانىڭ بويىنان تابىلا بەرمەيدى، بىرەۋى بولسا، بىرەۋى بولماۋى مۇمكىن. ۇنەمى جاتتىعۋدىڭ ناتيجەسىندە ولار ءبىر - ءبىرىن تولىقتىرىپ جاتادى. «داۋىستىڭ ساپالىق نەگىزى نە» دەگەنگە، مەن تەمبر، دياپازون، تازا داۋىس جانە داۋىستىڭ قاتتىلىعى دەر ەدىم. ءان ايتۋ ءۇشىن ەڭ اۋەلى قالاي تىنىس الۋ كەرەكتىگىن ۇيرەنىپ، دىبىس شىعارۋ ءۇشىن ونى قالاي پايدالانۋعا بولاتىندىعىن ءبىلىپ العان ءجون. ءان تاڭداۋعا ەرەكشە ءمان بەرىلۋى ءتيىس. دۇرىس تاڭدالماعان رەپەرتۋار ءانشىنىڭ داۋىسىنا كەرى اسەرىن تيگىزىپ بۇزادى. رەپەرتۋاردىڭ ءتيىمدى تاڭدالۋى ءوز داۋىسىن باعىندىرۋعا سەپتىگىن تيگىزەدى. العاش ساحناعا شىققان انشىدە قوبالجۋ باسىم بولادى. ودان قۇتىلۋدىڭ جولدارى: الدىن الا قالاي بولادى ەكەن دەگەن ارتىق ويدان قۇتىلۋ، كونسەرتكە شىعۋ الدىندا ۇزاق قىدىرماۋ، كىتاپ وقىماۋ، رەپەرتۋاردىڭ قيىندىعىن ويلاپ ءوزىن تەجەمەۋ، شىعاردا 2 - 4 رەت باياۋ جانە تەرەڭ تىنىس العان ءجون. ءوزىن بوس ەركىن ۇستاپ، رەپەرتۋارعا تىڭعىلىقتى دايىندالسا عانا قوبالجۋدى جەڭە الادى. ءار ۆوكالدىق جانردا ءىس - قيمىلدا ءار ءتۇرلى بولادى. قيمىل ورىندايتىن شىعارماعا ساي بولعانى ءجون جانە ميميكا تىڭداۋشىلاردى قوسىمشا ويلاۋعا اكەلىپ، دىبىسقا مىنەزدەمەلىك سيپات قوسادى.
انشىلىك ونەردە داۋىستى دۇرىس كۇتە ءبىلۋ اسا ماڭىزدى. داۋىستى زياندى ادەتتەردەن ساقتاۋدا: داۋىسقا ساي كەلمەيتىن قيىن رەپەرتۋارلاردى تاڭداۋ، ايقايلاپ ءان ايتۋ، ايقايلاپ سويلەۋ، شىلىم شەگۋ، شاڭ - توزاڭدا ءجۇرۋ، وتە ىستىق جانە سالقىن تاعامدار ءىشۋ، شەمىشكە شاعۋ ت. ب ادەتتەردەن اۋلاق بولعان ءجون.
ۇيىرمەگە قاتىساتىن بالالاردىڭ شىعارماشىلىق جاعىنان كورىنۋى ونىڭ جەكە بولمىسى، ءمۇعالىم مادەنيەتى ءار بالانىڭ شىعارماشىلىق قابىلەتىنىڭ دامۋىنا ىقپال ەتەدى. ونەرگە قىزىعۋشىلىعى باسىم بالالاردىڭ شىعارماشىلىق قابىلەتىن دامىتۋ ماقساتىندا ساباقتار جەتىلدىرىلىپ، ءتۇرلى ادىستەر قولدانۋ ارقىلى وتكىزىلەدى. مىسالى: زەرتتەۋ ساباعى وقۋشىلاردىڭ جان - جاقتى ىزدەنۋى، شىعارماشىلىق ساباق وقۋشىلاردىڭ شىعارماشىلىعىن، قابىلەتتىلىگىن جان - جاقتى دامىتۋ ارقىلى وتكىزىلەدى. وسى ورايدا «جەكە ءان» ۇيىرمەسىندەگى وقۋ - تاربيە پروسەسىندەگى ءىس - تاجىريبەممەن بولىسكىم كەلەدى. ۇيىرمەنىڭ جىلدىق جوسپارى ەكى وقۋ جىلىنا ەسەپتەلگەن. Iوقۋ جىلى - 144 ساعات، II وقۋ جىلى – 216 ساعاتتى قامتيدى.
