InfoHub Logo

ون توعىزىنشى عاسىر مەن جيىرماسىنشى عاسىر ارالىعىندا جەتىسۋداعى نايمان-سادىر، ماتاي ەلىن بيلەپ-توستەگەن داڭقتى ادامداردىڭ ءبىرى تۇرىسبەك ەكەن. ول ءوز داۋىرىندە «اق دەگەنى العىس، قارا دەگەنى قارعىس» دەيتىندەي دارەجەگە جەتىپتى. «ءبىرجان سال مەن اقىن سارانىڭ كەزدەسۋى تۇرىسبەكتىڭ الدىندا بولىپ ەدى» دەيدى سول ەلدىڭ كونە قارتتارىنىڭ ءبىرى، ءارىپ اقىننىڭ سەرىگى ءابىزي ۇلى جاكەي اقساقال.

سارىارقا جەرىمەن، ونداعى ەل جاقسىلارىمەن تانىسۋ ءۇشىن تۇرىسبەك بىردە اتباساردىڭ جازعى جارمەڭكەسىنە بارادى. تۇرعىن ەل ونى ۇلكەن قۇرمەتپەن قارسى الادى. ەكى-ۇش ءۇي تىگىپ، ارنايى قوناقاسى دايارلايدى. ەلدىڭ بىلىكتى ادامدارى، زيالى اقساقالدار كەزەكپە-كەزەك قۇرمەتتى مەيمانعا سالەمدەسۋگە كەلىپ تۇرادى.

اتىعاي، قاراۋىل توبىن سول ەلدەردىڭ داڭقتى ادامدارى تۇتان ۇلى قاراباتىر مەن باۋبەك ۇلى ماعزۇم مىرزالار باستاپ كەلەدى. ەكەۋىنىڭ ءاتى-جونىن بىلگەننەن كەيىن، سىرتقى سيپاتىنا قاراپ، تۇرىسبەك ولارعا قاتال سىن تاعادى:

— ەتەگىنە قاراپ، جەر شۇقىعان جىگىت ەل بيلەپ، نە جارىتار دەيسىڭ، — دەپ سىن تاعادى قاراباتىرعا، — قاباعى تىم قالىڭ ەكەن، ەلگە جاقسىلىعىنان زابىتاسى كوپ بولار، — دەپ باعالايدى ماعزۇمدى.

قوزعان، قاقسال توبىن باستاپ، بۇرىنعى ادەتىنشە ءساندى كيىنىپ كەلگەن ساركە ۇلى جانباي (جامانكوز) مىرزانى دا باتىل سىنايدى:

— شىڭكىلدەگەن ايەل داۋىستى، قىزتەكە جىگىت تە ەل بيلەي مە؟ — دەپ اسەم كيىنگەنىن ۇناتپايتىندىعىن بايقاتادى. قۋاندىق، سۇيىندىك توبىن باستاپ اتاقتى جانايدار ۇلى مەيرام مىرزا كەلەدى. ونىڭ ءتۇسى سارى، كوزى كوك بولاتىن. سول بەينەسىنە قاراپ تۇرىسبەك:

— اعامىز جورىقتا كوپ جۇرەدى دەۋشى ەدى، جەڭگەمىز ۇيقىسىراپ كەتكەن بولار ما، — دەيدى.

تۇرعىن ەل ادامدارى تۇرىسبەكتىڭ بۇل ورەسكەل سىنىنا قاتتى نارازى بولادى، سىي-سياپاتتىڭ ءبارىن توقتاتىپ، ءوزىن ماسقارالاپ قۋىپ جىبەرۋگە ارەكەتتەنەدى. سونىڭ وڭاي امالىن ىزدەيدى. ەل بيلەۋ ىسىنە قاتىسا باستاعان جاس جىگىت، قوزعان ىشىندە ءقادىرلى اقساقال شورماننىڭ بالاسى بەركىنباي ىزالى كوپشىلىكتەن ءوزىن تۇرىسبەككە سالەمدەسۋگە جىبەرۋىن وتىنەدى.

بەركىنبايدىڭ ۇسىنىسى بويىنشا ءبىر توپ ادام تۇرىسبەككە سالەمگە بارادى. ۇلكەندەر تورگە جاعالاي وتىرعاندا بەركىنباي بوساعا جاقتا اياعىن كوسىلىپ، شىنتاقتاپ جاتادى. توردەگىلەر مەن جاعالاي تانىسا كەلىپ، تۇرىسبەك:

— انا ءبىر كۇلگە اۋناعان ەسەكتەي سۇلاپ جاتقان كورگەنسىز، ادەپسىز جىگىتىڭ كىم؟ — دەپ سۇرايدى. تانىستىرىپ وتىرعان ادام:

— شورمان اعامىزدىڭ بالاسى بەركىنباي مىرزامىز ول، — دەسە، تۇرىسبەك:

— جاقسىدان جامان تۋادى، ازىپ تۋعان سۇمداردىڭ ءبىرى دەسەشى، — دەيدى.

جانىندا وتىرعاندار:

— بىردەمە دەمەيسىڭ بە؟ — دەپ بەركىنبايدى تۇرتپەكتەيدى.

— يت تە مالتيدى، تۇرىسبەك تە مالتيدى. تۇرىسبەك مالتيدى ەكەن دەپ، مەن دە مالتيىن با؟ — دەيدى بەركىنباي ءزىلدى داۋىسپەن. تۇرىسبەك ءلام دەي المايدى، دەرەۋ اتىن جەكتىرىپ، تايىپ بەرەدى.

---