قالاۋ راي
ساباقتىڭ تاقىرىبى: قالاۋ راي
ساباقتىڭ ماقساتى: قالاۋ رايدىڭ جاسالۋ جولدارىن ۇيرەتىپ، ونىڭ ەرەكشەلىگىنە وقۋشىلاردىڭ نازارىن اۋدارۋ
بىلىمدىلىك: ەتىستىكتىڭ راي كاتەگورياسىن توپتاستىرا وتىرىپ، جاتتىعۋ جۇمىستارىن ورىنداتۋ ارقىلى قالاۋ رايدىڭ جاسالۋ جولدارىن يگەرتۋ.
دامىتۋشىلىق: ويلاۋ، ەستە ساقتاۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋ، ساۋاتتى جازۋعا ءوز ويلارىن ەركىن جەتكىزە بىلۋگە، شىعارماشىلىققا باۋلۋ.
تاربيەلىك: ءوز انا تىلىنە دەگەن سۇيىسپەنشىلىككە، وتانسۇيگىشتىككە، ادام بويىنداعى اسىل قاسيەتتەرگە تاربيەلەۋ.
ءپانارالىق بايلانىس: ورىس ءتىلى، ادەبيەت.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: سىزبالار، سۋرەتتەر، ينتەراكتيۆتى تاقتا، ديداكتيكالىق ماتەريالدار
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا ساباق.
ساباقتىڭ ءادىس - تاسىلدەر: ستو تەحنولوگياسى، دوپ قاعۋ ويىنى
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
سىنىپتى تۇگەندەۋ، وقۋ قۇرالدارىن تەكسەرۋ، وقۋشىلاردىڭ نازارىن ساباققا اۋدارۋ
ءىى. قىزىعۋشىلىعىن وياتۋ. توپتىق جۇمىس
«گالەرەياعا ساياحات» تاقتاعا اشىق راي، شارتتى راي، بۇيرىق راي دەپ جازىلعان پلاكات ىلىنەدى. ءۇش توپقا ءۇش ءتۇرلى ماركەر بەرىلەدى، بەرىلگەن تاقىرىپ بويىنشا بىلەتىندەرىن مىسالدارمەن ءتۇسىندىرىپ جازىپ ءوتۋ، قول شاپالاقتاعاندا ۋاقىت ءبىتىپ، ساعات تىلىمەن اينالىپ كەلەسى توپتىڭ تاپسىرماسىن وقىپ تولىقتىراتىندارى بولسا جازادى. ءار توپتان ءبىر - ءبىر وقۋشىدان قالىپ جازعاندارىن قورعاپ شىعادى.
ءىىى. ماعىنانى تانۋ.
وي قوزعاۋ.
ەتىستىكتىڭ راي كاتەگورياسى دەگەنىمىز نە؟
راي ءسوزى قانداي سوزدەرمەن ماندەس كەلەدى؟.
ەتىستىكتىڭ راي كاتەگورياسىن توپتايىق
اشىق راي
بۇيرىق راي
شارتتى راي
قالاۋ راي
بۇگىنگى ساباعىمىزدىڭ تاقىرىبى: قالاۋ راي.
قالاۋ – نيەت، تىلەك دەگەندى بىلدىرەدى
سوندا قالاۋ راي دەگەنىمىز ءىس يەسىنىڭ قيمىلدى، ءىس - ارەكەتتى قالاۋىن، سوعان ىنتاسىن، نيەتىن بىلدىرەدى، ءبىراق بەرەتىن ماعىناسى ناقتىلى ەمەس جانە بەلگىلى ءبىر جولدارمەن جاسالادى.
مىسالى: مەنىڭ جاقسى وقىعىم كەلەدى.
ساباقتان شىققان سوڭ ۇيلەرىڭە امان جەتسەڭدەر يگى ەدى..
قالاۋ رايدىڭ جاسالۋ جولدارى.
1. – عى/گى؛ - قى/كى جۇرناقتارى جانە تاۋەلدىك جالعاۋى جالعانىپ، كەل كومەكشى ەتىستىگىمەن تىركەسەدى.
مىسالى: مەنىڭ تەلەديدار كور - گى - م كەلەدى
مەنىڭ استاناعا بار - عى - م كەلەدى.
2. ەتىستىككە – عاي/- گەي؛ - قاي/- كەي جۇرناقتارى مەن جىكتىك جالعاۋى جالعانىپ جاسالادى. مىسالى: سەن دوسىڭا بار - عاي - سىڭ.
