وتباسى مەرەكەسى «تۇساۋ كەسۋ»
تاقىرىبى: وتباسى مەرەكەسى «تۇساۋ كەسۋ»
ماقساتى: قازاقتىڭ سالت - داستۇرىمەن تانىستىرۋ.
مىندەتتەرى: وتباسى مۇشەلەرىن اتاۋ. بالالاردىڭ سوزدىك قورىن، ەستە ساقتاۋ، تانىمدىق قابىلەتتەرىن دامىتۋ. ءوز ويلارىن تولىق ايتىپ جەتكىزۋگە جاتتىقتىرۋ. ۇلكەندەردى قۇرمەتتەۋگە، سىيلاۋعا تاربيەلەۋ.
كورنەكىلىك: وتباسى مۇشەلەرىنىڭ سۋرەتتەرى، ەكى - ءۇش ءتۇستى تۇساۋ كەسەر ءجىبى،
قايشى، اسىقتار، اق ماتا، سۋرەتتەر، زاتتار، فوتوسۋرەتتەر
تۇساۋ تويىنا قاتىسۋشىلار:
ۇلتتىق كيىمدەگى بالالار، تۇساۋ كەسىلەتىن بالا، تۇساۋ كەسۋشى اجە، تويعا شاقىرىلعاندار.
سوزدىك: وتباسى، تۇساۋ كەسۋ، توي، سالت - ءداستۇر.
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. سالەمدەسۋ. حوش كەلىپسىز بىزدەرگە
سالەم بەردىك سىزدەرگە.
تاربيەشى: - بالالار، ءبىز ءقازىر «ءوزىڭدى تانى» دەگەن ويىندى وينايمىز.
ماقساتى: بالالاردىڭ سوزدىك قورىن بايىتۋ. وتباسى مۇشەلەرىن اتاۋ.
ءوز ويىن تولىق ايتىپ جەتكىزۋگە تاربيەلەۋ.
تاربيەشى: - بالالار، بۇل فوتو سۋرەتتە كىم؟ كىم وزىندە تانىدى؟
سۋرەتتە سەندەر قايداسىڭدار؟ سۋرەتتە كىم بار؟ ءبىر سوزبەن قالاي ايتامىز؟
(بالالاردىڭ جاۋاپتارى)
- مەنىڭ وتباسىمدا ءتورت ادام بار. اكەم، شەشەم، اعام جانە مەن.
- مەنىڭ وتباسىمدا ءۇش ادام بار. اكەم، شەشەم، مەن.
- بالالار، قانداي مەرەكەلەردى بىلەسىڭدەر؟
- جاڭا جىل، 8 ناۋرىز.....
- 8 ناۋرىز، كىمنىڭ مەرەكەسى؟
- اجەلەردىڭ، انالاردىڭ، قىزداردىڭ مەرەكەسى.
- مەرەكەنى قانداي كوڭىلمەن قارسى الامىز؟
- قۋانىشتى، جاقسى
- قازاق حالقى ءوز سالت - داستۇرلەرىمەن باي. ءبىز قانداي سالت - داستۇرىمەن تانىستىق؟
ءىى.
تاربيەشى بالالاردىڭ نازارىن تاقتاداعى سۋرەتتەرگە اۋدارادى.
(40 - شىعارۋ»، «بەسىككە سالۋ»، «تۇساۋ كەسۋ»
- بۇل قانداي سالت - ءداستۇر؟
- «40 - ناڭ شىعارۋ»، «بەسىككە سالۋ»
ديداكتيكالىق ويىن: « زاتتاردى دۇرىس ورنالاستىر»
بالالار ەكى توپقا بولىنەدى.
1-توپ – «40 - شىعارۋ» سالت - داستۇرىنە قاجەتتى زاتتاردى الادى، سۋرەتتىڭ قاسىنا قويادى.
2- توپ –«بەسىككە سالۋ».
تاربيەشى: - «بەسىككە سالۋ» ءداستۇرىن وتكىزۋ ءۇشىن قانداي زاتتار كەرەك؟
بالالار: - بەسىك، ماي شام، پىشاق، جاستىق، كورپە....
تاربيەشى: - «40 - شىعارۋ»ءداستۇرىن وتكىزۋ ءۇشىن، قانداي زاتتار كەرەك؟
بالالار: - لەگەن، سۋ، قايشى، قاسىق....
تاربيەشى: - توپتاستىرىپ قويدىق، ءبىراق قايشى، ءتۇستى جىپتەر قالىپ قويدى. نەگە؟ قاجەت ەمەس پە؟ بۇل زاتتار قاجەت، ءبىراق باسقا راسىمگە. بالالار، (سۋرەتكە نازار اۋدارىپ) ال وسى سالت - ءداستۇردى كىم بىلەدى؟ ءبىز بۇگىن جاڭا سالت - داستۇرمەن تانىسامىز.
