سوڭعى جاڭارتۋ

(وزگەرتىلگەن ۋاقىتى 4 كۇن بۇرىن)
وتكەنىمىز ونەگە، كۇتكەنىمىز كەلەشەك
قىزىلوردا وبلىسى،
قازالى اۋدانى، قازالى اۋىلى،
№100 ورتا مەكتەبىنىڭ باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمى،
الييەۆا گۇلسىم كەڭەس قىزى

Cاباقتىڭ تاقىرىبى: وتكەنىمىز ونەگە، كۇتكەنىمىز كەلەشەك
ماقساتى: شىعىس جاستارىنىڭ اقىلشىسى، جەتەكشىسى بولعان عاني ومىرىمەن تانىستىرۋ؛ جاس ۇرپاق ۇلگى تۇتاتىن سولارداي بولسام دەپ ارماندايتىن جاسوسپىرىمدەرگە وقۋعا ىزدەنۋگە، ءوسۋ جولدارىن ۇيرەنۋگە تاربيەلەۋ.
كورنەكىلىگى: ع.مۇراتباي ۇلى سۋرەتتى، ءماسىنى، گازەتتەر، البومدار، عاني كىتاپشاسى، «عانيدىڭ جۇلدىزى» اتتى كىتاپ.

بارىسى:
ۇيىمداستىرۋ
بالالار بۇل ەسىمدى بىلەتىن بولارسىڭدار. كوپتەگەن كوشەلەر مەن ەلدى مەكەندەرگە مەكتەپتەرگە عاني مۇراتباي ۇلى ەسىمى بەرىلگەن. ءبىزدىڭ بۇگىنگى «وتكەنىمىز ونەگە كۇتكەنىمىز كەلەشەك» اتتى تاربيە ساعىتىمىز عاني مۇراتبايۇلىنا ارنالدى.

عاني ءسوزى
تۇمان ەدى...
ءتۇن ەدى، ەرتەڭ ەدى....
تۇنەك ەدى، وسكەنگە دەرت - ولەڭى ..
وزگەرتتى دە دۇنيەنى ەل شەمەنى،
ءور ساپارعا شاقىردى ەرتە مەنى.

ءمۇعالىم: جاسىننىڭ جارق ەتكەنىندەي عانا، عۇمىر كەشكەن عاني جيىرما ۇشكە دە تولىپ ۇلگەرمەي ومىردەن ءوتتى. ول جىميا كۇلگەن بويى جيىرماسىنشى عاسىردىڭ تابالدىرىعن اتتادى.
عاني - عۇمىر. عاني – عاسىر
عاني، ول كىم ەدى؟ ءبىر ءسات وتكەنگە كوز جىبەرىپ كورەلىكشى.

نۇرداۋلەت: مۇراتباي اعا، ءباتيما جەڭەشەم ۇل تاپتى. ءسىز ۇلدى بولدىڭىز. ءسۇيىنشى، ءسۇيىنشى!
مۇراتباي: اينالايىن، ءسۇيىنشىنىڭ دايىن. قالاعانىڭدى ال. بۇل نارەستە – مەنىڭ كوپتەن كۇتكەن قۋانىشىم، اتىن تاتار تامىرىمنىڭ قۇرمەتىنە عانيباي قويامىن.
ءمۇعالىم: بۇل قۋانىش 1902 جىلى 3 ماۋسىمدا بولعان ەدى. قازالىنىڭ كيەلى توپىراعىندا اينالانى شاتتىق دۋمانعا بولەپ عاني دۇنيەگە كەلدى. ارينە ول كەزدە عانيدى شىعىستىڭ بولاشاق جاۋجۇرەك جالىندى ۇلانى بولاتىنىن ەشكيم بىلگەن جوق. الاۋلاعان تاڭنىڭ الابۇرتىپ اتىپ كەلە جاتقانىن تەك تابيعات –انا سەزگەندەي، توڭىرەككە كۇنشۋاعىن توگىپ، مەيىرلەنە قاراپ تۇرعان ەدى.

نۇرداۋلەت: اپا، وقىعىم كەلەدى. اكەم مەنىڭ وقىپ، ازامات بولعامىدى قالاپتى عوي.
رودامير: ءيا، قۇلىنىم، اكەڭ سەنىڭ وقىعانىڭدى ارمانداپ كەتتى عوي. وقۋ جاسىنان ءوتىپ تە كەتكەن سياقتىسىڭ. بيىل كۇزدەن باستاپ سەنى وقۋعا بەرەم، قازاق بالالارىنىڭ سانى جەتىسپەي تۇر دەيدى.
ول 1911 جىل.

