ويلى بولساڭ، وزىپ كور
م. اۋەزوۆ اتىنداعى ورتا مەكتەپ.
دايىنداعان: بۋكەيەۆا ا. ە.
بەكسۇلتان ا.
سىنىپتان تىس شارا
ويلى بولساڭ، وزىپ كور (5 - 6 سىنىپتار اراسىندا ماتەماتيكادان سايىس)
ءىس - شارا ءتۇرى: ءداستۇرلى ەمەس ويىن سايىس، توپتىق جارىس
ءىس - شارا ماقساتى:
• ماتەماتيكادان بىلىمدەرىن تولىقتىرۋ، ماتەماتيكا پانىنە دەگەن قىزىعۋشىلىقتارىن وياتۋ
• وقۋشىلاردىڭ وي - ءورىسىن كەڭەيتىپ، شىعارماشىلىق قابىلەتىن، بەلسەندىلىكتەرىن، سوزدىك قورىن، سويلەي ءبىلۋ، ءوز تۇجىرىمىن دالەلدەي ءبىلۋ ىسكەرلىگىن دامىتۋ
• وقۋشىلاردى العىرلىققا، تاپقىرلىققا، شاپشاڭدىققا، ۇيىمشىلدىققا، جاۋاپكەرشىلىككە تاربيەلەۋ
قۇرمەتتى ۇستازدار، وقۋشىلار، كورەرمەندەر! بۇگىنگى «ويلى بولساڭ، وزىپ كور!»
تاقىرىبىنداعى ويىنىمىزدا 5 - 6 سىنىبىنىڭ وقۋشىلارى بىلىمدەرىن سىناماقشى. ورتاداعى توپتارمەن تانىستىرا كەتەيىك:
ويىنىمىزعا تورەشىلىك جاسايتىن ادىلقازىلارمەن تانىستىرا كەتەيىك.
ماڭگى باقي ەستە قالار،
قىزىقتى ءبىر جيىن بولسىن
بىلىمدىرەك شاكىرت وزار،
سۇراقتارى قيىن بولسىن،- دەي وتىرىپ ويىنىمىزدىڭ ءبىرىنشى كەزەڭى:
«قىزىقتى باسقاتىرعىلار» (شارتى: سەكىرگىشپەن جۇگىرۋ ارقىلى ۇرىلگەن شارلاردى جارۋ ارقىلى سۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋ ):
1. ەكى ساننىڭ كوبەيتىندىسى دە، ۇلكەنىنىڭ كىشىسىنە ءبولىندىسى دە 24 - كە تەڭ. وسى ەكى ساندى تاپ. (24، 1)
2. قاتار تۇرعان ءۇش ساننىڭ قوسىندىسى دا، كوبەيتىندىسى دە 6 عا تەڭ. ول قاي ساندار؟ (1، 2، 3)
3. ەكى ساننىڭ قوسىندىسى 8 گە تەڭ، ايىرماسى 2 گە تەڭ، كوبەيتىندىسى 15 كە تەڭ. ول قانداي ساندار؟ (5 پەن 3)
4. ەڭ ۇلكەن ۋاقىت ولشەمى؟ (عاسىر)
5. جاتتىقتىرىلعان يت الدىڭعى اياقتارىن كوتەرىپ تۇرعاندا سالماعى 3 كگ. ءتورت اياقتاپ تۇرعاندا سالماعى قانشا؟ (ءۇش)
6. ءتورت قويدىڭ نەشە اياعى بار؟ (ون التى)
7. ەگەر ەكى كىرپىشتىڭ سالماعى 8 كگ بولسا، ءبىر جارىم كىرپىشتىڭ سالماعى قانشا بولادى؟ (6 كگ)
8. ءبىر كىشكەنە قىز اتاسىنان، ءسىز نەشەدەسىز دەپ سۇرادى. سوندا اتاسى: «مەنىڭ جاسىمدى التى ەسە كەمىتىپ، 6 - نى السا، 6 - عا تەڭ بولادى» دەپتى. سوندا اتاسى نەشە جاستا بولعان؟ (72)
9. بۇرىش ولشەيتىن قۇرال؟ (ترانسپورتير)
