وقۋشىلاردىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ ساۋاتتىلىعىن قالىپتاستىرۋ ماسەلەلەرى
وقۋشىلاردىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ ساۋاتتىلىعىن قالىپتاستىرۋ ماسەلەلەرى
... ادام دەنەسىنىڭ جەتىلۋى – ونىڭ ساۋلىعى؛
ەگەر دەنىڭ ساۋ بولسا، وندا ونى ساقتاماق كەرەك، ال ەگەر ساۋ بولماسا، وندا دەندى ساۋىقتىرۋ كەرەك.
ءال - فارابي.
ءاربىر وركەنيەتتى مەملەكەتتىڭ الدىنا قويعان باستى ماقساتى – ءوز حالقىنىڭ دەنساۋلىعىن جاقسارتۋدى قامتاماسىز ەتۋ بولىپ تابىلادى. ەلىمىزدىڭ دامۋ باعىتىن بەكىتكەن ەلباسىمىز ن. ءا. نازاربايەۆتىڭ «قازاقستان - 2050» ستراتەگياسى قالىپتاسقان مەملەكەتتىڭ جاڭا ساياسي باعىتى» اتتى قازاقستان حالقىنا جولداۋىندا سالاۋاتتى ءومىر سالتىن قالىپتاستىرۋ، دەنە تاربيەسىمەن، سپورتپەن شۇعىلدانۋ ماسەلەلەرى – وسى باسىم باعىتتاردىڭ ءبىرى.
قازىرگى كەزدە ءبىلىم بەرۋ مەكەمەلەرىنىڭ الدىندا تۇرعان مىندەتتەردىڭ ءبىرى - جاس ۇرپاقتىڭ سالاۋاتتى ءومىر سۇرۋگە كوزقاراسىن قالىپتاستىرۋ، ولاردىڭ دەنساۋلىعىن ساقتاۋعا، قورشاعان ورتاسىن تازا ۇستاۋعا جانە جوعارى، ساپالى ءبىلىم الىپ، سول ءبىلىمدى كەلەشەكتەگى ومىرىندە پايدالانا بىلۋگە تاربيەلەۋ.
ەلباسىمىز مىندەت ەتىپ قويعانداي وزىندىك ءومىر ورنەگىن جاساي الاتىن، وزىندىك دامۋ ارناسىن بەلگىلەپ، ءومىردىڭ قيىر كوكجيەگىنە باتىل قادام باساتىن بۇگىنگى باسەكەنىڭ قاتال زاڭىنا يكەمدى ۇرپاقتىڭ تۇعىرى مەكتەپتەن باستالادى. ونىڭ العى شارتى وقۋشى بويىندا ومىرلىك بەيىندىلىكتەردى قالىپتاستىرۋ مەن دەنساۋلىعىن ساقتاۋمەن ورىندالادى - دەيدى. قازاق ەلىنىڭ اتا زاڭىنا سايكەس ءاربىر ازاماتتىڭ ساۋلىعى - مەملەكەتىمىزدىڭ ساۋلىعى دەپ ەسەپتەلىنەدى. حالىق دانالىعى «ەلىم باي بولسىن دەسەڭ - دەنىڭ ساۋ بولسىن» دەپ دەنساۋلىقتىڭ ەلدىك، حالىقتىق، ۇلتتىق، وتاندىق ماعىناسىنا ايرىقشا كوڭىل اۋدارادى. سوندىقتان دا ءار ادام «مەنىڭ ساۋلىعىم - ۇرپاعىمنىڭ ساۋلىعى» دەپ تۇسىنگەنى ابزال.
