ورىس سىنىپتارىندا قازاق ادەبيەتىن وقىتۋدىڭ ءتيىمدى ءادىس - تاسىلدەرى
ورىس سىنىپتارىندا قازاق ادەبيەتىن وقىتۋدىڭ ءتيىمدى ءادىس - تاسىلدەرى
قازىرگى ۋاقىت تالابىنا ساي وزگە ۇلت وكىلدەرىنە قازاق ءتىلى پانىمەن بىرگە قازاق ادەبيەتىن دە وقىتۋ ۇلكەن جولعا قويىلىپ وتىر. بۇل ءپاندى وقىتۋدىڭ باعدارلاماسى، ءادىسى بار. ءمۇعالىم وسى ءتيىمدى ءادىس - تاسىلدەرى مەڭگەرىپ، ونى تۇرلەندىرىپ، وقۋشىلاردى ءپاندى قىزىعۋشىلىقپەن، شىعارماشىلىق ىزدەنىسپەن وقۋعا باۋلۋى ءتيىس.
وزگە ءتىلدى مەكتەپتەردە «قازاق ادەبيەتى» ءپانىن وقىتۋداعى ماقسات - رەسپۋبليكا حالقىن قۇراپ وتىرعان نەگىزگى ۇلتتىڭ، ياعني قازاق حالقى ادەبي مۇراسىنىڭ وزىق ۇلگىلەرىمەن باسقا ءتىلدى وقۋشىنى ەتەنە تانىستىرۋ.
وزگە تىلدە وقىتاتىن مەكتەپ بالاسىنا قازاق ادەبيەتىن قازاق تىلىندە وقىتۋ ارقىلى ۇلتتىڭ ادەبي مۇراسى تۋرالى بەلگىلى ۇعىم قالىپتاستىرۋمەن قاتار، كوركەم ماتىندەردى قازاقشا وقۋ ارقىلى اۋىزشا جانە جازباشا سويلەۋ ءتىلىن دامىتۋ، وقۋشىلاردىڭ ادەبي شىعارمالاردى ءوز بەتىنشە وقىپ، تۇسىنە الۋىن قامتاماسىز ەتەتىن تىلدىك نەگىز قالىپتاستىرۋ.
«2013 - 2014 وقۋ جىلىندا ق ر - نىڭ جالپى ورتا ءبىلىم بەرەتىن ۇيىمدارىندا عىلىم نەگىزدەرىن وقىتۋدىڭ ەرەكشەلىكتەرى تۋرالى» ادىستەمەلىك نۇسقاۋ حاتتا: « وقۋ ورىس تىلىندە جۇرەتىن مەكتەپتەردەگى «قازاق ادەبيەتى» ءپانىنىڭ ءبىلىم مازمۇنىن ىرىكتەۋدىڭ وزىندىك ەرەكشەلىگى بار ەكەنى بەلگىلى. مۇندا كوركەم شىعارمالار جۇيەلى، ىقشامدالىپ بەرىلۋى قاراستىرىلدى. ادەبيەتتىڭ تەوريالىق ماسەلەلەرى، كوركەم شىعارمالاردى تۇتاس تالداۋ جۇيەسى، كوركەم تۋىندىنىڭ ستيلدىك ەرەكشەلiكتەرi تۇتاستاي ەمەس، ءار تاقىرىپتىڭ وزىندىك ەرەكشەلىگىنە قاراي تالدانادى»، - دەپ كورسەتكەن.
جاڭا پەداگوگيكالىق تەحنولوگيالاردىڭ ەلەمەنتتەرىن وقۋشىلاردىڭ مۇمكىندىكتەرىنە قاراي لايىقتاپ قولدانۋ قاجەت. بۇل ورايدا دەڭگەيلىك وقىتۋ تەحنولوگياسىنا جەتە ءمان بەرىلەدى. ويتكەنى وقۋلىقتاردا: وقۋشىلار دايىندىعىنىڭ مىندەتتى دەڭگەيىنە ارنالعان سۇراقتار مەن تاپسىرمالار؛ الگوريتمدىك دەڭگەيلىك تاپسىرمالار مەن سۇراقتار؛ شىعارماشىلىق سۇراقتار مەن تاپسىرمالار بەرىلگەن. مىسالى، 5 - سىنىپ وقۋلىعىنداعى «ماقال - ماتەلدەر» تاقىرىبىنان كەيىن ەكى مىندەتتى دەڭگەيگە، سونداي - اق، 6 - سىنىپ وقۋلىعىنداعى «ءال - فارابي تۋرالى اڭىز» تاقىرىبى بويىنشا ءۇش مىندەتتى دەڭگەيگە، ەكى الگوريتمدىك دەڭگەيگە جانە بەس شىعارماشىلىق تاپسىرما بەرىلگەن. بۇنداي تاپسىرمالارمەن جۇمىستانۋ ارقىلى مىناداي ناتيجەگە جەتۋگە بولادى: بىرىنشىدەن، وقۋشىلاردىڭ پانگە دەگەن قىزىعۋشىلىعى ارتادى؛ ەكىنشىدەن، بەرىلگەن تاقىرىپتى تولىق تۇسىنۋگە كوپ كومەگى تيەدى؛ ۇشىنشىدەن، ماتىنمەن جۇمىستانا وتىرىپ ەرەجەلەردى دە ەسىنە تۇسىرەدى. جالپى، ورىس سىنىپتارىنداعى قازاق ادەبيەتى پانىندە دەڭگەيلىك جۇمىستار جۇيەسىن دۇرىس ورىنداي بىلگەندە عانا تۇپكى ناتيجەگە، ياعني كوممۋنيكاتيۆتىك بىلىكتىلىككە جەتۋگە بولادى.
