قازاق حالقىنىڭ ادەت-عۇرىپ، سالت-داستۇرلەرى
مادەنيەتتانۋ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: قازاق حالقىنىڭ سالت - داستۇرلەرى
ساباقتىڭ ماقساتى: وقۋشىلارعا حالقىمىزدىڭ يگى داستۇرلەرىن، ىزگى - قاسيەتتەرىن، يناباتتىلىق، ىسكەرلىك داعدىلارىن، سالت - داستۇرلەردى بويلارىنا ءسىڭىرۋ، رۋحاني - ادامگەرشىلىك قاعيدالاردى ۇستانۋعا ۇيرەتۋ ارقىلى دۇرىس ارەكەت قۇندىلىعىنىڭ ءمانىن اشۋ.
مىندەتتەرى:
1. قازاق حالقىنىڭ ادەت - عۇرپى مەن سالت - داستۇرلەرى تۋرالى كەڭ كولەمدى ماعلۇمات بەرۋ.
2. وقۋشىلاردىڭ ءبىلىم، بىلىك، داعدىلارىن دامىتۋ، رۋحاني كەمەلدەنۋگە ۇيرەتۋ؛
3. ءوز ماماندىقتارىن سۇيە بىلۋگە، سۇيىسپەنشىلىكپەن جانە شىنايىلىقپەن
جۇمىس ىستەۋگە، جاۋاپكەرشىلىككە، ىزگىلىككە تاربيەلەۋ.
قۇندىلىق: دۇرىس ارەكەت.
قاسيەتتەر: جاۋاپكەرشىلىك جانە تارتىپپەن، سۇيىسپەنشىلىكپەن جانە شىنايىلىقپەن جۇمىس ىستەۋ؛
ساباقتىڭ ءتۇرى: ءداستۇرلى ەمەس
ساباقتىڭ ءتيپى: جاڭا ءبىلىمدى مەڭگەرتۋ
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى جانە تەحنولوگيالار: ينتەراكتيۆتى تاقتا، مۋزىكالىق ماتەريالدار، بەينەروليكتەر، تاقىرىپقا ساي سلايدتار. ينتەربەلسەندى جانە سىني تۇرعىدان ويلاۋ تەحنولوگياارى.
ساباقتىڭ ادىستەرى: وي قوزعاۋ، رولدىك ويىن، اۆتور ۋستەلى، فيشبوۋن، پوستەر، مۋزىكا تەراپياسى.
قولدانىلعان ادەبيەتتەر: ناعىم ۇلى «مادەنيەتتانۋ» استانا 2007 ج، عابيتوۆ «مادەنيەتتانۋ»، كان، شاياحمەتوۆ «قازاقستان تاريحى»، امانوۆا ع. «حالىقتىق پەداگوگيكا - دانالىق مەكتەبى» الماتى، 2012 ج.
ءپان ارالىق بايلانىس: قازاقستان تاريحى، «ءوزىن – ءوزى تانۋ» رۋحاني – ادامگەرشىلىك ءبىلىم بەرۋ.
ساباق بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى: امانداسۋ، اۋديتوريانىڭ جانە ستۋدەنتتەردىڭ ساباققا دايىندىعىن تەكسەرۋ، وقۋشىلاردىڭ زەيىنىن ساباققا شوعىرلاندىرۋ. «5ت»- نىڭ ساقتالۋىن ەسكە ءتۇسىرۋ: ءتارتىپ، تالاپ، تازالىق، تاتۋلىق، تىنىشتىق.
ساباقتىڭ دايەكسوزى: «اتا سالتىڭ – حالىقتىق قالپىڭ» حالىق ماقالى
ەلباسى ن. نازاربايەۆ: ەلىمىزدىڭ بولاشاقتا قانداي بولاتىنى بالالارىمىزدىڭ بويىنا ءوزىمىز قانداي تاربيەنى سىڭىرەتىنىمىزگە تىكەلەي بايلانىستى. مەن بارشا حالقىمدى جارقىن بولاشاققا جول باستايتىن ادامزات بالاسىنىڭ ماڭگىلىك قۇندىلىقتاردى بويىنا سىڭىرۋگە شاقىرامىن.
