قاسىم امانجولوۆ «ءوزىم تۋرالى» ولەڭى
7 سىنىپ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: قاسىم امانجولوۆ «ءوزىم تۋرالى» ولەڭى
ساباقتىڭ ماقساتى:
ا) بىلىمدىك: اقىننىڭ وزىندىك مۇراتىن تانىتۋ، «ءوزىم تۋرالى» ولەڭىنىڭ تاقىرىبى مەن يدەياسىن اشۋ؛
ءا) دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ سويلەۋ مادەنيەتىن، دۇنيەتانىمىن كەڭەيتۋ، دارالاپ وقىتۋدا ءوز بەتىمەن جۇمىس ىستەۋگە، شىعارماشىلىققا داعدىلاندىرۋ؛
ب) تاربيەلىك: قاسىم پوەزياسى ارقىلى وتاندى، تۋعان جەردى سۇيۋگە، قاستەرلەۋگە، قايسارلىققا، تاباندىلىققا، قاھارماندىققا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: اشىق ساباق، جاڭا ماتەريالدى ءتۇسىندىرۋ.
ساباقتىڭ ءتيپى: بىلىك پەن داعدىنى قالىپتاستىرۋ، شىعارماشىلىققا باۋلۋ.
وقىتۋدىڭ ءادىسى: سۇراق - جاۋاپ، اڭگىمەلەۋ، تالداۋ، بايانداۋ
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: كومپيۋتەر، ينتەراكتيۆتى تاقتا، ءۇنتاسپا، تىرەك - سحەمالار
ساباقتىڭ بارىسى:
I. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
(وقۋشىلارمەن امانداسۋ، تۇگەلدەۋ، ساباققا دايىندىقتارىن تەكسەرۋ)
II. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ (وقۋشىلاردان ۇيدەن جازىپ كەلگەن شىعارمالارىن تەكسەرۋ)
III. جاڭا ساباق
تۇسەدى ەسكە جالاڭ اياق كۇندەرىم،
اقسۇيەكتى الا قاشقان كۇندەرىم؛
سول قاشقاننان مول قاشىپتى بالالىق،
قايدا ەكەنىن كوپتەن بەرى - اق بىلمەدىم، - دەپ اسا كورنەكتى اقىن قاسىم امانجولوۆ اعامىز جىرلاعانداي، بۇگىنگى ءبىزدىڭ تاقىرىبىمىز قاسىم امانجولوۆتىڭ شىعارماشىلىعىمەن تانىسامىز، بالالار!
قاسىم راقىمجان ۇلى امانجولوۆ 1911 جىلى سايىن دالا سارىارقادا تۋىپ وسكەن. ول قازاق اۋىز ادەبيەتىنەن جەتىمدىك كورمەگەن ادام. ەرتەگى، اڭىزداردى قۇلاعىنا قۇيا بىلگەن. بالا كەزىندە ايتىستاردى، وت باسىنداعى ولەڭدى اۋىزەكى ايتىپ وتىراتىن - دى. جازعان ولەڭدەرىن اۋىز ادەبيەتىنىڭ ىقپالى، اسەرى مول.
قاسىمنىڭ وردا بۇزار شاعى سوعىسپەن تۇسپا - تۇس كەلەدى دە، مايدانعا اتتانادى. شىعىستى دا، باتىستى دا شارلادى. اۋىر قيىنشىلىقتارعا كەزدەسەدى. ول قاتارداعى سولدات بولا ءجۇرىپ، سۇراپىل سوعىستا دا ولەڭ جازدى. ول جان سەرىگى قالامىن قولىنان تاستاماي، جاۋىنگەرلەردىڭ ەرلىگىن، ۇلان – بايتاق جەرىمىزدىڭ تاماشا، سۇلۋ كورىنىستەرىن، ادام ءومىرىنىڭ ۇلگىلى، ونەگەلى كەزەڭدەرىن قالام ۇشىنا تىزە بەرەدى. قاسىمدى حالقىمىزدىڭ سۇيىكتى اقىنى دارەجەسىنە كوتەرگەن دە سول كەزدەگى جىرلارى.
ساقىپجامال اپاي وتاۋ قۇرعاننان سوڭ باسپانا جاعىنان قيىنشىلىق كورگەندەرىن، ءبىر بولمەدە كارى اناسى، وزدەرى، بالالارى تۇرعاندىعىن ايتادى. سول كەزدە قاسىم ولەڭدى الدىنا چەمودان قويىپ جازادى ەكەن. ءۇي سۇراپ اشپاعان ەسىگى قالمايدى. نەشەمە باستىقتار بىرىنە - ءبىرى سىلتەيدى، اقىرىندا اشىنعان اقىن ءبىر شۋماق ولەڭ جازىپ، ماشينيستكاعا بەرەدى. ماشينيستكا دا ۇيدەن تارشىلىق كورىپ جۇرگەن ادام بولۋى كەرەك، ولەڭدى كوپ دانامەن تاراتىپ جىبەرەدى. سول ولەڭنەن ءبىر ءۇزىندى مىناۋ:
بەرمەسەڭ، بەرمەي - اق قوي باسپاناڭدى،
سوندا دا تاستامايمىن استانامدى.