ۇيىرمەگە قاتىساتىن وقۋشىلاردىڭ جاسى ءارتۇرلى، جىلدىق وقىتۋ باعدارلاماسىن اتاقتى جانە جەرگىلىكتى سازگەرلەردىڭ ءومىرى مەن شىعارماشىلىعىنا بايلانىستىرىپ، اتاۋلى مەرەكەلەرگە سايكەستەندىرە وتىرىپ وزگەرىستەر ەنگىزىپ وتىرامىن. ۇيىرمەگە قاتىسۋشى ۇيىرمە مۇشەلەرىمەن جۇرگىزىلگەن ىزدەنىستەرىم دە بۇگىنگى كۇنى وڭ ناتيجەسىن بەرۋدە وقۋشىلارىم اۋداندىق، وبلىستىق، رەسپۋبليكالىق، حالىقارالىق (ءانشى بالاپان، بوزتورعاي، عۇمىرداريا، اسىل مۇرا، راۋان، اقكوگەرشىن، مەنىڭ تۋعان ولكەم، زۆونكيە گولوسا بايكونۋرا) ءان بايقاۋلارىنا قاتىسىپ جۇلدەلى ورىنداردى يەلەنۋدە. ۇيىرمەگە قاتىسقان كوپتەگەن شاكىرتتەرىم كاسىبي باعىتىندا وسى ونەر جولىنان تاڭدادى. ءان ۇيىرمەسىنە قاتىسىپ، قازىرگى تاڭدا رەسپۋبليكامىزدىڭ مۋزىكالىق كوللەدجدەرى مەن اكادەميالارىنا وقۋعا ءتۇسىپ ءوز بىلىمدەرىن جەتىلدىرىپ كاسىبىن الىپ جاتقان شاكىرتتەرىمىز دە بار.
مىنە، وسىنداي ونەرگە جانى جاقىن دارىندى، تالانتتى جاستاردى ۇيىرمەدەن كاسىبي باعىت الىپ ومىرىنە سۇيىكتى ماماندىعى ەتىپ ونەردى تاڭداۋى ۇستازدىق ەڭبەگىمنىڭ جانعانى دەپ بىلەمىن. قازىرگى تاڭدا شاكىرت جانىن تۇسىنەتىن زەرتتەي بىلەتىن ۇستازدىڭ ءبىلىم دەڭگەيى، تەرەڭ سويلەۋ شەبەرلىگى، مادەني دەڭگەيى، شىعارماشىل ىزدەنىسى جوعارى ۇستاز عانا ەگەمەندى ەلىمىزدىڭ بولاشاعى بالالاردى ورگە سۇيرەي الادى. «ماعان جاقسى ءمۇعالىم بارىنەن قىمبات، ويتكەنى ول مەكتەپتىڭ جۇرەگى»،- دەگەندەي ۇستازدىقتىڭ ۇلى جولىندا شىعارماشىلىقپەن، ىزدەنۋمەن ۇلكەن ناتيجەگە قول جەتكىزە بەرەلىك.
قارىمساقوۆا ناعيما كوپتىلەۋ قىزى
قىزىلوردا وبلىسى، قازالى اۋدانى،
ايتەكە بي كەنتى، اۋداندىق وقۋشىلار ءۇيىنىڭ
«جەكە ءان» ۇيىرمەسىنىڭ جەتەكشىسى
قازاقتىڭ حالىقتىق مۋزىكا ونەرى سالاسىندا شالقار ساحارا دالاداي مول كوسىلىپ كەڭ تاراعان ءبىر جانر بار. ول - ءان جانرى.