قازاقستان – 2050 «ماڭگىلىك ەل» ستراتەگياسى.
ءبىلىمدى جان - جاقتى تەكسەرۋ
1. مادەنيەتتىڭ نەگىزگى باعىتتارى؟ (ماتەريالدىق جانە رۋحاني)
2. ەجەلگى شىعىس مادەنيەتىنىڭ وشاقتارىن اتا؟ (ەجەلگى ەگيپەت، ۆاۆيلون، ءۇندىستان، جۇڭگو)
3. ەجەلگى ءۇندىستانداعى كاستالىق جۇيەنى اتا؟ (براحماندار، كشاترييلەر، ۆايشييلەر، شۋدرالار)
4. «يليادا»، «وديسسەي» پوەمالارىنىڭ اۆتورى كىم؟ (گومەر)
5. ۋ. شەكسپير شىعارمالارىن اتا؟ («گاملەت»، «وتەللو»، «كورول لير»، «ريچارد III» ت. ب.)
6. «مادەنيەت» ءسوزىنىڭ ورىسشا، اعىلشىنشا ايتىپ بەر؟ (مادەنيەت - كۋلتۋرا - culture)
7. قازاقستان اۋماعىنداعى ەجەلگى تايپالاردى اتا؟ (ساقتار، ۇيسىندەر، قاڭلىلار، عۇندار)
II. بىلىمدەردى قابىلداۋعا دايارلاۋ. ماقسات - مىندەتتەردى قۇرۋ.
جوسپارى: 1. سالت داستۇرلەر تۇسىنىگى، تۇرلەرى
2. كورىنىس قىز ۇزاتۋدان ءۇزىندى
3. ايتۋعا وڭاي... «جاستاردى پاتريوتتىققا تاربيەلەۋدە سالت - ءداستۇردى دارىپتەۋ كەرەك پە؟»
كىرىسپە ءسوز:
كوپتەگەن عاسىرلاردىڭ بارىسىندا قازاقتاردىڭ وزىندىك بىرەگەي ادەت - عۇرىپتارى مەن سالت - داستۇرلەرى قالىپتاستى. قازاقتاردىڭ ادەت - عۇرىپتارى مەن سالت - داستۇرلەرى ءۇي ىشىندەگى وتباسىلىق جانە ادامداردىڭ وزگە دە توپتارى اراسىنداعى ءوزارا قارىم - قاتىناستاردى قالىپتاستىرۋدا ۇلكەن ءرول اتقاردى.
وي قوزعاۋ. قىزىعۋشىلىقتى وياتۋ كەزەڭى
1. سالت - ءداستۇر دەگەندى قالاي تۇسىنەمىز؟
2. ادەت - عۇرىپ دەگەندى قالاي تۇسىنەمىز؟
ادەت - عۇرىپ - جالپىعا بىردەي قالىپتاسقان، ءار ەتنوسقا ءتان ورتاق قوعامدىق ءتارتىپ، مۇرات پەن يگىلىك، مىنەز - قۇلىق قالىپتارى.
ءداستۇر – (لاتىنشا جاپسىرۋ، جالعاستىرۋ ) - تاريح بارىسىندا قالىپتاسىپ، ۇرپاقتان - ۇرپاققا جالعاسىپ وتىراتىن ادەت - عۇرىپتار، سالت – سانا، ونەگەلى ونەر بولىپ تابىلادى.
