قاشاعان كۇرجىمان ۇلى (كۇندەلىكتى ساباق جوسپارى)
كۇندەلىكتى ساباق جوسپارى، قازاق ادەبيەتى 9 سىنىپ.
تاقىرىپتار:
6. قاشاعان كۇرجىمان ۇلى
7. مۇرات موڭكە ۇلى
8. شورتانباي قاناي ۇلى
9. زار زامان
10. سال-سەرىلەر پوەزياسى
ساباقتىڭ تاقىرىبى: قاشاعان كۇرجىمان ۇلى
ساباقتىڭ ماقساتى: ا) قاشاعان كۇرجىمان ۇلىنىڭ شىعارمالارى مەن ءومىرى تۋرالى تۇسىنىك بەرۋ.
ءا) وقۋشىلاردىڭ سويلەۋ ءتىلىن جەتىلدىرە وتىرىپ، شەشەندىك ونەرگە باۋلۋ؛
ب) وقۋشىلاردىڭ ءبىلىمىن باقىلاۋ ارقىلى مانەرلەپ وقۋعا داعدىلاندىرۋ؛
ساباقتىڭ ءتۇرى: ءداستۇرلى ساباق
ساباقتىڭ ءادىسى: سۇراق - جاۋاپ، شىعارماشىلىق ىزدەنۋ
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: كىتاپتار ت. ب
ءپانارالىق بايلانىس: تاريح
ساباقتىڭ بارىسى:
ا) ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
وقۋشىلارمەن امانداسۋ، تۇگەلدەۋ، وقۋ قۇرالدارىن تەكسەرۋ. سىنىپتىڭ تازالىعىنا كوڭىل ءبولۋ. وقۋشىلاردىڭ زەيىنىن ساباققا اۋدارۋ.
ءا) ءۇي تاپسىرماسىن پىسىقتاۋ:
ۇيگە بەرىلگەن تاپسىرمانى سۇرايمىن. وقۋشىلارعا وتكەن تاپسىرما بويىنشا بىرنەشە سۇراقتار قويامىن.
1. مايلىقوجا قاي جىلى دۇنيەگە كەلگەن؟
2. قانداي تولعاۋلارىن بىلەسىڭدەر؟
ب) جاڭا ساباقتى ءتۇسىندىرۋ.
قاشاعان كۇرجىمان ۇلى 1841 جىلى قازىرگى تۇركىمەن رەسپۋبليكاسى تاشاۋىز قالاسىندا دۇنيەگە كەلگەن. 1929 جىلى ماڭعىستاۋ تۇبەگىندەگى قىرىقكەز دەگەن جەردە قايتىس بولعان. اقىننىڭ جىرلارى ەل ىشىنە اۋىزشا تاراعان، ول ءوزى جاستايىنان جەتىمدىكتى كوپ كورگەن. ءبىرقاتار شىعارمالارى العاش "ادەبيەت مايدانى" جۋرنالىندا (1935، №5) جاريالاندى. قاشاعان پەيىلى تار، ساراڭ، نادان ادامداردى، اياۋسىز اشكەرەلەيدى. "ەسقالي سۇپىعا ايتقانى"، "ورازالىعا"، "بايلارعا"، "بەرەكەت اقىنعا"، "ساقىپقا ايتقانى"، ت. ب. ولەڭدەرىندە ادامگەرشىلىك، ىزگىلىك قاسيەتتەردى دارىپتەپ، باسقالارعا ۇلگى رەتىنە ناسيحاتتاعان. حالىق تاريحىن قوزعايتىن "اداي تەگى"، "اتامەكەن"، "توپان" اتتى داستاندارى بار. ەل ارالاپ جۇرگەندە ەسقالي سۇپىنىڭ كەلىنى "قوناققا تىككەن ءۇيىمىز جوق"، - دەپ قاشاعاندى ۇيگە كىرگىزبەيدى. سوندا اقىن كەلىنشەكتىڭ ادەپسىزدىگىن بەتىنە باسىپ، ايتقان ولەڭى:
پەيىلىڭ مۇنشا نەگە قۋىرىلعان؟
شاپقاندا جۇيرىك ەدىم سۋىرىلعان.
