InfoHub Logo

سوڭعى ۋاقىتتا ءمۇعالىم بولعىسى كەلەتىندەردىڭ قاتارى سيرەپ بارادى. بىلىكتى پەداگوگتاردىڭ تاپشىلىعى اۋىلدا عانا ەمەس، قالادا دا ايقىن اڭعارىلا باستادى، دەپ جازادى «تۇركىستان» گازەتى.

8 قىركۇيەك - حالىقارالىق ساۋاتتاندىرۋ كۇنى. بۇل اتاۋلى كۇندى يۋنەسكو 1965 جىلى 8 قىركۇيەكتە تەگەراندا وتكەن ءبىلىم مينيسترلەرىنىڭ  بۇكىلالەمدىك ساۋاتسىزدىقتى جويۋ جونىندەگى كونفەرەنسياسىنىڭ ۇسىنىسى بويىنشا ەنگىزدى. يۋنەسكو دەرەگىنە سۇيەنسەك، بۇگىندە   الەمدە  774  ميلليونداي    ادام،  ياعني  ءاربىر بەسىنشى  ەرەسەك  نە جازا، نە وقي المايدى جانە  75  ميلليون   بالا    مەكتەپ   جۇيەسىنەن تىس  قالىپ وتىر. سوندىقتان ورەندەرىمىزدىڭ ورتا بىلىممەن تولىق قامتىلعانىنا شۇكىرلىك ەتكەن ءجون. ساۋاتتىلىق دەڭگەيى جونىنەن الەم بويىنشا 177 ەلدىڭ اراسىندا 14-ورىندا تۇرعان قازاقستان ازاماتتارىنىڭ كوزى اشىقتىعى - تاڭنان قارا كەشكە دەيىن كۇنىن مەكتەپتە وتكىزەتىن اياۋلى ۇستازداردىڭ ارقاسى. ءبىراق سوڭعى ۋاقىتتا ءمۇعالىم بولعىسى كەلەتىندەردىڭ قاتارى سيرەپ بارادى. بىلىكتى پەداگوگتاردىڭ تاپشىلىعى اۋىلدا عانا ەمەس، قالادا دا ايقىن اڭعارىلا باستادى.

«جاستار پەداگوگيكالىق ماماندىقتارعا بارعىسى جوق»

  جاڭا وقۋ جىلى باستالار الدىندا ب ا ق وكىلدەرىمەن كەزدەسۋ وتكىزگەن ق ر ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگىندەگىلەر ەل مەكتەپتەرىندە بالالاردى وقىتاتىن مۇعالىمدەردىڭ جەتىسپەي جاتقانىن جاسىرماي ايتتى. قاي اتا-انا بولسىن، ۇلى مەن قىزى تاجىريبەلى ماماننان ءتالىم العانىن قالايدى. الايدا مينيسترلىك كاسىبي دەڭگەيى جوعارى پەداگوگتار تاپشىلىعىن شەشە الماي وتىر. اسىرەسە، ەلورداداعى جاڭادان سالىنعان مەكتەپتەرگە جوعارى ءبىلىمدى، تاجىريبەلى مۇعالىمدەر اۋاداي قاجەت.

«پەدوگوگيكالىق ماماندىقتاردى تاڭدايتىن تالاپكەرلەر وتە از. «التىن بەلگى» يەگەرلەرى مۇعالىمدىككە مۇلدەم بارمايدى. ۇبت-دان جوعارى بالل جيناعاندار كوبىنە حيميا، فيزيكا، بيزنەس، قۇقىق فاكۋلتەتتەرىنە بارادى. سوندىقتان ەلىمىزدە ءمۇعالىمنىڭ سانى از. وقۋدى ەندى عانا ءبىتىرىپ كەلگەن جاس ماماندار بار. ءبىز ولاردى دا جۇمىسقا الۋعا ءتيىسپىز. ەكىنشى ساناتتى مۇعالىمدەر بار. ولاردى دا ءبىلىم بەرۋ ىسىنە تارتۋ كەرەك. اۋىلدان كەلدى، سىرتتاي وقىدى دەپ، كەيبىر مەكتەپ ديرەكتورلارى ونداي مامانداردى جولاتقىسى كەلمەيدى. ءبىراق مۇعالىمدەر جەتىسپەي جاتقاندىقتان امالسىز جۇمىس بەرەدى»، - دەيدى ءبىلىم جانە عىلىم ۆيسە-مينيسترى ەلميرا سۋحانبەردييەۆا.

