وتباسى - تاربيە باستاۋى
تاقىرىبى: وتباسى - تاربيە باستاۋى
ماقساتى: جاقسى اسەرلەردى قابىلداۋ، كوڭىل - كۇيىن، سەزىمىن انىقتاۋعا ۇيرەتۋ. «مەن» بەينەسىنىڭ جاعىمدىلىعىن قالىپتاستىرۋعا جاعداي جاساۋ؛
كۇندەلىكتى قارىم - قاتىناستا ءتۇسىنىسىپ سىيلاسۋعا، مەيرىمدىلىككە، كىشىپەيىلدىلىككە، ادامگەرشىلىكتىڭ جوعارعى قاسيەتتەرىنە داعدىلاندىرۋعا تاربيەلەۋ.
بارىسى: قۇرمەتتى اتا - انالار! بۇگىن ءبىز “وتباسى تاربيە باستاۋى» ترەنينگىن وتكىزگەلى وتىرمىز.
1. ترەنينگ ەرەجەسىمەن تانىستىرىپ، اتا - انالاردى توپتارعا ءبولۋ
تانىسۋ: ءار اتا - انا ءوزىنىڭ بالاسىنىڭ ەسىمىنە ادەمى تەڭەۋ ءسوزدى قوسىپ ايتادى. مىسالى: مەيىرىمدى مەيىرلان، ادەمى ايدانا.
- سالەمەتسىزدەر مە، قۇرمەتتى اتا - انالار! ءبىز سىزدەردى كورگەنىمىزگە قۋانىشتىمىز. بۇگىنگى ترەنينگ تاقىرىبى: "وتباسى - تاربيە باستاۋى".
وي ساناسى دامىعان، ادامگەرشىلىك جانە دەنە تۇرعىسىنان سالاۋاتتى، مادەنيەتتى تۇلعانى جان - جاقتى قالىپتاستىرۋدى كوزدەگەن تاربيەنىڭ ماسەلەلەرى مەكتەپتى دە، اتا - انانى دا ءارقاشان تولعاندىرىپ كەلەدى. تاربيە جۇمىسىنىڭ تابىستى بولۋىنىڭ باستى كەپىلى مەكتەپ پەن اتا - انالار اراسىنداعى ىنتىماقتاستىق قارىم - قاتىناستا. ويتكەنى ادامزات بەسىگىن تەربەتكەن بالانىڭ باس ۇستازى اتا - انا. «وتباسىندا ادام بويىنداعى اسىل قاسيەتتەر جارقىراي كورىنىپ قالىپتاسادى. وتانعا دەگەن ىستىق سەزىم جاقىندارىنا، تۋعان تۋىسقاندارىنا دەگەن سۇيىسپەنشىلىكتەن باستالادى.» - دەپ ەلباسى ايتقانداي، بالا اكەدەن اقىل، انادان مەيىر الىپ وسەدى. قاي اتا - انا بولماسىن بالاسىنىڭ تاربيەلى، ءبىلىمدى، مادەنيەتتى،... بولۋىن قالايدى. ال ادام ءومىرىنىڭ ءمانى مەن سۇلۋلىعى، ادامنىڭ كەلەشەگىنە سەنىمدىلىگى بالانىڭ اتا - اناسىن ارداق تۇتىپ، ءوزىنىڭ پەرزەنتتىك قارىزىن ءبىر ساتكە دە ەسىنەن شىعارماۋىندا. سول سەبەپتى بۇگىنگى ترەنينگتى اتا - انا تۋرالى ۇلاعاتتى سوزدەردەن باستاۋعا رۇقسات ەتىڭىزدەر.
«اتا - انانى ۇمىتقان جاس – وپاسىزدىڭ وپاسىزى، راقىمسىزدىڭ راقىمسىزى»
(ع. مۇستافين)
بالانىڭ جاقسىسى - اكە مەن شەشەنىڭ ارى، اتا - انانىڭ ابىرويى، جامانى - قايعىسى، ازاپ - سورى.
(ۆ. ا. سۋحوملينسكيي)
اتا - انالارعا سۇراق
- بالا تاربيەسىندە قانداي قاعيدالاردى ۇستاناسىزدار؟
3 - 5 مين ۋاقىت بەرىلىپ، پىكىرلەرى تىڭدالادى.