مەكتەپتە وقۋشىنىڭ سالاۋاتتى ءومىر ءسۇرۋ مادەنيەتىن قالىپتاستىرۋ بۇل:
- بىرىنشىدەن، جەكە تۇلعانىڭ ءوزىن قورشاعان جانسىز جانە جاندى تابيعي ورتامەن جان - جاقتى ۇيلەسىم تاۋىپ، ءوز عۇمىرىن وتانى، ەلى، وتباسى جانە ءوزى ءۇشىن بارىنشا پايدالى وتكىزۋ داعدىسىن قالىپتاستىرۋ؛
- ەكىنشىدەن سالاۋاتتى ءومىر سالتى - ول دەنساۋلىقتىڭ ۇيلەسىمدى دامىپ، ساقتالۋى مەن ورنىعۋىن قامتاماسىز ەتۋ ماقساتىندا دەنساۋلىقتى نىعايتۋعا باعىتتالعان ءىس - شارالاردى جۇرگىزۋ.
مەكتەپتەگى وقۋشى دەنساۋلىعىن ساقتاۋ مەن قالىپتاستىرۋدىڭ باستى ماقساتى: وقۋشىلاردىڭ پسيحولوگيالىق، دەنە - قيمىل ارەكەتتەرىنىڭ مۇمكىندىكتەرى مەن جاس ەرەكشەلىكتەرىن ەسكەرىپ، گيگيەنالىق ۇعىمدى، سالاۋاتتى ءومىر سالتىنىڭ ءۋاجدامالارىن، جەكە باس تازالىعىن جەتە ءتۇسىندىرۋ؛ ولاردىڭ مىنەز - قۇلقىندا بەلگىلى گيگيەنالىق تۇراقتىلىقتى قالىپتاستىرۋ، وزىنە - ءوزى قىزىمەت ەتۋ، دەنساۋلىعىن ساقتاۋ، نىعايتۋ، مادەني - گيگيەنالىق مىنەز - قۇلىق داعدىلارىن قالىپتاستىرۋ بولىپ تابىلادى.[1].
مەكتەپ جۇمىستارىنىڭ نەگىزگى باعىتتارىنىڭ ءبىرى - ادام دەنساۋلىعى مادەنيەتىن قالىپتاستىرۋدىڭ نەگىزى بولاتىن «دەنساۋلىق» باعدارلاماسىن جۇزەگە اسىراتىن دەنە تاربيەسى مەن سپورتتى بەلسەندى دامىتۋ، ءبىلىم بەرۋ پروسەسىنە دەنساۋلىق ساقتاۋ تەحنولوگيالارىن ەنگىزۋ ارقىلى وقۋشىنىڭ فيزيولوگيالىق، پسيحولوگيالىق، الەۋمەتتىك تۇرعىدان جان - جاقتى دامۋىنا جاعداي جاساۋ ارەكەتىن جۇزەگە اسىرۋ بولىپ تابىلادى.
ەگەمەن ەلدىڭ تۋىن كوككە كوتەرەتىن، ارينە، وركەنيەتتى ۇرپاق. ەندەشە سول ەلدىڭ ەلدىگىن تانىتاتىن بۇگىنگى ۇرپاق قانداي بولۋى كەرەك؟
وكىنىشكە وراي، قازىرگى كەزدە جاسوسپىرىمدەردىڭ ءبىر بولىگى سالاۋاتتى ءومىر سالتىنا قايشى كەلەتىن ءىس - ارەكەتتەرگە باراتىنى بارلىعىمىزعا بەلگىلى جايت.
سوندىقتان بۇگىن ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىندە ەلىمىزدىڭ ءوسىپ وركەندەۋىنە ساي، زامان تالابىنا جاۋاپ بەرەتىن رۋحاني - ادامگەرشىلىك قاسيەتتەرىن قالىپتاستىرعان، قوعامدىق ومىرگە يكەمدەلگەن، ءبىلىم جانە ونەر سىرلارىن بويىنا مۇقيات سىڭىرگەن، قوعام، مەملەكەت جانە وتباسى الدىنداعى جاۋاپكەرشىلىگىن سەزىنەتىن، سالاۋاتتى ءومىر سالتىن قالىپتاستىرۋ مەن دەنساۋلىقتى ساقتاۋ جانە نىعايتۋ ماسەلەلەرىنە ايرىقشا ءمان بەرۋ كەرەك.