اكەسى قايتىس بولعان سوڭ توعىز جاسار عانيدى اناسى سول كەزدەگى ۋەزد ورتالىعى قازالى قالاسىنا الىپ كەلىپ، ورىس – قازاق مەكتەبىنە وقۋعا بەرەدى. ونى بىتىرگەننەن كەيىن باستاۋىش ۋچيليششەسىنە وقىپ ءبىلىم الادى.
عاني ون بەس جاسقا تولعانشا ءبىرشاما ءبىلىم الىپ ساۋاتتانادى. بۇدان كەيىن ءبىر جىلداي ۋەزدىك كوميتەتتە قىزمەت ىستەيدى.
جۇرەگى اساۋ تايداي تۋلاعان سەرگەك سەزىمدى جاس جىگىت الىس ارماندارعا ۇمتىلادى.
كورىنىس: «ءبىزدىڭ عاني»

1923 جىلى كۇزىندە وقۋ ىزدەپ، كوپەش اتالىقوۆ ەكەۋميز تاشكەنتكە باردىق. ەرتەڭىنە عانيدى كابينەتىن تاپتىق. بىرەۋ دە، ەكەۋ دە ەمەس، قىرىق شاقتى بالا اينالا قورشاپ الدىق. ول بىزبەن كوپ جىلعى تانىسىنداي جىلى سويلەستى.
- سەندەردىڭ تىلەكتەرىڭ وقۋ عوي، بالالار، ەرىڭدەر سوڭىمنان! – دەدى دە ءبىزدى باستاپ الىپ ءجۇردى. سوندا بىزدەن ءۇش-اق جاس ۇلكەن ەكەن عوي ول. جول – جونەكەي قاعىلەز كوزى شۇڭىرەيگەن ارىقشا بالاعا قاراپ:
- اكە – شەشەڭ بار ما؟ – دەدى.
- ءتورت جاسىمدا جەتىم قالىپپىن، - دەپ مۇڭايدى بالا.
سوندا عاني:
- وقۋ، ۇيرەنۋ جەتىمدىككە قارامايدى، شولدەپ ىشكەن سۋ ءتاتتى، جاستارىڭ جەتكەن، پششى مەن تۇششىنىڭ ءدامىن تارتقان بالالار كورىنەسىڭدەر، ەرىنىپ وقىماي بەرىلىپ وقىساڭدار ءبارى دە بولادى، ءبارى دە تابىلادى، ول ءۇشىن تالاپ كەرەك،-دەدى.
ءسويتىپ، نە كەرەك ءبىزدى سۋ شارۋاشىلىعى ماماندارىن دايارلايتىن تەحنيكۋمنىڭ مۇراپتىق ماماندىعىنا ءتۇسىردى.

ءمۇعالىم: عاني 1918 جىلى سول كەزدە ورتا ازياداعى وقۋ – ءبىلىمنىڭ، مادەنيەتتىڭ ورداسى تاشكەنتتەن ءبىر-اق شىعادى. سودان ونىڭ قوعامدىق ساياسي باعىتتاعى قىزمەتى باستالدى. قازاق ينستيتۋتى جاستارىنىڭ كومسومول ۇيىمىن اشادى. تاشكەنتتە قاڭعىپ، ۇرلىق قىپ، قايىر تىلەپ جۇرگەن جەتىم بالالاردى جيناپ ينتەرناتقا ورنالاستىرادى. ونىڭ وسى ەڭبەگىن اقىن ءى. جانسۇگىر ۇلى كەيىن:
جيناۋعا جالپى جاستى «جامان - جۇمان»

جۇرتىڭنان ارىلتۋعا اۋىر تۇمان
جاسىعان جاس جۇرتىڭا كوسەم بولىپ
مايدانعا ءتۇسىپ ەدىڭ، عاني ۇلان، - دەپ جىرلادى.
وقۋ مەن قىزمەتتى ۇشتاستىرا بىلگەن عاني باس – اياعى جەتى جىلدا قاتارداعى كومسومول مۇشەسىنەن بۇكىل تۇركىستان جاستارىنىڭ جەتەكشىلىگىنە دەيىن كوتەرىلدى.
ول بۇكىل رەسەيلىك جاستار وداعىنىڭ جانە ۆكپ تۇركىستان ورتالىق اتقارۋ كوميتەتىنىڭ برو مۇشەلىگىنە كانديدات بولىپ سايلاندى. كوميتەتتىڭ شىعىس بولىگىن باسقاردى.
عاني سۋرەت.
وقۋشى ولەڭ وقيدى.

