قايتالاۋ ساباقتارىن جۇرگىزۋ ادىستەمەسى (ادىستەمە)
قاراعاندى قالاسى، اباي اۋدانى، توپار كەنتى
اباي اتىنداعى مەكتەپ-گيمنازياسىنىڭ
ماتەماتيكا ءپانى ءمۇعالىمى كاسمەدينا ب.ا
بايانداما
تاقىرىبى «قايتالاۋ ساباقتارىن جۇرگىزۋ ادىستەمەسى»
وقۋشىلاردىڭ بىلىم-بىلىك داعدىسىن دامىتۋ بارىسىندا ساباقتىڭ ءار ءتۇرلى تيپتەرىن قولدانامىز. ساباقتى تالاپقا ساي وتكىزۋدىڭ بىرنەشە مەتوديكالىق ادىستەرى بار. وسى ادىستەرگە ساي ساباقتى مىناداي تيپتەرگە بولۋگە بولادى:
• جاڭا ساباق
• ءبىلىمىن جەتىلدىرۋ
• قايتالاۋ ساباعى
• ارالاس ساباق
• باعالاۋ ساباعى
سونىڭ ىشىندە قايتالاۋ ساباعى وقۋشىنىڭ ءبىلىمىن تاراۋ بويىنشا سارالاپ تەكسەرۋ ءۇشىن جانە جەكە-جەكە ءبىلىمىن باعالاۋ ءۇشىن قولدانىلادى.
قايتالاۋ ساباعىن وتكىزەردە الدىن الا جوسپار جاساپ، ونىڭ ماقساتىن كورسەتىپ سول تاراۋعا نەمەسە تاقىرىپقا نەگىزدەپ سۇراقتار مەن ەسەپتەر دايىنداۋ قاجەت. سۇراقتار مەن ەسەپتەردى دەڭگەيلىك تاپسىرما تۇرىندە الۋ قولايلى.
قايتالاۋ ساباعىندا ساباقتى ءوتۋدىڭ بەس ءتۇرى قولدانىلادى.
• اۋىزشا سۇراقتار
• وزىندىك جۇمىس
• پراكتيكالىق جۇمىس
• باقىلاۋ جۇمىسى، تەست، سىناق الۋ
• ىسكەرلىك ويىندارىن ۇيىمداستىرۋ.
وتكەن تاقىرىپتى قايتالاپ، پىسىقتاۋ كەزىندە وسى وتكەن تاقىرىپ بويىنشا بەرىلگەن سۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋ، ەسەپتەر شىعارتۋ، 20-25 مينۋتقا ارنالعان وزىندىك جۇمىس الىنۋى ءتيىس.
قازىرگى ۋاقىتتا وقۋشىلاردىڭ بىلىم-بىلىك داعدىسىن قالىپتاستىرۋ، دامىتۋ بارىسىندا ءتۇرلى ادىستەمەلىك ادىستەر قولدانىلادى.
سارالاپ دەڭگەيلەپ وقىتۋ ءادىسى ماتەماتيكانى وقىتۋدا ءجيى قولدانىلادى. بۇل ءادىس وقۋشىلاردىڭ جەكە شىعارماشىلىقپەن جۇمىس جاساۋىنا جانە ويلاۋ قابىلەتتەرىنىڭ دامۋىنا ىقپال ەتەدى. وقۋ تاربيە ۇردىسىندەگى وقۋشىلاردى وقىتۋ مەن تاربيەلەۋ ءبىلىم بەرۋ مازمۇنىمەن تىعىز بايلانىستى. سارالاپ دەڭگەيلەۋ ءادىسىنىڭ ەرەكشەلىگى دە وسىندا. وقۋشىنىڭ ناقتى قابىلەتىن انىقتاپ بەرۋگە جانە ونىڭ قانداي دەڭگەيدە ءبىلىمى بار ەكەنىن ناقتى كورسەتىپ بەرەدى.
بۇل باياندامادا قايتالاۋ ساباقتارىن ويىن ارقىلى جۇرگىزۋدى قاراستىرامىن.