پسيحولوگ:
1. بالانى جاس كەزىنەن باستاپ سىيلاپ، ءقادىر قاسيەتىن، ار نامىسىن باعالاپ، دۇرىس سويلەپ، دۇرىس قارىم قاتىناس جاساعان ابزال.
2. ادەپسىز ءسوز، دورەكى ايقاي تاربيەدەگى جامان ءادىس. بالا وعان ۇيرەنىپ كەتەدى نەمەسە سوعان وراي دورەكى جاۋاپ بەرەدى.
3. ەگەر ءوزىڭ بالانى سىيلاماي تۇرىپ ودان وزىڭە دەگەن ءىلتيپات، قۇرمەت كورسەتۋىن تالاپ ەتۋدىڭ ءوزى ۇيات.
4. بالانىڭ ايتايىن دەگەن ءوتىنىشىن، اقىلداسقىسى كەلگەن ماسەلەسىن اتا اناسى تىڭداپ، اقىل كەڭەس بەرۋى كەرەك.
5. اتا - انا وتباسىنداعى ۇلكەندەردى سىيلاپ، قۇرمەتتەسە، كىشىلەرگە قامقور بولسا، بالا دا سوندايعا ۇمتىلادى.
- بالالاردىڭ تەرىس ارەكەتتەرى ءۇشىن قالاي جازالايسىز؟
1. بالانى جاس كەزىنە باستاپ سىيلاپ، ءقادىر قاسيەتىن، ار نامىسىن باعالاپ، دۇرىس سويلەپ، دۇرىس قارىم قاتىناس جاساعان ابزال.
2. ادەپسىز ءسوز، دورەكى ايقاي تاربيەدەگى جامان ءادىس. بالا وعان ۇيرەنىپ كەتەدى نەمەسە سوعان وراي دورەكى جاۋاپ بەرەدى.
3. ەگەر ءوزىڭ بالانى سىيلاماي تۇرىپ ودان وزىڭە دەگەن ءىلتيپات، قۇرمەت كورسەتۋىن تالاپ ەتۋدىڭ ءوزى ۇيات.
4. بالانىڭ ايتايىن دەگەن ءوتىنىشىن، اقىلداسقىسى كەلگەن ماسەلەسىن اتا اناسى تىڭداپ، اقىل كەڭەس بەرۋى كەرەك.
5. اتا - انا وتباسىنداعى ۇلكەندەردى سىيلاپ، قۇرمەتتەسە، كىشىلەرگە قامقور بولسا، بالا دا سوندايعا ۇمتىلادى.
قىزىقتى سۇراقتار
1. بالاڭىزدىڭ تۋعان كۇنى؟
2. سىنىپ جەتەكشىسىنىڭ تولىق اتى - ءجونى؟
3. بالاڭىز قانداي ولشەمدى اياق كيىم كيەدى؟
4. بالاڭىزدىڭ پارتالاس كورشىسى كىم؟
5. بۇگىن ساباقتان قانداي باعا الدى؟
6. بالاڭىزدىڭ سۇيىكتى اسى قانداي؟
7. بالاڭىز قانداي ءتۇستى جاقسى كورەدى؟
8. بالاڭىز سپورتتىڭ قانداي ءتۇرىن جاقسى كورەدى؟
9. بالاڭىز 1 - سىنىپقا قاي جىلى باردى؟
10. بالاڭىزدى ەركەلەتىپ قانداي سوزبەن ايتاسىز؟
11. بالاڭىز ءسىزدى رەنجىتكەندە، ەڭ الدىمەن قانداي ءسوز اۋزىڭىزعا تۇسەدى؟
“وتىنەمىن ويىنى”
ماقساتى: اتا - انا مەن بالالار اراسىنداعى قارىم - قاتىناستى جاقسارتۋ، ءبىر - بىرىنە كوڭىل ءبولۋ، ءبىر - ءبىرىن تىڭداي بىلۋگە ۇيرەتۋ.
قاتىسۋشىلار ورتاعا جارتىلاي شەڭبەر جاساپ تۇرادى.