سىرتىمنان ەستىگەن جۇرت اۋەس ەدى،
تۇلپارداي شىعىپ جۇرگەن دابىلىمنان.
جاس جىگىت قونام دەسە قون دەر ەدىڭ،
كورەم دە ساقالىمنىڭ بۋرىلىنان، — دەپ، جاس كەلىنشەكتىڭ پەيىلىنىڭ نەگە تارىلعانىن، ءوزىنىڭ جاسى كەلىپ قالعاندىعىن ءسوز ەتە، "جاس جىگىتكە بۇلاي دەمەس ەدىڭ" دەپ كەلىنشەكتى اششى تىلمەن اجۋا ەتەدى. ءوزىنىڭ حالىق اراسىنداعى داڭقىن جۇيرىك تۇلپارعا تەڭەي وتىرىپ، ونى ەستىمەي، بىلمەگەن كەلىنشەككە قايران قالادى. ونى جەرىنە جەتكىزە سىنايدى.
كىتاپپەن جۇمىس: قاشاعان كۇرجىمان ۇلىنىڭ ولەڭدەرىن مانەرلەپ، ناقىشىنا كەلتىرە وقيدى.
ءبىلىمدى بەكىتۋ: وتىلگەن تاقىرىپقا بايلانىستى بىرنەشە سۇراقتار قويامىن. تۇسىنبەگەن سۇراقتارىنا جاۋاپ بەرەمىن.
ءبىلىمدى باعالاۋ:
وقۋشىلاردىڭ جاۋاپتارىنا، ساباققا بەلسەنە قاتىسىپ وتىرعاندارىنا قاراي بىلىمدەرى باعالانادى.
ۇيگە تاپسىرما: قاشاعان كۇرجىمان ۇلىنىڭ ءومىرى مەن شىعارمالارىن وقىپ كەلۋ.
تولىق نۇسقاسىن قاراۋ
تاقىرىپتار:
6. قاشاعان كۇرجىمان ۇلى
7. مۇرات موڭكە ۇلى
8. شورتانباي قاناي ۇلى
9. زار زامان
10. سال-سەرىلەر پوەزياسى
ساباقتىڭ تاقىرىبى: قاشاعان كۇرجىمان ۇلى
ساباقتىڭ ماقساتى: ا) قاشاعان كۇرجىمان ۇلىنىڭ شىعارمالارى مەن ءومىرى تۋرالى تۇسىنىك بەرۋ.
ءا) وقۋشىلاردىڭ سويلەۋ ءتىلىن جەتىلدىرە وتىرىپ، شەشەندىك ونەرگە باۋلۋ؛
ب) وقۋشىلاردىڭ ءبىلىمىن باقىلاۋ ارقىلى مانەرلەپ وقۋعا داعدىلاندىرۋ؛
ساباقتىڭ ءتۇرى: ءداستۇرلى ساباق
ساباقتىڭ ءادىسى: سۇراق - جاۋاپ، شىعارماشىلىق ىزدەنۋ
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: كىتاپتار ت. ب
ءپانارالىق بايلانىس: تاريح
ساباقتىڭ بارىسى:
ا) ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
وقۋشىلارمەن امانداسۋ، تۇگەلدەۋ، وقۋ قۇرالدارىن تەكسەرۋ. سىنىپتىڭ تازالىعىنا كوڭىل ءبولۋ. وقۋشىلاردىڭ زەيىنىن ساباققا اۋدارۋ.
ءا) ءۇي تاپسىرماسىن پىسىقتاۋ:
ۇيگە بەرىلگەن تاپسىرمانى سۇرايمىن. وقۋشىلارعا وتكەن تاپسىرما بويىنشا بىرنەشە سۇراقتار قويامىن.