بىلىكتى ۇستاز تەك ەلوردادا عانا تاپشى ەمەس. ەلىمىزدەگى بارلىق مەكتەپتەر جوعارى ساناتتاعى ۇستازعا ءزارۋ. ويتكەنى تاجىريبەلى مۇعالىمدەردىڭ باسىم بولىگىنىڭ جاسى 60-تان اسىپ، زەينەتكەرلىك دەمالىسقا شىعىپ جاتىر. ال مينيسترلىكتەگىلەردىڭ ايتۋىنشا، جاس مامانداردىڭ ءوزىن قايتا تاربيەلەۋ كەرەك.

اقتوبەدەگى ءبىلىم سالاسىنا جاۋاپتىلار دا بىلىكتى مامانعا ءزارۋمىز دەپ دابىل قاعۋدا. اسىرەسە، قالانىڭ ءورىستىلدى مەكتەپتەرىندە ءمۇعالىم تاپشى. بيىل ق. جۇبانوۆ اتىنداعى اقتوبە وڭىرلىك مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتى مەن گۋمانيتارلىق كوللەدج تۇلەكتەرىنىڭ ەسەبىنەن شاھار مەكتەپتەرى 50 جاس مامانمەن تولىقتى. دەگەنمەن قالانىڭ ءورىستىلدى مەكتەپتەرىندە باستاۋىش سىنىپتىڭ مۇعالىمدەرى جانە فيزيكا ءپانىنىڭ وقىتۋشىلارى جەتىسپەيدى. اقتوبە قالالىق ءبىلىم ءبولىمى ماماندار تاپشىلىعىن بوس ورىندار جارمەڭكەسى ەسەبىنەن شەشۋگە تىرىسىپ كورگەن، الايدا مەكتەپتەردە بوس تۇرعان 15 ورىننىڭ تەك 5-ەۋىنە عانا سۇرانىسقا ساي مامان تابىلدى.

باستاۋىش سىنىپ مۇعالىمدەرى پاۆلودار وبلىسىندا دا قات بولىپ تۇر. سونداي-اق، وڭىردە ماتەماتيكا، اعىلشىن ءتىلى پاندەرىن وقىتاتىن بىلىكتى ماماندار تاپشى. بۇل تۋرالى تامىز ايىنىڭ سوڭىندا وبلىس اكىمدىگىندە وتكەن جيىن بارىسىندا ءبىلىم بەرۋ باسقارماسىنىڭ باسشىسى باقىت بەكسەيىتوۆا ءمالىم ەتتى. «2016 جىلى جاس مامانداردى جۇمىس ورىندارىنا ءبولۋدىڭ ناتيجەسىندە وبلىس مەكتەپتەرىنە 520 پەداگوگ جىبەرىلدى. ولاردىڭ 220-سى 15-تامىزعا دەيىن جولداما بويىنشا جۇمىسقا كىرىسىپ كەتكەن. دەگەنمەن جاستاردىڭ 20 پايىزعا جۋىعى وتباسىن قۇرۋىنا نەمەسە ءارى قاراي ماگيستراتۋرادا ءبىلىمىن جالعاستىرۋىنا بايلانىستى كەلە المايدى. بۇعان قوسا، بيىل پاۆلودار مەملەكەتتىك پەداگوگيكالىق ينستيتۋتىن باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمى ماماندىعى بويىنشا 18 ادام عانا بىتىرگەن. ادەتتە، بۇل ماسەلە بوس ورىندارعا زەينەتكەر پەداگوگتاردى جۇمىلدىرۋ جانە مۇعالىمدەر اراسىندا وقۋ جۇكتەمەسىن قايتا ءبولۋ، پەداگوگيكالىق كوللەدجدەردىڭ ستۋدەنتتەرىن قابىلداۋ ارقىلى شەشىمىن تابادى. سونداي-اق، ماتەماتيكا بويىنشا كادر تاپشىلىعىن شەشۋ ماقساتىندا قاراعاندى، سەمەي قالالارىندا بوس جۇمىس ورىن جارمەڭكەلەرىنە قاتىستىق»، - دەيدى باقىت بەكسەيىتوۆا.