بالالار وتىرادى.
تاربيەشى: وتباسىنىڭ ۇلكەن قۋانىشىنىڭ ءبىرى – ءسابي. ءسابي اياعىن العاش رەت باسقاندا تۇساۋ كەسۋ ءراسىمى وتكىزىلەدى. تۇساۋ كەسۋ ءراسىمىن – بالا تەز ءجۇرىپ كەتسىن دەپ وتكىزەدى.
توپقا اجە، بالا كىرەدى. بالالار اجەمەن امانداسادى.
اجە: وسى وتاۋدىڭ قۋانىشىنا كىشكەنتاي بالامىزدىڭ تويىنا كەلىپسىڭدەر، قادامدارىڭىزعا..... ءبىتسىن:
مىنا كىشكەنتاي ۇرپاعى ومىرگە قادام باسقالى وتىر. اۋىل اجەسى، وزىڭىزدەن تۇساۋ كەسەر باتانى سۇرايمىز.
(بالالار قولدارىڭ جايىپ وتىرادى)
اجە باتا بەرەدى: ەي، جاراتقان، تىلەگىمىزدى قابىل الا عوي!
جاس ۇرپاق، عۇمىرلى بولسىن،
قۋانىشتى، كوڭىلدى بولسىن،
اقىلدى، زەردەلى بولسىن،
ابىرويلى، بەدەلدى بولسىن،
حالقىنىڭ............ بولسىن.
ەلىنىڭ قامقورى بولسىن
مارتەبەسى بيىك بولسىن،
نە تىلەسە، تىلەگى قابىل بولسىن!
وسى تىلەككە جەتەتىندەي
ءار ءبىر قادامى ءساتتى بولسىن
ءاۋمين!
ءبارى: ءاۋمين دەپ بەتتەرىن سيپايدى.
اجە: بالانىڭ تۇساۋىن كەسەر تويىنا ادەيى تىلەك ەتىپ، مىنا جىپتەردى دايىندادىم.
اق ءجىپ قوستىم – ادالدىققا اپارسىن دەپ
جاسىل ءجىپ قوستىم – عۇمىرلى، كوسەگەسى كوگەرگەن ازامات بولسىن دەپ
قىزىل ءجىپ قوستىم -...... قىزىلعا ورانعان مولشىلىقتى بولسىن دەپ.
اق جول دايىنداۋ. اۋەن.
تاربيەشى: ەندەشە، ءجۇرىس - تۇرىسىمەن دە، اقىلى پاراساتىمەن دە، كورگەندىلىگىمەن دە كوزگە تۇسكەن اۋىل ازاماتتى....... بالامىزدىڭ تۇساۋىن كەسىپ بەرۋدى وتىنەمىز.
تۇساۋ كەسەتىن اجە:
ا، بيسميللا ير - راحمان - ير – راحيم
اياعىڭنىڭ وراسىن قاشىقتاپ ۇستا، سوندا ومىردەن كىبىرتىكتەمەي ءوتسىن، وسالداۋ بايلايىن ىرىستى بول! ال، كانەكي، قايشى اكەلىڭدەر – دەيدى اجە.
بالاپانىم، قۇداي جاقسىلىقتان اجىراتپاسىن
جاقسى ىسىنمەن باقىتقا جەت!
بيسميللياھي – ير – راحمان – ير - راحمين – دەپ تۇساۋ كەسەدى.
قاز – قاز بالام، قاز بالام.
قادام باسساڭ ءماز بولام.
قۇرمەۋىڭدى شەشكەيسىڭ
تۇساۋىڭدى كەسەيىن.
بالالار: قاز - قاز، بالام، قاز بالام،
........ جاز بالام.
تاربيەشى: - تويدا، بالالار، ءار ءتۇرلى ويىن وينايدى.
ويىن: «حانتالاپاي» (اسىقپەن ويىن)
جەڭىمپاز بالا سابيگە تىلەك بىلدىرەدى.
ءىىى.
تاربيەشى: - بۇگىن قانداي داستۇرمەن تانىستىق؟
- تۇسا كەسۋ.
- تۇساۋ كەسۋ ءداستۇرىن نە ءۇشىن وتكىزەدى؟
- بالا تەز ءجۇرىپ كەتسىن دەپ.
- قانداي ءتۇستى جىپتەرمەن قولداندىق؟
- قىزىل، جاسىل، اق.
- تۇساۋىن كىم كەستى؟
- اجە.
اجە: وركەندەرىڭ ءوسىپ، قاراقتارىم. مەنىڭ بالام دا سەندەردىڭ ورتالارىڭدا دەنى ساۋ بولىپ ءوسىپ، ەل تىلەگىن وتەي الاتىنداي دارەجەگە جەتسىن.