III. جاڭا ءبىلىمدى مەڭگەرتۋ
1. ماعىنانى تانۋ
تاقىرىپ بويىنشا سلايد قورعاۋ
1. قىز ۇزاتىپ، كەلىن ءتۇسىرۋ سالتتارى
2. ءتالىم - تاربيە ۇلگى داستۇرلەرى
3. تۇرمىستىق داستۇرلەر
4. ەڭبەك، كاسىپ داستۇرلەرى
5. ءدىني سالتتار، جەرلەۋ سالتتارى
6. ناۋرىز – ۇلتتىق ءداستۇردىڭ نىشانى
7. وتباسى جانە نەكە سالاسىنداعى ادەت - عۇرىپتار مەن سالت - داستۇرلەر.
2. كورىنىس كورسەتۋ. قازاق حالقىنىڭ قىز ۇزاتۋداعى سالت - ءداستۇرى بويىنشا قىزدىڭ جات جۇرتقا كەتىپ بارا جاتىپ، ەل - جۇرتىن قيماي ايتاتىن قوشتاسۋ ءانى سىڭسۋ ايتۋ، ۇلكەن اجەسىنىڭ باتا بەرۋى.
قاراپ وتىرساق كازاكتىڭ ءاربىر سويلەگەن ءسوزىنىڭ ءوزى ءبىر شىرايلى، تاربيەلىك ءمانى زور، استارلى. بۇعان وسى كورىنىستەن - اق كوز جەتكىزگەن بولارسىزدار.
3. ايتۋعا وڭاي...
تاقىرىبى: «سالت - ءداستۇردى دارىپتەۋدەگى كەيبىر ماسەلەلەر جاستار كوزىمەن»
«قىز ۇزاتىپ، كەلىن ءتۇسىرۋ سالتتارىنداعى كەيبىر ماسەلەلەر» - قۋاندىق
«بالا تاربيەسىندەگى سالت - ءداستۇردىڭ ماڭىزى» - سامال
IV. جاڭا ءبىلىمدى بەكىتۋ:
فيشبوۋن (بالىق قاڭقاسى):
ساباقتىڭ تاقىرىبى: قازاق حالقىنىڭ سالت - داستۇرلەرى
ساباقتىڭ ماقساتى: وقۋشىلارعا حالقىمىزدىڭ يگى داستۇرلەرىن، ىزگى - قاسيەتتەرىن، يناباتتىلىق، ىسكەرلىك داعدىلارىن، سالت - داستۇرلەردى بويلارىنا ءسىڭىرۋ، رۋحاني - ادامگەرشىلىك قاعيدالاردى ۇستانۋعا ۇيرەتۋ ارقىلى دۇرىس ارەكەت قۇندىلىعىنىڭ ءمانىن اشۋ.
مىندەتتەرى:
1. قازاق حالقىنىڭ ادەت - عۇرپى مەن سالت - داستۇرلەرى تۋرالى كەڭ كولەمدى ماعلۇمات بەرۋ.
2. وقۋشىلاردىڭ ءبىلىم، بىلىك، داعدىلارىن دامىتۋ، رۋحاني كەمەلدەنۋگە ۇيرەتۋ؛
3. ءوز ماماندىقتارىن سۇيە بىلۋگە، سۇيىسپەنشىلىكپەن جانە شىنايىلىقپەن
جۇمىس ىستەۋگە، جاۋاپكەرشىلىككە، ىزگىلىككە تاربيەلەۋ.
قۇندىلىق: دۇرىس ارەكەت.
قاسيەتتەر: جاۋاپكەرشىلىك جانە تارتىپپەن، سۇيىسپەنشىلىكپەن جانە شىنايىلىقپەن جۇمىس ىستەۋ؛
ساباقتىڭ ءتۇرى: ءداستۇرلى ەمەس
ساباقتىڭ ءتيپى: جاڭا ءبىلىمدى مەڭگەرتۋ
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى جانە تەحنولوگيالار: ينتەراكتيۆتى تاقتا، مۋزىكالىق ماتەريالدار، بەينەروليكتەر، تاقىرىپقا ساي سلايدتار. ينتەربەلسەندى جانە سىني تۇرعىدان ويلاۋ تەحنولوگياارى.