پاۆلودار وبلىسىندا ءبىلىم بەرۋ ءىسىن شەبەر ۇيىمداستىرا بىلەتىن بىلىكتى باسشىعا ءزارۋ مەكتەپتەر دە جەتەرلىك. وبلىستىق ءبىلىم باسقارماسى ۇسىنعان مالىمەتكە سۇيەنسەك، بۇگىندە ايماقتا مەكتەپ ديرەكتورى لاۋازىمىنا 25-كە جۋىق بوس ورىن بار. اتاپ ايتقاندا، كاچير اۋدانىنىڭ جاسقايرات، تەگىستىك اۋىلدارىندا، شارباقتى اۋدانىنىڭ چيگيرينسكايا، ۆولودارسكايا، نازاروۆسكايا، ۋسپەن اۋدانىنىڭ قاراتاي، كوۆاليەۆسكايا جانە ماي اۋدانىنىڭ مالايسارى، اباي مەكتەپتەرىندە ديرەكتورلار تاعايىندالماعان. اتالعان توعىز ءبىلىم بەرۋ مەكەمەسىندەگى بوس ورىندار ۇزاق مەرزىمدى بولىپ ەسەپتەلەدى.

«ءبىز جاس ماماندارمەن ەلىمىزدىڭ سولتۇستىك جانە شىعىس وڭىرلەرىن قامتاماسىز ەتۋگە ءتيىسپىز. سوندىقتان ءاربىر اۋدان بويىنشا قانشا مامان كەرەك ەكەنىن جانە الداعى ءۇش جىلدا «ديپلوممەن اۋىلعا» باعدارلاماسى اياسىندا قاجەت قاراجاتتى انىقتاپ، ءوتىنىش بەرۋ كەرەك»، - دەيدى وبلىس اكىمى بولات باقاۋوۆ.

ۇستازدان اقشا اياۋ - ۇيات

الاش ارىسى احمەت بايتۇرسىن ۇلىنىڭ: «مەكتەپتىڭ جانى - ءمۇعالىم. ءمۇعالىم قانداي بولسا، مەكتەپ سونداي بولادى. ياعني، ءمۇعالىم ءبىلىمدى بولسا، ول مەكتەپتىڭ بالالارى ءبىلىمدى بولىپ شىعادى. سولاي بولعان سوڭ ەڭ اۋەلى مەكتەپكە كەرەگى - ءبىلىم، پەداگوگيكا، مەتوديكادان حاباردار، جاقسى وقىتا بىلەتىن ءمۇعالىم»، - دەگەن ءسوزى ءالى دە وزەكتىلىگىن جويعان جوق. الايدا ءمۇعالىمنىڭ قوعامداعى ءقادىرى ءباز باياعى قالپىندا دەي المايمىز. ۇستازدى سىيلاۋدى ۇمىتقان ۇل-قىزدىڭ، قيت ەتسە كىنانى مۇعالىمنەن ىزدەيتىن اتا-انانىڭ كوبەيۋى، جۇرەك قالاۋىمەن پەداگوگ بولعىسى كەلەتىن جاستاردىڭ كۇرت ازايۋى بۇل ماماندىقتىڭ بۇرىنعى مارتەبەسىن جوعالتقانىن ايعاقتاسا كەرەك.