شاشۋ شاشىلادى.
قوشتاسۋ.
ماقساتى: قازاقتىڭ سالت - داستۇرىمەن تانىستىرۋ.
مىندەتتەرى: وتباسى مۇشەلەرىن اتاۋ. بالالاردىڭ سوزدىك قورىن، ەستە ساقتاۋ، تانىمدىق قابىلەتتەرىن دامىتۋ. ءوز ويلارىن تولىق ايتىپ جەتكىزۋگە جاتتىقتىرۋ. ۇلكەندەردى قۇرمەتتەۋگە، سىيلاۋعا تاربيەلەۋ.
كورنەكىلىك: وتباسى مۇشەلەرىنىڭ سۋرەتتەرى، ەكى - ءۇش ءتۇستى تۇساۋ كەسەر ءجىبى،
قايشى، اسىقتار، اق ماتا، سۋرەتتەر، زاتتار، فوتوسۋرەتتەر
تۇساۋ تويىنا قاتىسۋشىلار:
ۇلتتىق كيىمدەگى بالالار، تۇساۋ كەسىلەتىن بالا، تۇساۋ كەسۋشى اجە، تويعا شاقىرىلعاندار.
سوزدىك: وتباسى، تۇساۋ كەسۋ، توي، سالت - ءداستۇر.
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. سالەمدەسۋ. حوش كەلىپسىز بىزدەرگە
سالەم بەردىك سىزدەرگە.
تاربيەشى: - بالالار، ءبىز ءقازىر «ءوزىڭدى تانى» دەگەن ويىندى وينايمىز.
ماقساتى: بالالاردىڭ سوزدىك قورىن بايىتۋ. وتباسى مۇشەلەرىن اتاۋ.
ءوز ويىن تولىق ايتىپ جەتكىزۋگە تاربيەلەۋ.
تاربيەشى: - بالالار، بۇل فوتو سۋرەتتە كىم؟ كىم وزىندە تانىدى؟
سۋرەتتە سەندەر قايداسىڭدار؟ سۋرەتتە كىم بار؟ ءبىر سوزبەن قالاي ايتامىز؟
(بالالاردىڭ جاۋاپتارى)
- مەنىڭ وتباسىمدا ءتورت ادام بار. اكەم، شەشەم، اعام جانە مەن.
- مەنىڭ وتباسىمدا ءۇش ادام بار. اكەم، شەشەم، مەن.
- بالالار، قانداي مەرەكەلەردى بىلەسىڭدەر؟
- جاڭا جىل، 8 ناۋرىز.....
- 8 ناۋرىز، كىمنىڭ مەرەكەسى؟
- اجەلەردىڭ، انالاردىڭ، قىزداردىڭ مەرەكەسى.
- مەرەكەنى قانداي كوڭىلمەن قارسى الامىز؟
- قۋانىشتى، جاقسى
- قازاق حالقى ءوز سالت - داستۇرلەرىمەن باي. ءبىز قانداي سالت - داستۇرىمەن تانىستىق؟
ءىى.
تاربيەشى بالالاردىڭ نازارىن تاقتاداعى سۋرەتتەرگە اۋدارادى.
(40 - شىعارۋ»، «بەسىككە سالۋ»، «تۇساۋ كەسۋ»
- بۇل قانداي سالت - ءداستۇر؟
- «40 - ناڭ شىعارۋ»، «بەسىككە سالۋ»
ديداكتيكالىق ويىن: « زاتتاردى دۇرىس ورنالاستىر»
بالالار ەكى توپقا بولىنەدى.
1-توپ – «40 - شىعارۋ» سالت - داستۇرىنە قاجەتتى زاتتاردى الادى، سۋرەتتىڭ قاسىنا قويادى.
2- توپ –«بەسىككە سالۋ».
تاربيەشى: - «بەسىككە سالۋ» ءداستۇرىن وتكىزۋ ءۇشىن قانداي زاتتار كەرەك؟
بالالار: - بەسىك، ماي شام، پىشاق، جاستىق، كورپە....
تاربيەشى: - «40 - شىعارۋ»ءداستۇرىن وتكىزۋ ءۇشىن، قانداي زاتتار كەرەك؟
بالالار: - لەگەن، سۋ، قايشى، قاسىق....
تاربيەشى: - توپتاستىرىپ قويدىق، ءبىراق قايشى، ءتۇستى جىپتەر قالىپ قويدى. نەگە؟ قاجەت ەمەس پە؟ بۇل زاتتار قاجەت، ءبىراق باسقا راسىمگە. بالالار، (سۋرەتكە نازار اۋدارىپ) ال وسى سالت - ءداستۇردى كىم بىلەدى؟ ءبىز بۇگىن جاڭا سالت - داستۇرمەن تانىسامىز.
بالالار وتىرادى.