ساباق – ءاربىر ءمۇعالىمنىڭ ىزدەنىسىنىڭ ناتيجەسى. ساباقتى ىڭعايىنا قاراي تۇرلەندىرىپ وتكىزسە، ساباقتىڭ مازمۇنىن اشا تۇسەدى. ساباقتا ويىن ەلەمەنتتەرىن پايدالانۋ وقۋشىلاردىڭ ءوي-ورىسىن، تانىمدىق بەلسەندىلىكتەرىن ارتتىرادى. ويىنعا پەداگوگيكالىق باسشىلىق جاساۋ دەگەنىمىز-وقۋشىلاردىڭ ۇيىمشىلدىق، شىعارماشىلىق دەربەس قىزمەتتەرىن الماستىرماستان، بالالاردىڭ ۇجىممەن قارىم-قاتىناسىن جەتىلدىرە ءتۇسۋى بولىپ تابىلادى.
ماتەماتيكالىق ويىندار-سىنىپتا جۇرگىزىلەتىن جۇمىستاردىڭ ەڭ قىزىقتىسى. «ويىن دەگەنىمىز ۇشقىن، بىلىمگە قۇشتارلىق پەن ەلىكتەۋدىڭ مازداپ جانار وتى» دەپ ۆ.ف.سۋحوملينسكيي ايتقانىنداي ويىن اقىلدى، ويدى، تاپقىرلىقتى، العىرلىقتى دامىتادى.
ماقساتى: ماتەماتيكا ساباعىندا ويىن تەحنولوگيالارىن پايدالانا وتىرىپ، وقۋشىلاردىڭ پانگە دەگەن قىزىعۋشىلىعىن، جاۋاپكەرشىلىگىن، سۇيىسپەنشىلىگىن ارتتىرۋ.
مىندەتتەرى:
- ماتەماتيكا ساباقتارىندا ويىن ەلەمەنتتەرىمەن تانىسۋ؛
- ماتەماتيكا باعدارلاماسىنا ساراپتاما جاساپ، ويىن ساتتەرىن ەنگىزەتىن تاقىرىپتاردى انىقتاۋ؛
- وقۋشىلاردىڭ تەوريالىق ءبىلىمىن جۇيەلەۋگە جانە پراكتيكادا قولدانۋىنا، قالىپتاسۋىنا جاعداي تۋعىزۋ؛
- ءوز ويىن، كوزقاراسىن بىلدىرۋگە، ەكىنشى ءبىر ادامنىڭ جاۋابىن تىڭداپ، ونى تولىقتىرۋعا، جەتىستىكتەرى مەن كەمشىلىكتەرىن ايتا بىلۋگە جاتتىقتىرۋ؛
- وقۋشىلاردىڭ پانگە دەگەن قىزۋعۋشىلىعىنىڭ دەنگەيىن سەزىنۋگە، ونى يگەرۋدە، ءوز مۇمكىندىگىن بولاشاقتا باعالاي بىلۋىنە كومەك كورسەتۋ؛
- وقۋشىلاردىڭ قىزىعۋشىلىق ىس-ارەكەتىن ۇيىمداستىرۋ.
ەگەر ماتەماتيكا ساباعىندا:
- ويىن ەلەمەنتتەرى ءجيى جانە جۇيەلى پايدالانسا؛
- ۋاقىتتى ءتيىمدى پايدالانسا؛
- تاپسىرما ءار وقۋشىنىڭ مۇمكىندىگىنە قاراي بەرىلسە،
وندا وقۋشىلار ساباققا بەلسەنە قاتىسادى، پانگە دەگەن قىزىعۋشىلىعى، تانىمدىق بەلسەندىلىگى ءبىلىم ساپاسى مەن ۇلگەرىمى ارتادى.
ويىن ەلەمەنتتەرىن ءجيى پايدالاناتىن بولساق:
- ساباقتا تۇراقتى بەلسەندىلىك، قىزىعۋشىلىق پايدا بولادى.
- وقۋشى تۇلعا رەتىندە ءوزىن كورسەتە بىلەدى، ونىڭ ىس-ارەكەتى ءوزىنىڭ قابىلەتى مەن دەڭگەيىنە بايلانىستى بولادى.
- ويىن ارقىلى بىر-بىرىمەن تەز ءتىل تابىسادى، جاقسى ۇعىسادى، بىر-بىرىنەن ەپتىلىكتى سەرگەكتىكتى ۇيرەنەدى.
- وقۋشىلاردىڭ ماتەماتيكالىق قابىلەتتەرى ايقىندالادى.
«قارلى كەسەك» ىسكەرلىك ويىنى.
