وتباسىممەن بىرگەمىن
تاربيە ساعاتى تاقىرىبى: « وتباسىممەن بىرگەمىن».
بىلىمدىلىك: وتباسى تۋرالى تۇسىنىكتەرىن مولايتۋ.
«وتان وتباسىنان باستالادى»، «وتباسى –وشاق قاسى» ماقالدارىنىڭ ماعىناسىن اشۋ. وتباسى مۇشەلەرىنىڭ اراسىنداعى سىيلاستىققا، ىزەتتىلىككە، قايىرىمدىلىققا، باۋىرمالدىققا تاربيەلەۋ. وقۋشىلاردى اتا-انانى سىيلاۋعا، قۇرمەتتەۋگە تاربيەلەۋ.
دامىتۋشىلىق: ەستە ساقتاۋ قابىلەتىن، وي ءورىسىن، ءتىل بايلىعىن، سوزدىك قورىن دامىتۋ.
تاربيەلىك: وقۋشىلارعا يماندىلىق، يناباتتىلىق قاسيەتتەرىن بويىنا سىڭىرە ءوسىرۋ. ادامگەرشىلىك قاسيەت دارىتىپ، تانىمىن كەڭەيتۋ.
كىرىسپە: بالالار، بۇگىنگى ساباعىمىز وتباسى قۇندىلىقتارى تۋرالى بولماق. ءار ادام ومىرگە كەلگەندە ەڭ الدىمەن ەڭ مەيىرىمدى، جىلى ءجۇزدى اناسىن كورەدى. قاناتتىعا قاقتىرماي، تۇمسىقتىعا شوقتىرماي باۋىرىنا باسىپ، شىر-پىر بولاتىن –انا. انا تاربيەسى-قىزعا ۇلگى، اكە تاربيەسى-ۇلعا ۇلگى. انا-اقىلشىڭ،اكەڭ-قامقورشىڭ، وتباسىڭ-قورعانىڭ، باۋىرلارىڭ-تىرەگىڭ بولادى. ءجۇسىپ بالاسۇعىن وتباسى تاربيەسى تۋرالى بىلاي دەگەن ەكەن:
«قاتتى ءتارتىپ كورسە بالا كۇنىندە،
ونەرىمەن قۋانتادى تۇبىندە.
بالا نەنى بىلسە جاستان ۇيادان-
ولە -ولگەنشە سونى تانىر قيادان.
ونەر-بىلىم بەرەم دەسەڭ باسىنان،
بەر وقۋعا بالالاردى جاسىنان.
اتا-انادان ءوسىپ ۇرپاق تاراعان،
جاقسى، جامان بولسا، بالا –سولاردان».
وتباسى-ادام تاربيەسىندەگى ەڭ جاقىن الەۋمەتتىك ورتا. وتباسى بالانىڭ ازامات بولىپ ءوسۋىنىڭ نەگىزى بولىپ تابىلادى.وتباسىنىڭ باستى قىزمەتى-بالا تاربيەلەۋ. وتباسى بەلگىلى داستۇرلەردىڭ،سالت-داستۇرلەردىڭ ساقتاۋشىسى. وتباسىندا بالا العاش رەت ومىرمەن، قورشاعان ورتامەن تانىسىپ، مىنەز-قۇلىق نورمالارىن يگەرەدى. «ونەگە وتباسىنان» دەمەكشى ، حالىقتىق تالىم-تاربيەنىڭ باستاۋى وتباسىنىڭ ومىرىندە جاتىر.
ءى ءبولىم. كەزەكتى ماقال-ماتەلگە بەرەيىك.
«اكە-اسقار تاۋ، انا-قاينار بۇلاق، بالا-.......»،
«التى اعا بىرىگىپ اكە بولماس، جەتى جەڭگە بىرىگىپ ......»،
«اتا-بايتەرەك،بالا-.......»،
«انانىڭ كوڭىلى بالادا، بالانىڭ............»،
«اعايىن التاۋ، انا -........»،
« اكەسىن سىيلاماعان كىسىنى بالاسى .......»،
«اكەگە قاراپ ۇل وسەدى، شەشەگە قاراپ .......... .
كەزەكتى انگە بەرەيىك.
«اكە-انا» ءانى. ءدىلناز سىرىمجان قىزى
2ء-بولىم.