ساباقتاردى وقىتۋدىڭ بەلسەندى تۇرلەرىن پايدالانىپ وتكىزگەن دۇرىس: سيۋجەتتى ويىندار، تەست، رەفەرات، پرەسس - كونفەرەنسيالار، سەمينارلار وتكىزۋ، عىلىمي قاراپايىم ادەبيەتپەن جانە بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىمەن جۇمىس.
سونىمەن قاتار ۆالەولوگيادان العان ءبىلىم مەن تاربيەنىڭ بىرلەسكەن جۇيەسى بويىنشا سالاۋاتتى ءومىر سالتىن قالىپتاستىرۋ بارىسىندا كوپتەگەن ءىس - شارالار وتكىزىلۋى قاجەت.
سەبەبى مەكتەپتەگى بارلىق جۇمىستىڭ باعىتى سالاۋاتتى ءومىر سالتىنىڭ نەگىزگى قۇرالدارىن ورىنداۋ بولىپ تابىلادى، ياعني بالانىڭ
- دەنساۋلىققا دەگەن كوزقاراسىن تاربيەلەۋ؛
- جاس كەزدەن باستاپ دۇرىس تاماقتانۋى؛
- جاس كەزدەن باستاپ بەلسەندى دەمالىس مادەنيەتىن، قوزعالىستىڭ قاجەتتىگىنە تاربيەلەۋ؛
- زياندى ادەتتەردىڭ الدىن الۋ، سول زاتتاردىڭ زيانىن ءتۇسىندىرۋ[3، 4] ت. ب.
وسىدان كەلىپ وقۋشىلاردىڭ دەنساۋلىق ماسەلەلەرىنە بايلانىستى ساۋاتتىلىعىن ارتتىرۋ ماسەلەسى تۋىندايدى.
مەكتەپتىڭ وقۋ - تاربيە ۇدەرىسىندە دەنساۋلىق ساۋاتتىلىعىن قالىپتاستىرۋدىڭ نەگىزگى يدەياسى تومەندەگى ولشەمدەر ارقىلى بەلگىلەنەدى:
ا) وقۋشىلاردىڭ دەنساۋلىعىن جاقسارتۋ؛
ءا) وقۋشىلاردىڭ سالاۋاتتى ءومىر سۇرۋگە سۇرانىسى مەن قۇندىلىقتىق باعىتتىلىعىن قالىپتاستىرۋ؛
ب) مەكتەپتە جانە مەكتەپتەن تىس ۋاقىتتا سالاۋاتتى ءومىر ءسۇرۋدى ناسيحاتتاۋ؛
مەكتەپتىڭ وقۋ – تاربيە ۇدەرىسىندە دەنساۋلىقتى ساقتاۋ ساۋاتتىلىعىن قالىپتاستىرۋدىڭ كەلەسى پرينسيپتەرىنە سۇيەنەدى:
1. دەنساۋلىق ساقتاۋ ساۋاتتىلىعىن قالىپتاستىرۋدىڭ وقىتۋدىڭ ماقساتىنا سايكەستىگى.
2. وقۋ - تاربيە جۇمىستارىنىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ ساۋاتتىلىعىن قالىپتاستىرۋدىڭ زاڭدىلىعىنا سايكەستىگى.
3. دەنساۋلىق ساقتاۋ ساۋاتتىلىعىن قالىپتاستىرۋداعى وقۋشىنىڭ سانالىلىعى جانە بەلسەندىلىگى.
4. دەنساۋلىق ساقتاۋ ساۋاتتىلىعىن قالىپتاستىرۋدىڭ كورنەكىلىگى.
5. دەنساۋلىق ساقتاۋ ساۋاتتىلىعىن قالىپتاستىرۋدىڭ جۇيەلىلىگى جانە بىرىزدىلىگى.
6. دەنساۋلىق ساقتاۋ ساۋاتتىلىعىنا بايلانىستى ءبىلىم، بىلىك، داعدىنىڭ ءبىر - بىرىمەن بايلانىسى.