تاربيەشى: وتباسىنىڭ ۇلكەن قۋانىشىنىڭ ءبىرى – ءسابي. ءسابي اياعىن العاش رەت باسقاندا تۇساۋ كەسۋ ءراسىمى وتكىزىلەدى. تۇساۋ كەسۋ ءراسىمىن – بالا تەز ءجۇرىپ كەتسىن دەپ وتكىزەدى.
توپقا اجە، بالا كىرەدى. بالالار اجەمەن امانداسادى.
اجە: وسى وتاۋدىڭ قۋانىشىنا كىشكەنتاي بالامىزدىڭ تويىنا كەلىپسىڭدەر، قادامدارىڭىزعا..... ءبىتسىن:
مىنا كىشكەنتاي ۇرپاعى ومىرگە قادام باسقالى وتىر. اۋىل اجەسى، وزىڭىزدەن تۇساۋ كەسەر باتانى سۇرايمىز.
(بالالار قولدارىڭ جايىپ وتىرادى)
اجە باتا بەرەدى: ەي، جاراتقان، تىلەگىمىزدى قابىل الا عوي!
جاس ۇرپاق، عۇمىرلى بولسىن،
قۋانىشتى، كوڭىلدى بولسىن،
اقىلدى، زەردەلى بولسىن،
ابىرويلى، بەدەلدى بولسىن،
حالقىنىڭ............ بولسىن.
ەلىنىڭ قامقورى بولسىن
مارتەبەسى بيىك بولسىن،
نە تىلەسە، تىلەگى قابىل بولسىن!
وسى تىلەككە جەتەتىندەي
ءار ءبىر قادامى ءساتتى بولسىن
ءاۋمين!
ءبارى: ءاۋمين دەپ بەتتەرىن سيپايدى.
اجە: بالانىڭ تۇساۋىن كەسەر تويىنا ادەيى تىلەك ەتىپ، مىنا جىپتەردى دايىندادىم.
اق ءجىپ قوستىم – ادالدىققا اپارسىن دەپ
جاسىل ءجىپ قوستىم – عۇمىرلى، كوسەگەسى كوگەرگەن ازامات بولسىن دەپ
قىزىل ءجىپ قوستىم -...... قىزىلعا ورانعان مولشىلىقتى بولسىن دەپ.
اق جول دايىنداۋ. اۋەن.
تاربيەشى: ەندەشە، ءجۇرىس - تۇرىسىمەن دە، اقىلى پاراساتىمەن دە، كورگەندىلىگىمەن دە كوزگە تۇسكەن اۋىل ازاماتتى....... بالامىزدىڭ تۇساۋىن كەسىپ بەرۋدى وتىنەمىز.
تۇساۋ كەسەتىن اجە:
ا، بيسميللا ير - راحمان - ير – راحيم
اياعىڭنىڭ وراسىن قاشىقتاپ ۇستا، سوندا ومىردەن كىبىرتىكتەمەي ءوتسىن، وسالداۋ بايلايىن ىرىستى بول! ال، كانەكي، قايشى اكەلىڭدەر – دەيدى اجە.
بالاپانىم، قۇداي جاقسىلىقتان اجىراتپاسىن
جاقسى ىسىنمەن باقىتقا جەت!
بيسميللياھي – ير – راحمان – ير - راحمين – دەپ تۇساۋ كەسەدى.
قاز – قاز بالام، قاز بالام.
قادام باسساڭ ءماز بولام.
قۇرمەۋىڭدى شەشكەيسىڭ
تۇساۋىڭدى كەسەيىن.
بالالار: قاز - قاز، بالام، قاز بالام،
........ جاز بالام.
تاربيەشى: - تويدا، بالالار، ءار ءتۇرلى ويىن وينايدى.
ويىن: «حانتالاپاي» (اسىقپەن ويىن)
جەڭىمپاز بالا سابيگە تىلەك بىلدىرەدى.
ءىىى.
تاربيەشى: - بۇگىن قانداي داستۇرمەن تانىستىق؟
- تۇسا كەسۋ.
- تۇساۋ كەسۋ ءداستۇرىن نە ءۇشىن وتكىزەدى؟
- بالا تەز ءجۇرىپ كەتسىن دەپ.
- قانداي ءتۇستى جىپتەرمەن قولداندىق؟
- قىزىل، جاسىل، اق.
- تۇساۋىن كىم كەستى؟
- اجە.
اجە: وركەندەرىڭ ءوسىپ، قاراقتارىم. مەنىڭ بالام دا سەندەردىڭ ورتالارىڭدا دەنى ساۋ بولىپ ءوسىپ، ەل تىلەگىن وتەي الاتىنداي دارەجەگە جەتسىن.
شاشۋ شاشىلادى.
قوشتاسۋ.
You Might Also Like