ءمۇعالىم: 1925 جىلدىڭ 16ء-ساۋىر كۇنى. عانيدىڭ دەنەسى سالىنعان تابىت شىعىس ەڭبەكشىلەرى كوممۋنيستىك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ زالىنا قويىلدى. ونىڭ تابىتى جانىندا بالتىق فلوتىنىڭ ەكى ءجۇز تەڭىزشىسى قۇرمەتتى كۇزەتتە تۇردى.
شىعىس جاستارىنىڭ جالىندى جەتەكشىسىمەن قوشتاسۋعا جۇرت كوپ جينالدى. ون بەس مىڭ ماسكەۋلىك كوممۋنيستەر مەن كومسومول جاستار عانيمەن قيماي قوشتاسىپ، اقتىق ساپارعا اتتاندىرىپ سالدى. كوزدەن تاسا بولۋىن سۇيمەيتىن جۇرەك عاني ءولدى دەۋگە سەنبەيدى، سەنۋگە بولمايدى. كىسىنىڭ سەنگىسى دە كەلمەيدى. جايناعان كوز، جانعان جۇرەكپەن، سىبانعان بىلەكپەن، جان – تانىمەن ىسكە كىرىسكەن عاني جالپاق دالانىڭ جاۋجۇرەك ۇلانى ەدى. تارتىستىڭ وتىمەن جانىپ كەتتى.

ارداق: 23 جىل عۇمىر كەشكەن عاني سوڭىنا رۋحاني مول مۇرا قالدىردى.
ماعجان: ونىڭ وتجالىنعا ورانعان قايرات – جىگەرى، بولاشاقتى بولجاۋى، كورەگەندىگى، ىسكەرلىگى، تۇراقتىلىعى، اسقان جاۋاپكەرشىلىگى، ادالدىعى، ادىلدىگى – قرپاققا ۇلاعات بولار ماڭگىلىك مۇرا.
ارۋجان:1968 جىلى قازالى قالاسىندا عاني مۇراتباي ۇلىنىڭ تاريحي – مەموريالدىق مۇراجايى اشىلدى.
قاراقات:قالانىڭ قاق ورتاسىنداعى قاراعاي تام قاشاندا كونەنىڭ كوزى بولىپ كورىنەرى انىق. بۇگىندەرى ول عاني ءومىر سۇرگەن ولكەنىڭ تاريحىنا اينالىر وتىر.
ايدا: 1992 جىل عانيدىڭ 90 جىلدىعى رەسپۋبليكا كولەمىندە اتالىپ ءوتتى.
گۇلناز: 2002 جىلدىڭ 3 ماۋسىمىندا عاني اعا 100 جاسقا تولسا دا ول ءبىزدىڭ سانامىزعا ءبىزدىڭ ومىرىمىزدە جاستىقتىڭ ءرامىزى بولىپ قالا بەرەدى. سەندەر دە ءوز زامانىنىڭ جالىندى كۇرەسكەرى، تاۋەلسىز ەلىمىزدىڭ تىرەگى، قايتپاس قايسار قورعاۋشى كۇشى بولادى دەپ سەنەمىن.

حور.
«عانيداي بولامىز»

سىمبات:
جۇرەگى كەڭ، جانى يگى،
جايساڭ اعا عانيدى
بارلىق بالا بىلەدى
بارلىق بالا تانيدى
ءومىرى ونىڭ – تولى اڭىز
ءجۇرىپ وتكەن جولى – اڭىز.
ءبىز عانيعا ۇقسايمىز
ءبىز عانيداي بولامىز
قيىندىقتا قانشا مول
قاجىماعان شارشاپ ول

گۇلكوكتەم:
عاني ناعىز باتىر عوي،
عاني – ناعىز كومسومول
ويانعاندا جاس عالام
اسقاق ۇران تاستاعان
جايساڭ اعا تۋرالى
ءبىز شىرقايمىز اسقاق ءان.

نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.

You Might Also Like

جاڭالىقتار

جارناما