قازاق اناسى
ءبىز — تەرەڭ تامىرلى حالىقپىز.
اتا سالت، اتا ءداستۇر، اتا تاريح، ۇلتتىق نانىم-سەنىم، تەكتىلىك تۇرپات، كىسىلىك كەلبەت، ادەپ پەن يماندىلىق ارنالارى عاسىرلار بويى قالىپتاسقان قاعيدالاردان ءتىن تارتادى.
ءبىز — قازاقپىز، كەڭ — بايتاق ۇلان-دالانىڭ يەسىمىز.
ەگەمەندىككە قول جەتكىزىپ، ەلدىككە بەتبۇرىس جاساپ جاتىرمىز. ال ەلدىكتىڭ باستاۋى نەدە؟ ەرلەردىڭ قولىندا دەرمىز. ار ەرلەردىڭ شىن مانىندە ەر بولۋى، ەلىن ەل قىلۋى كىمگە بايلانىستى؟ ارينە، ايەل قاۋىمىنىڭ، اق جاۋلىقتى اجەلەر مەن ابزال انالار، اسىل جارلاردىڭ كورگەندىلىگى مەن كورەگەندىلىگىنە بايلانىستى دەپ سەنىممەن ايتا الار ەدىك.
باياعى باي اۋىز ادەبيەتىمىزدەگى قۇرتقا، ءاقجۇنىس ءتارىزدى، ۇلى ابايدىڭ اجەسى زەرە، وسى تۇبەكتە داڭقى شىققان توميريس، قالامقاس ءتارىزدى ارتىق تۋعان ارۋلاردىڭ ۇلىلىعىنا، ەركەكتەن دە بەتەر ەر كوڭىلدىلىگى، تۋعان ەل، تۋعان جەر، تۋعان باۋىر دەگەندەگى شەكسىز سەزىمدەرىنە ءتانتى بولماي تۇرا المايسىز.
انا مەن بالا ەگىز ۇعىم دەسەك تە بولادى. اتالار جولىمەن بالانىڭ جورگەگىنەن، بەسىگىنەن انا تىلىندە «الديگە» ۇيىپ، ۇلتتىق قان-قاسيەتتى جەتە ءسىڭىرىپ وسۋىندە انالاردىڭ ۇلەسى سالماقتانا، ارتا بەرگەن سايىن ۇتا تۇسەمىز. بۇل دا — ەلدىكتىڭ ءبىر قادامى.
ۇلاعاتتى انالار بەينەسىنە لايىق كەيىپكەر — وبرازدار بۇگىندە جوق پا؟
شۇكىر، بار ەكەن.
ول كىم دەرسىز؟
ايتالىق. ول — ءوزىمىزدىڭ قادىرمەندى ابەكەڭنىڭ، ءابىش اعانىڭ، مەكتەپتە جۇرگەندە-اق رەسپۋبليكاعا اتى جەتىپ، ۋنيۆەرسيتەتتە جۇرگەنىندە اۋەزوۆتەي الىپتىڭ كوڭىل حوش اق باتاسىن العان، بۇكىل ءومىرىن جانكەشتى ەڭبەككە تولتىرىپ، ولشەۋسىز ماڭداي تەر ارقىلى ب ا ق باقىتىن الاقانىنا قوندىرعان ۇلت فەنومەنى ءابىش كەكىلبايەۆتىڭ اناسى!
ءابىش اعاعا قۇدايىم، 360 اۋليەلى، بەكەت ۇراڭدى اتا-بابا توپىراعى تۋا ءبىتتى، جان-جاقتى دا دارحان دارىن تارتۋ ەتسە دە، ونىڭ ومىرشەڭ بولۋى تاربيەسىنە بايلانىستى ەدى.
ءابىش كەكىلباي ۇلىنىڭ اناسى ايساۋلە-اجە وسى عاسىردىڭ باسىندا دۇنيەگە كەلىپ، قازاق كورگەن ازاپ پەن توزاق، ايقاس پەن كۇرەس، دۇربەلەڭ مەن زوبالاڭنىڭ ءبارىن كورىپ ەدى.
سول ءبىر داۋىلدى كەزەڭدەردىڭ بارىندە وتباسىنىڭ تەك وتىمەن كىرىپ، كۇلىمەن شىعاتىن سالپى ەتەك ايەلى اتانباي، قوعامداعى نەشەبىر اۋىر دا جارقىن ىستەردىڭ بارىنە اتسالىسىپ ەدى. كولحوزدا ءشوپ تە شاپتى، قۇرىلىس تا سالدى، بەكداشى بارىپ، تۇز وندىرىسىندە دە تەر توكتى. تاۋشىق شاحتالارىندا كومىر قازۋشى بولىپ تا تاۋقىمەتتى قارا جۇمىستىڭ اششى ءدامىن تاتتى.
ازاماتى كەكىلباي سوعىستان ورالماسا دا، ەرىنەن وتىز التى جاسىندا جەسىر قالسا دا، جالعىز ۇلى مەن قىزدارىن جەتىمسىرەتپەي جەلكىلدەتىپ باعىپ-قاعىپ ەدى، ەڭبەككە، ادالدىققا، ارلىلىققا باۋلىپ ەدى.
