قازاقستاننىڭ دارىلىك وسىمدىكتەرى
سىنىبى: 6 - سىنىپ
تاقىرىبى: قازاقستاننىڭ دارىلىك وسىمدىكتەرى
ماقساتى: وقۋشىلارعا قازاقستاندا وسەتىن دارىلىك وسىمدىكتەردىڭ تۇرلەرى، قۇرىلىسى، ولاردىڭ ەمدىك قاسيەتتەرى تۋرالى اڭگىمەلەۋ؛ كۇندەلىكتى تۇرمىستا پايدالانا بىلۋگە باۋلۋ.
كورنەكىلىگى: گەرباري، وسىمدىكتەر سۋرەتى.
بارىسى.
قازاقستاننىڭ وڭتۇستىك شەكاراسىن سولتۇستىكتەن ءبولىپ، 1800 شاقىرىمعا سوزىلىپ جاتقان ايماعىن ورماندى دالانىڭ، جازىقتاردىڭ، ءشول جانە شولەيت جەرلەردىڭ الىپ جاتقانى، رەسپۋبليكامىزدىڭ باتىسىندا كاسپيي تەڭىزىنىڭ، شىعىسىندا التاي جوتالارىنىڭ، وڭتۇستىگىندە تيان - شاننىڭ بيىك شىڭدارىنىڭ ورنالاسقانى ءمالىم. قاسيەتتى قازاقتىڭ وسىناۋ دارقان دالاسى مەن ورمان، توعايىندا 6 مىڭنان استام وسىمدىك، 500 ءتۇرلى قۇس، 178 ءتۇرلى اڭ، 49 ءتۇرلى باۋىرىمەن جورعالاۋشىلار، 12 ءتۇرلى قوس مەكەندىلەر بولسا، وزەندەر مەن كولدەردە بالىقتىڭ 107 ءتۇرى بار.
ادامزات تىرشىلىگىندە وسىمدىكتەر دۇنيەسىنىڭ ماڭىزى وتە ايرىقشا. باعزى زاماننان - اق اتا - بابالارىمىز وسىمدىكتەردى زەرتتەپ، تانىپ - ءبىلىپ، ولارعا ات قويىپ، جەمىس - جيدەكتەرىن، داندەرىن ازىققا، جاپىراق، ساباق، گۇل، تامىرلارىن ءدارى - دارمەككە، تەرى يلەۋگە، ءتۇرلى نارسەلەردى بوياۋعا پايدالانعان. وسىمدىكتەر - وتتەگىن ءبولۋشى، تابيعات كوركى، دارىلىك شيكىزات، مال ازىعى، تاعامدىق ءونىم. الايدا وسىمدىكتەردىڭ ىشىندە ۋلىلارى دا از ەمەس. ونى تۇرعىن حالىق بىلمەسە، مالدارىن، وزدەرىن ۋلاندىرىپ الۋى دا مۇمكىن.
حالىق ەمشىلەرىنىڭ تاجىريبەسىنەن قازاق دالاسىندا دارىلىك وسىمدىكتەردى جەتىك بىلگەن، ونىمەن مالدى دا، ادامدى دا ەمدەپ، جازا العان اتاقتى تاۋىپتەر بولعان. سولاردىڭ ءبىرى – نايماننىڭ قىرجى رۋىنان شىققان ىرعىزباي ەمشى دوسقان ۇلى. ول كەزىندە ۇلى ابايدىڭ اكەسى قۇنانباي قاجىنى دارىلىك وسىمدىكتەرمەن ەمدەپ جازادى.