ءان تابيعاتىنان حالىق تاريحىمەن بىرگە تۋىپ - وسكەن قىرىن، سول ونەردىڭ ەل ومىرىمەن ەنشىلەستىگىن، ۇندەستىگىن كورەمىز. ادام قۋانىش سەزىمىن دە، قايعىسىن دا، باسقاعا ايتقىسى كەلمەسە دە، ايتۋعا بولمايتىن جاعدايى بولسا دا ءان ارقىلى سىرتقا شىعارادى.
ۇرپاقتان - ۇرپاققا ميراس بولىپ كەلگەن حالىقتىق قازىنانى، ونىڭ تاڭداۋلى ۇلگىلەرىن جەتكىنشەك ۇرپاقتى تاربيەلەۋ قۇرالىنا اينالدىرۋ، ناقتىراق ايتقاندا، ولاردىڭ كوركەمدىك، مۋزىكالىق، ەستەتيكالىق تالعامى مەن مادەني دەڭگەيىن جوعارىلاتۋ – باستى مىندەت. ابايدىڭ تۇسىنىگىنشە، بالانى جاستايىنان كوركەمدىككە باۋلۋدا ۇلكەندەر نەعۇرلىم ەرتەرەك ويلاستىرۋى قاجەت، ويتكەنى بەسىكتەگى نارەستەنىڭ ءوزى انانىڭ ءالديى، قۇلاعىنا جەتكەن ءان - كۇيدىڭ اۋەزدى ءۇنى ارقىلى سۇلۋلىق پەن كوركەمدىكتەن حاباردار بولىپ جاتادى.
كىشى جاستان بەلسەندى شىعارماشىلىق پروسەسكە ادەتتەنىپ، ءوز ويىن ونەردىڭ ءار قىرى مەن ءتۇرى ارقىلى قىزىعۋشىلىعىمەن تانىتسا عانا بالا بەلسەندى شىعارماشىلىققا قالىپتاسا باستايدى. ەرتە جاستان بالانىڭ ونەرگە قىزىعۋشىلىعى وزدىگىنەن تۋىلمايدى، وعان كوپتەگەن فاكتورلار اسەر ەتەدى. ولار - قورشاعان ورتا، وتباسى، بالا - باقشا، مەكتەپ. ادامگەرشىلىك تاربيە بۇگىنگى قوعامدا بولىپ جاتقان الەۋمەتتىك - ەكونوميكالىق جانە ساياسي وزگەرىستەر بارىسىندا ەڭ باستى كوكەيكەستى پروبلەماعا اينالىپ وتىر. مۋزىكالىق شىعارمالاردا ءومىر قۇبىلىستارىنىڭ سان قىرلى بەينەلەنۋى، پوەزيا مەن مۋزىكانىڭ ءوزارا بايلانىستا بولىپ، ءبىرىن - ءبىرى تولىقتىرا كەلۋى بالا جانىنا جاعىمدى ىقپال ەتەدى. رۋحاني قازىنانىڭ ءمولدىر باستاۋ - بۇلاعىنان جاس كەزىنەن ءنار الا بىلگەن بالا ادامگەرشىلىك اسىل قاسيەتتەردى بويىنا ءسىڭىرىپ وسەدى.
مۋزىكامەن شۇعىلدانۋ بارىسىندا ەڭبەك تاربيەسى مىندەتتەرى جۇزەگە اسىرىلىپ وتىرادى. ءبىر جاعىنان، تىڭدالاتىن مۋزىكالىق شىعارمالاردى قابىلداۋ، ەستە ساقتاۋ قابىلەتتەرى دامىتىلسا، ەكىنشى جاعىنان، ءان سالعان كەزدەگى داۋىس اپپاراتتارىنىڭ ءىس - قيمىلى نەمەسە مۋزىكالىق - ىرعاقتىق قوزعالىستار جاساۋ سياقتى ەڭبەك پروسەستەرى ءجۇرىپ جاتادى. بۇنداي ءىس - ارەكەتتەر ءوز كەزەگىندە وقۋشىلاردىڭ ىنتا - ىقىلاسىمەن ەڭبەكتەنۋىن، تارتىپتىلىگىن، ىسكە دەگەن جاۋاپكەرشىلىكتى قارىم - قاتىناسىن تالاپ ەتەدى، ءارى تياناقتىلىقپەن ەڭبەك ەتۋ ىسكەرلىكتەرىن قالىپتاستىرادى.
