قارا بەستى قايدا؟
"اكەمنىڭ اتى باپالاق،
جاسىمنان جەپپىن شاپالاق،
شاپالاق جەيتىن سەبەبىم،
بولىپپىن سونداي سوتاناق."—
دەيتىن ءبىزدىڭ پىرەكەڭ،
سوتاناقتىڭ ءبىرى ەكەن...
سول باپالاقتىڭ پىرەكەسى جاسىندا سوتاناق، وسە كەلە سۋايت، سۋايتتان سۇعاناققا اينالدى. اسىرەسە، سوڭعى كەزدەگى ونىڭ سۇعاناقتىعى قابىنىپ كەتتى. ەت كومبيناتىنىڭ شارۋاشىلىعىن باسقارعاننان بەرى باپالاق بىلگەنىن ىستەدى. ول ءىرىنى ۋاققا، ۋاقتى ىرىگە، ءولىنى تىرىگە، ايتەۋىر بىرىن-بىرىنە اۋىستىرىپ،"قاز ورنىنا قارعا" دەگەندەي، تۇياققا تۇياق تىگىپ قىلعۋمەن بولدى. ونىڭ وسى قىلمىستارى ايتىلىپ گازەتتە لاقتىڭ بايبالامى" دەگەن فەلەتون دا شىقتى. ءبىراق، "تامىر-تانىس، جولداس-جورانىڭ كوپتى مەن اياقسىز قالدى. ەت كومبيناتىنداعى سىبايلاستارى ونىڭ قىلمىسىن بىلە-تۇرا ەسكەرە قويمادى. پىرەكەڭ بۇرىنعى تابىس، ەسكى شابىسىمەن جۇرە بەردى. ول سوڭعى كەزدە:
"قارا بەستى ات استىمدا ەلەڭدەگەن،
ويدا جوق ەدى جانۋار ولەم دەگەن،
مۇز استىنان سۇلدەسىن تاۋىپ الدىق،
تانىستىرىپ قويايىن ولەڭمەنەن!" —
دەپ سوعاتىندى شىعاردى.
باپالاقتىڭ بۇل "قارا بەستى دەپ" وتىرعانى ەت كومبيناتىنىڭ قارا اتى بولاتىن. ونى باپالاق ءمىنىپ ءجۇرىپ جوعالتتى، ءىز-تۇزى بىلىنبەي كەتتى. ورتان قولداي قارا بەستى كوك سۋدىڭ جاعاسىندا، كۇمىس وزەك پەن وبالى كولدىڭ ورتاسىندا كىسەندەۋلى ءجۇرىپ عايىپ بولدى... ءبىراق باپالاق ونىڭ دا ەسەبىن تاپتى. وز-وزىنەن "عايىپ" بولعان اتتى، "اۋىرىپ مايىپ بولدى..." دەگىزىپ ەت كومبيناتىنا اكتى تۇسىرمەك بولدى دا، قازا بولعان قارا بەستىگە "كوڭىل ايتىپ" مۋلياۆكو جولداسقا ەكى اۋىز ءسوزدى قوسا جازىپ، اكتى اپارىپ تاستادى.
"قارا بەستى جارىقتىق قايتىس بولدى،
بۇل جونىندە كوپتەن-كوپ ايتىس بولدى.
بىرەۋ ماڭقا، بىرەۋلەر كومەكەي قۇرت،
تەزىرەك قۇرت دەدى..." —
دەپ قول قويدى. ءبىراق، باپالاقتىڭ بۇل اكتىسىنە مال دارىگەرلەرى قولىن قويمادى، زاڭسىز دەپ تاپتى. اسىرەسە، شىدە (مالشى) كونبەدى. "ايتامىن" دەپ وتىرىپ الدى. سونىمەن، قارا بەستى كۇزدە سۋ استىندا، قىستا مۇز استىندا، وبالى كولدىڭ ورتاسىندا ىزدەۋسىز جاتا بەردى...