ولەڭنىڭ وتىن جاعىپ جىلىتارمىن،
ءوزىمدى، ايەلىمدى، جاس بالامدى.
قاسىم ماسكەۋگە قازاق ونەرىنىڭ ونكۇندىگىنە بارادى، كوپ ۇزاماي 1949 جىلى ءۇي الادى.
اقىننىڭ جارى قاسىمنىڭ شابىتتى كۇندەرىنىڭ سيرەك بولاتىنىن، ولەڭدى كوبىنەسە تۇنگى 12 - دەن كەيىن جازاتىنىن ايتادى. ءومىرىمنىڭ سوڭىندا اۋىرىپ قاتتى قينالعانىن، قانشاما ەڭبەكپەن العان ءۇيىنىڭ دە قىزىعىن كورمەگەنىن، جاعدايلارىنىڭ اۋىر بولعانىن، اقىن جۇرەگى باۋىر، وكپە، بۇيرەك اۋرۋلارىمەن تايتالاسىپ، تۇنىمەن اۋىز جاپپاي جوتەلەتىنىن، اقىرى 44 - اق جاسىندا دۇنيەدەن وتكەنىن ەگىلە وتىرىپ ايتادى. سونداعى شىعارعان ولەڭى ەدى دەپ مىنا ولەڭ جولدارىن ايتادى:
كوكىرەگىم تىنىعىپ،
ءسال بوساسام جوتەلدەن.
ءويتىپ – ءبۇيتىپ كوڭىلدى
بالامىن – اۋ كوتەرگەن.
دۇرىس جاتقان ساۋلىق جوق،
ءبىر ولاي دا، ءبىر بۇلاي.
بۇرىنعىشا شىقپاي تۇر،
الا – قۇلا قۇرعىر – اي.
قاسىمنىڭ كوزى تىرىسىندە 5 قازاقشا، 2 ورىسشا كىتابى شىقتى، كەيىن تاڭدامالى I، II، III تومدىقتارى جارىق كوردى.
اقتوبە قالاسى، №19 ورتا مەكتەپ
بەكبەرگەنوۆا گۋلنۋر بولاتبەكوۆنا
قاسىم امانجولوۆ «ءوزىم تۋرالى» ولەڭى. جۇكتەۋ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: قاسىم امانجولوۆ «ءوزىم تۋرالى» ولەڭى
ساباقتىڭ ماقساتى:
ا) بىلىمدىك: اقىننىڭ وزىندىك مۇراتىن تانىتۋ، «ءوزىم تۋرالى» ولەڭىنىڭ تاقىرىبى مەن يدەياسىن اشۋ؛
ءا) دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ سويلەۋ مادەنيەتىن، دۇنيەتانىمىن كەڭەيتۋ، دارالاپ وقىتۋدا ءوز بەتىمەن جۇمىس ىستەۋگە، شىعارماشىلىققا داعدىلاندىرۋ؛
ب) تاربيەلىك: قاسىم پوەزياسى ارقىلى وتاندى، تۋعان جەردى سۇيۋگە، قاستەرلەۋگە، قايسارلىققا، تاباندىلىققا، قاھارماندىققا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: اشىق ساباق، جاڭا ماتەريالدى ءتۇسىندىرۋ.
ساباقتىڭ ءتيپى: بىلىك پەن داعدىنى قالىپتاستىرۋ، شىعارماشىلىققا باۋلۋ.
وقىتۋدىڭ ءادىسى: سۇراق - جاۋاپ، اڭگىمەلەۋ، تالداۋ، بايانداۋ
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: كومپيۋتەر، ينتەراكتيۆتى تاقتا، ءۇنتاسپا، تىرەك - سحەمالار
ساباقتىڭ بارىسى:
I. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
(وقۋشىلارمەن امانداسۋ، تۇگەلدەۋ، ساباققا دايىندىقتارىن تەكسەرۋ)
II. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ (وقۋشىلاردان ۇيدەن جازىپ كەلگەن شىعارمالارىن تەكسەرۋ)
III. جاڭا ساباق
تۇسەدى ەسكە جالاڭ اياق كۇندەرىم،
اقسۇيەكتى الا قاشقان كۇندەرىم؛
سول قاشقاننان مول قاشىپتى بالالىق،
قايدا ەكەنىن كوپتەن بەرى - اق بىلمەدىم، - دەپ اسا كورنەكتى اقىن قاسىم امانجولوۆ اعامىز جىرلاعانداي، بۇگىنگى ءبىزدىڭ تاقىرىبىمىز قاسىم امانجولوۆتىڭ شىعارماشىلىعىمەن تانىسامىز، بالالار!
