InfoHub Logo

اقتوبە وبلىسى، ايتەكە بي اۋدانى،
جاباساق ورتا مەكتەبىنىڭ باستاۋىش كلاسس ءمۇعالىمى
گۋلايىم يگيسينوۆا

قازاق ءتىلى 4 - كلاسس
ساباقتىڭ تاقىرىبى: قارسى ماندەس سوزدەر
ساباقتىڭ ماقساتى: وقۋشىلارعا ماعىناسى قاراما – قارسى سوزدەر تۋرالى جالپى تۇسىنىك بەرە وتىرىپ، ءسوز جانە ونىڭ ماعىناسى تۋرالى بىلىمدەرىن تەرەڭدەتە ءتۇسۋ.

ساباقتىڭ مىندەتتەرى:
● ءسوزدىڭ قاراما - قارسى ماعىنادا قولدانىلۋى، زاتتىڭ ساپا بەلگىسىن سالىستىرۋ ءۇشىن قاجەت ەكەنىن ۇعىندىرۋ. ماعىناسى قاراما - قارسى سوزدەردى ماتىننەن تابا بىلۋگە، ولاردى ورنىمەن جۇمساۋعا ۇيرەتۋ. ءسوز تۋرالى بىلىمدەرىن پىسىقتاۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋ.
● زەرەكتىككە، ۇقىپتىلىققا، ادالدىققا باۋلۋ. كوركەم جازۋ ارقىلى اسەمدىكتى سۇيۋگە تاربيەلەۋ.
● شىعارماشىلىق دەڭگەيدەگى جاتتىعۋ جۇمىستارىن ورىنداۋ ارقىلى ويلاۋ قابىلەتىن، سوزدىك قورلارىن دامىتۋ. سويلەۋ داعدىلارىن جەتىلدىرۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: كىرىكتىرىلگەن ساباق
ساباقتىڭ ءادىسى: اڭگىمەلەۋ، ءتۇسىندىرۋ، ويىن تۇرلەرىن پايدالانۋ، تالداۋ، جيناقتاۋ ءادىسى، سۇراق - جاۋاپ ءادىسى.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: ءتۇرلى سۋرەتتەر، كەستە، جۇمباقتار، «قاراما - قارسى قىزىق سوزدەر توپتاماسى»،
ويىنعا قاجەتتى قۇرالدار، ۇلەستىرمەلى كارتوچكالار.

ساباقتىڭ بارىسى
ءى پسيحولوگيالىق دايىندىق.
(وقۋشىلاردى توپقا ءبولۋ، ءبىر - بىرىنە جاقسى تىلەكتەر ايتقىزۋ)
ءىى ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ.
1 بالالار، بىزدەر قانداي تاراۋدى وقىپ جاتىرمىز؟
2 ءسوز جانە ونىڭ ماعىناسى.
3 ءسوز نەدەن جاسالادى؟
4 ءسوزدىڭ ماعىناسى بولا ما؟
5 بىلدىرەتىن ماعىنالارىنا قاراي ءسوزدىڭ قانداي تۇرلەرى بولادى؟
● كەستەمەن جۇمىس
ءسوز (ماعىناسىنا قاراي)
↓
• ماندەس سوزدەر
• قارسى ماندەس سوزدەر
• كوپ ماعىنالى سوزدەر

5 ءبىز وتكەن ساباقتا قانداي ءتۇرىن وتتىك؟
6 ماندەس سوزدەر.
(ۇيگە بەرىلگەن 203 - جاتتىعۋدى ورىنداتۋ)
● وتكەن تاقىرىپتى پىسىقتاۋ.
ماندەس سوزدەردى تاۋىپ جازۋ.
قاسقىر،...
ەكى،...
باتىر،...
ادەمى،...
ادال،...

ءىىى جاڭا ساباقتى مەڭگەرتۋ.
- سوزدەردىڭ ماعىناسىنا قاراي تۇرلەرگە بولىنۋىنە بايلانىستى قارسى ماندەس سوزدەردىڭ بولاتىنىن ايتتىق. ەندەشە، بۇگىنگى ساباعىمىزدا قارسى ماندەس سوزدەر تۋرالى وتەمىز. سويلەگەندە، جازعاندا ماعىناسى قاراما - قارسى سوزدەردى پايدالانۋدى ۇيرەنەمىز.