دەنساۋلىقتى ساقتاۋ ساۋاتتىلىعىن قالىپتاستىرۋدىڭ نەگىزگى ماقساتى بولىپ: دەنى ساۋ، جانى ساۋ وقۋشى تۇلعاسىن قالىپتاستىرۋ.
دەنساۋلىقتى ساقتاۋ ساۋاتتىلىعىن قالىپتاستىرۋدىڭ نەگىزگى قۇرالدارى:
1) قوزعالىسقا باعىتتالعان قۇرالدار.
2) تابيعاتتىڭ ساۋىقتىرۋ كۇشتەرى.
دەنساۋلىق ساقتاۋ ساۋاتتىلىعىن قالىپتاستىرۋداعى وقىتۋ - تاربيە ۇدەرىسىندەگى نەگىزگى جۇمىستار:
ü فيزيكالىق جاتتىعۋلار؛
ü سەرگىتۋ مينۋتتارى مەن ۇزىلىستەگى بويجازۋلار؛
ü ەموسيانى باسۋ مەن «تىنىشتىق مينۋتتارى»؛
ü ساۋىقتىرۋ گيمناستيكاسى؛
ü ەمدىك دەنە شىنىقتىرۋ؛
ü قوزعالىستى ويىندار؛
ü ماسساج، پسيحوگيمناستيكا، ترەنينگ ت. ب.
ü تابيعاتتىڭ ساۋىقتىرۋ كۇشتەرىن قولدانۋ؛
ü تازا اۋاداعى ساباق.
ا. تايمانوۆ اتىنداعى
№34 مەكتەپ – گيمنازياسى
دەنە تاربيەسى ءپانى ءمۇعالىمى حايدار سابيروۆ
وقۋشىلاردىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ ساۋاتتىلىعىن قالىپتاستىرۋ ماسەلەلەرى. جۇكتەۋ
... ادام دەنەسىنىڭ جەتىلۋى – ونىڭ ساۋلىعى؛
ەگەر دەنىڭ ساۋ بولسا، وندا ونى ساقتاماق كەرەك، ال ەگەر ساۋ بولماسا، وندا دەندى ساۋىقتىرۋ كەرەك.
ءال - فارابي.
ءاربىر وركەنيەتتى مەملەكەتتىڭ الدىنا قويعان باستى ماقساتى – ءوز حالقىنىڭ دەنساۋلىعىن جاقسارتۋدى قامتاماسىز ەتۋ بولىپ تابىلادى. ەلىمىزدىڭ دامۋ باعىتىن بەكىتكەن ەلباسىمىز ن. ءا. نازاربايەۆتىڭ «قازاقستان - 2050» ستراتەگياسى قالىپتاسقان مەملەكەتتىڭ جاڭا ساياسي باعىتى» اتتى قازاقستان حالقىنا جولداۋىندا سالاۋاتتى ءومىر سالتىن قالىپتاستىرۋ، دەنە تاربيەسىمەن، سپورتپەن شۇعىلدانۋ ماسەلەلەرى – وسى باسىم باعىتتاردىڭ ءبىرى.
قازىرگى كەزدە ءبىلىم بەرۋ مەكەمەلەرىنىڭ الدىندا تۇرعان مىندەتتەردىڭ ءبىرى - جاس ۇرپاقتىڭ سالاۋاتتى ءومىر سۇرۋگە كوزقاراسىن قالىپتاستىرۋ، ولاردىڭ دەنساۋلىعىن ساقتاۋعا، قورشاعان ورتاسىن تازا ۇستاۋعا جانە جوعارى، ساپالى ءبىلىم الىپ، سول ءبىلىمدى كەلەشەكتەگى ومىرىندە پايدالانا بىلۋگە تاربيەلەۋ.