ىرعىزباي ەمشىنىڭ كەزىندە ايتىپ كەتۋى بويىنشا، كەيبىر شوپتەر مەن تامىرلار ارالاس كەپتىرىلسە، ساقتالسا كۇش - قۋاتىن جوعالتادى ەكەن. ول سول سەبەپتى ءشوپ، تامىرلاردى بولەك - بولەك ساقتايتىن ءۇش قانات كۇركەنى الدىن - الا دايىنداپ، وعان سورەلەر ورنالاستىرعان، قاپشىقتار مەن قالتالار ازىرلەپ، ونى كەرەگەگە ءىلىپ قويعان. ەمشىنىڭ شيپالى وسىمدىكتەردەن ءدارى - دارمەك جاسايتىن ىدىستارى مىنانداي بولىپتى: اعاش توستاعاندار مەن شويىن شوڭكەلەر، كۇمىس تەگەشتەر مەن ءمۇيىز توستاعاندار، ارشاعا ىستالعان مويناق تورسىقتار مەن جەز قۇتىلار، ەمدىك مايلاردى ساقتايتىن سۇيەك ىدىستار، سۇيىق جانە تۇنبالاردى قۇياتىن باسقا دا قاجەتتى زاتتار. ءدارى - دارمەكتەردىڭ مولشەرىن انىقتايتىن نازىك تارازىسى دا بولعان. ءدارى - دارمەكتەر دايىنداۋ بارىسىندا ىرعىزەكەڭ جىلقىنىڭ قىلى مەن تۇيەنىڭ شۋداسىن، تارامىستى دا پايدالانىپتى.
اتاقتى ىرعىزباي ەمشى شيپالى وسىمدىكتەردىڭ گۇلىنەن، جاپىراعىنان، تامىرىنان ءدارى - دارمەك جاساعاندا ولاردىڭ قانداي اۋرۋعا قالاي قولدانعاندا ەم بولاتىنىن تابيعي تۇيسىكپەن ءبىلىپ، دامىتقان. ەمشىنىڭ ۇيىنەن قىسى - جازى كەنەكۇنجۇت، تۇيمەشەتەن، ادىراسپان، دولانا، كوككەكىرە، سۋقالامپىر، قاراندىز، كيىكوت، شايقۋراي، تىكەنجيدە، ءتاۋىپدارى، ءتوماردارى، قاسقىرتامىر مىڭجاپىراق، جاۋشۇمىلدىك ءتارىزدى وسىمدىكتەر ۇزىلمەگەن. ول ۋلى ءشوپ - تامىرلاردى اسا ساقتىقپەن جىڭىشكە اۋرۋلارعا، تەرى اۋرۋلارىنا، كۇيىككە قولدانا ءبىلىپتى.
رەسپۋبليكا تەرەتورياسىنان 6000 - عا جۋىق وسىمدىك تۇرلەرىن كەزدەستىرۋگە بولادى. ولاردىڭ ۇرلەرىنىڭ كوپتىگى جونىنەن قازاقستان وداق كولەمىندە ءبىرىنشى تۇر. وسىمدىكتەر دۇنيەسىنىڭ وسىنداي مولدىعىنا بايلانىستى ولاردىڭ ىشىندەگى دارىلىك وسىمدىكتىڭ زەرتتەۋدىڭ ماڭىزدىلىعى ايتپاسا دا تۇسىنىكتى.
مال باعۋمەن اقىلىم زاماننان اينالىسقان قازاق حالقى شوپتەرىڭ، جالپى وسىمدىكتەردىڭ ەمدىك، دارىلىك قاسيەتتەرىن ەرتەدەن بىلگەن. ءسويتىپ ەل اراسىندا اۋرۋعا شالدىققان ادامداردى دارىلىك وسىمدىكتەرمەن ەمدەۋ ىلگەرىدەن - اق كەڭىنەن تارالعان.
ەرتەدە ءومىر سۇرگەن ءال - فارابي، ءابۋ ءالي يبن سينا، بارۋني ءال - دجۋرجاني جانە ورتا عاسىرلاردا ءومىر سۇرگەن تاعى دا باسقا شىعىس عالىمدارىنىڭ قازاق حالىق مەديسيناسىنىڭ دامۋىنا اسىرەسە دارىلىك وسىمدىكتەردى تانىپ پايدالانۋىنا ەتكەن ىقپالدارى زور بولدى. ءار وبلىستىڭ، ايماقتىڭ، حالىق دارىلىك وسىمدىكتەردىڭ ءار ءتۇرلى قاسيەتتەرىن وزدەرىنشە پايدالانۋى دا مۇمكىن. ونىڭ دا ءجونى بار. ويتكەنى كەيبىر وسىمدىكتەردىڭ بىرنەشە ءتۇرلى دارىلىك قاسيەتتەرى بار.