كۇندەردەن كۇن وتكەندە بالىقشىلار مۇز استىنان ءبىر بالىق كوردى — كولەمى ۇلكەن، كولبەپ جاتىر... ءبىرى قارماعىن سالدى، ءبىرى شانىشقىمەن ۇردى. اقىرىندا انىعىنا جەتتى. بالىق دەگەنى ات بولدى، قابارسىز كەتكەن قارا بەستىگە تاپ بولدى. ونىڭ "ماڭقادان" ولگەنى، "كومەكەيقۇرت" بولعانى وتىرىككە اينالدى. سونىمەن قارا بەستىنىڭ داۋى پروكۋرورعا ءتۇستى. باپالاقتىڭ ۇرەيى ۇشتى، تەك ونىڭ سەنەتىنى ءوزىنىڭ بوتەلكەلەس "دوستارى"، ەت كومبيناتىنىڭ باستىقتارى. ولاردىڭ "نە دەيتىنى" وزىنە بەلگىلى... سوندىقتان دا باپالاق مۇڭايعان جوق، قايتا كوڭىلدەنىپ كەتتى:
"جارىقتىق ءولىپ كەتكەن قارا بەستى،
قۇتىلدىم با دەپ ەدىم قۇلاق كەستى،
وبالىدان ولىگىڭ شىعا قالىپ،
ەكى قويدىڭ ارتىنا كەپ مىنگەستى..."
ونىڭ "ەكى قويدىڭ ارتىنا كەپ مىنگەستى" دەپ وتىرعانى، جاقىندا ول ەكى قويدى تاعى جەپ قويىپ ەدى. ونى دا شىلدە مەن ومار (شوپاندار) ءبىلىپ قالعان. باپالاق ولارعا ءوتىنىش تە ايتىپ كوردى. كەيىنىرەك تولەۋگە ءتىلحات تا بەردى: "جۇمعان اۋىز اشىلماسىن، جۇرتشىلىققا شاشىلماسىن" دەپ ءوتىنىش سالدى. ءبىراق شىلدە مۇلدە كونبەدى، "ايتامىن دا ايتامىن" دەپ وتىرىپ الدى. سوندىقتان دا ونى (20 جىلدىق ستاجىن ەسكەرمەي) شوپاندىقتان قۋدى دا شىقتى. سونىمەن باپالاق، پوليەۆوي سۋمكا موينىندا، تورت-بەس مىڭ سوم اقشا قوينىندا، قالاعا كەلىپ، "قاراساتىندارعا" پاراعا بەرىپ، بىلگەنىن ىستەپ، ساپىرىپ ءجۇر. قىزىپ السا:
"اكەمنىڭ اتى باپالاق،
جاسىمنان جەدىم شاپالاق،
شاپالاق جەيتىن سەبەبىم،
بولىپپىن جاستا سوتاناق!" —
دەپ ەسىرە تۇسەدى.
ءبىزدىڭ تاڭ قالاتىنىمىز، تاۋداي قىلمىستى تارىداي كورمەي، باپالاقتىڭ پىرەكەسى جۇرە بەرە مە؟
You Might Also Like
-
سىرت قاراعاندا ءپينتتىڭ "بەنتى" مىقتى - اق سەكىلدى، قالاي ىرعاساڭ دا لىقىلدايتىن ەمەس، قايتا نىعىزدانىپ، شيراي تۇسەتىندەي. ال، ءبىراق، انىعىنا كەلگەندە ءپينتتىڭ "بەنتى" بوس، لىقىلد...
-
قۇلاتايدىڭ سۇلۋتوبە سەلپوسىنا بارعالى جۇمباقتى جاعى كوبەيىپ كەتتى. ونىڭ جۇرگەنى دە، تۇرعانى دا، ەڭ ارعىسى كۇلگەنى دە جۇمباق. ونى قىرىق اۋدارساڭ دا قىرىن تاپپايسىڭ، قۇلاتاي جۇپ-جۇمىر. اسىرەسە سوڭعى...