ەلباسىمىز مىندەت ەتىپ قويعانداي وزىندىك ءومىر ورنەگىن جاساي الاتىن، وزىندىك دامۋ ارناسىن بەلگىلەپ، ءومىردىڭ قيىر كوكجيەگىنە باتىل قادام باساتىن بۇگىنگى باسەكەنىڭ قاتال زاڭىنا يكەمدى ۇرپاقتىڭ تۇعىرى مەكتەپتەن باستالادى. ونىڭ العى شارتى وقۋشى بويىندا ومىرلىك بەيىندىلىكتەردى قالىپتاستىرۋ مەن دەنساۋلىعىن ساقتاۋمەن ورىندالادى - دەيدى. قازاق ەلىنىڭ اتا زاڭىنا سايكەس ءاربىر ازاماتتىڭ ساۋلىعى - مەملەكەتىمىزدىڭ ساۋلىعى دەپ ەسەپتەلىنەدى. حالىق دانالىعى «ەلىم باي بولسىن دەسەڭ - دەنىڭ ساۋ بولسىن» دەپ دەنساۋلىقتىڭ ەلدىك، حالىقتىق، ۇلتتىق، وتاندىق ماعىناسىنا ايرىقشا كوڭىل اۋدارادى. سوندىقتان دا ءار ادام «مەنىڭ ساۋلىعىم - ۇرپاعىمنىڭ ساۋلىعى» دەپ تۇسىنگەنى ابزال.
مەكتەپتە وقۋشىنىڭ سالاۋاتتى ءومىر ءسۇرۋ مادەنيەتىن قالىپتاستىرۋ بۇل:
- بىرىنشىدەن، جەكە تۇلعانىڭ ءوزىن قورشاعان جانسىز جانە جاندى تابيعي ورتامەن جان - جاقتى ۇيلەسىم تاۋىپ، ءوز عۇمىرىن وتانى، ەلى، وتباسى جانە ءوزى ءۇشىن بارىنشا پايدالى وتكىزۋ داعدىسىن قالىپتاستىرۋ؛
- ەكىنشىدەن سالاۋاتتى ءومىر سالتى - ول دەنساۋلىقتىڭ ۇيلەسىمدى دامىپ، ساقتالۋى مەن ورنىعۋىن قامتاماسىز ەتۋ ماقساتىندا دەنساۋلىقتى نىعايتۋعا باعىتتالعان ءىس - شارالاردى جۇرگىزۋ.
مەكتەپتەگى وقۋشى دەنساۋلىعىن ساقتاۋ مەن قالىپتاستىرۋدىڭ باستى ماقساتى: وقۋشىلاردىڭ پسيحولوگيالىق، دەنە - قيمىل ارەكەتتەرىنىڭ مۇمكىندىكتەرى مەن جاس ەرەكشەلىكتەرىن ەسكەرىپ، گيگيەنالىق ۇعىمدى، سالاۋاتتى ءومىر سالتىنىڭ ءۋاجدامالارىن، جەكە باس تازالىعىن جەتە ءتۇسىندىرۋ؛ ولاردىڭ مىنەز - قۇلقىندا بەلگىلى گيگيەنالىق تۇراقتىلىقتى قالىپتاستىرۋ، وزىنە - ءوزى قىزىمەت ەتۋ، دەنساۋلىعىن ساقتاۋ، نىعايتۋ، مادەني - گيگيەنالىق مىنەز - قۇلىق داعدىلارىن قالىپتاستىرۋ بولىپ تابىلادى.[1].
مەكتەپ جۇمىستارىنىڭ نەگىزگى باعىتتارىنىڭ ءبىرى - ادام دەنساۋلىعى مادەنيەتىن قالىپتاستىرۋدىڭ نەگىزى بولاتىن «دەنساۋلىق» باعدارلاماسىن جۇزەگە اسىراتىن دەنە تاربيەسى مەن سپورتتى بەلسەندى دامىتۋ، ءبىلىم بەرۋ پروسەسىنە دەنساۋلىق ساقتاۋ تەحنولوگيالارىن ەنگىزۋ ارقىلى وقۋشىنىڭ فيزيولوگيالىق، پسيحولوگيالىق، الەۋمەتتىك تۇرعىدان جان - جاقتى دامۋىنا جاعداي جاساۋ ارەكەتىن جۇزەگە اسىرۋ بولىپ تابىلادى.