ول تەزىرەك كەل - گەي.
3. ەتىستىككە – عاي/- گەي؛ - قاي/- كەي جۇرناقتارى جالعانىپ ەدى كومەكشى ەتىستىگىمەن تىركەسىپ تە قولدانىلادى.
مىسالى: مەن ونى كور - گەي ەدىم.
ول بارعاي ەدى.
4. ەتىستىكتىڭ شارتتى راي تۇلعاسىنا ەكەن ءسوزى تىركەسىپ، قالاۋ راي جاسالادى.
مىسالى: انام قالادان كەل - سە ەكەن. مەن ونى جاقسى ءبىل - سە - م ەكەن.
ەندى قالاۋ رايىنىڭ جىكتەلۋىنە توقتالايىق ( كەستە ارقىلى ءتۇسىندىرۋ)،
مىسالدار كەلتىرەدى.
كەستەگە سۇيەنە وتىرىپ 159 – جاتتىعۋدى ورىنداۋ ( تاقتامەن جۇمىس ).
ءى توپ: كورگىسى كەلەدى،
ءىى توپ: ورىنداعىم كەلدى.
ءىىى توپ: جازعايسىڭ
158 - جاتتىعۋ. ( اۋىزشا ورىنداۋ)
161 - جاتتىعۋ ەتىستىكتەردى تاۋىپ، ولاردى راي تۇرلەرىنە قاراي تالداۋ، مورفولوگيالىق تالداۋ جاساۋ جانە شىعارماشىلىق جۇمىس جاساۋ.
ءى توپ: 1. ارمانسىز ادام الىسقا بارماس
2. اركىم قولدا بارىن ۇسىنادى
3. ۇلىق بولساڭ، كىشىك بول (وسى ماقالدىڭ ماعىناسى اشىلاتىنداي شاعىن ەسسە جازۋ)
ءىى توپ: 4. كوپ ىزدەنگەن ادام كومبەنىڭ ۇستىنەن شىعار.
5. بالاپان ۇيادا نە كورسە،
ۇشقاندا سونى ىلەدى. (وسى ماقالدىڭ ماعىناسى اشىلاتىنداي شاعىن ەسسە جازۋ)
ءىىى توپ: 6. بولار ادام ون بەسىندە باس بولار،
بولماس ادام قىرىق بەسىندە جاس بولار
7. اقىلدى جىگىت اتقا دا مىنەر، تاققا دا مىنەر. (وسى ماقالدىڭ ماعىناسى اشىلاتىنداي شاعىن ەسسە جازۋ)
دوپ قاعۋ ويىنى 1 - توپ ەتىستىك ايتىپ 2 - توپقا دوپ لاقتىرادى قاعىپ العان وقۋشى سول ەتىستىكتەن قالاۋ رايلى سويلەم قۇرايدى ءسويتىپ 3 - توپقا لاقتىرادى. ويىن وسىلاي جالعاسا بەرەدى. مىسالى: وينا. مەن شانامەن ويناعىم كەلەدى. ول تازا اۋادا ويناسا يگى ەدى. سەن ونىمەن ويناعايسىڭ.
ءىۇ. وي قورىتۋ: «ويلان، تاپ»
1. بارلىق شاققا يە بولاتىن قاي راي؟
2. ءى جاقتا ايتىلمايتىن قاي راي؟
3. تاۋەلدىك جالعاۋلارىن كەرەك ەتەتىن قاي راي؟
ءۇ. ساباقتى بەكىتۋ:
ەتىستىك رايىنىڭ ماعىناسى جانە جاسالۋ جاعىنان ەرەكشە ءبىر ءتۇرى ول – قالاۋ راي ەكەن. ءوزىنىڭ اتى ايتىپ تۇرعانداي ءىس يەسىنىڭ، ءىس - ارەكەتتى قالاۋىن، سوعان ىنتاسىن، نيەتىن بىلدىرەدى.
ءۇى. وقۋشىلاردى باعالاۋ.
توپتى باعالاۋ، جەكە وقۋشىلاردى ساباققا ارالاسۋىنا، جاۋاپ بەرۋىنە قاراي باعالاپ ءوتۋ.
ءۇىى. ۇيگە تاپسىرما: ەتىستىكتىڭ رايلارىن قامتي وتىرىپ «مەنىڭ ارمانىم» تاقىرىبىندا شاعىن شىعارما جازۋ.
