InfoHub Logo

قازىرگى زامانعى بولمە وسىمدىكتەرىنىڭ جاعىمدى جانە جاعىمسىز جاقتارى
وسىمدىكتەر كوپ وسىرىلگەن جەردە ءسىز وپ - وڭاي تىنىس الۋعا بولاتىنىن بايقادىڭىز با؟ ولار ءوز بويلارىنان بىزگە وتتەگى شىعارىپ قانا قويماي، ادام اينالاسىنداعى قورشاعان ورتانىڭ بيواۋماعىن تازارتادى. ءۇي ىشىندە ادەمى وسىمدىكتەر كوپ بولسا، ءسىزدىڭ كوڭىل كۇيىڭىز ءارقاشان جادىراڭقى جۇرەدى. ءسىز كەيبىر ادامداردىڭ گۇلدەرگە سۋ قۇيعان كەزدە ولارمەن سويلەسكەنىن كوردىڭىز بە؟ گۇلدەر دە ادامزات سياقتى ولاردى جاقسى كورگەنىن سەزەدى.

ادامنىڭ كوڭىل-كۇيىنە بايلانىستى ءوسىلىپ، جەتىلەدى. ەگەر ۇي-ىشىندە ۇرىس-كەرىس، جانجال، كەلەڭسىز جاعدايلار ءجيى بولىپ تۇرسا، ولار دا وزدىگىنەن سولىپ، سارعايىپ اۋرۋعا شالدىعۋى مۇمكىن. بولمەڭىزگە گۇل جاپىراقتارىنىڭ جالپاق، دومالاق تارىزدەس تۇرلەرىن كوپ وسىرگەنىڭىز ءجون. ولار ءسىزدىڭ ۇيىڭىزگە تابىس، اقشا كەلۋىنە اسەر ەتەدى. جاپىراقتاردىڭ تىكەنەك، تىك /مىسالى، كاكتۋس، الوە/ بولعانى ادامعا جاعىمسىز قولايسىزدىق تۋعىزۋى مۇمكىن. اسىرەسە، جانۇيالى وتباسىلاردا ۇرىس-كەرىس شاقىرادى. دارىلىك وسىمدىك رەتىندە قاجەتتىلىك تۋدىرسا، كەز كەلگەن ءدارىحانادان الوەنى ساتىپ الۋعا بولادى. گۇلدەرىڭىزدىڭ اۋرۋعا شالدىققانىن، سارعايىپ كەتكەنىن بايقاساڭىز، ولاردىڭ ورنىن باسقا جەرگە اۋىستىرىڭىز. ەگەر ول جەردەن وڭالىپ كەتسە، وندا جاقسى. بولماعان جاعدايدا ودان قۇتىلعانىڭىز ءجون. بولمەڭىزدە وزىڭىزگە ۇنامايتىن بۇرىشتار بولسا ولاردى بەيتاراپتاندىرۋ ءۇشىن شاشىراڭقىراپ وسەتىن شىرماۋىق وسىرۋىڭىزگە بولادى.

ادەمىلىك ءۇشىن ارناۋلى قۇتىعا وسىرىلگەن گۇلدەر نەمەسە جاڭا كەسىپ الىنعان گۇلدەردى قولدانىڭىز. ولار دا تىرشىلىك يەسى ءتارىزدى وزدەرىنە قاراۋدى قاجەت ەتەدى. وسىمدىكتەرىڭىز ءاردايىم تازا، ادەمى بولۋى كەرەك. ەگەر ءسىزدىڭ ولارعا قاراۋعا ۋاقىتىڭىز جوق بولسا، قاراۋدى كوپ قاجەت ەتپەيتىندەرىن تاڭداۋعا تىرىسىڭىز نەمەسە مۇلدەم ولاردى وسىرمەڭىز.