ايۋبۇلاق – بيىكتىگى 0، 4 - 1، 2 سم، قالىن قابىعى تۇكتەنىپ تۇراتىن ەكى جىلدىق وسىمدىك. جاپىراعى ۇزىنشا، كەزەكتەسىپ ورنالاسقان. گ ۇلى اشىق سارى ءتۇستى، وسىمدىك ساباعىنىڭ باسىندا ماساق تارىزدەنە ورنالاسقان، ماۋسىم - تامىز ايلارىندا گۇلدەيدى.
ەلىمىزدىڭ ەۆروپالىق بولىگىندە ورتالىق جانە وڭتۇستىك اۋداندارىندا، كوبىنەسە شابىندىق، توعايلى قۇمدى جەرلەردە وسەدى.
التىن تامىر – ءىرى ءارى جۋان تامىرى بار، كوپ جىلدىق، ءشوپ تەكتەس وسىمدىك. كەيبىر تامىرىنىڭ سالماعى 900گ دەيىن جەتەدى. تامىرىنىڭ سىرت جاعى التىن تۇستەس سارى دا، ىشكى جاعى اق ءتۇستى. كەپكەن كەزدە تامىرىنىڭ سىنعان جەرى اشىق قىزىل تۇستەس بولادى. سارى ءتۇستى گۇلدەرى وسىمدىكتەردىڭ جوعارى جاعىندا شوعىرلانىپ تۇرادى. ماۋسىم - شىلدە ايلارىندا گۇلدەيدى.
شاشىراتقى – بيىكتىگى 1، 5 مەترگە دەيىن جەتەتىن، ءشوپ تەكتەس وسىمدىك. تامىرى - جۋان، ۇزىندىعى 1مەتردەن اسادى. گۇلدەرى كوگىلدىر ءتۇستى، جاپىراقتارىنىڭ اراسىندا 2-3-تەن ورنالاسقان. شىلدە - قىركۇيەك ايلارىندا گۇلدەيدى. قازاقستاننىڭ وڭتۇستىك باتىسىندا كوپتەپ تاراعان.
جالبىز – بيىكتىگى 20 - 60سانتيمەتردەي، تىك وسەتىن ءتورت قىرلى ساباعى بار كوپجىلدىق وسىمدىك. تامىرى كولبەي تارامدالىپ، ۇزىن بولىپ وسەدى. گۇلدەرى ۋاق، قىزىل جاسىل ءتۇستى، ءبارى جينالىپ ماساق ءتارىزدى ساباق بارىسىندا ورنالاسقان. ماۋسىم ايىندا قىركۇيەككە دەيىن گۇلدەيدى. ەلىمىزدە ۋكراينا، مولدوۆا، كراسنودار ولكەسىندە قيىر شىعىس، بەلارۋسيا، پريبالتيكا، قازاقستاندا وسەدى.
جانتاق – تىكەنەكتى كوپجىلدىق دارىلىك ءشوپ وسىمدىگى. ساباقتارىندا كەزەكتەسە ورنالاسقان تىكەنەكتەرى بار. سول تىكەنەكتەرى تۇبىندە كىشكەنە جاپىراقتارى ورنالاسقان. ۋاق، قىزىل ءتۇستى گۇلدەرى بولادى. مامىر ايىندا جانە تامىزدا گۇلدەيدى. ەلىمىزدىڭ بارلىق وڭتۇستىك اۋداندارىندا، ورتا ازيا، كاۆكاز. نەگىزىنەن دالادا، قۇرعاقشىلىق ايماقتا وسەدى. جانتاقتىڭ جاس شوبىندە، اسىرەسە س ءۆيتامينى وتە كوپ بولادى. دارىلىككە جانتاقتىڭ ءشوبى جانە تامىرى پايدالى.