ءان سالۋ، مۋزىكالىق شىعارمالاردى ءتۇرلى اسپاپتاردا ورىنداۋ فيزيولوگيالىق پروسەسس بولعاندىقتان، بالالاردىڭ دەنە تاربيەسىنە، دەنساۋلىعىنا جاعىمدى ىقپال تيگىزەدى. وسىنداي ءىس - ارەكەتپەن جۇيەلى تۇردە شۇعىلدانۋ وكپەدەگى وتتەگى الماسۋىن بەلسەندىرىپ، داۋىس اپپاراتىنىڭ، دەم الۋ ورگاندارىنىڭ شىمىر دا يكەمدى جەتىلۋىنە، جالپى دەنساۋلىعىنىڭ جاقسى بولۋىن قامتاماسىز ەتەدى. ءان سالۋ، مۋزىكا تىڭداۋ ادامنىڭ تونۋسىن، ياعني جۇيكە جۇيەسىمەن بۇلشىق ەتتەرىنىڭ فيزيولوگيالىق جاعدايداعى كۇش - قۋاتىن ارتتىرادى. مۋزىكالىق ەستۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋعا باعىتتالعان جۇيەلى تۇردە جۇرگىزىلەتىن جاتتىعۋلاردىڭ دا ءمانى زور. ونداي جاتتىعۋلار جاساۋ بارىسىندا وقۋشىلار تەك دىبىستاردىڭ بيىكتىگى مەن ۇزاقتىعىن، تەمبرىن، كۇشىن ءبىر مەزگىلدە نەمەسە بىرىزدىلىكپەن ساباقتاسا ەستىلەتىن دىبىستار كەشەندەرىن اجىراتۋ قابىلەتتەرىن يەلەنەدى.
وقۋشىلاردى ونەرگە باۋلۋ دۇنيەتانىمىن كەڭەيتەدى، اقىل - وي قابىلەتتەرىن جەتىلدىرەدى. قيالدىڭ، فانتازيانىڭ دامۋى – ءتالىم - تاربيەنىڭ ماڭىزدى جاقتارىنىڭ ءبىرى. وسى رەتتە بالا قيالىن شارىقتاتىپ، ارمان - ماقساتىنىڭ ورەسىن بيىكتەتۋدە شىعارماشىلىققا جەتەلەۋدە مۋزىكانىڭ ماڭىزى زور.
ءجاسوسپىرىمنىڭ دامۋى تۋرالى عالىمداردىڭ كوزقاراسى بويىنشا، ءوسىپ كەلە جاتقان ءاربىر بالا بىرنارسەگە يكەمدى، دارىندى بولىپ كەلەدى، سول قاسيەتىن دەر كەزىندە بايقاپ، بالاعا ءجون سىلتەپ ءارى قاراي دامىتاتىن - ءمۇعالىم. نەگىزى ورتا مەكتەپپەن بىرگە وقۋشىلاردىڭ دارىنىن تاربيەلەپ قالىپتاستىرۋ ماقساتىندا قوسىمشا ءبىلىم بەرۋ مەكەمەلەرى دە ءوز ۇلەسىن قوسادى. سونداي مەكەمەنىڭ ءبىرى - قازالى اۋداندىق وقۋشىلار ءۇيى.