گۇلدەر ادام ءومىرىنىڭ العا باسۋىنا سەپتىگىن تيگىزەدى. ادامنىڭ بەلسەندىلىك تانىتۋىنا قۋات بەرەدى. ءسىزدىڭ ۇيقىڭىزدىڭ دۇرىس بولىپ، تىنىش ۇيىقتاعىڭىز كەلسە ولاردىڭ دەمالاتىن جاتىن بولمەدە بولماعانى ءجون. تەك، ەگەر ءسىزدىڭ سۇيىكتىڭىز سىزگە تۋعان كۇنىڭىزگە نەمەسە مەرەكە كۇندەرى گۇل سىيلاعان جاعدايدا عانا ولاردى جاتىن بولمەگە قويۋعا بولادى. ويتكەنى، ول گۇلدەر ءسىزدىڭ سۇيىكتىڭىزدىڭ سىزگە دەگەن ماحابباتىنا تولى. ارنايى قۇتىعا تازا سۋ قۇيىپ سالىپ قويىڭىز. ال ولاردىڭ سۋىن اۋىستىرىپ تۇرۋدى، جاعىمسىز ءيىستىڭ بولماۋىنا كوڭىل اۋدارىڭىز، ۋاقىتى كەلگەندە لاقتىرىپ تاستاۋدى ۇمىتپاڭىز.

بولمەدە سولىپ قالعان گۇلدى ۇستاماۋعا تىرىسىڭىز. كەيبىر ادامدار كەپتىرىلگەن گۇلدەردەن ادەمى كومپوزيسيالار جاساۋدى ۇناتادى. ال ولار –سولعان، ولگەن گۇلدەر دەپ ەسەپتەلەدى. ولار ادام ومىرىنە، كۇندەلىكتى ارەكەتتەرىنە قارسى ەنەرگيا تۋعىزۋى مۇمكىن. سول سەبەپتى ولاردى ساقتاماۋعا تىرىسىڭىز. اسىرەسە، ءسىز جۇمىس ىستەيتىن بولمەدە /اتاپ ايتقاندا عىلىممەن اينالىسۋ، كىتاپ جازۋ، زەرتتەۋلەر جۇرگىزۋ ت.ب. /. ءتىپتى سىزگە قاتتى ۇنايتىندارى بولسا، جىل سايىن ولاردى اۋىستىرىپ تۇرۋ قاجەت.
ءتىرى گۇلدەردىڭ ورنىنا قازىرگى كەزدە كوپ جاعدايلاردا قالاس گۇلدەر /يسكۋسستۆەننىە/ قولدانىلادى. ولاردى ساتىپ الماۋعا تىرىسىڭىز.

قاي گۇل تابىس اكەلەدى؟
زەرتتەۋلەر بويىنشا بولمە وسىمدىكتەرى ادامعا ءار ءتۇرلى جاقتان اسەر ەتەدى. ونىڭ ىشىندە لالاگ ۇلى (ليليا)، قازتابان گ ۇلى (گۋسينىە لاپكي) اۋانى لاستانۋدىڭ بىرنەشە تۇرىنەن، سونىڭ ىشىندە فورمالدەگيدتەن تازارتادى. ال بەگونيا مەن فيكۋس گۇلدەرى ۇيىڭىزگە كەلگەن ادامداردىڭ جاعىمسىز پيعىلدارىن ءوز بويلارىنا ءسىڭىرىپ، سىزدەرگە تەك وڭ ەنەرگيا جىبەرەدى. تەلەديدار، كومپيۋتەر، تولقىندى پەشتەردىڭ ساۋلەلەرىنەن ساقتانۋعا سىزدەرگە راۋشان گۇلدەر، ورحيدەيا، ورمەلەگىش (ليانا) وسىمدىكتەر كومەكتەسەدى. بالالار بولمەسىنە شەگىرگۇلدەردى (فيالكا) ورنالاستىرساڭىز، ولاردىڭ جەتكىنشەكتىڭ وسىپ-جەتىلۋ ۋاقىتىنداعى كوڭىل كۇيىن ءبىرقالىپتىلىققا بەيىمدەيدى. قازتاماق (گەران) گ ۇلىنىڭ قاسىندا 15 مينۋتتاي وتىرساڭىز دا جەتكىلىكتى. ءسىز ءوزىڭىزدىڭ جاڭا كۇش جيناپ، دەمالعانىڭىزدى سەزەسىز. ويتكەنى بۇل وسىمدىك ەفير مايلارىن ءبولىپ شىعارادى. ءسىزدىڭ اعزاڭىزداعى زات الماسۋ پروسەسى ۇلعايا تۇسەدى. ۇساق جاپىراقتى بۇرىشتار مەن حريزانتەمالار وتباسىنداعى، جۇمىس ورنىنداعى ادامداردىڭ بىر-بىرىنە دەگەن جاقسى قارىم-قاتىناستىڭ قالىپتاسۋىنا اسەر ەتەدى.

