InfoHub Logo

قارجىلىق ساۋاتتىلىق — بۇل باسقارۋ قابىلەتى. ول نەگىزگى قارجىلىق ۇعىمداردى ءبىلۋدى، بيۋدجەتتى قۇرۋدى، ينۆەستيسيالاۋدى، بولاشاققا جوسپارلاۋدى جانە ۇتىمدى قارجىلىق شەشىمدەر قابىلداۋعا كومەكتەسەدى.

وسىنى ەسكەرە وتىرىپ، ءسىزدىڭ قارجىڭىزدى قالاي باسقارۋعا، قارجىلىق ءال-اۋقاتىڭىزدى نىعايتۋعا جانە بولاشاعىڭىزدى قامتاماسىز ەتۋگە بولاتىندىعىن ءبىلۋ ماڭىزدى. قارجىلىق ساۋاتتىلىقتىڭ بىرنەشە ماڭىزدى اسپەكتىلەرى:

1. بيۋدجەتتەۋ. ايلىق بيۋدجەتتى قۇرۋ ءسىزدىڭ اقشاڭىزدىڭ قايدا كەتەتىنىن تۇسىنۋگە جانە ونى اقىلمەن بولۋگە كومەكتەسەدى.

2. جيناقتاۋ. توتەنشە جاعدايعا جانە زەينەتكە شىعۋعا قاراجات جيناي ءبىلۋ ماڭىزدى. بۇل ءوزىڭىزدى قارجىلىق داعدارىستاردان قورعاۋعا جانە تۇراقتى بولاشاقتى قامتاماسىز ەتۋگە كومەكتەسەدى.

3. ينۆەستيسيالاۋ. ينۆەستيسيا ءسىزدىڭ كىرىستەرىڭىزدى ارتتىرۋعا كومەكتەسەدى. دەگەنمەن، ينۆەستيسيالاۋدى باستاماس بۇرىن تاۋەكەلدەردى ءتۇسىنۋ جانە ينۆەستيسيالاۋدىڭ ءارتۇرلى تاسىلدەرىن زەرتتەۋ ماڭىزدى.

4. قارىزداردى باسقارۋ. قارىزداردى ۇتىمدى باسقارا ءبىلۋ، پايىزدىق مولشەرلەمەلەردى ءبىلۋ جانە نەسيەلەردى ءوز ۋاقىتىندا پايدالانۋ قارجىلىق ساۋاتتىلىقتىڭ نەگىزگى اسپەكتىلەرى بولىپ تابىلادى.

5. قارجىلىق ءبىلىم. قارجىلىق ساۋاتتىلىقتىڭ جوعارى دەڭگەيى كوبىنەسە ءسىزدىڭ بىلىمىڭىزگە جانە قارجى قۇرالدارى مەن تۇجىرىمدامالارىن تۇسىنۋگە بايلانىستى. جاڭا نارسەلەردى ۇيرەنۋدەن تارتىنباڭىز، اسىرەسە جەكە قارجى تۋرالى.

قارجىلىق ساۋاتتىلىق تۇجىرىمداماسىن ىلگەرىلەتۋدەگى نەگىزگى تۇلعالاردىڭ ءبىرى — ەكونوميكالىق ىنتىماقتاستىق جانە دامۋ ۇيىمى (ەىدۇ) بولدى، ول ءوز جۇمىسىندا قارجىلىق ساۋاتتىلىق تۋرالى زەرتتەۋلەر جۇرگىزەدى جانە ۇسىنىستار جاسايدى. سونداي-اق ءارتۇرلى ەلدەرگە قارجىلىق ساۋاتتىلىقتى جاقسارتۋ جانە جاستار مەن ەرەسەكتەرگە ءتيىستى ءبىلىم بەرۋ بويىنشا نۇسقاۋلىقتار ۇسىنادى.