1 نۇسقا. سىنىپ وقۋشىلارى 5 ادامنان بەس توپقا بولىنەدى(4 توپ 4 ادامنان) ءار ۇستەلدىڭ بەلگىسى بار: ا، ۆ، س، د، ە .ءار توپ وسى ۇستەلدەردىڭ بىرىنە جايعاسادى. ويىنعا قاتىسۋشى ءار وقۋشىنىڭ جەكە ءنومىرى بولادى. ا ۇستەلىنىڭ قاتىسۋشىلارى ا1 ا2 ا3 ا4 ا5 ۆ ۇستەلىنىڭ قاتىسۋشىلارى ۆ1 ۆ2 ۆ3 ۆ4 ۆ5 جانە ت.ب. كەتە بەرەدى.
ويىننىڭ 1ء-شى ساتىسى- توپپەن جۇمىس جاساۋ: ءار توپقا تاپسىرما بەرىلەدى، ونى الدىن-الا بەلگىلەنگەن ۋاقىت بويىنشا بارلىعى بىرگە ورىندايدى.
ويىننىڭ 2ء-شى ساتىسى-ۇجىمدىق جۇمىس جاساۋ: ۇستەلدەردەن ا، ۆ؛س، د، ە بەلگىلەرى الىنىپ تاستالىنادى، ورنىنا سايكەسىنشە 1، 2، 3، 4، 5 نومىرلەرى قويىلادى. قاتىسۋشىلار كەلەسى تاتىپپەن وتىرادى: 1ء-شى ۇستەلگە بارلىق 1ء-شى ءنومىرلى قاتىسۋشىلار ا1 ۆ1 س1 د1 ە1 2ء-شى ۇستولگە بارلىق 2ء-شى ءنومىرلى ت.س.س. جايعاسادى. قايتادان 5 ادامنان ءار ۇستەلگە وتىرعىزعاننان كەيىن، اربىرەۋىندە ءوزىنىڭ وقىلعان 5 ءارتۇرلى تاقىرىپ بويىنشا سۇراقتارى بولادى. ءوزارا وقۋ باستالادى، ءاربىر وقۋشى 1 رەت ءمۇعالىم 4 رەت وقۋشى بولادى. ۇجىمدىق جۇمىسقا بەلگىلى ءبىر ۋاقىت بەرىلەدى(ۋاقىت الدىن الا كەلىسىلەدى).
ويىننىڭ 3ء-شى ساتىسى-فرونتالدى (قارسى، ماڭداي الدى) جۇمىس جاساۋ. ا ۆ س د ە نومىرلەرى قالپىنا كەلتىرىلەدى، وقۋشىلار وزدەرىنىڭ العاشقى ورىندارىنا ورالادى. ءمۇعالىم سۇراۋدى باستايدى № 1ء-شى تاقىرىپتى سۇراعاندا كەز كەلگەن توپتىڭ قاتىسۋشىلارى جاۋاپ بەرە الادى، ويتكەنى ولار ۇستەل ساراپشىلارمەن بەرىلگەن تاقىرىپ بويىنشا كەڭەسىپ، سونداي-اق جاۋاپتاردىن دۇرىستىعىن باعالايدى.
4ء-شى ساتى: ساباقتىڭ قورىتىندىسى جانە رەفلەكسيا.
2 نۇسقا.
«قارلى كەسەك»ويىنىن ءوز بەتىمەن وقۋ ماتەريالدارىندا قولدانۋعا بولادى (ەگەر ءبىر تاقىرىپقا ەنگەن ءبولىم ءوز بەتىمەن جۇمىس جاساۋ تۋرالى بولسا). الىنعان اقپاراتتى بەكىتۋ كەزىندە (پراكتيكالىق جۇمىستاردىن ورىندالۋى)، جوبالاردى دايىنداۋ كەزىندە جانە ت.ب
«باقىتتى ءسات ويىنى»
قۇرال-جابدىقتار:1. شارلارى بار كەسپەك نەمەسە قاپ 2.سەكۋندومەر 3. جالپى باعالاۋ پاراعى 4. فيشكالار 5.ۇيگە بەرىلگەن سۇراقتار ( ءار كومانداعا 2 دەن) 6. سايىس ءۇشىن تاپسىرمالار 7 جاۋاپ ۇلگىلەر.