ءپىل قۇلاعى (ALOCASIA) گ ۇلىنىڭ ادەمىلىگى - جالپاق جاپىراعىندا. جاپىراعىنىڭ كولەمدى بولۋىنا بايلانىستى گۇل «ءپىل قۇلاعى» دەپ اتالادى. سونىمەن قاتار، جاڭبىر جاۋار الدىندا ءپىل قۇلاعىنىڭ جاپىراعىنان تامشى تامادى، وسى قاسيەتىنە وراي گۇلدى «جىلاۋىق»، «اۋا رايىن بولجاعىش» دەپ تە اتايدى.
گۇل فيتوستەرول، تەمىر، نيكەل، حروم، مىس ت.ب. كوپتەگەن ماكروەلەمەنت پەن دارۋمەنگە باي. بيولوگيالىق بەلسەندى زاتتاردىڭ قۇرامىندا كوپ بولۋى ءار ءتۇرلى ينفەكسيالىق اۋرۋلارعا توتەپ بەرە الاتىندىعىنان كورىنەدى.
عالىمدار وسىمدىكتى عىلىمي تۇرعىدان زەرتتەۋ بارىسىندا گۇلدىڭ جوتەل، ماستوپاتيا، ريەۆماتيزم، دەنەدەگى ءتۇرلى جاراعا سونداي-اق، اللەرگيا، قابىنۋ مەن ىسىككە جانە اسقازان اۋرۋلارىنا قارسى ەم ەكەندىگىن دالەلدەنگەن.

ءجاساڭشوپ (اقشا اعاشى)
ءجاساڭشوپ (اقشالاي اعاش) كادiمگi اقشانى اكەلەدi.
وسىرگەن ءجاساپشوپتىڭ جاپىراعىنا اسا كوڭىل بولگەن ءجون. سەبەبى جاپىراق مەيلىنشە ۇلكەن بولسا ول مول قارجى الىپ كەلەت دەگەن ءسوز. ال ەگەر مەيلىنشە ۇساق، كوپ بولسا اقشا كىشكەنە – كىشكەنە جان جاقتان مول قارجى كەلەت دەگەن ءسوز. اقشا گۇلىن وسىرە وتىرىپ وعان كۇندە مونەتكا سالىپ تۇرۋ كەرەك. "بالىقتى قالاي سۋ قىزىقتىرادى، اقشا مەنىڭ گۇلىمدى دە سولاي قىزىقتىرادى." دەپ ايتقان ءجون. ءجاساڭشوپ (تولستيانكا) فەن-شۋي ءىلىمى بويىنشا قارجى ىسىندە ساتتىلىك اكەلەتىن وسىمدىك بولىپ ەسەپتەلەدى. وسىمدىكتەن بولىنەتىن توزاڭدار ادام اعزاسىنا پايدالى. ول اۋانى تازالايدى. وسىمدىك اعزانىڭ پسيحيكالىق جانە فيزيكالىق شارشاعانىن باسادى. ادام اعزاسىن جۇقپالى اۋرۋلارعا قارسى بەلسەندىرەدى.