- قۇرمەتتى اتا - انالار، بالالار! سىزدەر قانداي «سيقىرلى» كۇشى بار سوزدەردى بىلەسىزدەر؟
- راحمەت، وتىنەمىن، ت، ب
- مەن ءار ءتۇرلى وتىنىشتەر جاسايمىن، ەگەر مەن «وتىنەمىن» دەگەن ءسوزدى ايتسام سىزدەر ونى ورىنداۋلارىڭىز قاجەت. «وتىنەمىن» دەگەن ءسوزدى ايتپاسام، سىزدەر ول ءوتىنىشتى ورىندامايسىزدار.
- سەكىرىڭدەر
- وڭ اياقتارىن كوتەرىڭدەر
- وتىنەمىن، الاقانمەن قول شاپالاقتاڭدار
- وتىنەمىن، ءبىر - ءبىرىڭدى قۇشاقتاڭدار.
وڭ قولدارىڭمەن سول قۇلاقتارىڭدى ۋقالاڭدار
« ءبىز بىرگەمىز!» جاتتىعۋلار
ماقساتى: وتباسىنداعى قارىم – قاتىناستى نىعايتۋعا ءوزارا تۇسىنۋشىلىكتە اتا - انالار مەن بالالارعا قولداۋ كومەك كورسەتۋ.
• «قولىنان تانىپ ءبىل!»
كوزدەرى بايلاۋلى اتا - انالار بالالارىن تاۋىپ الۋلارى كەرەك.
«ءبىز باقىتتى جانۇيامىز!»
الدىن - الا سالىنعان سۋرەتتەر ارقىلى ءوز بالالارىڭىزدىڭ سالعان سۋرەتتەرىن تاۋىپ الىڭىزدار.
تالداۋ:
1. ءوز وتباسىڭىزدىڭ سۋرەتىن قالاي تاپتىڭىز؟
2. ءوز وتباسىڭىزدى تابۋ قيىن بولدى ما؟
3. سۋرەتتەردەن وتباسىڭىزدىڭ سۋرەتىن تاپقاننان كەيىن قانداي سەزىمدە بولدىڭىز؟
«ءبىز قابىلداعان شەشىم...» جاعداياتتار شەشۋ.
• كوكتەم مەزگىلى. بالا ساباق وقۋىن ازايتىپ، ويىنعا كوپ كوڭىل بولگەندىكتەن ساباق ۇلگەرىمى تومەندەدى.
• بالا ۇيگە سىرتتان قاتتى اشۋلانىپ كەلىپ بولمەسىنە كىرىپ شىقپاي قويسا ءسىز نە ىستەيسىز؟
"عاجايىپ سوزدەر"
قاتىسۋشىلار تىلەك اعاشىنا بالالارىڭىزعا ەركەلەتكەندە ايتاتىن
مەيىرىمگە تولى عاجايىپ سوزدەرىن جازادى.
بالا تاربيەسى ءبىر كۇندىك ءىس ەمەس. سوندىقتاندا بالا تاربيەسىنە جەتە ءمان بەرىپ، "ادامنىڭ ءبىر قىزىعى - بالا دەگەن" ۇلى اتالارىمىزدىڭ دانالىق ءسوزىن ەستەن شىعارمايىق.
اتا - انالار "سيقىرلى قالام"ارقىلى ترەنينگتەن العان اسەرلەرىن ءبىر اۋىز سوزبەن جەتكىزەدى.
قىس ءوتىپ، كوكتەم كەلەدى. كوكتەمدە اق جاۋىن كوپ جاۋادى. جاۋىن سۋى جەرگە ءسىڭىپ، جەر انانى بۋساندىرادى. سول سياقتى سىزدەر دە بۇگىنگى ترەنينگتەن العان اسەرلەرىڭىزدى جۇرەك تۇكپىرىنە قالدىرۋلارىڭىزدى وتىنەمىن.
كۇنىمىز اشىق بولسىن،
ءتۇنىمىز تىنىش بولسىن،
اۋامىز تازا بولسىن،
سۋىمىز ءمولدىر بولسىن،
ۇل - قىزىمىز امان بولسىن!
ترەنينگ سوڭىندا اتا - انالارعا جاپىراقتار ۇلەستىرىلىپ بەرىلەدى. وعان اتا - انا ءوزىن قىزىقتىراتىن سۇراقتارى نەمەسە ۇسىنىستارى بولسا جازىپ كەتۋگە بولادى.