ساباقتىڭ ماقساتى: قالاۋ رايدىڭ جاسالۋ جولدارىن ۇيرەتىپ، ونىڭ ەرەكشەلىگىنە وقۋشىلاردىڭ نازارىن اۋدارۋ
بىلىمدىلىك: ەتىستىكتىڭ راي كاتەگورياسىن توپتاستىرا وتىرىپ، جاتتىعۋ جۇمىستارىن ورىنداتۋ ارقىلى قالاۋ رايدىڭ جاسالۋ جولدارىن يگەرتۋ.
دامىتۋشىلىق: ويلاۋ، ەستە ساقتاۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋ، ساۋاتتى جازۋعا ءوز ويلارىن ەركىن جەتكىزە بىلۋگە، شىعارماشىلىققا باۋلۋ.
تاربيەلىك: ءوز انا تىلىنە دەگەن سۇيىسپەنشىلىككە، وتانسۇيگىشتىككە، ادام بويىنداعى اسىل قاسيەتتەرگە تاربيەلەۋ.
ءپانارالىق بايلانىس: ورىس ءتىلى، ادەبيەت.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: سىزبالار، سۋرەتتەر، ينتەراكتيۆتى تاقتا، ديداكتيكالىق ماتەريالدار
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا ساباق.
ساباقتىڭ ءادىس - تاسىلدەر: ستو تەحنولوگياسى، دوپ قاعۋ ويىنى
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
سىنىپتى تۇگەندەۋ، وقۋ قۇرالدارىن تەكسەرۋ، وقۋشىلاردىڭ نازارىن ساباققا اۋدارۋ
ءىى. قىزىعۋشىلىعىن وياتۋ. توپتىق جۇمىس
«گالەرەياعا ساياحات» تاقتاعا اشىق راي، شارتتى راي، بۇيرىق راي دەپ جازىلعان پلاكات ىلىنەدى. ءۇش توپقا ءۇش ءتۇرلى ماركەر بەرىلەدى، بەرىلگەن تاقىرىپ بويىنشا بىلەتىندەرىن مىسالدارمەن ءتۇسىندىرىپ جازىپ ءوتۋ، قول شاپالاقتاعاندا ۋاقىت ءبىتىپ، ساعات تىلىمەن اينالىپ كەلەسى توپتىڭ تاپسىرماسىن وقىپ تولىقتىراتىندارى بولسا جازادى. ءار توپتان ءبىر - ءبىر وقۋشىدان قالىپ جازعاندارىن قورعاپ شىعادى.
ءىىى. ماعىنانى تانۋ.
وي قوزعاۋ.
ەتىستىكتىڭ راي كاتەگورياسى دەگەنىمىز نە؟
راي ءسوزى قانداي سوزدەرمەن ماندەس كەلەدى؟.
ەتىستىكتىڭ راي كاتەگورياسىن توپتايىق
اشىق راي
بۇيرىق راي
شارتتى راي
قالاۋ راي
بۇگىنگى ساباعىمىزدىڭ تاقىرىبى: قالاۋ راي.
قالاۋ – نيەت، تىلەك دەگەندى بىلدىرەدى
سوندا قالاۋ راي دەگەنىمىز ءىس يەسىنىڭ قيمىلدى، ءىس - ارەكەتتى قالاۋىن، سوعان ىنتاسىن، نيەتىن بىلدىرەدى، ءبىراق بەرەتىن ماعىناسى ناقتىلى ەمەس جانە بەلگىلى ءبىر جولدارمەن جاسالادى.
مىسالى: مەنىڭ جاقسى وقىعىم كەلەدى.
ساباقتان شىققان سوڭ ۇيلەرىڭە امان جەتسەڭدەر يگى ەدى..
قالاۋ رايدىڭ جاسالۋ جولدارى.
1. – عى/گى؛ - قى/كى جۇرناقتارى جانە تاۋەلدىك جالعاۋى جالعانىپ، كەل كومەكشى ەتىستىگىمەن تىركەسەدى.
مىسالى: مەنىڭ تەلەديدار كور - گى - م كەلەدى
مەنىڭ استاناعا بار - عى - م كەلەدى.
2. ەتىستىككە – عاي/- گەي؛ - قاي/- كەي جۇرناقتارى مەن جىكتىك جالعاۋى جالعانىپ جاسالادى. مىسالى: سەن دوسىڭا بار - عاي - سىڭ.