سونداي - اق ورىس سىنىپتارىنداعى قازاق ادەبيەتىن وقىتۋدا م. جانپەيىسوۆانىڭ مودۋلدىك وقىتۋ تەحنولوگياسىن دا قولدانۋ قۇرىلىمدىق جاعىنان ىڭعايلى. سەبەبى، وندا وقۋ ءمودۋلى ءۇش ساتىدان قۇرىلادى: كىرىسپە ساتىسى؛ ديالوگتىق ساتى؛ قورىتىندى ساتى؛ ارينە، بار بولعانى ءبىر - ەكى ساعاتتا ماتەريالدى مودۋلدىك جۇيەگە سالىپ وقىتۋ جەتكىلىكسىز. دەگەنمەندە، ول جۇيەنىڭ قۇرىلىمىن نەگىزگە الۋعا بولادى. مىسالى، كىرىسپە ساتىسىندا ادەبي جانر نەمەسە جازۋشى تۋرالى تۇسىنىك بەرۋگە؛ ديالوگتىق كەزەڭدە وقۋ ماتەريالىن بولىكتەرگە ءبولىپ، ءۇش دەڭگەيلىك (قاراپايىم، ورتا، كۇردەلى) كۇردەلىلىكتە دايىنداپ ۇسىنۋعا بولادى؛ ال قورىتىندى ساتىدا تاقىرىپتى جيناقتاۋ، ناتيجەنى باقىلاۋ - نەگىزگى شارت.
قازىرگى ۋاقىت تالابىنا ساي وزگە ۇلت وكىلدەرىنە قازاق ءتىلى پانىمەن بىرگە قازاق ادەبيەتىن دە وقىتۋ ۇلكەن جولعا قويىلىپ وتىر. بۇل ءپاندى وقىتۋدىڭ باعدارلاماسى، ءادىسى بار. ءمۇعالىم وسى ءتيىمدى ءادىس - تاسىلدەرى مەڭگەرىپ، ونى تۇرلەندىرىپ، وقۋشىلاردى ءپاندى قىزىعۋشىلىقپەن، شىعارماشىلىق ىزدەنىسپەن وقۋعا باۋلۋى ءتيىس.
وزگە ءتىلدى مەكتەپتەردە «قازاق ادەبيەتى» ءپانىن وقىتۋداعى ماقسات - رەسپۋبليكا حالقىن قۇراپ وتىرعان نەگىزگى ۇلتتىڭ، ياعني قازاق حالقى ادەبي مۇراسىنىڭ وزىق ۇلگىلەرىمەن باسقا ءتىلدى وقۋشىنى ەتەنە تانىستىرۋ.
وزگە تىلدە وقىتاتىن مەكتەپ بالاسىنا قازاق ادەبيەتىن قازاق تىلىندە وقىتۋ ارقىلى ۇلتتىڭ ادەبي مۇراسى تۋرالى بەلگىلى ۇعىم قالىپتاستىرۋمەن قاتار، كوركەم ماتىندەردى قازاقشا وقۋ ارقىلى اۋىزشا جانە جازباشا سويلەۋ ءتىلىن دامىتۋ، وقۋشىلاردىڭ ادەبي شىعارمالاردى ءوز بەتىنشە وقىپ، تۇسىنە الۋىن قامتاماسىز ەتەتىن تىلدىك نەگىز قالىپتاستىرۋ.