كۇي تالعامايتىندىقتان قاراڭعىلاۋ بولمەدە دە جاقسى وسەدى.
بولمە وسىمدىكتەرىنىڭ ءارقايسىسىنا ءتان سەنىمدەر بار. كوبى ءجاساڭشوپتى «اقشا شاقىراتىن وسىمدىك» دەپ جاتادى. اعاش بيىكتەپ وسسە، جاپىراعى قالىڭ ءارى ۇلكەن بولسا، قارجىلىق جاعدايدىڭ جاقساراتىنىن بىلدىرەدى دەپ سەنەدى. ال وسىمدىك جاقسى ءوسۋى ءۇشىن وعان كۇتىم جاساۋ كەرەك.
گۇلدىڭ جاقسى ءوسۋى ونى دۇرىس وتىرعىزۋدان باستالادى. ونىڭ وسكىنىن ەشكىمگە كورسەتپەي (ۇرلاپ) نەمەسە ساتىپ الادى. وتىرعىزار الدىندا وسكىننىڭ ءتۇبىن ءسال قۇرعاتادى. گۇلساۋىتتىڭ تۇبىنە «اقشا شاقىرسىن» دەگەن نيەتپەن تيىن سالىپ، سونان سوڭ گۇلدى وتىرعىزادى. وسىمدىك بيىكتەۋ ءوسۋى ءۇشىن كوكتەم باستالعان كەزدە قىرقادى. وتە قاراڭعى بولمەدە ۇستاۋعا بولمايدى. وسىمدىك جازدىڭ ىستىعىنا ءتوزىمدى بولعانىمەن، قىستا بولمە تەمپەراتۋراسىن ون بەس گرادۋستان اسىرماۋ كەرەك. ىستىققا ءتوزىمدى بولۋ ءۇشىن وسىمدىكتى كوكتەمنىڭ ىستىعىنان باستاپ بەيىمدەگەن دۇرىس. ونى توپىراعى قۇرعاعان كەزدە عانا سۋارادى. سۇيىق تىڭايتقىشتارمەن تىڭايتادى. وسىمدىك بيىكتەپ، ىدىسى تارلىق ەتكەندە عانا ىدىسقا الماستىرادى.

فيكۋس — «قىزعانشاق» وسىمدىك
كەيبىر وسىمدىكتەر ءوز قوجايىنىن باسقا ءبىر ادامنان قىزعاناتىن كورىنەدى. اعىلشىن عالىمدارى كوپ جىلدار بويى ادام مەن وسىمدىكتەردىڭ قارىم-قاتىناسى تۋرالى زەرتتەۋلەر جۇرگىزگەن. اعىلشىن فيزيولوگى س.مەيسوننىڭ بولمەسىندە كوپ جىلدار بويى فيكۋس ءوسىپ تۇرعان. عالىم ۇيلەنگەننەن كەيىن ونىڭ ايەلى كۇننەن-كۇنگە السىرەپ، سىرقاتتانىپ قالادى. ال جەرىك بولعان كەزدە بەرەكەسى قاشىپ، ءتىپتى، دارىگەرلەردىڭ قانداي ەم قولدانعانىنا قاراماي، تۇسىك تاستايدى. عالىمنىڭ ويىنا بولمەسىندە ءوسىپ تۇرعان فيكۋس تۇسەدى، ايەلىنىڭ اۋرۋعا شالدىققانىنا سول كىنالى دەپ ونى ءۇيدىڭ قاسىنداعى باققا اپارىپ قويادى. كوپ ۇزاماي ايەلى قۇلان-تازا ايىعىپ، قايتادان بالا كوتەرىپ، دەنى ساۋ، ادەمى ءسابيدى دۇنيەگە اكەلەدى. سويتسە، فيكۋس ءوز قوجايىنىن ايەلىنەن قىزعانىپ، حيميالىق قوسپا زاتتار بولە باستاعان، ول زات مەيسوننىڭ وزىنە ەشقانداي اسەر ەتپەگەن.