ويىن بارىسى:
سىنىپ ەكى كومانداعا بولىنەدى، ءار كوماندانىڭ كاپيتانى مەن اتتارى بولادى.
1 گەيم. «سەرگىتۋ».
ءار كومانداعا 10 -10-نان سۇراقتان قويىلىپ، پىكىرلەسۋلەرىنە 5 مين بەرىلەدى. كوماندا ۋاكىلى جاۋاپ بەرەدى، ال قارسى كوماندا جاۋاپ ۇلگىلەرىنىڭ دۇرىستىعىن قاداعالايدى. سۇراقتارعا دۇرىس جاۋاپ بەرگەن جانە ساندىق كورسەتكىشتەرى كوپ كوماندا جەڭىسكە جەتەدى.
2 گەيم «كەسپەكتەگى قاتىرمالار»
كوماندا قاتىسۋشىلارى كەسپەكتەن نومىرلەنگەن شارلاردى الادى. جۇرگىزۋشى ءار نومىرگە جۇمباق جاسىرادى نەمەسە سۇراق قويادى. پىكىرلەسكەننەن كەيىن كاپيتان كوماندالارى جاۋاپ بەرەدى.
3 گەيم «بايگە»
جۇرگىزۋشىنىڭ سۇراعىنا جىلدام (تەز) جاۋاپ بەرگەن كوماندا جەڭىسكە جەتەدى. ەگەر جاۋاپ دايىن بولسا، كوماندا تۋ نەمەسە قولدارىن كوتەرىپ بەلگى بەرەدى.
4 گەيم « سەن ماعان، مەن - ساعان»
كوماندالار بىر-بىرىنە ەكى-ەكىدەن سۇراقتان قويادى. (ءۇي تاپسىرماسى)
5 گەيم «كوش باسشىسىمەن جارىس»
قاتىسۋشىلاردىڭ بارلىعى سۇراقتارعا جاۋاپ بەرەدى. دۇرىس جاۋاپتى كوپ بەرگەن كوماندا جەڭىسكە جەتەدى. بالالاردىڭ اراسىنان دۇرىس جاۋاپتى كوپ جيناعان (4-7) كومانداعا قوسىمشا بالل 4-5 جاۋاپ «4 بالل» 6-7 جاۋاپ «5» باللدان الا الادى.
2، 3، 4، 5 گەيىمنىڭ تاپسىرمالارىن ورىنداۋعا 1 مينۋت بەرىلەدى. ەگەر جاۋاپ تولىق بولسا، وندا وسى ۇنەمدەلگەن مينۋتتى كوماندا باسقا باسقا سۇراقتى تالقىلاۋعا قولدانا الادى. ءاربىر دۇرىس جاۋاپقا كوماندا فيشكا نەمەسە ءبىر بالل الادى.
«اۋكسيون»-ىسكەرلىك ويىنى. بۇل ويىن ءبىر زاتتى ساتىپ الۋ نەمەسە نەسيە الۋ ارقىلى جۇزەگە اسادى. ءار توپ بانكتەن قاجەتتى مولشەردە نەسيە الىپ، ويىن سوڭىندا ونى بەلگەلى ءبىر پايىزبەن قايتارۋى ءتيىس. ويىن بارىسىندا سۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋ ارقىلى قاجەتتى پايىزدى جيناۋلارى كەرەك.
قورىتا كەلە:
1. ماتەماتيكا ساباعىنداعى ويىن تەحنولوگياسىنىڭ پايداسى قازىرگى كەزدەگى ماتەماتيكانى تەرەڭ مەڭگەرۋگە، جاڭا تاسىلدەردى قولدانۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.
2. قىزىقتى تاپسىرمالار مەن جاتتىعۋلار تۇرلەرى ءبىلىمدى مەڭگەرۋمەن قاتار، وقۋشىلاردىڭ تانىمدىق، ينتەللەكتۋالدىق، شىعارماشىلىق قابىلەتتەرىن ارتتىرادى.
3. وقۋشىلاردىڭ ويلاۋ قابىلەتىن كۇشەيتەدى، كۇردەلەندىرەدى. سونىڭ اسەرىنەن ويلاۋ جۇيەسىن دامىتادى.
4. وقۋشىلاردىڭ العان بىلىمدەرىن تەرەڭدەتەدى، ساباقتىڭ ساپاسىن جاقسارتادى.