ءتاسشوپ – بيىكتىگى 3 - 10 سانتيمەتر دارىلىك ءشوپ. ساباعى قىسقا تۇكتەر باسقان، جەر بەتىندە جابىسا وسەدى. جاپىراقتارى قاراما - قارسى ورنالاسقان ۋاق، ۇزىندىعى 15مم، ەنى 7مم، حوش ءيىستى. گۇلدەرى قىزعىلت ءتۇستى، شاشىراڭقى گۇل شوعىن قۇرايدى. مامىر قىركۇيەك ايلارىندا گۇلدەيدى. ەلىمىزدىڭ بارلىق جەرىندە تارالعان. قۇمدى، قاراعاي، توعايلى جەرلەردە وسەدى. دارىلىككە ءشوبىن پايدالانادى. وندا ەفير مايى، س ءۆيتامينى ەمدىك زاتتارى بار.
بۇلدىرگەن – تامىرلانىپ جايىلا وسەتىن كوپجىلدىق وسىمدىك. گۇلدەرى ءىرى، اق ءتۇستى. جەمىسى اشىق قىزىل ءتۇستى، ادەمى ءيىستى بولادى. مامىر - شىلدە ايلارىندا گۇلدەيدى. جەمىستەرى ماۋسىم - شىلدە ايلارىندا پىسەدى. ەلىمىزدىڭ بارلىق جەرلەرىندە تارالعان ىلعال جەتكىلىكتى توعايلى جەرلەردە وسەدى. دارىلىك ماقساتتا بۇلدىرگەننىڭ جاپىراعى جەمىسى پايدالانادى.
باقباق – بيىكتىگى 5 سانتيمەتر سىندىرعاندا ءسۇت سياقتى اق ءتۇستى. لاتەك ءسولى شىعاتىن كوپجىلدىق ءشوپ. جاپىراعى ۇزىنشا كەلەدى، گ ۇلى اشىق سارى ءتۇستى. ءساۋىر - قىركۇيەك ايلارىندا گۇلدەيدى. ەلىمىزدىڭ سولتۇستىگىندە ىلعالدى ءشوپ شابىندىق جەرلەردە، اشىق الانداردا، تاۋ بولىكتەرىندە وزەن جاعالاۋلارىندا وسەدى.
تاقىرىبى: قازاقستاننىڭ دارىلىك وسىمدىكتەرى
ماقساتى: وقۋشىلارعا قازاقستاندا وسەتىن دارىلىك وسىمدىكتەردىڭ تۇرلەرى، قۇرىلىسى، ولاردىڭ ەمدىك قاسيەتتەرى تۋرالى اڭگىمەلەۋ؛ كۇندەلىكتى تۇرمىستا پايدالانا بىلۋگە باۋلۋ.
كورنەكىلىگى: گەرباري، وسىمدىكتەر سۋرەتى.
بارىسى.
قازاقستاننىڭ وڭتۇستىك شەكاراسىن سولتۇستىكتەن ءبولىپ، 1800 شاقىرىمعا سوزىلىپ جاتقان ايماعىن ورماندى دالانىڭ، جازىقتاردىڭ، ءشول جانە شولەيت جەرلەردىڭ الىپ جاتقانى، رەسپۋبليكامىزدىڭ باتىسىندا كاسپيي تەڭىزىنىڭ، شىعىسىندا التاي جوتالارىنىڭ، وڭتۇستىگىندە تيان - شاننىڭ بيىك شىڭدارىنىڭ ورنالاسقانى ءمالىم. قاسيەتتى قازاقتىڭ وسىناۋ دارقان دالاسى مەن ورمان، توعايىندا 6 مىڭنان استام وسىمدىك، 500 ءتۇرلى قۇس، 178 ءتۇرلى اڭ، 49 ءتۇرلى باۋىرىمەن جورعالاۋشىلار، 12 ءتۇرلى قوس مەكەندىلەر بولسا، وزەندەر مەن كولدەردە بالىقتىڭ 107 ءتۇرى بار.