1. مايلىقوجا قاي جىلى دۇنيەگە كەلگەن؟
2. قانداي تولعاۋلارىن بىلەسىڭدەر؟
ب) جاڭا ساباقتى ءتۇسىندىرۋ.
قاشاعان كۇرجىمان ۇلى 1841 جىلى قازىرگى تۇركىمەن رەسپۋبليكاسى تاشاۋىز قالاسىندا دۇنيەگە كەلگەن. 1929 جىلى ماڭعىستاۋ تۇبەگىندەگى قىرىقكەز دەگەن جەردە قايتىس بولعان. اقىننىڭ جىرلارى ەل ىشىنە اۋىزشا تاراعان، ول ءوزى جاستايىنان جەتىمدىكتى كوپ كورگەن. ءبىرقاتار شىعارمالارى العاش "ادەبيەت مايدانى" جۋرنالىندا (1935، №5) جاريالاندى. قاشاعان پەيىلى تار، ساراڭ، نادان ادامداردى، اياۋسىز اشكەرەلەيدى. "ەسقالي سۇپىعا ايتقانى"، "ورازالىعا"، "بايلارعا"، "بەرەكەت اقىنعا"، "ساقىپقا ايتقانى"، ت. ب. ولەڭدەرىندە ادامگەرشىلىك، ىزگىلىك قاسيەتتەردى دارىپتەپ، باسقالارعا ۇلگى رەتىنە ناسيحاتتاعان. حالىق تاريحىن قوزعايتىن "اداي تەگى"، "اتامەكەن"، "توپان" اتتى داستاندارى بار. ەل ارالاپ جۇرگەندە ەسقالي سۇپىنىڭ كەلىنى "قوناققا تىككەن ءۇيىمىز جوق"، - دەپ قاشاعاندى ۇيگە كىرگىزبەيدى. سوندا اقىن كەلىنشەكتىڭ ادەپسىزدىگىن بەتىنە باسىپ، ايتقان ولەڭى:
پەيىلىڭ مۇنشا نەگە قۋىرىلعان؟
شاپقاندا جۇيرىك ەدىم سۋىرىلعان.
سىرتىمنان ەستىگەن جۇرت اۋەس ەدى،
تۇلپارداي شىعىپ جۇرگەن دابىلىمنان.
جاس جىگىت قونام دەسە قون دەر ەدىڭ،
كورەم دە ساقالىمنىڭ بۋرىلىنان، — دەپ، جاس كەلىنشەكتىڭ پەيىلىنىڭ نەگە تارىلعانىن، ءوزىنىڭ جاسى كەلىپ قالعاندىعىن ءسوز ەتە، "جاس جىگىتكە بۇلاي دەمەس ەدىڭ" دەپ كەلىنشەكتى اششى تىلمەن اجۋا ەتەدى. ءوزىنىڭ حالىق اراسىنداعى داڭقىن جۇيرىك تۇلپارعا تەڭەي وتىرىپ، ونى ەستىمەي، بىلمەگەن كەلىنشەككە قايران قالادى. ونى جەرىنە جەتكىزە سىنايدى.
كىتاپپەن جۇمىس: قاشاعان كۇرجىمان ۇلىنىڭ ولەڭدەرىن مانەرلەپ، ناقىشىنا كەلتىرە وقيدى.
ءبىلىمدى بەكىتۋ: وتىلگەن تاقىرىپقا بايلانىستى بىرنەشە سۇراقتار قويامىن. تۇسىنبەگەن سۇراقتارىنا جاۋاپ بەرەمىن.
ءبىلىمدى باعالاۋ:
وقۋشىلاردىڭ جاۋاپتارىنا، ساباققا بەلسەنە قاتىسىپ وتىرعاندارىنا قاراي بىلىمدەرى باعالانادى.
ۇيگە تاپسىرما: قاشاعان كۇرجىمان ۇلىنىڭ ءومىرى مەن شىعارمالارىن وقىپ كەلۋ.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
تولىق نۇسقاسىن قاراۋ
You Might Also Like