حالىقارالىق ۆاليۋتا قورى (حۆق)، دۇنيەجۇزىلىك بانك جانە يۋنەسكو سياقتى ۇيىمداردىڭ ارقاسىندا قارجىلىق ساۋاتتىلىق تاقىرىبى حالىقتىڭ قارجىلىق ءبىلىمى مەن داعدىلارىن جاقسارتۋ جانە قوعامنىڭ تۇراقتى دامۋىن قامتاماسىز ەتۋ ماقساتىندا كوپتەگەن ەلدەردىڭ مەملەكەتتىك ساياساتى مەن ءبىلىم بەرۋ باعدارلامالارىنىڭ باسىمدىقتارىنىڭ بىرىنە اينالدى.

ەلدەگى ستاتيستيكاعا زەر سالايىق. ءبىرىنشى كرەديتتىك بيۋرونىڭ دەرەگىنشە، قازاقستانداعى ەكونوميكالىق بەلسەندى حالىقتىڭ 9،2 ميلليون ادامنىڭ 7،2 ميلليونىندا، ياعني 77 پايىزىندا نەسيە بار. نەسيە العان قازاقستاندىقتاردىڭ تورتتەن ءبىرى — شامامەن 1،8 ميلليون ادام ­— قارىزىن ۋاقتىلى تولەي الماعان.

وسى جەردەن تۋىندايتىن ساۋال “قارجىلىق ساۋاتتى بولۋدىڭ ماڭىزى نەدە؟”

— ءومىر ساپاسىن جاقسارتۋ: قارجىلىق ساۋاتتىلىعى بار ادامدار ءوز كىرىستەرىن جاقسىراق باسقارا الادى، شىعىنداردى وڭتايلاندىرادى جانە بولاشاعىن جوسپارلاي الادى، بۇل جايلىلىق پەن بولاشاق مۇمكىندىكتەرگە دەگەن سەنىمدىلىك دەڭگەيىن ارتتىرادى.

— قارجىلىق سترەسستى ازايتۋ: قارجىلىق ساۋاتتى ادامدار قارىزدارىن تيىمدىرەك باسقارا الادى، توتەنشە جاعدايلارعا رەزەرۆتەر قۇرا الادى جانە قارجىلىق قيىندىقتاردى سەنىمدىرەك شەشە الادى، بۇل ولارعا قارجىعا بايلانىستى شامادان تىس سترەسستەن اۋلاق بولۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.

— بولاشاق قاۋىپسىزدىك: ينۆەستيسيالاۋ نەگىزدەرىن ءتۇسىنۋ، زەينەتاقىنى جوسپارلاۋ جانە قولايلى قارجىلىق جاعدايدى قالىپتاستىرۋ مۇمكىندىگى سىزگە جانە ءسىزدىڭ وتباسىڭىزعا قورعالعان قارجىلىق بولاشاقتى قامتاماسىز ەتۋگە مۇمكىندىك بەرەدى.

— قوعامنىڭ ەكونوميكالىق دامۋى: قارجىلىق ساۋاتتىلىق كەڭ تارالعان قوعام تۇراقتى جانە ءونىمدى ەكونوميكامەن ماقتانا الادى، ويتكەنى قارجىلىق ساۋاتتى ادامدار قارجىلىق تاۋەكەلدەردى جاقسى تۇسىنەدى جانە ينۆەستيسيالار مەن تۇتىنۋدى اقىلمەن جۇزەگە اسىرا الادى.

— سانالى شەشىمدەر قابىلداۋ: قارجىلىق ساۋاتتىلىققا يە بولۋ نەسيەلەۋ، ينۆەستيسيالاۋ جانە بيۋدجەتتى جوسپارلاۋ تۋرالى نەگىزدەلگەن شەشىمدەر قابىلداۋعا كومەكتەسەدى، بۇل قارجىلىق ساتسىزدىكتەردىڭ ىقتيمالدىعىن ازايتادى جانە ىقتيمال شىعىنداردى ازايتادى.

قورىتىندىلاي كەلە، ءوز ومىرىڭىزگە، ءاميانىڭىزدىڭ الەۋەتىنە ءاردايىم ءمان بەرىڭىز. قارجى تەك ساۋدا قۇرالى ەمەس، ءار ازامات ءۇشىن كوپتەگەن وزگەرىستەرگە نەگىز بولاتىن فاكتور ەكەنىن ەستە ساقتايىق!

ادىلەت جۋماگەلدييەۆ

---