ەگەمەن ەلدىڭ تۋىن كوككە كوتەرەتىن، ارينە، وركەنيەتتى ۇرپاق. ەندەشە سول ەلدىڭ ەلدىگىن تانىتاتىن بۇگىنگى ۇرپاق قانداي بولۋى كەرەك؟
وكىنىشكە وراي، قازىرگى كەزدە جاسوسپىرىمدەردىڭ ءبىر بولىگى سالاۋاتتى ءومىر سالتىنا قايشى كەلەتىن ءىس - ارەكەتتەرگە باراتىنى بارلىعىمىزعا بەلگىلى جايت.
سوندىقتان بۇگىن ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىندە ەلىمىزدىڭ ءوسىپ وركەندەۋىنە ساي، زامان تالابىنا جاۋاپ بەرەتىن رۋحاني - ادامگەرشىلىك قاسيەتتەرىن قالىپتاستىرعان، قوعامدىق ومىرگە يكەمدەلگەن، ءبىلىم جانە ونەر سىرلارىن بويىنا مۇقيات سىڭىرگەن، قوعام، مەملەكەت جانە وتباسى الدىنداعى جاۋاپكەرشىلىگىن سەزىنەتىن، سالاۋاتتى ءومىر سالتىن قالىپتاستىرۋ مەن دەنساۋلىقتى ساقتاۋ جانە نىعايتۋ ماسەلەلەرىنە ايرىقشا ءمان بەرۋ كەرەك.
ساباقتاردى وقىتۋدىڭ بەلسەندى تۇرلەرىن پايدالانىپ وتكىزگەن دۇرىس: سيۋجەتتى ويىندار، تەست، رەفەرات، پرەسس - كونفەرەنسيالار، سەمينارلار وتكىزۋ، عىلىمي قاراپايىم ادەبيەتپەن جانە بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىمەن جۇمىس.
سونىمەن قاتار ۆالەولوگيادان العان ءبىلىم مەن تاربيەنىڭ بىرلەسكەن جۇيەسى بويىنشا سالاۋاتتى ءومىر سالتىن قالىپتاستىرۋ بارىسىندا كوپتەگەن ءىس - شارالار وتكىزىلۋى قاجەت.
سەبەبى مەكتەپتەگى بارلىق جۇمىستىڭ باعىتى سالاۋاتتى ءومىر سالتىنىڭ نەگىزگى قۇرالدارىن ورىنداۋ بولىپ تابىلادى، ياعني بالانىڭ
- دەنساۋلىققا دەگەن كوزقاراسىن تاربيەلەۋ؛
- جاس كەزدەن باستاپ دۇرىس تاماقتانۋى؛
- جاس كەزدەن باستاپ بەلسەندى دەمالىس مادەنيەتىن، قوزعالىستىڭ قاجەتتىگىنە تاربيەلەۋ؛
- زياندى ادەتتەردىڭ الدىن الۋ، سول زاتتاردىڭ زيانىن ءتۇسىندىرۋ[3، 4] ت. ب.
وسىدان كەلىپ وقۋشىلاردىڭ دەنساۋلىق ماسەلەلەرىنە بايلانىستى ساۋاتتىلىعىن ارتتىرۋ ماسەلەسى تۋىندايدى.
