InfoHub Logo

كۇندەلىكتى ساباق جوسپارى، قازاق ادەبيەتى 9 سىنىپ.
تاقىرىپتار:
11. سەگىز سەرى
12. ءبىرجان سال قوجاعۇل ۇلى
13. ءبىرجان مەن سارا ايتىسى
14. اقان قورامسا ۇلى
15. شوقان ءۋاليحانوۆ

ساباقتىڭ تاقىرىبى: سەگىز سەرى
ساباقتىڭ ماقساتى: ا) سال - سەرىلەر پوەزياسى تۋرالى ايتا وتىرىپ، سال مەن سەرىنىڭ ايىرماشىلىعىن ءتۇسىندىرۋ؛
ءا) وقۋشىلاردى ادامگەرشىلىككە، قايىرىمدى بولۋعا، قوعامدىق - ساياسي دۇنيەتانىمىن دامىتۋ؛
ب) ساباق بارىسىندا وقۋشىلاردى ءوز ويىن ايتا بىلۋگە، مانەرلەپ وقۋعا داعدىلاندىرۋ؛
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس ساباق
ساباقتىڭ ءادىسى: سۇراق - جاۋاپ، شىعارماشىلىق ىزدەنۋ
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: كىتاپتار ت. ب
ءپانارالىق بايلانىس: تاريح

ساباقتىڭ بارىسى:
ا) ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
وقۋشىلارمەن امانداسۋ، تۇگەلدەۋ، وقۋ قۇرالدارىن تەكسەرۋ. سىنىپتىڭ تازالىعىنا كوڭىل ءبولۋ. وقۋشىلاردىڭ زەيىنىن ساباققا اۋدارۋ.
ءا) ءۇي تاپسىرماسىن پىسىقتاۋ:
ۇيگە بەرىلگەن تاپسىرمانى سۇرايمىن. وقۋشىلارعا وتكەن تاپسىرما بويىنشا بىرنەشە سۇراقتار قويامىن.
1. سال - سەرى دەپ كىمدەردى ايتامىز؟
2. سال مەن سەرىنىڭ قانداي ايىرماشىلىعى بار؟

ب) جاڭا ساباقتى ءتۇسىندىرۋ.
ءوز كەزىندە ەرەكشە مۇراسىمەن قالعان، قازاق ادەبيەتىنە اقىندىعىمەن، ايتىسكەرلىگىمەن، جىرشىلىعىمەن، بىلىمدىلىگىمەن اتاعى جەتكەن ايگىلى سەگىز (شىن اتى مۇحامەت - قاناپيا باھرام ۇلى شاقشاقوۆ) سەرى ەكەندىگى بەلگىلى. اكادەميك الكەي مارعۇلان سەگىز سەرىنىڭ تۋعان ۋاقىتى 1808 جىل دەيدى. «ول XIX عاسىردىڭ ءبىرىنشى جارتىسىندا جاساعان اتاقتى سەرى. تۋعان جەرى وباعان توڭىرەگىنەن، اشامايلى كەرەيلەرىنەن، قىستاۋلارى ماماناي ورماننىڭ ءىشى. ون ەكى جاسىنا دەيىن اۋىلداعى مەكتەپتە وقىپ، سودان كەيىن ومبىداعى ازيا (ازياتسكايا شكولا) مەكتەبىن بىتىرەدى». (الكەي مارعۇلان 1985. ا.، ەجەلگى جىر، اڭىزدار).

توعىزعا تولماي سەگىز اتا - اناسىنان ايىرىلىپ جەتىم قالادى. اكەسىنەن ايىرىلعان ۇل سول وڭىرگە بەلگىلى شاقشاق شەشەننىڭ، ۇلى اتاسىنىڭ تاربيەسىندە بولادى. سەگىزدىڭ اكەسى باھرامنىڭ ارعى اتالارى قازاق حالقى باس ۇرىپ قۇرمەتتەگەن تولىباي سىنشى بولادى. دەمەك، سەگىز سەرىنىڭ ارعى اتا - بابالارى داڭققا بولەنگەن.

باتىرلىقپەنەن بالۋاندىقتىڭ شىڭىنا جەتكەن ۇلى بابالاردىڭ ۇرپاعى بولادى.
جاستايىنان شالت قيمىلىمەن، ەرەكشە ىسىمەنەن تانىلعان سەگىز كەيىندەرى قازاقشا وقۋدى تاستاپ، قىزىلجارداعى «پريحودسكايا شكولادا» ءبىلىم الادى. ورىس ءتىلىن وڭاي مەڭگەرگەن تالانتتى ۇل ومبى قالاسىنداعى وفيسەرلەر دايارلايتىن ۋچيليششەنى ءبىتىرىپ شىعادى. ءبىراق، سەرى ەلىن قاناپ وتىرعان، جەرىن تالاپ وتىرعان ورىس وكىمەتىنە قۇلدىق قىزمەت ەتۋدەن باس تارتىپ، دوسى نياز باعلانۇلىمەن پاتشا قۇرىعىنان قاشىپ، سىر بويىنا كەتەدى. سىردىڭ بويىندا تەلىكول، ايناكول دەگەن جەرلەردە جاز بويى ءجۇرىپ، سەرىلىك داۋرەن كەشىپ، سول ماڭايداعى قازاقتى ونەرىمەن تامساندىرىپ، حاس جىگىت ەكەندىگىن تانىتادى. ءوزى اقىن، ءوزى جىرشى، ءوزى پالۋان سەگىز كۇيشىلىگىمەن دە ەرەكشە كوزگە ءتۇسىپ، سول ەلدەگى رىسبيكە دەگەن سۇلۋعا ۇيلەندى، وسىنداي سەرىگە تامسانعان ءبىرجان سال ءوز ولەڭىندە بىلاي دەيدى:
جالعاندا مۇراتىنا كىمدەر جەتكەن،
كوپ جاقسى مەنەن بۇرىن ءوتىپ كەتكەن

كىتاپپەن جۇمىس: سەگىز سەرىنىڭ ولەڭدەرىن مانەرلەپ، ناقىشىنا كەلتىرە وقيدى.
ءبىلىمدى بەكىتۋ: وتىلگەن تاقىرىپقا بايلانىستى بىرنەشە سۇراقتار قويامىن. تۇسىنبەگەن سۇراقتارىنا جاۋاپ بەرەمىن.
1. سەگىز سەرىنىڭ ءومىر سۇرگەن كەزەڭىندەگى جالپى قازاق جاعدايى قانداي؟
2. سەگىز سەرى بەينەسى الەم ادەبيەتىندەگى كىمدەرگە ۇقسايدى؟
3. سەگىز سەرىنىڭ ماحاببات تاقىرىبىنا جازىلعان قانداي ولەڭدەرىن بىلەسىڭدەر؟
ءبىلىمدى باعالاۋ: وقۋشىلاردىڭ جاۋاپتارىنا، ساباققا بەلسەنە قاتىسىپ وتىرعاندارىنا قاراي بىلىمدەرى باعالانادى.
ۇيگە تاپسىرما: سەگىز سەرىنىڭ ءومىرى مەن شىعارمالارىن وقىپ كەلۋ.



تولىق نۇسقاسىن قاراۋ