ماقساتى: جاقسى اسەرلەردى قابىلداۋ، كوڭىل - كۇيىن، سەزىمىن انىقتاۋعا ۇيرەتۋ. «مەن» بەينەسىنىڭ جاعىمدىلىعىن قالىپتاستىرۋعا جاعداي جاساۋ؛
كۇندەلىكتى قارىم - قاتىناستا ءتۇسىنىسىپ سىيلاسۋعا، مەيرىمدىلىككە، كىشىپەيىلدىلىككە، ادامگەرشىلىكتىڭ جوعارعى قاسيەتتەرىنە داعدىلاندىرۋعا تاربيەلەۋ.
بارىسى: قۇرمەتتى اتا - انالار! بۇگىن ءبىز “وتباسى تاربيە باستاۋى» ترەنينگىن وتكىزگەلى وتىرمىز.
1. ترەنينگ ەرەجەسىمەن تانىستىرىپ، اتا - انالاردى توپتارعا ءبولۋ
تانىسۋ: ءار اتا - انا ءوزىنىڭ بالاسىنىڭ ەسىمىنە ادەمى تەڭەۋ ءسوزدى قوسىپ ايتادى. مىسالى: مەيىرىمدى مەيىرلان، ادەمى ايدانا.
- سالەمەتسىزدەر مە، قۇرمەتتى اتا - انالار! ءبىز سىزدەردى كورگەنىمىزگە قۋانىشتىمىز. بۇگىنگى ترەنينگ تاقىرىبى: "وتباسى - تاربيە باستاۋى".
وي ساناسى دامىعان، ادامگەرشىلىك جانە دەنە تۇرعىسىنان سالاۋاتتى، مادەنيەتتى تۇلعانى جان - جاقتى قالىپتاستىرۋدى كوزدەگەن تاربيەنىڭ ماسەلەلەرى مەكتەپتى دە، اتا - انانى دا ءارقاشان تولعاندىرىپ كەلەدى. تاربيە جۇمىسىنىڭ تابىستى بولۋىنىڭ باستى كەپىلى مەكتەپ پەن اتا - انالار اراسىنداعى ىنتىماقتاستىق قارىم - قاتىناستا. ويتكەنى ادامزات بەسىگىن تەربەتكەن بالانىڭ باس ۇستازى اتا - انا. «وتباسىندا ادام بويىنداعى اسىل قاسيەتتەر جارقىراي كورىنىپ قالىپتاسادى. وتانعا دەگەن ىستىق سەزىم جاقىندارىنا، تۋعان تۋىسقاندارىنا دەگەن سۇيىسپەنشىلىكتەن باستالادى.» - دەپ ەلباسى ايتقانداي، بالا اكەدەن اقىل، انادان مەيىر الىپ وسەدى. قاي اتا - انا بولماسىن بالاسىنىڭ تاربيەلى، ءبىلىمدى، مادەنيەتتى،... بولۋىن قالايدى. ال ادام ءومىرىنىڭ ءمانى مەن سۇلۋلىعى، ادامنىڭ كەلەشەگىنە سەنىمدىلىگى بالانىڭ اتا - اناسىن ارداق تۇتىپ، ءوزىنىڭ پەرزەنتتىك قارىزىن ءبىر ساتكە دە ەسىنەن شىعارماۋىندا. سول سەبەپتى بۇگىنگى ترەنينگتى اتا - انا تۋرالى ۇلاعاتتى سوزدەردەن باستاۋعا رۇقسات ەتىڭىزدەر.
«اتا - انانى ۇمىتقان جاس – وپاسىزدىڭ وپاسىزى، راقىمسىزدىڭ راقىمسىزى»
(ع. مۇستافين)
بالانىڭ جاقسىسى - اكە مەن شەشەنىڭ ارى، اتا - انانىڭ ابىرويى، جامانى - قايعىسى، ازاپ - سورى.
(ۆ. ا. سۋحوملينسكيي)
اتا - انالارعا سۇراق
- بالا تاربيەسىندە قانداي قاعيدالاردى ۇستاناسىزدار؟
3 - 5 مين ۋاقىت بەرىلىپ، پىكىرلەرى تىڭدالادى.