10. التى مىسىق پەن ءۇش تاۋىقتىڭ اياعى نەشەۋ؟ (وتىز)
11. عاسىردىڭ جارتىسى نەشە جىل؟ ( 50جىل)
12. ساعات ءتىلى كۇنىنە نەشە رەت تىك بۇرىش جاسايدى؟ (ءتورت)
ەكىنشى كەزەڭ: «تاپقىر بولساڭ شەشىپ كور» (قاپشىقپەن جارىسۋ)
ءار توپقا لوگيكالىق تاپسىرما بەرىلەدى. تاپسىرما قۇنى 5 ۇپاي
5 سىنىپقا:
1. 3؛ 6؛ 12؛ 10؛ 9 – اريفمەتيكالىق ورتاسىن تاپ (8)
2. 255، 5: 0، 25 (1022)
3. 6، 4؛ 0، 7؛ 7، 2؛ 0، 89؛ 4، 8 - وزگەرىس اۋقىمىن تاپ (6، 5)
4. (4، 23 - 2، 34): 21 (0، 09)
5. 148، 786 وندىق ۇلەسكە دەيىن دوڭگەلەكتەڭدەر (148، 8)
6. (4، 04+0، 55): 46 (4، 59)
6 سىنىپقا:
1. (- 68) + 16 (- 52)
2. 1/2 + 3/8 – 2/4 (3/8)
3. سالىستىر: - 6، 2 * - 4، 6 (<>
4. 2/3 * 9/4 *6/5 (18/5)
5. 2/3=ح/6 (ح=4)
6. 2(8+3ا)+7(ا - 1)، ا=7 (100)
ءۇشىنشى كەزەڭ: «ويلان، جۇپتاس، ەسەپتە» (جۇپپەن ارقالاپ جۇگىرۋ)
ءى تاپسىرما: «سيقىرلى كۆادرات»
كورسەتىلگەن فيگۋرانىڭ ءاربىر دوڭگەلەكشەسىنە 1 - 9 دەيىنگى سانداردى قويعاندا ءار ءتۇزۋدىڭ بويىنداعى ءۇش ساننىڭ قوسىندىسى 15 كە تەڭ بولۋى كەرەك.
ءىى تاپسىرما: 0، 1، 2، 3 سيفرلارىنان بىردەي سيفر قايتالانبايتىن بارلىق مۇمكىن ءتورت تاڭبالى سانداردى جازىڭدار. مىسالى 3 201 سانىن جانە ت. ب. قۇراستىرۋعا بولادى. الىنعان ەڭ ۇلكەن جانە ەڭ كىشى سانداردىڭ ايىرماسىن نەگە تەڭ؟ 3 210 – 1 023= 2 187
ءىىى تاپسىرما:
524 • 27 = 14 148
ءتورتىنشى كەزەڭ. «سىرلى ساندار الەمى» (دوپپەن ءبىر بىرىنە بەرۋ ارقىلى ەسەپتەر شىعارىپ، تەزىرەك مەجەگە جەتۋ)
5 سىنىپقا:
1. 5ح=8، 17+3، 48 (2، 13)
2. ح+2ح=21، 42 (7، 14)
3. (3، 557+ح): 2=4 (4، 443)
4. س: (1، 8+2، 05)=9 (34، 65)
5. z(19، 63+0، 37)=8، 376 (167، 52)
6. (ح - 1، 65): 10، 25=13، 4 (13، 4)
6 سىنىپقا:
1. ح/4=ح - 1/6 (ح=- 2)
2. ح+6/2=4+ح/3 (ح=- 10)
3. 2ح - 3/5=ح - 2/3 (ح=- 1)
4. ح+2/6=1+ح/8 (ح=- 5)
5. ح/3 - ح/4=1/6 (ح=2)
6. 3+ح/8=ح/5 (ح=5)
بەسىنشى كەزەڭ. «كاپيتاندار جارىسى»
ءادىل قازىلار جەڭىمپاز توپتى انىقتايدى. 1 جانە 2 ورىن العان توپتاردى ماراپاتتاۋ.
قۇرمەتتى وقۋشىلار جانە كورەرمەن قوناقتار! بۇگىنگى سايىسىمىزعا قاتىسىپ تاماشالاعاندارىڭىزعا كوپ راحمەت، كەلەسى كەزدەسكەنشە قوش ساۋ بولىڭىزدار.