قاسىم راقىمجان ۇلى امانجولوۆ 1911 جىلى سايىن دالا سارىارقادا تۋىپ وسكەن. ول قازاق اۋىز ادەبيەتىنەن جەتىمدىك كورمەگەن ادام. ەرتەگى، اڭىزداردى قۇلاعىنا قۇيا بىلگەن. بالا كەزىندە ايتىستاردى، وت باسىنداعى ولەڭدى اۋىزەكى ايتىپ وتىراتىن - دى. جازعان ولەڭدەرىن اۋىز ادەبيەتىنىڭ ىقپالى، اسەرى مول.
قاسىمنىڭ وردا بۇزار شاعى سوعىسپەن تۇسپا - تۇس كەلەدى دە، مايدانعا اتتانادى. شىعىستى دا، باتىستى دا شارلادى. اۋىر قيىنشىلىقتارعا كەزدەسەدى. ول قاتارداعى سولدات بولا ءجۇرىپ، سۇراپىل سوعىستا دا ولەڭ جازدى. ول جان سەرىگى قالامىن قولىنان تاستاماي، جاۋىنگەرلەردىڭ ەرلىگىن، ۇلان – بايتاق جەرىمىزدىڭ تاماشا، سۇلۋ كورىنىستەرىن، ادام ءومىرىنىڭ ۇلگىلى، ونەگەلى كەزەڭدەرىن قالام ۇشىنا تىزە بەرەدى. قاسىمدى حالقىمىزدىڭ سۇيىكتى اقىنى دارەجەسىنە كوتەرگەن دە سول كەزدەگى جىرلارى.
ساقىپجامال اپاي وتاۋ قۇرعاننان سوڭ باسپانا جاعىنان قيىنشىلىق كورگەندەرىن، ءبىر بولمەدە كارى اناسى، وزدەرى، بالالارى تۇرعاندىعىن ايتادى. سول كەزدە قاسىم ولەڭدى الدىنا چەمودان قويىپ جازادى ەكەن. ءۇي سۇراپ اشپاعان ەسىگى قالمايدى. نەشەمە باستىقتار بىرىنە - ءبىرى سىلتەيدى، اقىرىندا اشىنعان اقىن ءبىر شۋماق ولەڭ جازىپ، ماشينيستكاعا بەرەدى. ماشينيستكا دا ۇيدەن تارشىلىق كورىپ جۇرگەن ادام بولۋى كەرەك، ولەڭدى كوپ دانامەن تاراتىپ جىبەرەدى. سول ولەڭنەن ءبىر ءۇزىندى مىناۋ:
بەرمەسەڭ، بەرمەي - اق قوي باسپاناڭدى،
سوندا دا تاستامايمىن استانامدى.
ولەڭنىڭ وتىن جاعىپ جىلىتارمىن،
ءوزىمدى، ايەلىمدى، جاس بالامدى.
قاسىم ماسكەۋگە قازاق ونەرىنىڭ ونكۇندىگىنە بارادى، كوپ ۇزاماي 1949 جىلى ءۇي الادى.
اقىننىڭ جارى قاسىمنىڭ شابىتتى كۇندەرىنىڭ سيرەك بولاتىنىن، ولەڭدى كوبىنەسە تۇنگى 12 - دەن كەيىن جازاتىنىن ايتادى. ءومىرىمنىڭ سوڭىندا اۋىرىپ قاتتى قينالعانىن، قانشاما ەڭبەكپەن العان ءۇيىنىڭ دە قىزىعىن كورمەگەنىن، جاعدايلارىنىڭ اۋىر بولعانىن، اقىن جۇرەگى باۋىر، وكپە، بۇيرەك اۋرۋلارىمەن تايتالاسىپ، تۇنىمەن اۋىز جاپپاي جوتەلەتىنىن، اقىرى 44 - اق جاسىندا دۇنيەدەن وتكەنىن ەگىلە وتىرىپ ايتادى. سونداعى شىعارعان ولەڭى ەدى دەپ مىنا ولەڭ جولدارىن ايتادى:
كوكىرەگىم تىنىعىپ،
ءسال بوساسام جوتەلدەن.
ءويتىپ – ءبۇيتىپ كوڭىلدى
بالامىن – اۋ كوتەرگەن.
دۇرىس جاتقان ساۋلىق جوق،
ءبىر ولاي دا، ءبىر بۇلاي.
بۇرىنعىشا شىقپاي تۇر،
الا – قۇلا قۇرعىر – اي.
قاسىمنىڭ كوزى تىرىسىندە 5 قازاقشا، 2 ورىسشا كىتابى شىقتى، كەيىن تاڭدامالى I، II، III تومدىقتارى جارىق كوردى.
اقتوبە قالاسى، №19 ورتا مەكتەپ
بەكبەرگەنوۆا گۋلنۋر بولاتبەكوۆنا
قاسىم امانجولوۆ «ءوزىم تۋرالى» ولەڭى. جۇكتەۋ
You Might Also Like