ادامزات تىرشىلىگىندە وسىمدىكتەر دۇنيەسىنىڭ ماڭىزى وتە ايرىقشا. باعزى زاماننان - اق اتا - بابالارىمىز وسىمدىكتەردى زەرتتەپ، تانىپ - ءبىلىپ، ولارعا ات قويىپ، جەمىس - جيدەكتەرىن، داندەرىن ازىققا، جاپىراق، ساباق، گۇل، تامىرلارىن ءدارى - دارمەككە، تەرى يلەۋگە، ءتۇرلى نارسەلەردى بوياۋعا پايدالانعان. وسىمدىكتەر - وتتەگىن ءبولۋشى، تابيعات كوركى، دارىلىك شيكىزات، مال ازىعى، تاعامدىق ءونىم. الايدا وسىمدىكتەردىڭ ىشىندە ۋلىلارى دا از ەمەس. ونى تۇرعىن حالىق بىلمەسە، مالدارىن، وزدەرىن ۋلاندىرىپ الۋى دا مۇمكىن.
حالىق ەمشىلەرىنىڭ تاجىريبەسىنەن قازاق دالاسىندا دارىلىك وسىمدىكتەردى جەتىك بىلگەن، ونىمەن مالدى دا، ادامدى دا ەمدەپ، جازا العان اتاقتى تاۋىپتەر بولعان. سولاردىڭ ءبىرى – نايماننىڭ قىرجى رۋىنان شىققان ىرعىزباي ەمشى دوسقان ۇلى. ول كەزىندە ۇلى ابايدىڭ اكەسى قۇنانباي قاجىنى دارىلىك وسىمدىكتەرمەن ەمدەپ جازادى.
ىرعىزباي ەمشىنىڭ كەزىندە ايتىپ كەتۋى بويىنشا، كەيبىر شوپتەر مەن تامىرلار ارالاس كەپتىرىلسە، ساقتالسا كۇش - قۋاتىن جوعالتادى ەكەن. ول سول سەبەپتى ءشوپ، تامىرلاردى بولەك - بولەك ساقتايتىن ءۇش قانات كۇركەنى الدىن - الا دايىنداپ، وعان سورەلەر ورنالاستىرعان، قاپشىقتار مەن قالتالار ازىرلەپ، ونى كەرەگەگە ءىلىپ قويعان. ەمشىنىڭ شيپالى وسىمدىكتەردەن ءدارى - دارمەك جاسايتىن ىدىستارى مىنانداي بولىپتى: اعاش توستاعاندار مەن شويىن شوڭكەلەر، كۇمىس تەگەشتەر مەن ءمۇيىز توستاعاندار، ارشاعا ىستالعان مويناق تورسىقتار مەن جەز قۇتىلار، ەمدىك مايلاردى ساقتايتىن سۇيەك ىدىستار، سۇيىق جانە تۇنبالاردى قۇياتىن باسقا دا قاجەتتى زاتتار. ءدارى - دارمەكتەردىڭ مولشەرىن انىقتايتىن نازىك تارازىسى دا بولعان. ءدارى - دارمەكتەر دايىنداۋ بارىسىندا ىرعىزەكەڭ جىلقىنىڭ قىلى مەن تۇيەنىڭ شۋداسىن، تارامىستى دا پايدالانىپتى.
اتاقتى ىرعىزباي ەمشى شيپالى وسىمدىكتەردىڭ گۇلىنەن، جاپىراعىنان، تامىرىنان ءدارى - دارمەك جاساعاندا ولاردىڭ قانداي اۋرۋعا قالاي قولدانعاندا ەم بولاتىنىن تابيعي تۇيسىكپەن ءبىلىپ، دامىتقان. ەمشىنىڭ ۇيىنەن قىسى - جازى كەنەكۇنجۇت، تۇيمەشەتەن، ادىراسپان، دولانا، كوككەكىرە، سۋقالامپىر، قاراندىز، كيىكوت، شايقۋراي، تىكەنجيدە، ءتاۋىپدارى، ءتوماردارى، قاسقىرتامىر مىڭجاپىراق، جاۋشۇمىلدىك ءتارىزدى وسىمدىكتەر ۇزىلمەگەن. ول ۋلى ءشوپ - تامىرلاردى اسا ساقتىقپەن جىڭىشكە اۋرۋلارعا، تەرى اۋرۋلارىنا، كۇيىككە قولدانا ءبىلىپتى.