5. وقۋشىلاردىڭ پانگە دەگەن قىزىعۋشىلىعى، سۇيىسپەنشىلىگى ارتادى.
اباي اتىنداعى مەكتەپ-گيمنازياسىنىڭ
ماتەماتيكا ءپانى ءمۇعالىمى كاسمەدينا ب.ا
بايانداما
تاقىرىبى «قايتالاۋ ساباقتارىن جۇرگىزۋ ادىستەمەسى»
وقۋشىلاردىڭ بىلىم-بىلىك داعدىسىن دامىتۋ بارىسىندا ساباقتىڭ ءار ءتۇرلى تيپتەرىن قولدانامىز. ساباقتى تالاپقا ساي وتكىزۋدىڭ بىرنەشە مەتوديكالىق ادىستەرى بار. وسى ادىستەرگە ساي ساباقتى مىناداي تيپتەرگە بولۋگە بولادى:
• جاڭا ساباق
• ءبىلىمىن جەتىلدىرۋ
• قايتالاۋ ساباعى
• ارالاس ساباق
• باعالاۋ ساباعى
سونىڭ ىشىندە قايتالاۋ ساباعى وقۋشىنىڭ ءبىلىمىن تاراۋ بويىنشا سارالاپ تەكسەرۋ ءۇشىن جانە جەكە-جەكە ءبىلىمىن باعالاۋ ءۇشىن قولدانىلادى.
قايتالاۋ ساباعىن وتكىزەردە الدىن الا جوسپار جاساپ، ونىڭ ماقساتىن كورسەتىپ سول تاراۋعا نەمەسە تاقىرىپقا نەگىزدەپ سۇراقتار مەن ەسەپتەر دايىنداۋ قاجەت. سۇراقتار مەن ەسەپتەردى دەڭگەيلىك تاپسىرما تۇرىندە الۋ قولايلى.
قايتالاۋ ساباعىندا ساباقتى ءوتۋدىڭ بەس ءتۇرى قولدانىلادى.
• اۋىزشا سۇراقتار
• وزىندىك جۇمىس
• پراكتيكالىق جۇمىس
• باقىلاۋ جۇمىسى، تەست، سىناق الۋ
• ىسكەرلىك ويىندارىن ۇيىمداستىرۋ.
وتكەن تاقىرىپتى قايتالاپ، پىسىقتاۋ كەزىندە وسى وتكەن تاقىرىپ بويىنشا بەرىلگەن سۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋ، ەسەپتەر شىعارتۋ، 20-25 مينۋتقا ارنالعان وزىندىك جۇمىس الىنۋى ءتيىس.
قازىرگى ۋاقىتتا وقۋشىلاردىڭ بىلىم-بىلىك داعدىسىن قالىپتاستىرۋ، دامىتۋ بارىسىندا ءتۇرلى ادىستەمەلىك ادىستەر قولدانىلادى.
سارالاپ دەڭگەيلەپ وقىتۋ ءادىسى ماتەماتيكانى وقىتۋدا ءجيى قولدانىلادى. بۇل ءادىس وقۋشىلاردىڭ جەكە شىعارماشىلىقپەن جۇمىس جاساۋىنا جانە ويلاۋ قابىلەتتەرىنىڭ دامۋىنا ىقپال ەتەدى. وقۋ تاربيە ۇردىسىندەگى وقۋشىلاردى وقىتۋ مەن تاربيەلەۋ ءبىلىم بەرۋ مازمۇنىمەن تىعىز بايلانىستى. سارالاپ دەڭگەيلەۋ ءادىسىنىڭ ەرەكشەلىگى دە وسىندا. وقۋشىنىڭ ناقتى قابىلەتىن انىقتاپ بەرۋگە جانە ونىڭ قانداي دەڭگەيدە ءبىلىمى بار ەكەنىن ناقتى كورسەتىپ بەرەدى.
بۇل باياندامادا قايتالاۋ ساباقتارىن ويىن ارقىلى جۇرگىزۋدى قاراستىرامىن.