قازتاماق — ەڭ جاعىمدى گۇل
ارينە، وسىمدىكتەردىڭ بارلىعى تەك زياندى ەكەن دەۋگە بولمايدى. مىسالى، فيالكا (شەگىركۇل) ءوز قوجايىنىن جاقسى كورەتىنى سونشالىق، ول باسقا جاققا ساپارعا كەتسە، ساعىنادى ەكەن. ال قازتاماق (گەران) ءبىرىنشى سۋعارماسا، كادىمگىدەي «رەنجيتىن» كورىنەدى. ءوزىنىڭ رەنىشىن ول كوپكە دەيىن گۇل اشپاي تۇرۋ ارقىلى بىلدىرەدى.
ەرتەدە ادامدار زىعىر (لەن) ەككەن كەزدە، جالاڭاشتانىپ ەگەدى ەكەن. ايتپەسە مول ءونىم بولمايدى دەپ ەسەپتەگەن. «كوردىڭ بە، سەن (زىعىر) ءونىم بەرمەسەڭ، مەن جالاڭاش قالامىن» دەپ ايتادى ەكەن. ادامدار كيىمدى زىعىردان جاساپ، كيگەنى بەلگىلى عوي.
ەرتەدە «قىدىرىپ» كەتكەن كۇيەۋىن ۇيگە قايتارۋ ءۇشىن ايەلدەر جاتىن بولمەگە القىزىل ءتۇستى گۇلدى قويعان. سول بولمەدە ءۇش كۇن قونعان ەر ادام بۇدان ءارى باسقاعا قاراماي، تەك ءوز ايەلىنە دەگەن سەزىمى ارتا تۇسەدى ەكەن.ەڭ جاعىمدى گۇلدەردىڭ ءبىرى قازتاماق دەپ ەسەپتەلىنەدى. قازتاماق تۇرعان بولمەدە ۇرىس-كەرىس تە بولمايدى، ال بولا قالعان جاعدايدا وسىمدىك ادامنىڭ جۇيكە جۇيەسىنە اسەر ەتەتىن زات بولە باستايدى. سودان ۇرىسىپ قالعاندار تەز تاتۋلاسىپ كەتەدى ەكەن. سوندىقتان بولار، بۇل گۇلدى بۇرىندارى ءار ءۇي وسىرگەن.

ەحمەيا جالتىلداق
بۇل وسىمدىكتەر ادام بويىنداعى ماقتانشاقتىق پەن جاعىمپازدىققا شىداي المايدى. ول جۇيكە جۇيەسىن تىنىشتاندىرادى. بۇل گۇلدى جاتىن بولمەگە وسىرمەگەن ءجون. ول ادامدى ۇيقىسىزدىققا اكەپ سوقتىرادى. سوندىقتان بۇل وسىمدىكتى قوناق بولمەگە، نەمەسە كەڭسەلەرگە وسىرگەن ءجون.

ءسۇتتIگەن جالتىر
بۇل وسىمدىك نازىك جاندىلاردى جاقسى كورەدى. جانە ءوزىنىڭ يەسىن جاقسى كورەتىنى سونشالىقتى ول جاعىمسىز جانالىق الىپ كەلگەن قوناقتى جەك كورەدى ەكەن. ول ۇيگە كەلگەن ادامداردىڭ جازىمسىز ەنەرگياسىن وزىنە تارتىپ، مەيلىنشە ءوزىنىڭ قوجايىنىنا سول ءسوزدى ەستىتكىزبەۋگە تىرىسادى ەكەن.

ءۇندI جانە جاپون ازالياسى
ولاردان تاماشا گۇلدەر جانە جالتىر جاپىراقتارمەن ازاليا سەرگەكتiكتiڭ اتموسفەراسىن ۇيدە قولدايدى. ول ادامدى ۇيقىسىنان تۇرعىزادى جانە سن و لىعىمەن پايدالى.

كارليك انارى
ادامعا گراناتا اسەر تاۋلىكتىڭ ۋاقىتىنان تاۋەلدى بولادى: ول تاڭەرتەڭنەن جۇمىسقا قابiلەتتiلiكتi سەرگiتiپ، جاعداي جاسايدى، كوڭiلدi جاقسارتادى، ىقىلاس شوعىرلاندىرۋعا كۇندiز كومەكتەسەدi جانە، مايدالار بويىنشا ءار نارسەنiڭ باسىن بiر ۇستاماعانىندا ەمەس، كۇنiنە iستەپ شىعىلعان نيەتi قورىتۋعا كەشكە ەسكەنiندە.
گراناتا ۇيدەگi قاتىسۋ مايدا جاراقاتتارىنىڭ جازىلا باستاۋى ۇدەتۋ قابiلەتتi، ويىن تاcى جانە بۇلشىق ەتتەردiڭ كۇشەيتۋiنە مۇمكiندiك تۋعىزادى. انار قان تامىرلارىنداعى قان ۇيىقتاردىڭ ەرۋiنە مۇمكiندiك تۋعىزاتىن جانە اۋرۋلارعا جۇرەك-قولقانى كەدەرگi كەلتiرەتiن كەرەمەت.