«بۇلاق كورسەڭ كوزىن اش» دەمەكشى، ۇيىرمە جەتەكشىسىنىڭ ۇستانىمى دا ونەردى سۇيگەن ءورىمتال جاستاردىڭ ەپتىلىگىن قالىپقا سالىپ، شىعارماشىلىعىن دامىتۋ بولىپ كەلەدى. وسىعان وراي، «جەكە ءان» ۇيىرمەسىنە قاتىسۋشى وقۋشىلاردى تاڭداۋ كەزىندە، مانەرلى داۋىس، انشىلىك قابىلەت، ەستۋ جانە ەستە ساقتاۋ قابىلەتىنىڭ جوعارعى بولۋى، مۋزىكاعا دەگەن بەلسەندى ەموسيالىق سەزىم، جاقسى ديكسيا، ەڭبەكقورلىق، ساحنالىق سىرت بەينە، جاقسى داۋىس بولۋ كەرەكتىگىن ەسكەرەمىن. وسى قابىلەتتىڭ بارلىعى بىردەي ءبىر بالانىڭ بويىنان تابىلا بەرمەيدى، بىرەۋى بولسا، بىرەۋى بولماۋى مۇمكىن. ۇنەمى جاتتىعۋدىڭ ناتيجەسىندە ولار ءبىر - ءبىرىن تولىقتىرىپ جاتادى. «داۋىستىڭ ساپالىق نەگىزى نە» دەگەنگە، مەن تەمبر، دياپازون، تازا داۋىس جانە داۋىستىڭ قاتتىلىعى دەر ەدىم. ءان ايتۋ ءۇشىن ەڭ اۋەلى قالاي تىنىس الۋ كەرەكتىگىن ۇيرەنىپ، دىبىس شىعارۋ ءۇشىن ونى قالاي پايدالانۋعا بولاتىندىعىن ءبىلىپ العان ءجون. ءان تاڭداۋعا ەرەكشە ءمان بەرىلۋى ءتيىس. دۇرىس تاڭدالماعان رەپەرتۋار ءانشىنىڭ داۋىسىنا كەرى اسەرىن تيگىزىپ بۇزادى. رەپەرتۋاردىڭ ءتيىمدى تاڭدالۋى ءوز داۋىسىن باعىندىرۋعا سەپتىگىن تيگىزەدى. العاش ساحناعا شىققان انشىدە قوبالجۋ باسىم بولادى. ودان قۇتىلۋدىڭ جولدارى: الدىن الا قالاي بولادى ەكەن دەگەن ارتىق ويدان قۇتىلۋ، كونسەرتكە شىعۋ الدىندا ۇزاق قىدىرماۋ، كىتاپ وقىماۋ، رەپەرتۋاردىڭ قيىندىعىن ويلاپ ءوزىن تەجەمەۋ، شىعاردا 2 - 4 رەت باياۋ جانە تەرەڭ تىنىس العان ءجون. ءوزىن بوس ەركىن ۇستاپ، رەپەرتۋارعا تىڭعىلىقتى دايىندالسا عانا قوبالجۋدى جەڭە الادى. ءار ۆوكالدىق جانردا ءىس - قيمىلدا ءار ءتۇرلى بولادى. قيمىل ورىندايتىن شىعارماعا ساي بولعانى ءجون جانە ميميكا تىڭداۋشىلاردى قوسىمشا ويلاۋعا اكەلىپ، دىبىسقا مىنەزدەمەلىك سيپات قوسادى.
انشىلىك ونەردە داۋىستى دۇرىس كۇتە ءبىلۋ اسا ماڭىزدى. داۋىستى زياندى ادەتتەردەن ساقتاۋدا: داۋىسقا ساي كەلمەيتىن قيىن رەپەرتۋارلاردى تاڭداۋ، ايقايلاپ ءان ايتۋ، ايقايلاپ سويلەۋ، شىلىم شەگۋ، شاڭ - توزاڭدا ءجۇرۋ، وتە ىستىق جانە سالقىن تاعامدار ءىشۋ، شەمىشكە شاعۋ ت. ب ادەتتەردەن اۋلاق بولعان ءجون.
ۇيىرمەگە قاتىساتىن بالالاردىڭ شىعارماشىلىق جاعىنان كورىنۋى ونىڭ جەكە بولمىسى، ءمۇعالىم مادەنيەتى ءار بالانىڭ شىعارماشىلىق قابىلەتىنىڭ دامۋىنا ىقپال ەتەدى. ونەرگە قىزىعۋشىلىعى باسىم بالالاردىڭ شىعارماشىلىق قابىلەتىن دامىتۋ ماقساتىندا ساباقتار جەتىلدىرىلىپ، ءتۇرلى ادىستەر قولدانۋ ارقىلى وتكىزىلەدى. مىسالى: زەرتتەۋ ساباعى وقۋشىلاردىڭ جان - جاقتى ىزدەنۋى، شىعارماشىلىق ساباق وقۋشىلاردىڭ شىعارماشىلىعىن، قابىلەتتىلىگىن جان - جاقتى دامىتۋ ارقىلى وتكىزىلەدى. وسى ورايدا «جەكە ءان» ۇيىرمەسىندەگى وقۋ - تاربيە پروسەسىندەگى ءىس - تاجىريبەممەن بولىسكىم كەلەدى. ۇيىرمەنىڭ جىلدىق جوسپارى ەكى وقۋ جىلىنا ەسەپتەلگەن. Iوقۋ جىلى - 144 ساعات، II وقۋ جىلى – 216 ساعاتتى قامتيدى.