ساباق – ءاربىر ءمۇعالىمنىڭ ىزدەنىسىنىڭ ناتيجەسى. ساباقتى ىڭعايىنا قاراي تۇرلەندىرىپ وتكىزسە، ساباقتىڭ مازمۇنىن اشا تۇسەدى. ساباقتا ويىن ەلەمەنتتەرىن پايدالانۋ وقۋشىلاردىڭ ءوي-ورىسىن، تانىمدىق بەلسەندىلىكتەرىن ارتتىرادى. ويىنعا پەداگوگيكالىق باسشىلىق جاساۋ دەگەنىمىز-وقۋشىلاردىڭ ۇيىمشىلدىق، شىعارماشىلىق دەربەس قىزمەتتەرىن الماستىرماستان، بالالاردىڭ ۇجىممەن قارىم-قاتىناسىن جەتىلدىرە ءتۇسۋى بولىپ تابىلادى.
ماتەماتيكالىق ويىندار-سىنىپتا جۇرگىزىلەتىن جۇمىستاردىڭ ەڭ قىزىقتىسى. «ويىن دەگەنىمىز ۇشقىن، بىلىمگە قۇشتارلىق پەن ەلىكتەۋدىڭ مازداپ جانار وتى» دەپ ۆ.ف.سۋحوملينسكيي ايتقانىنداي ويىن اقىلدى، ويدى، تاپقىرلىقتى، العىرلىقتى دامىتادى.
ماقساتى: ماتەماتيكا ساباعىندا ويىن تەحنولوگيالارىن پايدالانا وتىرىپ، وقۋشىلاردىڭ پانگە دەگەن قىزىعۋشىلىعىن، جاۋاپكەرشىلىگىن، سۇيىسپەنشىلىگىن ارتتىرۋ.
مىندەتتەرى:
- ماتەماتيكا ساباقتارىندا ويىن ەلەمەنتتەرىمەن تانىسۋ؛
- ماتەماتيكا باعدارلاماسىنا ساراپتاما جاساپ، ويىن ساتتەرىن ەنگىزەتىن تاقىرىپتاردى انىقتاۋ؛
- وقۋشىلاردىڭ تەوريالىق ءبىلىمىن جۇيەلەۋگە جانە پراكتيكادا قولدانۋىنا، قالىپتاسۋىنا جاعداي تۋعىزۋ؛
- ءوز ويىن، كوزقاراسىن بىلدىرۋگە، ەكىنشى ءبىر ادامنىڭ جاۋابىن تىڭداپ، ونى تولىقتىرۋعا، جەتىستىكتەرى مەن كەمشىلىكتەرىن ايتا بىلۋگە جاتتىقتىرۋ؛
- وقۋشىلاردىڭ پانگە دەگەن قىزۋعۋشىلىعىنىڭ دەنگەيىن سەزىنۋگە، ونى يگەرۋدە، ءوز مۇمكىندىگىن بولاشاقتا باعالاي بىلۋىنە كومەك كورسەتۋ؛
- وقۋشىلاردىڭ قىزىعۋشىلىق ىس-ارەكەتىن ۇيىمداستىرۋ.
ەگەر ماتەماتيكا ساباعىندا:
- ويىن ەلەمەنتتەرى ءجيى جانە جۇيەلى پايدالانسا؛
- ۋاقىتتى ءتيىمدى پايدالانسا؛
- تاپسىرما ءار وقۋشىنىڭ مۇمكىندىگىنە قاراي بەرىلسە،
وندا وقۋشىلار ساباققا بەلسەنە قاتىسادى، پانگە دەگەن قىزىعۋشىلىعى، تانىمدىق بەلسەندىلىگى ءبىلىم ساپاسى مەن ۇلگەرىمى ارتادى.
ويىن ەلەمەنتتەرىن ءجيى پايدالاناتىن بولساق:
- ساباقتا تۇراقتى بەلسەندىلىك، قىزىعۋشىلىق پايدا بولادى.
- وقۋشى تۇلعا رەتىندە ءوزىن كورسەتە بىلەدى، ونىڭ ىس-ارەكەتى ءوزىنىڭ قابىلەتى مەن دەڭگەيىنە بايلانىستى بولادى.
- ويىن ارقىلى بىر-بىرىمەن تەز ءتىل تابىسادى، جاقسى ۇعىسادى، بىر-بىرىنەن ەپتىلىكتى سەرگەكتىكتى ۇيرەنەدى.
- وقۋشىلاردىڭ ماتەماتيكالىق قابىلەتتەرى ايقىندالادى.
«قارلى كەسەك» ىسكەرلىك ويىنى.