پسيحولوگ:
1. بالانى جاس كەزىنەن باستاپ سىيلاپ، ءقادىر قاسيەتىن، ار نامىسىن باعالاپ، دۇرىس سويلەپ، دۇرىس قارىم قاتىناس جاساعان ابزال.
2. ادەپسىز ءسوز، دورەكى ايقاي تاربيەدەگى جامان ءادىس. بالا وعان ۇيرەنىپ كەتەدى نەمەسە سوعان وراي دورەكى جاۋاپ بەرەدى.
3. ەگەر ءوزىڭ بالانى سىيلاماي تۇرىپ ودان وزىڭە دەگەن ءىلتيپات، قۇرمەت كورسەتۋىن تالاپ ەتۋدىڭ ءوزى ۇيات.
4. بالانىڭ ايتايىن دەگەن ءوتىنىشىن، اقىلداسقىسى كەلگەن ماسەلەسىن اتا اناسى تىڭداپ، اقىل كەڭەس بەرۋى كەرەك.
5. اتا - انا وتباسىنداعى ۇلكەندەردى سىيلاپ، قۇرمەتتەسە، كىشىلەرگە قامقور بولسا، بالا دا سوندايعا ۇمتىلادى.
- بالالاردىڭ تەرىس ارەكەتتەرى ءۇشىن قالاي جازالايسىز؟
1. بالانى جاس كەزىنە باستاپ سىيلاپ، ءقادىر قاسيەتىن، ار نامىسىن باعالاپ، دۇرىس سويلەپ، دۇرىس قارىم قاتىناس جاساعان ابزال.
2. ادەپسىز ءسوز، دورەكى ايقاي تاربيەدەگى جامان ءادىس. بالا وعان ۇيرەنىپ كەتەدى نەمەسە سوعان وراي دورەكى جاۋاپ بەرەدى.
3. ەگەر ءوزىڭ بالانى سىيلاماي تۇرىپ ودان وزىڭە دەگەن ءىلتيپات، قۇرمەت كورسەتۋىن تالاپ ەتۋدىڭ ءوزى ۇيات.
4. بالانىڭ ايتايىن دەگەن ءوتىنىشىن، اقىلداسقىسى كەلگەن ماسەلەسىن اتا اناسى تىڭداپ، اقىل كەڭەس بەرۋى كەرەك.
5. اتا - انا وتباسىنداعى ۇلكەندەردى سىيلاپ، قۇرمەتتەسە، كىشىلەرگە قامقور بولسا، بالا دا سوندايعا ۇمتىلادى.
قىزىقتى سۇراقتار
1. بالاڭىزدىڭ تۋعان كۇنى؟
2. سىنىپ جەتەكشىسىنىڭ تولىق اتى - ءجونى؟
3. بالاڭىز قانداي ولشەمدى اياق كيىم كيەدى؟
4. بالاڭىزدىڭ پارتالاس كورشىسى كىم؟
5. بۇگىن ساباقتان قانداي باعا الدى؟
6. بالاڭىزدىڭ سۇيىكتى اسى قانداي؟
7. بالاڭىز قانداي ءتۇستى جاقسى كورەدى؟
8. بالاڭىز سپورتتىڭ قانداي ءتۇرىن جاقسى كورەدى؟
9. بالاڭىز 1 - سىنىپقا قاي جىلى باردى؟
10. بالاڭىزدى ەركەلەتىپ قانداي سوزبەن ايتاسىز؟
11. بالاڭىز ءسىزدى رەنجىتكەندە، ەڭ الدىمەن قانداي ءسوز اۋزىڭىزعا تۇسەدى؟
“وتىنەمىن ويىنى”
ماقساتى: اتا - انا مەن بالالار اراسىنداعى قارىم - قاتىناستى جاقسارتۋ، ءبىر - بىرىنە كوڭىل ءبولۋ، ءبىر - ءبىرىن تىڭداي بىلۋگە ۇيرەتۋ.
قاتىسۋشىلار ورتاعا جارتىلاي شەڭبەر جاساپ تۇرادى.