ۇيىرمەگە قاتىساتىن وقۋشىلاردىڭ جاسى ءارتۇرلى، جىلدىق وقىتۋ باعدارلاماسىن اتاقتى جانە جەرگىلىكتى سازگەرلەردىڭ ءومىرى مەن شىعارماشىلىعىنا بايلانىستىرىپ، اتاۋلى مەرەكەلەرگە سايكەستەندىرە وتىرىپ وزگەرىستەر ەنگىزىپ وتىرامىن. ۇيىرمەگە قاتىسۋشى ۇيىرمە مۇشەلەرىمەن جۇرگىزىلگەن ىزدەنىستەرىم دە بۇگىنگى كۇنى وڭ ناتيجەسىن بەرۋدە وقۋشىلارىم اۋداندىق، وبلىستىق، رەسپۋبليكالىق، حالىقارالىق (ءانشى بالاپان، بوزتورعاي، عۇمىرداريا، اسىل مۇرا، راۋان، اقكوگەرشىن، مەنىڭ تۋعان ولكەم، زۆونكيە گولوسا بايكونۋرا) ءان بايقاۋلارىنا قاتىسىپ جۇلدەلى ورىنداردى يەلەنۋدە. ۇيىرمەگە قاتىسقان كوپتەگەن شاكىرتتەرىم كاسىبي باعىتىندا وسى ونەر جولىنان تاڭدادى. ءان ۇيىرمەسىنە قاتىسىپ، قازىرگى تاڭدا رەسپۋبليكامىزدىڭ مۋزىكالىق كوللەدجدەرى مەن اكادەميالارىنا وقۋعا ءتۇسىپ ءوز بىلىمدەرىن جەتىلدىرىپ كاسىبىن الىپ جاتقان شاكىرتتەرىمىز دە بار.
مىنە، وسىنداي ونەرگە جانى جاقىن دارىندى، تالانتتى جاستاردى ۇيىرمەدەن كاسىبي باعىت الىپ ومىرىنە سۇيىكتى ماماندىعى ەتىپ ونەردى تاڭداۋى ۇستازدىق ەڭبەگىمنىڭ جانعانى دەپ بىلەمىن. قازىرگى تاڭدا شاكىرت جانىن تۇسىنەتىن زەرتتەي بىلەتىن ۇستازدىڭ ءبىلىم دەڭگەيى، تەرەڭ سويلەۋ شەبەرلىگى، مادەني دەڭگەيى، شىعارماشىل ىزدەنىسى جوعارى ۇستاز عانا ەگەمەندى ەلىمىزدىڭ بولاشاعى بالالاردى ورگە سۇيرەي الادى. «ماعان جاقسى ءمۇعالىم بارىنەن قىمبات، ويتكەنى ول مەكتەپتىڭ جۇرەگى»،- دەگەندەي ۇستازدىقتىڭ ۇلى جولىندا شىعارماشىلىقپەن، ىزدەنۋمەن ۇلكەن ناتيجەگە قول جەتكىزە بەرەلىك.
قارىمساقوۆا ناعيما كوپتىلەۋ قىزى
قىزىلوردا وبلىسى، قازالى اۋدانى،
ايتەكە بي كەنتى، اۋداندىق وقۋشىلار ءۇيىنىڭ
«جەكە ءان» ۇيىرمەسىنىڭ جەتەكشىسى
You Might Also Like
-
«ەلىمنىڭ باقىتىن تەربەتكەن – تاۋەلسىزدىك» اتتى مەرەكەلىك ەرتەڭگىلىك