رەسپۋبليكا تەرەتورياسىنان 6000 - عا جۋىق وسىمدىك تۇرلەرىن كەزدەستىرۋگە بولادى. ولاردىڭ ۇرلەرىنىڭ كوپتىگى جونىنەن قازاقستان وداق كولەمىندە ءبىرىنشى تۇر. وسىمدىكتەر دۇنيەسىنىڭ وسىنداي مولدىعىنا بايلانىستى ولاردىڭ ىشىندەگى دارىلىك وسىمدىكتىڭ زەرتتەۋدىڭ ماڭىزدىلىعى ايتپاسا دا تۇسىنىكتى.
مال باعۋمەن اقىلىم زاماننان اينالىسقان قازاق حالقى شوپتەرىڭ، جالپى وسىمدىكتەردىڭ ەمدىك، دارىلىك قاسيەتتەرىن ەرتەدەن بىلگەن. ءسويتىپ ەل اراسىندا اۋرۋعا شالدىققان ادامداردى دارىلىك وسىمدىكتەرمەن ەمدەۋ ىلگەرىدەن - اق كەڭىنەن تارالعان.
ەرتەدە ءومىر سۇرگەن ءال - فارابي، ءابۋ ءالي يبن سينا، بارۋني ءال - دجۋرجاني جانە ورتا عاسىرلاردا ءومىر سۇرگەن تاعى دا باسقا شىعىس عالىمدارىنىڭ قازاق حالىق مەديسيناسىنىڭ دامۋىنا اسىرەسە دارىلىك وسىمدىكتەردى تانىپ پايدالانۋىنا ەتكەن ىقپالدارى زور بولدى. ءار وبلىستىڭ، ايماقتىڭ، حالىق دارىلىك وسىمدىكتەردىڭ ءار ءتۇرلى قاسيەتتەرىن وزدەرىنشە پايدالانۋى دا مۇمكىن. ونىڭ دا ءجونى بار. ويتكەنى كەيبىر وسىمدىكتەردىڭ بىرنەشە ءتۇرلى دارىلىك قاسيەتتەرى بار.
ايۋبۇلاق – بيىكتىگى 0، 4 - 1، 2 سم، قالىن قابىعى تۇكتەنىپ تۇراتىن ەكى جىلدىق وسىمدىك. جاپىراعى ۇزىنشا، كەزەكتەسىپ ورنالاسقان. گ ۇلى اشىق سارى ءتۇستى، وسىمدىك ساباعىنىڭ باسىندا ماساق تارىزدەنە ورنالاسقان، ماۋسىم - تامىز ايلارىندا گۇلدەيدى.
ەلىمىزدىڭ ەۆروپالىق بولىگىندە ورتالىق جانە وڭتۇستىك اۋداندارىندا، كوبىنەسە شابىندىق، توعايلى قۇمدى جەرلەردە وسەدى.
التىن تامىر – ءىرى ءارى جۋان تامىرى بار، كوپ جىلدىق، ءشوپ تەكتەس وسىمدىك. كەيبىر تامىرىنىڭ سالماعى 900گ دەيىن جەتەدى. تامىرىنىڭ سىرت جاعى التىن تۇستەس سارى دا، ىشكى جاعى اق ءتۇستى. كەپكەن كەزدە تامىرىنىڭ سىنعان جەرى اشىق قىزىل تۇستەس بولادى. سارى ءتۇستى گۇلدەرى وسىمدىكتەردىڭ جوعارى جاعىندا شوعىرلانىپ تۇرادى. ماۋسىم - شىلدە ايلارىندا گۇلدەيدى.
شاشىراتقى – بيىكتىگى 1، 5 مەترگە دەيىن جەتەتىن، ءشوپ تەكتەس وسىمدىك. تامىرى - جۋان، ۇزىندىعى 1مەتردەن اسادى. گۇلدەرى كوگىلدىر ءتۇستى، جاپىراقتارىنىڭ اراسىندا 2-3-تەن ورنالاسقان. شىلدە - قىركۇيەك ايلارىندا گۇلدەيدى. قازاقستاننىڭ وڭتۇستىك باتىسىندا كوپتەپ تاراعان.