تولىق نۇسقاسىن جۇكتەۋ
دايىنداعان: بۋكەيەۆا ا. ە.
بەكسۇلتان ا.
سىنىپتان تىس شارا
ويلى بولساڭ، وزىپ كور (5 - 6 سىنىپتار اراسىندا ماتەماتيكادان سايىس)
ءىس - شارا ءتۇرى: ءداستۇرلى ەمەس ويىن سايىس، توپتىق جارىس
ءىس - شارا ماقساتى:
• ماتەماتيكادان بىلىمدەرىن تولىقتىرۋ، ماتەماتيكا پانىنە دەگەن قىزىعۋشىلىقتارىن وياتۋ
• وقۋشىلاردىڭ وي - ءورىسىن كەڭەيتىپ، شىعارماشىلىق قابىلەتىن، بەلسەندىلىكتەرىن، سوزدىك قورىن، سويلەي ءبىلۋ، ءوز تۇجىرىمىن دالەلدەي ءبىلۋ ىسكەرلىگىن دامىتۋ
• وقۋشىلاردى العىرلىققا، تاپقىرلىققا، شاپشاڭدىققا، ۇيىمشىلدىققا، جاۋاپكەرشىلىككە تاربيەلەۋ
قۇرمەتتى ۇستازدار، وقۋشىلار، كورەرمەندەر! بۇگىنگى «ويلى بولساڭ، وزىپ كور!»
تاقىرىبىنداعى ويىنىمىزدا 5 - 6 سىنىبىنىڭ وقۋشىلارى بىلىمدەرىن سىناماقشى. ورتاداعى توپتارمەن تانىستىرا كەتەيىك:
ويىنىمىزعا تورەشىلىك جاسايتىن ادىلقازىلارمەن تانىستىرا كەتەيىك.
ماڭگى باقي ەستە قالار،
قىزىقتى ءبىر جيىن بولسىن
بىلىمدىرەك شاكىرت وزار،
سۇراقتارى قيىن بولسىن،- دەي وتىرىپ ويىنىمىزدىڭ ءبىرىنشى كەزەڭى:
«قىزىقتى باسقاتىرعىلار» (شارتى: سەكىرگىشپەن جۇگىرۋ ارقىلى ۇرىلگەن شارلاردى جارۋ ارقىلى سۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋ ):
1. ەكى ساننىڭ كوبەيتىندىسى دە، ۇلكەنىنىڭ كىشىسىنە ءبولىندىسى دە 24 - كە تەڭ. وسى ەكى ساندى تاپ. (24، 1)
2. قاتار تۇرعان ءۇش ساننىڭ قوسىندىسى دا، كوبەيتىندىسى دە 6 عا تەڭ. ول قاي ساندار؟ (1، 2، 3)
3. ەكى ساننىڭ قوسىندىسى 8 گە تەڭ، ايىرماسى 2 گە تەڭ، كوبەيتىندىسى 15 كە تەڭ. ول قانداي ساندار؟ (5 پەن 3)
4. ەڭ ۇلكەن ۋاقىت ولشەمى؟ (عاسىر)
5. جاتتىقتىرىلعان يت الدىڭعى اياقتارىن كوتەرىپ تۇرعاندا سالماعى 3 كگ. ءتورت اياقتاپ تۇرعاندا سالماعى قانشا؟ (ءۇش)
6. ءتورت قويدىڭ نەشە اياعى بار؟ (ون التى)
7. ەگەر ەكى كىرپىشتىڭ سالماعى 8 كگ بولسا، ءبىر جارىم كىرپىشتىڭ سالماعى قانشا بولادى؟ (6 كگ)
8. ءبىر كىشكەنە قىز اتاسىنان، ءسىز نەشەدەسىز دەپ سۇرادى. سوندا اتاسى: «مەنىڭ جاسىمدى التى ەسە كەمىتىپ، 6 - نى السا، 6 - عا تەڭ بولادى» دەپتى. سوندا اتاسى نەشە جاستا بولعان؟ (72)
9. بۇرىش ولشەيتىن قۇرال؟ (ترانسپورتير)
10. التى مىسىق پەن ءۇش تاۋىقتىڭ اياعى نەشەۋ؟ (وتىز)