ءمۇعالىم دەگەن اياۋلى كاسىپتىڭ ءقادىرى قاشقانىن قانشا جىلدان بەرى شاكىرت تاربيەلەپ جۇرگەن تاجىريبەلى ۇستازداردىڭ وزدەرى دە مويىندايدى. سۇراساڭىز، ونىڭ سەبەبىن دە سانامالاپ بەرۋگە بار. ەڭ اۋەلى، اۋىزعا جالاقى جىرى ىلىنەدى. دامىعان ەلدەردە مۇعالىمدەر ەڭ قالتالى مامان يەلەرى سانالادى، ءبىراق بىزدە ۇستازدار قاۋىمىنىڭ ايلىعى شايلىعىنا جەتپەيتىنى جاسىرىن ەمەس. ماسەلەن، رەسەيلىك ۇستازداردىڭ ورتاشا جالاقىسى 100-120 مىڭ تەڭگە بولسا، جۇڭگو پەداگوگتارى اي سايىن 265 مىڭ تەڭگە كولەمىندە الادى. اقش-تاعى مۇعالىمدەرگە 1 100 000 تەڭگە، گەرمانيالىق ۇستازدارعا 1 ملن 276 مىڭ تەڭگە، بىرىككەن اراب امىرلىكتەرىندە بىلىكتى پەداگوگتارعا 1 ملن 590 مىڭ جالاقى تولەنەدى. ال قازاقستانداعى مۇعالىمدەردىڭ ورتاشا جالاقىسى - نەبارى 80 مىڭ تەڭگە. ونىڭ ءوزى كوپ مۇعالىمگە ارمان. جىل باسىندا جالاقىلارى كوبەيدى دەگەننىڭ وزىندە، جوعارى ءبىلىمدى، جوعارى ساناتتى، 10 جىل ەڭبەك ءوتىلى بار ۇستاز تولىق جۇكتەمەگە 78 مىڭ تەڭگە الادى. ال جوعارى ءبىلىمدى، 1-ساناتتى، 10 جىل ەڭبەك ءوتىلى بار ءمۇعالىمنىڭ جالاقىسى 72 مىڭ تەڭگەنىڭ اينالاسىندا. ءبىلىمى جوعارى، 2-ساناتتى، 10 جىل ەڭبەك ءوتىلى بار ءمۇعالىم 68-69 مىڭ تەڭگەنى مىسە تۇتۋعا ءماجبۇر. بۇل تولىققاندى ءومىر سۇرۋگە، ەش الاڭداماي، بار نازارىن بالالاردى وقىتۋ مەن تاربيەلەۋگە بولۋگە مۇمكىندىك تۋدىرا الا ما؟ مۇعالىمدەرىنە جوعارى جالاقى تاعايىندالعان مەملەكەتتەردە وقىتۋشىلاردىڭ بىلىكتىلىگى دە، ءبىلىم ساپاسى دا جوعارى بولاتىنىن كوز كورىپ، قۇلاق ەستىپ ءجۇر. ءتىپتى، مىسالدى الىستان ىزدەمەي-اق، ەلىمىزدەگى نازاربايەۆ زياتكەرلىك مەكتەبىن تىلگە تيەك ەتۋگە بولادى. ونداعى وقىتۋشىلارىنىڭ جالاقىسى قاراپايىم مەكتەپ مۇعالىمىنەن، كەمىندە، 2 ەسە ارتىق. بۇل مەكتەپتەردە ءمۇعالىمنىڭ الاڭداماي ءبىلىم مەن تاربيە ىسىمەن اينالىسۋىنا قولايلى جاعدايلار جاسالعان. سايكەسىنشە بەرىلەتىن ءبىلىمنىڭ ساپاسى دا جوعارى.

دارىندى بالالارعا ارنالعان «زەردە» مەكتەبىنىڭ ءمۇعالىمى اياتجان احمەتجاننىڭ ايتۋىنشا، ءمۇعالىمنىڭ ورىندايتىن جۇمىسى الاتىن ايلىعىنان بىرنەشە ەسە كوپ: 45 مينۋتقا سوزىلاتىن 5 نەمەسە 6 ساباقتان كەيىن وقۋشىلار داپتەرىن تەكسەرۋ، كەلەسى كۇننىڭ ساباق جوسپارىن جازۋ، سىنىپ جۋرنالىن تولتىرۋ، وعان مينيسترلىك، ءبىلىم باسقارماسى، جەرگىلىكتى اكىمدىك سۇراتاتىن بۋما-بۋما قاعازداردى قوسىڭىز. اياتجان احمەتجان ەسەپ-قيسابى ءتۇزۋ ءمۇعالىمنىڭ عانا بىلىكتى دەپ مويىندالاتىنىن بىلەدى. سوندىقتان اتقارعان ءھام اتقاراتىن جۇمىستارىن، ءوزىنىڭ جانە شاكىرتتەرىنىڭ اۋزىنان شىققان ءاربىر ءسوزدى قاعىپ الىپ، قاعازعا ءتۇسىرىپ وتىرادى ەكەن. ايتپەسە، ەتكەن ەڭبەگى ەش بولۋى مۇمكىن.