- قۇرمەتتى اتا - انالار، بالالار! سىزدەر قانداي «سيقىرلى» كۇشى بار سوزدەردى بىلەسىزدەر؟
- راحمەت، وتىنەمىن، ت، ب
- مەن ءار ءتۇرلى وتىنىشتەر جاسايمىن، ەگەر مەن «وتىنەمىن» دەگەن ءسوزدى ايتسام سىزدەر ونى ورىنداۋلارىڭىز قاجەت. «وتىنەمىن» دەگەن ءسوزدى ايتپاسام، سىزدەر ول ءوتىنىشتى ورىندامايسىزدار.
- سەكىرىڭدەر
- وڭ اياقتارىن كوتەرىڭدەر
- وتىنەمىن، الاقانمەن قول شاپالاقتاڭدار
- وتىنەمىن، ءبىر - ءبىرىڭدى قۇشاقتاڭدار.
وڭ قولدارىڭمەن سول قۇلاقتارىڭدى ۋقالاڭدار
« ءبىز بىرگەمىز!» جاتتىعۋلار
ماقساتى: وتباسىنداعى قارىم – قاتىناستى نىعايتۋعا ءوزارا تۇسىنۋشىلىكتە اتا - انالار مەن بالالارعا قولداۋ كومەك كورسەتۋ.
• «قولىنان تانىپ ءبىل!»
كوزدەرى بايلاۋلى اتا - انالار بالالارىن تاۋىپ الۋلارى كەرەك.
«ءبىز باقىتتى جانۇيامىز!»
الدىن - الا سالىنعان سۋرەتتەر ارقىلى ءوز بالالارىڭىزدىڭ سالعان سۋرەتتەرىن تاۋىپ الىڭىزدار.
تالداۋ:
1. ءوز وتباسىڭىزدىڭ سۋرەتىن قالاي تاپتىڭىز؟
2. ءوز وتباسىڭىزدى تابۋ قيىن بولدى ما؟
3. سۋرەتتەردەن وتباسىڭىزدىڭ سۋرەتىن تاپقاننان كەيىن قانداي سەزىمدە بولدىڭىز؟
«ءبىز قابىلداعان شەشىم...» جاعداياتتار شەشۋ.
• كوكتەم مەزگىلى. بالا ساباق وقۋىن ازايتىپ، ويىنعا كوپ كوڭىل بولگەندىكتەن ساباق ۇلگەرىمى تومەندەدى.
• بالا ۇيگە سىرتتان قاتتى اشۋلانىپ كەلىپ بولمەسىنە كىرىپ شىقپاي قويسا ءسىز نە ىستەيسىز؟
"عاجايىپ سوزدەر"
قاتىسۋشىلار تىلەك اعاشىنا بالالارىڭىزعا ەركەلەتكەندە ايتاتىن
مەيىرىمگە تولى عاجايىپ سوزدەرىن جازادى.
بالا تاربيەسى ءبىر كۇندىك ءىس ەمەس. سوندىقتاندا بالا تاربيەسىنە جەتە ءمان بەرىپ، "ادامنىڭ ءبىر قىزىعى - بالا دەگەن" ۇلى اتالارىمىزدىڭ دانالىق ءسوزىن ەستەن شىعارمايىق.
اتا - انالار "سيقىرلى قالام"ارقىلى ترەنينگتەن العان اسەرلەرىن ءبىر اۋىز سوزبەن جەتكىزەدى.
قىس ءوتىپ، كوكتەم كەلەدى. كوكتەمدە اق جاۋىن كوپ جاۋادى. جاۋىن سۋى جەرگە ءسىڭىپ، جەر انانى بۋساندىرادى. سول سياقتى سىزدەر دە بۇگىنگى ترەنينگتەن العان اسەرلەرىڭىزدى جۇرەك تۇكپىرىنە قالدىرۋلارىڭىزدى وتىنەمىن.
كۇنىمىز اشىق بولسىن،
ءتۇنىمىز تىنىش بولسىن،
اۋامىز تازا بولسىن،
سۋىمىز ءمولدىر بولسىن،
ۇل - قىزىمىز امان بولسىن!
ترەنينگ سوڭىندا اتا - انالارعا جاپىراقتار ۇلەستىرىلىپ بەرىلەدى. وعان اتا - انا ءوزىن قىزىقتىراتىن سۇراقتارى نەمەسە ۇسىنىستارى بولسا جازىپ كەتۋگە بولادى.
You Might Also Like