ۇلدان جالعىزى — ءابىشىنىڭ تىلەۋىن تىلەپ، وسىدان اتتاي قىرىق جىل بۇرىن الماتىعا اتتانىپ ەدى.
ول جاڭا استانانى دا كوردى.
ءابىش كەكىلبايەۆتاي دانا شىققان شاڭىراقتىڭ داستارحانىنان قازاق ەلىنىڭ ءبىرتۋار تۇلعاسى، تۇڭعىش پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان ءابىش ۇلى نازاربايەۆ تا الدەنەشە رەت ءدام تاتقان-دى. «ايەكەڭ ءبارىمىزدىڭ دە ارداقتى انامىز ەدى»، دەپتى ول ابەكەڭە كوڭىل ايتقانىندا.
2001 جىلدىڭ 30 قازانىندا وندى اۋلىندا 95 جاسىندا دۇنيەدەن وزعان تۇعىرلى كەيۋانا — ايساۋلە جۇماباي قىزى قوقىموۆانى اقتىق ساپارعا اتتاندىرۋعا ارنالعان قارالى جيىن ءوتتى. ونى اۋدان اكىمى ق.سەيىلحانوۆ اشتى. جينالعان كوپشىلىك الدىندا حالىق جازۋشىلارى ءا.نۇرپەيىسوۆ، ش.مۇرتازا، كورنەكتى جازۋشى ت.ابدىكوۆ، اكادەميك م.جولداسبەكوۆ، وبلىس اكىمى ل.قيىنوۆ، تۋمالارى ءسوز سويلەدى. ولاردىڭ بارلىعى دا انا ۇلىلىعىن اسپەتتەدى.
ايساۋلە — اداي-جاڭاي-قوجانازار-تاعان اۋلەتىنە، اتاسى قوقىمعا سىيلى دا ونەگەلى كەلىن بولا ءبىلدى.
ايساۋلە — ازاماتى كەكىلبايمەن جۇپ جازباي بىرگە ءجۇرىپ، ءومىردىڭ ىستىق-سۋىعىن بىرگە كوردى، اششى-تۇششىنى بىرگە تاتتى، ازاماتتىڭ ابىرويىن اسىرۋمەن بولدى. اتتەڭ...
ايساۋلە — قىزدارىن قياعا قالىقتاتىپ، ۇياسىنداعى جالعىز ۇلىن ۇشپاققا شىعارۋعا بار ءومىرىن ارنادى.
ايساۋلە — وزىندەي ونەگەلى، اتالار جولىن ۇستانعان كلاراداي كەلىنىمەن بىرگە جۇعىستى دا ۇعىستى، ىرىستى دا تىنىستى عۇمىر كەشتى، ءتاتۋ-تاتتى بولدى.
وسىنداي انانى، ءابىشتى ءابىش ەتكەن انانى ۇلى دەمەي گور، اۋليە دەمەي گور! ونىڭ بەرەكەلى داستارحانىنان قازاق زيالىلارى تەگىس دەرلىك ءدام تاتتى. سوعىس جىلدارىندا جەتىمدىك كورگەن جاداۋ ءيىن ۇرپاقتىڭ جۇقالتاڭداۋ، كوڭىلدەرى جارىم-جارتىلاۋ بالالارىنىڭ بارلىعىنا دا انا بولدى. ونىڭ شۇعىلا-شاراپاتىنان، جانارىنان توگىلگەن مەيىرىم نۇرىنان نەبىر اتاقتى دا داڭقتى ازاماتتار ءنار الدى. ول تالايعا قانات ءبىتىرىپ، بويلارىنا قۋات قۇيدى، سارقىلماس شابىت ۇستەدى.
ول ماڭگى ولمەس قازاق اناسى رەتىندە ۇلكەن ءبىر كىتاپتىڭ باس كەيىپكەرى بولۋعا ءتيىس. ونداي كىتاپ تۋادى، ارينە!
ايساۋلە اجە اقتىق ساپارعا اتتاندى. قامىسباي قاۋىمىنا جەرلەندى. وبلىس يمامى د.قاسنيازوۆ قۇران وقىدى. اسىل اناسىنان ايرىلعان دانا دا بولسا، بالا — ءابىشتىڭ جۇرەگى قان جىلايدى. ءبىراق، كوڭىلگە دارمەن ەتەر — جانىنا جۇبانىش بولىپ ارتىندا ەگەمەن ەلى، كيەلى جەرى تۇر!
قازاق اناسىن اقتىق ساپارعا شىعارىپ سالۋعا رەسپۋبليكا ۆيسە-پرەمەرى ي.تاسماعانبەتوۆ، ورال وبلىسىنىڭ اكىمى ق.كوشەربايەۆ، اتىراۋ وبلىسى اكىمىنىڭ اپپارات باسشىسى م.وتەشوۆ، پارلامەنت دەپۋتاتتارى ءو.بايگەلدى، ق.ەرەجەپوۆ، م.ابىلحانوۆ، اقىندار ف.وڭعارسىنوۆا، ق.جۇماعالييەۆ، ءو.ورالبايەۆ، تاعى باسقالارى كەلدى.
2.11.2001 جىل.
You Might Also Like