1. سۋرەتپەن جۇمىس (ءار توپقا تومەندەگى ماعىناداعى سوزدەر بويىنشا سۋرەتتەر تاراتۋ)
كۇن - ءتۇن بيىك - الاسا
اق - قارا ەسكى - جاڭا
- نە بايقادىڭدار؟ بۇل قانداي سوزدەر؟
- بۇل سوزدەردىڭ ماعىنالارى ءبىر - بىرىنە قاراما - قارسى.
- ال، ەندى، ماعىنالارى قاراما - قارسى سوزدەرگە مىسالدار كەلتىرەيىك.
(وقۋشىلار وزدەرى ايتادى)
ءى توپ (اق) ءىى توپ (قارا) ءىىى توپ (بيىك) ءىۇ توپ (الاسا)

2. وقۋلىقپەن جۇمىس
205 - جاتتىعۋ.
جازىلعان سوزدەردىڭ جۇپتارىن وقىتۋ، ماعىناسىن ءتۇسىندىرۋ.
206 - جاتتىعۋ.
- ماقالدى جاتقا جازۋ
- قارسى ماندەس سوزدەردى تابۋ، ولاردىڭ ماعىناسىن ءتۇسىندىرۋ.
- ماقالدىڭ ماعىناسىن ءوز سوزدەرىمەن ءتۇسىندىرۋ.

3. توپپەن جۇمىس
ءار توپ قارسى ماندەس سوزدەرى بار ءبىر - ءبىر ماقال ايتۋ كەرەك.
( ءبىرىنشى توپ ماقالدى ايتادى. ەكىنشى توپ ماقالداعى قارسى ماندەس سوزدەردى تاۋىپ ايتادى. ماقالدىڭ ماعىناسىن اشادى.)

4. وقۋلىقپەن جۇمىس
207 – جاتتىعۋ. جاتتىعۋداعى ءماتىندى جاقسىلاپ وقيدى.
ءماتىن بويىنشا سۇراقتار قويۋ
- اباي اتا كىم؟
- اتامىز نەنى جاقسى كورىپتى؟
- جۇمباقتاردى
- جۇمباقتار نەنى قاجەت ەتەدى؟
- تاپقىرلىقتى جانە اقىلدى
- اتامىز ايتقان سەگىز باتىردى اتا؟
قىس پەن جاز (I توپ سويلەم قۇراۋ)
كۇن مەن ءتۇن (II توپ سويلەم قۇراۋ)
تاق پەن جۇپ (III توپ سويلەم قۇراۋ)
جاقسىلىق پەن جاماندىق (IV توپ سويلەم قۇراۋ)

5. جۇمباق ويىن
- اباي اتاعا ۇقساپ ءبىز دە جۇمباقتاردى شەشۋدى جاقسى كورەمىز، ءيا، بالالار، ول وتە قىزىق ويىن. مەن ءقازىر ءار توپقا جۇمباق جاسىرامىن
1. بار ما، جوق پا بىلمەيمىن،
ول جوق جەردە جۇرمەيمىن. (اۋا)
2. اپپاق دالا، قارا ءدان
سەپكەن ءداننىڭ تۇسىنۋگە جاراعان. (ارىپتەر)
3. ءبىرى اششى، ءبىرى ءتاتتى،
ەكى ۇنتاق، ەكەۋى دە اق.
بىرەۋى مايعا ۇنايدى
بىرەۋى شايعا ۇنايدى. (تۇز بەن شەكەر)
4. قاراڭعىدا جىمىڭدايدى، جانادى
جارىق تۇسسە، بىردەن ءسونىپ قالادى (جۇلدىز)
ماعىناسى قاراما – قارسى سوزدەر:
بار – جوق، اپپاق – قارا، اششى – ءتاتتى، قاراڭعى – جارىق.

6. وقۋلىقپەن جۇمىس.
208 – جاتتىعۋ.
1. جۇمباقتى وقۋ، شەشۋىن تابۋ.
2. قارسى ماندەس سوزدەردى تابۋ.
3. ولاردىڭ قولدانۋ سەبەپتەرىن ءتۇسىندىرۋ.
- قالاي ويلايسىڭدار، مۇنداي سوزدەر نە ءۇشىن قولدانىلىپ تۇر.

7. توپپەن جۇمىس.
م. الىمبايەۆتىڭ «قاراما – قارسى قىزىق سوزدەر» توپتاماسىن پايدالانىپ «ءسوز ويلاۋ، تەز ويلاۋ» ويىنىن جۇرگىزەمىز. تاقتاداعى كوپ نۇكتەنىڭ ورنىنا ءسوز قويىپ جازۋ.
● ىستىق تا تۋىپ تا،
شىدامايمىز …. (سۋىققا)
● اششى تەرىم اقتى
جەمىس ءوستى …. (ءتاتتى)
● حالقىڭ ءۇشىن جانىڭ سال
قارعىس الما … (العىس) ال!
● اقىلسىزدار ۇقپايدى،
اققا …(قارا) جۇقپايدى.
● ەڭبەكشى بولساڭ ەرىنبە،
اۋىردىڭ ءوزىن …(جەڭىل) دە.
● ءسوزدىڭ دە دۇرىسى بار …(بۇرىسى بار)
ءار كەز دۇرىس سويلەۋگە تىرىسىڭدار.
● ۇلكەنگە كەشىرىممەن قاراعانى،
كىشىنىڭ …(ۇلكەندىككە) جاراعانى.
● جاقسى ءىستىڭ ۇساعىن دا … (ىرىدەي) كور
جاقسىنى اعاداي كور ىنىدەي كور.