شاكىرتتىڭ جەتكەن جەتىستىگى ءۇشىن ءمۇعالىمىڭ ەڭبەگى ەلەپ-ەسكەرىلمەيتىنى تاعى بار. اياتجان ۇستازدىڭ 7 شاكىرتى وبلىستىق، ەكەۋى رەسپۋبليكالىق، ءبىرى حالىقارالىق وليمپيادادا جۇلدەگەر بولعان ەكەن. ءبىراق ماقتاۋ ەستىپ، ماراپات الىپ كورمەپتى. «دايىنداعان اتلەتى بيىكتەن كورىنسە، سپورت باپكەرلەرىنە دوللاردى 100 مىڭداپ ۇستاتىپ جاتادى. ال ءبىزدىڭ وقۋشىلارىمىز حالىقارالىق، رەسپۋبليكالىق وليمپيادالاردا جەتىستىككە جەتسە، ارى كەتسە مەكتەپ ديرەكتورىن قۇتتىقتايدى. بولدى. ءمۇعالىم ادىرا قالادى. الىپ جۇرگەن جالاقىمىز ونسىز دا ماردىمسىز، ىستەيتىن جۇمىسىمىز شاش-ەتەكتەن. مۇعالىمدە قانداي ىنتا بولۋى مۇمكىن؟ ۇستازدارىنىڭ ازىپ-توزىپ جۇرگەنىن كورگەن جاستار مۇعالىمدىك جولدى قالاي تاڭداسىن؟»، - دەيدى اياتجان احمەتجان.

ۇستاز - جالتاق، بالا - وكتەم

  جاستاردىڭ پەداگوگ بولۋدان قاشقاقتاۋىنىڭ تاعى ءبىر سەبەبى - ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىندەگى تولاسسىز رەفورمالار. جىل سايىن جاڭالىق ەنگىزۋدى پارىز دەپ سانايتىن مينيسترلىك ءبىلىم وردالارىنىڭ ونى يگەرىپ ۇلگەرمەيتىنىن قاپەرگە العىسى جوق. ارينە، جاڭالىققا قۇمارلىق، تىڭنان جول سالۋ، سونى تەحنولوگيالار مەن ادىستەر ەنگىزۋدىڭ ءجونى بولەك. الايدا رەفورمانى ۇستى-ۇستىنە توپەلەتۋ، وزگەرىسكە دايىندىقسىز كىرىسۋ - ءبىلىم كوكجيەگىن كەڭەيتەتىن جول ەمەس. كەرىسىنشە، وتاندىق ءبىلىمنىڭ بەرەكەسىن قاشىرا باستاعانداي. 12 جىلدىق ءبىلىم بەرۋ جۇيەسى دەپ جىرلاپ كەلە جاتقانىمىزعا پالەن جىلدىڭ ءجۇزى بولدى. انە ەنگىزەمىز، مىنە ەنگىزەمىز دەپ جۇرگەندە وقۋشىلاردىڭ تالاي بۋىنى الماسىپ ۇلگەردى. ءبىراق ونىڭ ءمانىسىن مينيسترلىكتەگى ساناۋلى مامان عانا تۇسىنەتىن ءتارىزدى، تاجىريبەلى مۇعالىمدەردىڭ ءوزى بۇل جۇيەنى جىكتەپ-جىلىكتەپ بەرە المايدى. ويتكەنى ۇستازداردىڭ جاڭاشىلدىققا ۇيرەنەر ۋاقىتتارى جوق. قاعازداردىڭ ورتاسىندا ءسۇرىنىپ-قابىنىپ ءالى ءجۇر. الىسقا بارماي-اق، ۇيىڭىزدەگى ۇستاز اناڭىز، اكەڭىز نەمەسە اعا-اپكەلەرىڭىزگە قاراڭىز. تاڭەرتەڭ كەتەدى، كەشكە بۋما-بۋما قاعازىن ارقالاپ ارەڭ جەتەدى. جۇمىستا ۇلگەرمەگەنىن ۇيدە جازادى. تەكسەرىس كەلەدى دەگەندە كۇندىز كۇلكى جوق، تۇندە ۇيقى جوق. سونداعىسى - قاعاز تۇگەل بولسا بولدى. قۇجاتتارى تالاپقا ساي بولماسا، وقىعان-توقىعانى كوپ، تاجىريبەسى مول ۇستازدىڭ ءوزى - بىلىكسىز. بۇل ەلىمىزدەگى بارلىق مەكتەپكە ورتاق زاڭدىلىق. سوندىقتان جاڭا ستاندارتتار تۋرالى ايتپاس بۇرىن مەكتەپتى ەسكىلىكتىڭ سارقىنشاعىنان، ءمۇعالىمدى قاعازدىڭ ۇيىندىسىنەن اراشالاعان ءجون.