حان بەگونياسى
بەگونيا ادامدارعا قيىن جاعدايلاردا تىعىرىقتان شىعا الماي جۇرگەن ادامدارعا جاقسى ەنەرگياسى ارقىلى تەز شەشىم قابىلداۋعا كومەكتەسەدى. ول قابiلەتتi جانە قارىم-قاتىناستىڭ قورقىنىشى جەڭۋگە كومەكتەسۋ. بەگونيالار قىزىل جاپىراقتارمەن شىلىمشىلدارعا جانە ءالسiز قولقالارى بار ادامدارعا ۇيگە وتە پايدالى.

شەگIرگۇل ۋزامبارسكايا
وسىعان توپقا كەرەمەت ءتۇرلi فورمالار جانە تۇستەردiڭ گۇلدەرi بار مىڭداعان شاقتى سورتتارى جانە بارقىت بەتi بار ەتتi جاپىراقتارمەن جاتادى. شەگiرگۇلدەر ءۇيدiڭ اتموسفەراسىنا جۇبانىشتى نىم ونىڭ جايى iستەي جۇمىس iستەيدi. اق گۇلدەرi بار ءوسiمدiكتەر كەز كەلگەن ءۇي ءۇشiن جاقسار، بiراق ءاسiرەسە بالالار بار بولاتىنى سول ءۇشiن ويتكەنi اق ءتۇس تازالىقتى، باس سيمۆولمەن كورسەتەدi. شەگiرگۇلiنiڭ اعى جۇيكە ولقىلىعىنان جۇيكە جۇيەسiنە جۇكتەمەنi كiشiرەيتiپ ساقتاۋ قابiلەتi بار. سونىمەن بiرگە ول شىبىن-شiركەيلەردەن قۇتىلتۋ قابiلەتتi، مۋراۆيەۆولاردان ءاسiرەسە. شەگiرگۇلدەر قىزعىلت جانە رايحاندارمەن قاناعاتتىق سەزiمدەردi سەنiم تۋعىزادى، تاعامداعى قاجەتتiكتەر ازايتادى، جۇمىس نەمەسە قارىم-قاتىناستان قۋانىشتىڭ سەزiنۋلەرi شاقىرادى.

كوگIلدIر شەگIرگۇلدەر
ولار ادامدارعا ادەمiلiك جۇقا سەزەتiن تۆورچەستۆولىق كومەكتەسەدi. ولار مۋزىكالىق، كوركەم جانە ورتا بiلiم مەكتەپتەرi، بالا ساداقتارى، تۆورچەستۆولىق ستۋديالاردا ۇستاۋعا بولادى. شەگiرگۇلدەر كۇلگiل گۇلدەرiمەن ۇيدەگi ەنەرگەتيكالىق اتموسفەرالاردى اسەمدەيدi. ولار ءوزارا ءتۇسiنبەۋلەر جەڭۋگە كومەكتەسەدi. بارلىق شەگiرگۇلدەر تاماق جانە قالقانشا بەزدi كۇيلەردi ۇيلەسەدi. ولار تاماقتاعى iسiپ قىزارۋ پروسەسستەرi ازايتۋ قابiلەتتi.

بلوسفەلدا كالانحوە
بۇل ەتتi جاپىراقتارى بار ادەمi گۇلدەگەن ءوسiمدiكتەر جانە اق، سارى، قىزعىلت سارى، قىزعىلت نەمەسە رايحانداردان تۇرادى. ول ادەتتە ءساۋiردە گۇلدەيدi، بiراق ءۇي شارتتارىندا جىل بويى گۇلدەي الادى. بۇل وسىمدىكتەر ادام بويىنداعى شارشاعاندى باسادى. بولماشى نارسەگە رەنجۋدەن بويىڭدى الشاق ۇستاۋعا كومەكتەسەدى.