«2013 - 2014 وقۋ جىلىندا ق ر - نىڭ جالپى ورتا ءبىلىم بەرەتىن ۇيىمدارىندا عىلىم نەگىزدەرىن وقىتۋدىڭ ەرەكشەلىكتەرى تۋرالى» ادىستەمەلىك نۇسقاۋ حاتتا: « وقۋ ورىس تىلىندە جۇرەتىن مەكتەپتەردەگى «قازاق ادەبيەتى» ءپانىنىڭ ءبىلىم مازمۇنىن ىرىكتەۋدىڭ وزىندىك ەرەكشەلىگى بار ەكەنى بەلگىلى. مۇندا كوركەم شىعارمالار جۇيەلى، ىقشامدالىپ بەرىلۋى قاراستىرىلدى. ادەبيەتتىڭ تەوريالىق ماسەلەلەرى، كوركەم شىعارمالاردى تۇتاس تالداۋ جۇيەسى، كوركەم تۋىندىنىڭ ستيلدىك ەرەكشەلiكتەرi تۇتاستاي ەمەس، ءار تاقىرىپتىڭ وزىندىك ەرەكشەلىگىنە قاراي تالدانادى»، - دەپ كورسەتكەن.
جاڭا پەداگوگيكالىق تەحنولوگيالاردىڭ ەلەمەنتتەرىن وقۋشىلاردىڭ مۇمكىندىكتەرىنە قاراي لايىقتاپ قولدانۋ قاجەت. بۇل ورايدا دەڭگەيلىك وقىتۋ تەحنولوگياسىنا جەتە ءمان بەرىلەدى. ويتكەنى وقۋلىقتاردا: وقۋشىلار دايىندىعىنىڭ مىندەتتى دەڭگەيىنە ارنالعان سۇراقتار مەن تاپسىرمالار؛ الگوريتمدىك دەڭگەيلىك تاپسىرمالار مەن سۇراقتار؛ شىعارماشىلىق سۇراقتار مەن تاپسىرمالار بەرىلگەن. مىسالى، 5 - سىنىپ وقۋلىعىنداعى «ماقال - ماتەلدەر» تاقىرىبىنان كەيىن ەكى مىندەتتى دەڭگەيگە، سونداي - اق، 6 - سىنىپ وقۋلىعىنداعى «ءال - فارابي تۋرالى اڭىز» تاقىرىبى بويىنشا ءۇش مىندەتتى دەڭگەيگە، ەكى الگوريتمدىك دەڭگەيگە جانە بەس شىعارماشىلىق تاپسىرما بەرىلگەن. بۇنداي تاپسىرمالارمەن جۇمىستانۋ ارقىلى مىناداي ناتيجەگە جەتۋگە بولادى: بىرىنشىدەن، وقۋشىلاردىڭ پانگە دەگەن قىزىعۋشىلىعى ارتادى؛ ەكىنشىدەن، بەرىلگەن تاقىرىپتى تولىق تۇسىنۋگە كوپ كومەگى تيەدى؛ ۇشىنشىدەن، ماتىنمەن جۇمىستانا وتىرىپ ەرەجەلەردى دە ەسىنە تۇسىرەدى. جالپى، ورىس سىنىپتارىنداعى قازاق ادەبيەتى پانىندە دەڭگەيلىك جۇمىستار جۇيەسىن دۇرىس ورىنداي بىلگەندە عانا تۇپكى ناتيجەگە، ياعني كوممۋنيكاتيۆتىك بىلىكتىلىككە جەتۋگە بولادى.
سونداي - اق ورىس سىنىپتارىنداعى قازاق ادەبيەتىن وقىتۋدا م. جانپەيىسوۆانىڭ مودۋلدىك وقىتۋ تەحنولوگياسىن دا قولدانۋ قۇرىلىمدىق جاعىنان ىڭعايلى. سەبەبى، وندا وقۋ ءمودۋلى ءۇش ساتىدان قۇرىلادى: كىرىسپە ساتىسى؛ ديالوگتىق ساتى؛ قورىتىندى ساتى؛ ارينە، بار بولعانى ءبىر - ەكى ساعاتتا ماتەريالدى مودۋلدىك جۇيەگە سالىپ وقىتۋ جەتكىلىكسىز. دەگەنمەندە، ول جۇيەنىڭ قۇرىلىمىن نەگىزگە الۋعا بولادى. مىسالى، كىرىسپە ساتىسىندا ادەبي جانر نەمەسە جازۋشى تۋرالى تۇسىنىك بەرۋگە؛ ديالوگتىق كەزەڭدە وقۋ ماتەريالىن بولىكتەرگە ءبولىپ، ءۇش دەڭگەيلىك (قاراپايىم، ورتا، كۇردەلى) كۇردەلىلىكتە دايىنداپ ۇسىنۋعا بولادى؛ ال قورىتىندى ساتىدا تاقىرىپتى جيناقتاۋ، ناتيجەنى باقىلاۋ - نەگىزگى شارت.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
-
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ءۇشبۇرىشتار تەڭدىگىنىڭ بەلگىلەرى تاقىرىبىن قايتالاۋ