ءمۇعالىم مارتەبەسىنىڭ تومەندەۋىنە اسەر ەتەتىن فاكتورلار تۋرالى ءسوز بولعاندا بالاسىن بەتىنەن قاقپاي، «سەنىكى - زاڭ» دەپ تاربيەلەيتىن اتا-انالار جايلى ايتپاي كەتۋگە بولماس. ۇيدەگى ەركەلىگىن مەكتەپتە كەلگەندە دە تىيا المايتىن وقۋشىلار كوپ. بالانىڭ كوزىن اشسام، كوكىرەگىن وياتسام دەپ جانتالاسىپ جۇرگەن ءمۇعالىم كەيدە شەكتەن تىس ەسىرىپ كەتەتىن ۇل-قىزدىڭ الدىندا قاۋقارسىز. «ايۋعا ناماز ۇيرەتكەن - تاياق» ەكەنىن بىلسە دە، ەشتەڭە ىستەي المايدى. ساۋساعىنىڭ ۇشى تيسە - باسى داۋعا قالدى دەگەن ءسوز. اتا-انا شاعىم ايتىپ كەلسە، مەكتەپتىڭ ابىرويىن ويلاعان ديرەكتور ءمۇعالىمدى وقۋشىعا جىعىپ بەرۋى مۇمكىن. مۇنى بىلەتىن تەنتەكتەر ساباق ۇستىندە ويلارىنا كەلگەنىن ىستەيدى. ماسەلەن، وتكەن جىلى «Youtube» ۆيدەوجەلىسىندە ەلىمىزدەگى مەكتەپتەردىڭ بىرىندە تۇسىرىلگەن كورگەنسىز ۆيدەو جاريالانعان ەدى. ساپاسى ناشار بولسا دا، ۆيدەودان جوعارى سىنىپتا وقيتىن زىڭگىتتەي ءۇش بوزبالانىڭ ءمۇعالىمدى جابىلا مازاق ەتكەنىن انىق كورەسىز. ءبىرى قولىن، ءبىرى اياعىن ەربەڭدەتىپ، ەندى ءبىرى قىلقىندىرۋعا ارەكەتتەنگەن ادامشا ءمۇعالىمنىڭ موينىنا جارماسقان. رينگتە جۇرگەندەي جۇدىرىقتارىن وقىتۋشىعا كەزەك-كەزەك سىلتەگەن وقۋشىلار بۇل ارەكەتتەرىنە قىسىلىپ-قىمسىنبايدى. كەرىسىنشە، ساباق ۇستىندەگى قالىپتى قۇبىلىس سانايتىن سياقتى. قيمىلدارى تىم ەركىن. ءمۇعالىمدى «قارسى شابۋىلعا» شاقىراتىنىن قايتەسىڭ؟ كۇلكى وشاعىنا اينالعان ايەل قولىنداعى جالعىز داپتەرمەن قورعانىپ الەك. پارتادا وتىرىپ، تاقتا الدىنداعى «تاماشانى» قىزىقتاعان وقۋشىلار دا بۇزاقى سىنىپتاستارىنا «قوي» دەمەيدى. قىزى دا، ۇلى دا قوسىلا قۋاتتاپ وتىر. ساباق وتپەس ءۇشىن «سپەكتاكلدىڭ» ۇزاققا سوزىلعانىن قالايتىن سەكىلدى.