جالبىز – بيىكتىگى 20 - 60سانتيمەتردەي، تىك وسەتىن ءتورت قىرلى ساباعى بار كوپجىلدىق وسىمدىك. تامىرى كولبەي تارامدالىپ، ۇزىن بولىپ وسەدى. گۇلدەرى ۋاق، قىزىل جاسىل ءتۇستى، ءبارى جينالىپ ماساق ءتارىزدى ساباق بارىسىندا ورنالاسقان. ماۋسىم ايىندا قىركۇيەككە دەيىن گۇلدەيدى. ەلىمىزدە ۋكراينا، مولدوۆا، كراسنودار ولكەسىندە قيىر شىعىس، بەلارۋسيا، پريبالتيكا، قازاقستاندا وسەدى.
جانتاق – تىكەنەكتى كوپجىلدىق دارىلىك ءشوپ وسىمدىگى. ساباقتارىندا كەزەكتەسە ورنالاسقان تىكەنەكتەرى بار. سول تىكەنەكتەرى تۇبىندە كىشكەنە جاپىراقتارى ورنالاسقان. ۋاق، قىزىل ءتۇستى گۇلدەرى بولادى. مامىر ايىندا جانە تامىزدا گۇلدەيدى. ەلىمىزدىڭ بارلىق وڭتۇستىك اۋداندارىندا، ورتا ازيا، كاۆكاز. نەگىزىنەن دالادا، قۇرعاقشىلىق ايماقتا وسەدى. جانتاقتىڭ جاس شوبىندە، اسىرەسە س ءۆيتامينى وتە كوپ بولادى. دارىلىككە جانتاقتىڭ ءشوبى جانە تامىرى پايدالى.
ءتاسشوپ – بيىكتىگى 3 - 10 سانتيمەتر دارىلىك ءشوپ. ساباعى قىسقا تۇكتەر باسقان، جەر بەتىندە جابىسا وسەدى. جاپىراقتارى قاراما - قارسى ورنالاسقان ۋاق، ۇزىندىعى 15مم، ەنى 7مم، حوش ءيىستى. گۇلدەرى قىزعىلت ءتۇستى، شاشىراڭقى گۇل شوعىن قۇرايدى. مامىر قىركۇيەك ايلارىندا گۇلدەيدى. ەلىمىزدىڭ بارلىق جەرىندە تارالعان. قۇمدى، قاراعاي، توعايلى جەرلەردە وسەدى. دارىلىككە ءشوبىن پايدالانادى. وندا ەفير مايى، س ءۆيتامينى ەمدىك زاتتارى بار.
بۇلدىرگەن – تامىرلانىپ جايىلا وسەتىن كوپجىلدىق وسىمدىك. گۇلدەرى ءىرى، اق ءتۇستى. جەمىسى اشىق قىزىل ءتۇستى، ادەمى ءيىستى بولادى. مامىر - شىلدە ايلارىندا گۇلدەيدى. جەمىستەرى ماۋسىم - شىلدە ايلارىندا پىسەدى. ەلىمىزدىڭ بارلىق جەرلەرىندە تارالعان ىلعال جەتكىلىكتى توعايلى جەرلەردە وسەدى. دارىلىك ماقساتتا بۇلدىرگەننىڭ جاپىراعى جەمىسى پايدالانادى.
باقباق – بيىكتىگى 5 سانتيمەتر سىندىرعاندا ءسۇت سياقتى اق ءتۇستى. لاتەك ءسولى شىعاتىن كوپجىلدىق ءشوپ. جاپىراعى ۇزىنشا كەلەدى، گ ۇلى اشىق سارى ءتۇستى. ءساۋىر - قىركۇيەك ايلارىندا گۇلدەيدى. ەلىمىزدىڭ سولتۇستىگىندە ىلعالدى ءشوپ شابىندىق جەرلەردە، اشىق الانداردا، تاۋ بولىكتەرىندە وزەن جاعالاۋلارىندا وسەدى.
You Might Also Like