ەندىگى كەزەكتى بالالارىمىز دايىنداپ كەلگەن ولەڭ جولدارىنا بەرەمىز.
1-وقۋشى
اتا-بابا ارداقتاعان،
جاماندىققا بارماعان.
ارداق تۇتىپ ۇلكەندى،
اتا جولىن جالعاعان.
2-وقۋشى
ءسىزسىز اكە-ەڭ اقىلدى، ەڭ شىنشىل،
ءسىزسىز اكە-ەڭ جاقىنىم،ەڭ سىرشىل.
شۋاق شاش ان قاشاندا اسىل جۇرەگىڭ،
جانىمداسىڭ، قامقورىمسىڭ بىلەمىن.
3-وقۋشى
كىم سەندەردى،بالالار، تەربەتەتىن،
ەركەلەتىپ وينايتىن، سەرگىتەتىن؟
جالقاۋ بولساڭ، بالالار، جامان بولساڭ،
قامقور اناڭ كوز جاسىن كولدەتەتىن.
4-وقۋشى
ورتاق بولىپ ءىسىمىز،
ەڭبەك دەسە تىنبايمىز.
ۇلكەن سىيلاپ كىشىنى،
اعا اقىلىن تىڭدايمىز.
5-وقۋشى
ءوزىم جاقسى بالامىن،
انا ءتىلىن الامىن.
سۋ اكەلە عوي دەسە،
سۋ اكەلە سالامىن.
ءوزىم جاقسى بالامىن،
انا ءتىلىن الامىن.
مەيلى قايدا جۇمساسا،
بارىنە دە بارامىن.
3ء-بولىم وتباسى مۇشەلەرىنىڭ قايسىسىنا قاتىستى ەكەندىگىن بەلگىلەۋ.
ا ت ا ءتىل العىش.
اجە اتا انانىڭ قولعاناتى.
ب ا ل ا اقىل ايتۋشى.
ا ن ا بار بالانى سۇيەتىن.
ءا ك ە نەمەرەگە ەرتەگى ايتاتىن.
ن ە م ە ر ە ءارقاشان ساعان قامقور بولاتىن.
4ء-بولىم ىرىم –تيىمداردى قانشالىقتى كوپ بىلەمىز ەكەن؟ كەزەكتى ىرىم-تيىمعا بەرەيىك. وتباسىمىزدا ءجيى قولدانىستا جۇرگەن .
1. قۇدىقتاعى سۋعا تۇكىرمە.
2. يتكە وجاۋمەن اس قۇيما.
3.اققۋدى اتپا.
4. بوساعاعا كەرىلمە، تابالدىرىقتى باسپا.
5. بەلىڭدى تايانبا، تابانىڭدى تارتپا.
6. وتقا سۋ قۇيما، تۇكىرمە.
وتباسىندا اۋەلى سەنىم مەن سەزىم، سۇيىسپەنشىلىك پەن سىيلاستىق بولسا، قانداي جاعدايدا بولماسىن ءومىردىڭ اششىسى مەن تۇششىسىن، سۋىعى مەن ىستىعىن، قايعىسى مەن قۋانىشىن بىرگە ءبولىسىپ باقىتقا جەتە الادى دەپ بۇگىنگى تاربيە ساعاتىمىزدى اياقتايمىز.
وبلىستىق تۋبەركۋلەز-ساناتورياسى مەكتەپ-ينتەرناتىنىڭ تاربيەشىسى مانارگۇل شەكە قىزى ەلشەبايەۆا
You Might Also Like
-
بۇگىندە ەگەمەندى ەل، تاۋەلسىز مەملەكەت بولىپ الەمگە جار سالىپ جاتقان ءدۇبىرلى كەزەڭدە قازاق ۇلتىنىڭ جانىنا سۇيەۋ، رۋحىنا تىرەۋ بولاتىن باستى ماسەلەنىڭ ءبىرى وسى – ءتىل. كوپتىلدى وقىتۋ – جا...
-
ەلباسىمىز ن.ءا. نازاربايەۆ جولداۋىندا ايتقانداي: «بولاشاقتا وركەنيەتتى دامىعان ەلدەردىڭ قاتارىنا ەنۋ ءۇشىن زامان تالابىنا ساي ءبىلىم قاجەت. قازاقستاندا دامىعان 50 ەلدىڭ قاتارىنا جەتكىزەتىن، تەرەز...