«Youtube»-تا كورىلىم سانى بويىنشا جارىسقا تۇسەتىن بەينەروليكتەر اراسىنان بۇل ۆيدەو وق بويى وزىپ شىقتى. بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارى شۋلاپ قويا بەردى. ءبىرى ەسى كەتكەن وقۋشىلاردى، ءبىرى ءوزىن سىيلاتا الماعان ءمۇعالىمدى كىنالادى. كوردىڭىز بە، دەڭگەيىمىزدىڭ قانشالىقتى قۇلدىراپ كەتكەنىن. ماسەلەنىڭ سەبەبىن انىقتاپ، سالدارىمەن كۇرەسۋدىڭ ورنىنا ەكىنىڭ ءبىرىن ماقتاپ، ءبىرىن داتتاۋدان ءارى اسا المايمىز.

قازاققا باۋىرلاس ەل - تۇركيادا اتا-انالار ۇستازدارعا ءوز بالالارىن «سۇيەگى - مەنىكى، ەتى - سەنىكى» دەپ تاپسىرادى. ەگەر وقۋشى كيىمىن تۇيمەلەمەي كەلە جاتقاندا الدىنان ءمۇعالىم شىقسا، قۇرمەت رەتىندە كيىمىن تۇيمەلەۋ كەرەك دەپ ەسەپتەيدى. ال كەيدە باستاۋىش مەكتەپ بىتىرگەندەر بۇرىنعى ۇستازدارىنا العىس رەتىندە ولاردىڭ قولدارىن سۇيەدى. بۇل ەلدە قالىپتاسقان تاعى ءبىر تۇسىنىك بار: ەگەر اتا-انا مەن ۇستاز اراسى جاقسى بولسا، بالانىڭ وقۋى جەڭىلدەيدى. سول سەبەپتەن دە، اتا-انالار ۇستازداردى دەمالىس كۇندەرى ۇيلەرىنە ارنايى اسقا شاقىرىپ، مەرەكە كۇندەرى بالالارىنان سىيلىق بەرىپ جىبەرەتىن كورىنەدى.

ۇستازدىڭ ۇلىلىعىن ايعاقتايتىن تاعى ءبىر مىسال. الەكساندر ماكەدونسكيي جورىقتان ورالعاندا ەڭ اۋەلى ۇستازىنا، ودان كەيىن عانا اتا-اناسىنا سالەم بەرۋگە باراتىن كورىنەدى. مۇنىڭ سىرىن سۇراعاندارعا: «اتا-انام مەنىڭ اسپاننان جەرگە تۇسۋىمە، دۇنيەگە كەلۋىمە سەبەپكەر. ال، ۇستازىم جەردەن اسپانعا، ياعني ءجانناتقا كىرۋىمە سەبەپشى» دەگەن ەكەن.

«عالىم دا، شاحتەر دا باس يەتىن» ۇستاز دەيتىن اياۋلى كاسىپ يەلەرىنە قۇرمەتىمىز سىي-سىياپاتپەن ولشەنبەيدى، ارينە. ۇيرەتكەنىن كوكەيىمىزگە توقىپ، بەرگەنىن كادەمىزگە جاراتا الساق، جاقسى اتىنا كىر كەلتىرمەسەك، ولار ءۇشىن ودان بيىك ماراپات جوق. ەلىمىزدىڭ ەرتەڭى - سانالى ۇرپاق دەيتىن بولساق، ولاردىڭ بويىنا ءبىلىم ءدانىن سەبەتىن باعبان - ءمۇعالىمنىڭ مارتەبەسىن تومەندەتپەيىكشى!..

انار لەپەسوۆا

---