ول تەزىرەك كەل - گەي.
3. ەتىستىككە – عاي/- گەي؛ - قاي/- كەي جۇرناقتارى جالعانىپ ەدى كومەكشى ەتىستىگىمەن تىركەسىپ تە قولدانىلادى.
مىسالى: مەن ونى كور - گەي ەدىم.
ول بارعاي ەدى.
4. ەتىستىكتىڭ شارتتى راي تۇلعاسىنا ەكەن ءسوزى تىركەسىپ، قالاۋ راي جاسالادى.
مىسالى: انام قالادان كەل - سە ەكەن. مەن ونى جاقسى ءبىل - سە - م ەكەن.
ەندى قالاۋ رايىنىڭ جىكتەلۋىنە توقتالايىق ( كەستە ارقىلى ءتۇسىندىرۋ)،
مىسالدار كەلتىرەدى.
كەستەگە سۇيەنە وتىرىپ 159 – جاتتىعۋدى ورىنداۋ ( تاقتامەن جۇمىس ).
ءى توپ: كورگىسى كەلەدى،
ءىى توپ: ورىنداعىم كەلدى.
ءىىى توپ: جازعايسىڭ
158 - جاتتىعۋ. ( اۋىزشا ورىنداۋ)
161 - جاتتىعۋ ەتىستىكتەردى تاۋىپ، ولاردى راي تۇرلەرىنە قاراي تالداۋ، مورفولوگيالىق تالداۋ جاساۋ جانە شىعارماشىلىق جۇمىس جاساۋ.
ءى توپ: 1. ارمانسىز ادام الىسقا بارماس
2. اركىم قولدا بارىن ۇسىنادى
3. ۇلىق بولساڭ، كىشىك بول (وسى ماقالدىڭ ماعىناسى اشىلاتىنداي شاعىن ەسسە جازۋ)
ءىى توپ: 4. كوپ ىزدەنگەن ادام كومبەنىڭ ۇستىنەن شىعار.
5. بالاپان ۇيادا نە كورسە،
ۇشقاندا سونى ىلەدى. (وسى ماقالدىڭ ماعىناسى اشىلاتىنداي شاعىن ەسسە جازۋ)
ءىىى توپ: 6. بولار ادام ون بەسىندە باس بولار،
بولماس ادام قىرىق بەسىندە جاس بولار
7. اقىلدى جىگىت اتقا دا مىنەر، تاققا دا مىنەر. (وسى ماقالدىڭ ماعىناسى اشىلاتىنداي شاعىن ەسسە جازۋ)
دوپ قاعۋ ويىنى 1 - توپ ەتىستىك ايتىپ 2 - توپقا دوپ لاقتىرادى قاعىپ العان وقۋشى سول ەتىستىكتەن قالاۋ رايلى سويلەم قۇرايدى ءسويتىپ 3 - توپقا لاقتىرادى. ويىن وسىلاي جالعاسا بەرەدى. مىسالى: وينا. مەن شانامەن ويناعىم كەلەدى. ول تازا اۋادا ويناسا يگى ەدى. سەن ونىمەن ويناعايسىڭ.
ءىۇ. وي قورىتۋ: «ويلان، تاپ»
1. بارلىق شاققا يە بولاتىن قاي راي؟
2. ءى جاقتا ايتىلمايتىن قاي راي؟
3. تاۋەلدىك جالعاۋلارىن كەرەك ەتەتىن قاي راي؟
ءۇ. ساباقتى بەكىتۋ:
ەتىستىك رايىنىڭ ماعىناسى جانە جاسالۋ جاعىنان ەرەكشە ءبىر ءتۇرى ول – قالاۋ راي ەكەن. ءوزىنىڭ اتى ايتىپ تۇرعانداي ءىس يەسىنىڭ، ءىس - ارەكەتتى قالاۋىن، سوعان ىنتاسىن، نيەتىن بىلدىرەدى.
ءۇى. وقۋشىلاردى باعالاۋ.
توپتى باعالاۋ، جەكە وقۋشىلاردى ساباققا ارالاسۋىنا، جاۋاپ بەرۋىنە قاراي باعالاپ ءوتۋ.
ءۇىى. ۇيگە تاپسىرما: ەتىستىكتىڭ رايلارىن قامتي وتىرىپ «مەنىڭ ارمانىم» تاقىرىبىندا شاعىن شىعارما جازۋ.
You Might Also Like