ساباقتىڭ ادىستەرى: وي قوزعاۋ، رولدىك ويىن، اۆتور ۋستەلى، فيشبوۋن، پوستەر، مۋزىكا تەراپياسى.
قولدانىلعان ادەبيەتتەر: ناعىم ۇلى «مادەنيەتتانۋ» استانا 2007 ج، عابيتوۆ «مادەنيەتتانۋ»، كان، شاياحمەتوۆ «قازاقستان تاريحى»، امانوۆا ع. «حالىقتىق پەداگوگيكا - دانالىق مەكتەبى» الماتى، 2012 ج.
ءپان ارالىق بايلانىس: قازاقستان تاريحى، «ءوزىن – ءوزى تانۋ» رۋحاني – ادامگەرشىلىك ءبىلىم بەرۋ.
ساباق بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى: امانداسۋ، اۋديتوريانىڭ جانە ستۋدەنتتەردىڭ ساباققا دايىندىعىن تەكسەرۋ، وقۋشىلاردىڭ زەيىنىن ساباققا شوعىرلاندىرۋ. «5ت»- نىڭ ساقتالۋىن ەسكە ءتۇسىرۋ: ءتارتىپ، تالاپ، تازالىق، تاتۋلىق، تىنىشتىق.
ساباقتىڭ دايەكسوزى: «اتا سالتىڭ – حالىقتىق قالپىڭ» حالىق ماقالى
ەلباسى ن. نازاربايەۆ: ەلىمىزدىڭ بولاشاقتا قانداي بولاتىنى بالالارىمىزدىڭ بويىنا ءوزىمىز قانداي تاربيەنى سىڭىرەتىنىمىزگە تىكەلەي بايلانىستى. مەن بارشا حالقىمدى جارقىن بولاشاققا جول باستايتىن ادامزات بالاسىنىڭ ماڭگىلىك قۇندىلىقتاردى بويىنا سىڭىرۋگە شاقىرامىن.
قازاقستان – 2050 «ماڭگىلىك ەل» ستراتەگياسى.
ءبىلىمدى جان - جاقتى تەكسەرۋ
1. مادەنيەتتىڭ نەگىزگى باعىتتارى؟ (ماتەريالدىق جانە رۋحاني)
2. ەجەلگى شىعىس مادەنيەتىنىڭ وشاقتارىن اتا؟ (ەجەلگى ەگيپەت، ۆاۆيلون، ءۇندىستان، جۇڭگو)
3. ەجەلگى ءۇندىستانداعى كاستالىق جۇيەنى اتا؟ (براحماندار، كشاترييلەر، ۆايشييلەر، شۋدرالار)
4. «يليادا»، «وديسسەي» پوەمالارىنىڭ اۆتورى كىم؟ (گومەر)
5. ۋ. شەكسپير شىعارمالارىن اتا؟ («گاملەت»، «وتەللو»، «كورول لير»، «ريچارد III» ت. ب.)
6. «مادەنيەت» ءسوزىنىڭ ورىسشا، اعىلشىنشا ايتىپ بەر؟ (مادەنيەت - كۋلتۋرا - culture)
7. قازاقستان اۋماعىنداعى ەجەلگى تايپالاردى اتا؟ (ساقتار، ۇيسىندەر، قاڭلىلار، عۇندار)