1 نۇسقا. سىنىپ وقۋشىلارى 5 ادامنان بەس توپقا بولىنەدى(4 توپ 4 ادامنان) ءار ۇستەلدىڭ بەلگىسى بار: ا، ۆ، س، د، ە .ءار توپ وسى ۇستەلدەردىڭ بىرىنە جايعاسادى. ويىنعا قاتىسۋشى ءار وقۋشىنىڭ جەكە ءنومىرى بولادى. ا ۇستەلىنىڭ قاتىسۋشىلارى ا1 ا2 ا3 ا4 ا5 ۆ ۇستەلىنىڭ قاتىسۋشىلارى ۆ1 ۆ2 ۆ3 ۆ4 ۆ5 جانە ت.ب. كەتە بەرەدى.
ويىننىڭ 1ء-شى ساتىسى- توپپەن جۇمىس جاساۋ: ءار توپقا تاپسىرما بەرىلەدى، ونى الدىن-الا بەلگىلەنگەن ۋاقىت بويىنشا بارلىعى بىرگە ورىندايدى.
ويىننىڭ 2ء-شى ساتىسى-ۇجىمدىق جۇمىس جاساۋ: ۇستەلدەردەن ا، ۆ؛س، د، ە بەلگىلەرى الىنىپ تاستالىنادى، ورنىنا سايكەسىنشە 1، 2، 3، 4، 5 نومىرلەرى قويىلادى. قاتىسۋشىلار كەلەسى تاتىپپەن وتىرادى: 1ء-شى ۇستەلگە بارلىق 1ء-شى ءنومىرلى قاتىسۋشىلار ا1 ۆ1 س1 د1 ە1 2ء-شى ۇستولگە بارلىق 2ء-شى ءنومىرلى ت.س.س. جايعاسادى. قايتادان 5 ادامنان ءار ۇستەلگە وتىرعىزعاننان كەيىن، اربىرەۋىندە ءوزىنىڭ وقىلعان 5 ءارتۇرلى تاقىرىپ بويىنشا سۇراقتارى بولادى. ءوزارا وقۋ باستالادى، ءاربىر وقۋشى 1 رەت ءمۇعالىم 4 رەت وقۋشى بولادى. ۇجىمدىق جۇمىسقا بەلگىلى ءبىر ۋاقىت بەرىلەدى(ۋاقىت الدىن الا كەلىسىلەدى).
ويىننىڭ 3ء-شى ساتىسى-فرونتالدى (قارسى، ماڭداي الدى) جۇمىس جاساۋ. ا ۆ س د ە نومىرلەرى قالپىنا كەلتىرىلەدى، وقۋشىلار وزدەرىنىڭ العاشقى ورىندارىنا ورالادى. ءمۇعالىم سۇراۋدى باستايدى № 1ء-شى تاقىرىپتى سۇراعاندا كەز كەلگەن توپتىڭ قاتىسۋشىلارى جاۋاپ بەرە الادى، ويتكەنى ولار ۇستەل ساراپشىلارمەن بەرىلگەن تاقىرىپ بويىنشا كەڭەسىپ، سونداي-اق جاۋاپتاردىن دۇرىستىعىن باعالايدى.
4ء-شى ساتى: ساباقتىڭ قورىتىندىسى جانە رەفلەكسيا.
2 نۇسقا.
«قارلى كەسەك»ويىنىن ءوز بەتىمەن وقۋ ماتەريالدارىندا قولدانۋعا بولادى (ەگەر ءبىر تاقىرىپقا ەنگەن ءبولىم ءوز بەتىمەن جۇمىس جاساۋ تۋرالى بولسا). الىنعان اقپاراتتى بەكىتۋ كەزىندە (پراكتيكالىق جۇمىستاردىن ورىندالۋى)، جوبالاردى دايىنداۋ كەزىندە جانە ت.ب
«باقىتتى ءسات ويىنى»
قۇرال-جابدىقتار:1. شارلارى بار كەسپەك نەمەسە قاپ 2.سەكۋندومەر 3. جالپى باعالاۋ پاراعى 4. فيشكالار 5.ۇيگە بەرىلگەن سۇراقتار ( ءار كومانداعا 2 دەن) 6. سايىس ءۇشىن تاپسىرمالار 7 جاۋاپ ۇلگىلەر.
ويىن بارىسى:
سىنىپ ەكى كومانداعا بولىنەدى، ءار كوماندانىڭ كاپيتانى مەن اتتارى بولادى.