مەكتەپتىڭ وقۋ - تاربيە ۇدەرىسىندە دەنساۋلىق ساۋاتتىلىعىن قالىپتاستىرۋدىڭ نەگىزگى يدەياسى تومەندەگى ولشەمدەر ارقىلى بەلگىلەنەدى:
ا) وقۋشىلاردىڭ دەنساۋلىعىن جاقسارتۋ؛
ءا) وقۋشىلاردىڭ سالاۋاتتى ءومىر سۇرۋگە سۇرانىسى مەن قۇندىلىقتىق باعىتتىلىعىن قالىپتاستىرۋ؛
ب) مەكتەپتە جانە مەكتەپتەن تىس ۋاقىتتا سالاۋاتتى ءومىر ءسۇرۋدى ناسيحاتتاۋ؛
مەكتەپتىڭ وقۋ – تاربيە ۇدەرىسىندە دەنساۋلىقتى ساقتاۋ ساۋاتتىلىعىن قالىپتاستىرۋدىڭ كەلەسى پرينسيپتەرىنە سۇيەنەدى:
1. دەنساۋلىق ساقتاۋ ساۋاتتىلىعىن قالىپتاستىرۋدىڭ وقىتۋدىڭ ماقساتىنا سايكەستىگى.
2. وقۋ - تاربيە جۇمىستارىنىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ ساۋاتتىلىعىن قالىپتاستىرۋدىڭ زاڭدىلىعىنا سايكەستىگى.
3. دەنساۋلىق ساقتاۋ ساۋاتتىلىعىن قالىپتاستىرۋداعى وقۋشىنىڭ سانالىلىعى جانە بەلسەندىلىگى.
4. دەنساۋلىق ساقتاۋ ساۋاتتىلىعىن قالىپتاستىرۋدىڭ كورنەكىلىگى.
5. دەنساۋلىق ساقتاۋ ساۋاتتىلىعىن قالىپتاستىرۋدىڭ جۇيەلىلىگى جانە بىرىزدىلىگى.
6. دەنساۋلىق ساقتاۋ ساۋاتتىلىعىنا بايلانىستى ءبىلىم، بىلىك، داعدىنىڭ ءبىر - بىرىمەن بايلانىسى.
دەنساۋلىقتى ساقتاۋ ساۋاتتىلىعىن قالىپتاستىرۋدىڭ نەگىزگى ماقساتى بولىپ: دەنى ساۋ، جانى ساۋ وقۋشى تۇلعاسىن قالىپتاستىرۋ.
دەنساۋلىقتى ساقتاۋ ساۋاتتىلىعىن قالىپتاستىرۋدىڭ نەگىزگى قۇرالدارى:
1) قوزعالىسقا باعىتتالعان قۇرالدار.
2) تابيعاتتىڭ ساۋىقتىرۋ كۇشتەرى.
دەنساۋلىق ساقتاۋ ساۋاتتىلىعىن قالىپتاستىرۋداعى وقىتۋ - تاربيە ۇدەرىسىندەگى نەگىزگى جۇمىستار:
ü فيزيكالىق جاتتىعۋلار؛
ü سەرگىتۋ مينۋتتارى مەن ۇزىلىستەگى بويجازۋلار؛
ü ەموسيانى باسۋ مەن «تىنىشتىق مينۋتتارى»؛
ü ساۋىقتىرۋ گيمناستيكاسى؛
ü ەمدىك دەنە شىنىقتىرۋ؛
ü قوزعالىستى ويىندار؛
ü ماسساج، پسيحوگيمناستيكا، ترەنينگ ت. ب.
ü تابيعاتتىڭ ساۋىقتىرۋ كۇشتەرىن قولدانۋ؛
ü تازا اۋاداعى ساباق.
ا. تايمانوۆ اتىنداعى
№34 مەكتەپ – گيمنازياسى
دەنە تاربيەسى ءپانى ءمۇعالىمى حايدار سابيروۆ
وقۋشىلاردىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ ساۋاتتىلىعىن قالىپتاستىرۋ ماسەلەلەرى. جۇكتەۋ
You Might Also Like
-
ماقساتى: قازاق حالقىنىڭ سالت – داستۇرلەرىن قولدانا وتىرىپ بالالاردىڭ شىعارماشىلىعىن ارتتىرۋ، بالالارعا پاتريوتتىق تاربيە بەرۋ.