II. بىلىمدەردى قابىلداۋعا دايارلاۋ. ماقسات - مىندەتتەردى قۇرۋ.
جوسپارى: 1. سالت داستۇرلەر تۇسىنىگى، تۇرلەرى
2. كورىنىس قىز ۇزاتۋدان ءۇزىندى
3. ايتۋعا وڭاي... «جاستاردى پاتريوتتىققا تاربيەلەۋدە سالت - ءداستۇردى دارىپتەۋ كەرەك پە؟»
كىرىسپە ءسوز:
كوپتەگەن عاسىرلاردىڭ بارىسىندا قازاقتاردىڭ وزىندىك بىرەگەي ادەت - عۇرىپتارى مەن سالت - داستۇرلەرى قالىپتاستى. قازاقتاردىڭ ادەت - عۇرىپتارى مەن سالت - داستۇرلەرى ءۇي ىشىندەگى وتباسىلىق جانە ادامداردىڭ وزگە دە توپتارى اراسىنداعى ءوزارا قارىم - قاتىناستاردى قالىپتاستىرۋدا ۇلكەن ءرول اتقاردى.
وي قوزعاۋ. قىزىعۋشىلىقتى وياتۋ كەزەڭى
1. سالت - ءداستۇر دەگەندى قالاي تۇسىنەمىز؟
2. ادەت - عۇرىپ دەگەندى قالاي تۇسىنەمىز؟
ادەت - عۇرىپ - جالپىعا بىردەي قالىپتاسقان، ءار ەتنوسقا ءتان ورتاق قوعامدىق ءتارتىپ، مۇرات پەن يگىلىك، مىنەز - قۇلىق قالىپتارى.
ءداستۇر – (لاتىنشا جاپسىرۋ، جالعاستىرۋ ) - تاريح بارىسىندا قالىپتاسىپ، ۇرپاقتان - ۇرپاققا جالعاسىپ وتىراتىن ادەت - عۇرىپتار، سالت – سانا، ونەگەلى ونەر بولىپ تابىلادى.
III. جاڭا ءبىلىمدى مەڭگەرتۋ
1. ماعىنانى تانۋ
تاقىرىپ بويىنشا سلايد قورعاۋ
1. قىز ۇزاتىپ، كەلىن ءتۇسىرۋ سالتتارى
2. ءتالىم - تاربيە ۇلگى داستۇرلەرى
3. تۇرمىستىق داستۇرلەر
4. ەڭبەك، كاسىپ داستۇرلەرى
5. ءدىني سالتتار، جەرلەۋ سالتتارى
6. ناۋرىز – ۇلتتىق ءداستۇردىڭ نىشانى
7. وتباسى جانە نەكە سالاسىنداعى ادەت - عۇرىپتار مەن سالت - داستۇرلەر.
2. كورىنىس كورسەتۋ. قازاق حالقىنىڭ قىز ۇزاتۋداعى سالت - ءداستۇرى بويىنشا قىزدىڭ جات جۇرتقا كەتىپ بارا جاتىپ، ەل - جۇرتىن قيماي ايتاتىن قوشتاسۋ ءانى سىڭسۋ ايتۋ، ۇلكەن اجەسىنىڭ باتا بەرۋى.
قاراپ وتىرساق كازاكتىڭ ءاربىر سويلەگەن ءسوزىنىڭ ءوزى ءبىر شىرايلى، تاربيەلىك ءمانى زور، استارلى. بۇعان وسى كورىنىستەن - اق كوز جەتكىزگەن بولارسىزدار.
3. ايتۋعا وڭاي...
تاقىرىبى: «سالت - ءداستۇردى دارىپتەۋدەگى كەيبىر ماسەلەلەر جاستار كوزىمەن»
«قىز ۇزاتىپ، كەلىن ءتۇسىرۋ سالتتارىنداعى كەيبىر ماسەلەلەر» - قۋاندىق
«بالا تاربيەسىندەگى سالت - ءداستۇردىڭ ماڭىزى» - سامال
IV. جاڭا ءبىلىمدى بەكىتۋ:
فيشبوۋن (بالىق قاڭقاسى):
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
-
تاڭداۋ كۋرسى: «حيميانىڭ ادام ەكولوگياسى مەن دەنساۋلىعىنا اسەرى» تاڭداۋ كۋرسىنىڭ باعدارلاماسى