1 گەيم. «سەرگىتۋ».
ءار كومانداعا 10 -10-نان سۇراقتان قويىلىپ، پىكىرلەسۋلەرىنە 5 مين بەرىلەدى. كوماندا ۋاكىلى جاۋاپ بەرەدى، ال قارسى كوماندا جاۋاپ ۇلگىلەرىنىڭ دۇرىستىعىن قاداعالايدى. سۇراقتارعا دۇرىس جاۋاپ بەرگەن جانە ساندىق كورسەتكىشتەرى كوپ كوماندا جەڭىسكە جەتەدى.
2 گەيم «كەسپەكتەگى قاتىرمالار»
كوماندا قاتىسۋشىلارى كەسپەكتەن نومىرلەنگەن شارلاردى الادى. جۇرگىزۋشى ءار نومىرگە جۇمباق جاسىرادى نەمەسە سۇراق قويادى. پىكىرلەسكەننەن كەيىن كاپيتان كوماندالارى جاۋاپ بەرەدى.
3 گەيم «بايگە»
جۇرگىزۋشىنىڭ سۇراعىنا جىلدام (تەز) جاۋاپ بەرگەن كوماندا جەڭىسكە جەتەدى. ەگەر جاۋاپ دايىن بولسا، كوماندا تۋ نەمەسە قولدارىن كوتەرىپ بەلگى بەرەدى.
4 گەيم « سەن ماعان، مەن - ساعان»
كوماندالار بىر-بىرىنە ەكى-ەكىدەن سۇراقتان قويادى. (ءۇي تاپسىرماسى)
5 گەيم «كوش باسشىسىمەن جارىس»
قاتىسۋشىلاردىڭ بارلىعى سۇراقتارعا جاۋاپ بەرەدى. دۇرىس جاۋاپتى كوپ بەرگەن كوماندا جەڭىسكە جەتەدى. بالالاردىڭ اراسىنان دۇرىس جاۋاپتى كوپ جيناعان (4-7) كومانداعا قوسىمشا بالل 4-5 جاۋاپ «4 بالل» 6-7 جاۋاپ «5» باللدان الا الادى.
2، 3، 4، 5 گەيىمنىڭ تاپسىرمالارىن ورىنداۋعا 1 مينۋت بەرىلەدى. ەگەر جاۋاپ تولىق بولسا، وندا وسى ۇنەمدەلگەن مينۋتتى كوماندا باسقا باسقا سۇراقتى تالقىلاۋعا قولدانا الادى. ءاربىر دۇرىس جاۋاپقا كوماندا فيشكا نەمەسە ءبىر بالل الادى.
«اۋكسيون»-ىسكەرلىك ويىنى. بۇل ويىن ءبىر زاتتى ساتىپ الۋ نەمەسە نەسيە الۋ ارقىلى جۇزەگە اسادى. ءار توپ بانكتەن قاجەتتى مولشەردە نەسيە الىپ، ويىن سوڭىندا ونى بەلگەلى ءبىر پايىزبەن قايتارۋى ءتيىس. ويىن بارىسىندا سۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋ ارقىلى قاجەتتى پايىزدى جيناۋلارى كەرەك.
قورىتا كەلە:
1. ماتەماتيكا ساباعىنداعى ويىن تەحنولوگياسىنىڭ پايداسى قازىرگى كەزدەگى ماتەماتيكانى تەرەڭ مەڭگەرۋگە، جاڭا تاسىلدەردى قولدانۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.
2. قىزىقتى تاپسىرمالار مەن جاتتىعۋلار تۇرلەرى ءبىلىمدى مەڭگەرۋمەن قاتار، وقۋشىلاردىڭ تانىمدىق، ينتەللەكتۋالدىق، شىعارماشىلىق قابىلەتتەرىن ارتتىرادى.
3. وقۋشىلاردىڭ ويلاۋ قابىلەتىن كۇشەيتەدى، كۇردەلەندىرەدى. سونىڭ اسەرىنەن ويلاۋ جۇيەسىن دامىتادى.
4. وقۋشىلاردىڭ العان بىلىمدەرىن تەرەڭدەتەدى، ساباقتىڭ ساپاسىن جاقسارتادى.
5. وقۋشىلاردىڭ پانگە دەگەن قىزىعۋشىلىعى، سۇيىسپەنشىلىگى ارتادى.
You Might Also Like