11. عاسىردىڭ جارتىسى نەشە جىل؟ ( 50جىل)
12. ساعات ءتىلى كۇنىنە نەشە رەت تىك بۇرىش جاسايدى؟ (ءتورت)
ەكىنشى كەزەڭ: «تاپقىر بولساڭ شەشىپ كور» (قاپشىقپەن جارىسۋ)
ءار توپقا لوگيكالىق تاپسىرما بەرىلەدى. تاپسىرما قۇنى 5 ۇپاي
5 سىنىپقا:
1. 3؛ 6؛ 12؛ 10؛ 9 – اريفمەتيكالىق ورتاسىن تاپ (8)
2. 255، 5: 0، 25 (1022)
3. 6، 4؛ 0، 7؛ 7، 2؛ 0، 89؛ 4، 8 - وزگەرىس اۋقىمىن تاپ (6، 5)
4. (4، 23 - 2، 34): 21 (0، 09)
5. 148، 786 وندىق ۇلەسكە دەيىن دوڭگەلەكتەڭدەر (148، 8)
6. (4، 04+0، 55): 46 (4، 59)
6 سىنىپقا:
1. (- 68) + 16 (- 52)
2. 1/2 + 3/8 – 2/4 (3/8)
3. سالىستىر: - 6، 2 * - 4، 6 (<>
4. 2/3 * 9/4 *6/5 (18/5)
5. 2/3=ح/6 (ح=4)
6. 2(8+3ا)+7(ا - 1)، ا=7 (100)
ءۇشىنشى كەزەڭ: «ويلان، جۇپتاس، ەسەپتە» (جۇپپەن ارقالاپ جۇگىرۋ)
ءى تاپسىرما: «سيقىرلى كۆادرات»
كورسەتىلگەن فيگۋرانىڭ ءاربىر دوڭگەلەكشەسىنە 1 - 9 دەيىنگى سانداردى قويعاندا ءار ءتۇزۋدىڭ بويىنداعى ءۇش ساننىڭ قوسىندىسى 15 كە تەڭ بولۋى كەرەك.
ءىى تاپسىرما: 0، 1، 2، 3 سيفرلارىنان بىردەي سيفر قايتالانبايتىن بارلىق مۇمكىن ءتورت تاڭبالى سانداردى جازىڭدار. مىسالى 3 201 سانىن جانە ت. ب. قۇراستىرۋعا بولادى. الىنعان ەڭ ۇلكەن جانە ەڭ كىشى سانداردىڭ ايىرماسىن نەگە تەڭ؟ 3 210 – 1 023= 2 187
ءىىى تاپسىرما:
524 • 27 = 14 148
ءتورتىنشى كەزەڭ. «سىرلى ساندار الەمى» (دوپپەن ءبىر بىرىنە بەرۋ ارقىلى ەسەپتەر شىعارىپ، تەزىرەك مەجەگە جەتۋ)
5 سىنىپقا:
1. 5ح=8، 17+3، 48 (2، 13)
2. ح+2ح=21، 42 (7، 14)
3. (3، 557+ح): 2=4 (4، 443)
4. س: (1، 8+2، 05)=9 (34، 65)
5. z(19، 63+0، 37)=8، 376 (167، 52)
6. (ح - 1، 65): 10، 25=13، 4 (13، 4)
6 سىنىپقا:
1. ح/4=ح - 1/6 (ح=- 2)
2. ح+6/2=4+ح/3 (ح=- 10)
3. 2ح - 3/5=ح - 2/3 (ح=- 1)
4. ح+2/6=1+ح/8 (ح=- 5)
5. ح/3 - ح/4=1/6 (ح=2)
6. 3+ح/8=ح/5 (ح=5)
بەسىنشى كەزەڭ. «كاپيتاندار جارىسى»
ءادىل قازىلار جەڭىمپاز توپتى انىقتايدى. 1 جانە 2 ورىن العان توپتاردى ماراپاتتاۋ.
قۇرمەتتى وقۋشىلار جانە كورەرمەن قوناقتار! بۇگىنگى سايىسىمىزعا قاتىسىپ تاماشالاعاندارىڭىزعا كوپ راحمەت، كەلەسى كەزدەسكەنشە قوش ساۋ بولىڭىزدار.
تولىق نۇسقاسىن جۇكتەۋ
You Might Also Like