سيكلامەن پارسىلىق
بۇل دىمقىل اۋا جانە اعىل-تەگiل سۋارۋدا قاجەتسiنەتiن وتە ءنازiك ءوسiمدiكتەر. ونىڭ اينىمالى جانە قىزۋ سيپاتى تۋرالى شۇبار جاپىراقتار ايتادى، بiراق گۇلدەر ايداي سۇلۋ جارىق ايداي سۇلۋ قۋانىش جانە شابىتتىڭ كۋالiك قاعازدارى. سيكلامەنگە شابىتتىڭ ەنەرگياسىن ءوزiنە ءتان قاسيەت قۇرىلسىن، كوڭiلدi جاقسارتۋ. ونىڭ ادامگەرشiلiك ورگانيزمنىڭ قابiلەتتiلiگiنە قورشاعان ورتانىڭ كەز كەلگەن زياندى اسەرلەرiنە بەيiمدەلۋگە ىقپال ەتەدi، سونىمەن بiرگە وتە الاسا تەمپەراتۋرالاردى سۋىققا اللەرگيامەن ازاپ شەگiپ نەمەسە اۋىر كوتەرەتiنi سول ءۇشiن پايدالى.

اسپاراگۋس
بۇل اسپاراگۋستiڭ ءتۇرi ويلار جانە رۋحپەن ءالسiز ادامداردىڭ سوزدەرiنiڭ ەنەرگياسىنان اتموسفەرانى تازارتۋعا بەيىم. كەيدە جاعىمسىز اسەرلەر جانداردا ۇزاق جىعىلماي تۇرادى. اسپاراگۋستiڭ ءنازiك اسەرi گۇل رەنiشتiكتەر تۋرالى باسقا كۇندەلiكتi تاقىرىپتارعا ادام اۋىستىرىپ قوسا ۇمىتۋعا كومەكتەسەدi.

فۋكسيا
بۇل ايداي سۇلۋ، اعىل-تەگiل سۋارۋدا قاجەتسiنەتiن ءوسiمدiك. پاراق يتجىعىس، اينىمالى فۋكسيا تابيعي جىلجىمالى كۇيدەگi ءۇيدiڭ اتموسفەراسىنىڭ ەنەرگەتيكاسىن قولدايدى. ول ادامدارعا سەرگەكتىك، كوتەرىڭكى كوڭىل سىيلايدى. ادام بويىنداعى جاعىمسىز ەنەرگيانى تارتىپ الىپ، ادامعا ەرەكشە ادەمىلىك، كوتەرىڭكى كوڭىل سىيلاي الادى. بۇل وسىمدىك سونىمەن قاتار كىشكەنە بالالاردى جاقسى كورەدى ەكەن. دارىگەرلەر بۇل وسىمدىكتى اسىرەسە بالاسى جوق ادامدارعا سىيعا تارتقان ءجون دەپ سانايدى. سونىمەن بiرگە ونى ومىردەن ءتۋڭىلىپ جۇرگەن ادامدارعا سىيعا بەرگەن پايدالى. فۋكسيا اسقورىتۋ جۇيەسiنiڭ اۋرۋلارى، ءسۇت بەزدەرi، ءوت ساقتايدى.

كاللولار
بۇل ءوسiمدiكتەر ءۇيدiڭ مەكەندەۋشiلەرiنiڭ باقىتىنىڭ تۇمارىمەن قىزمەت كورسەتە الادى. ونىڭ سارى گۇلi شۇڭقىر سياقتى اق جاپقىشپەن بۋىنعان. سارى - شابىت، قۋانىش، ونەردiڭ ءتۇسi، اق - تازالىقتىڭ ءتۇسi. سۇلۋلىقتىڭ ارقاسىندا - ۇيدە اتموسفەرا كاللو ادامداردىڭ كوڭiل ءتۇڭiلگەن كوڭiلسiز ادامداردى قۋانىشقا شاتتىققا بولەي الادى. كاللولار ادام يممۋنيتەتىن جوعارىلاتۋ قابiلەتتi، قىزۋ، جۇدەۋ جانە سترەسستەر، رەنiش جانە جابىرقاڭقىدا، ءوزىڭدى جالعىز سەزىنگەندە بولمەدە كاللو بولسا ول سەنى جالعىزدىقتان قۇتقارىپ قۋانىش سىيلايدى. سونىمەن قاتار ول جاقسىلىقتى جانى سۋيەدى، بiرەۋ وعان كۇلiپ، قورلاعانىن قورقادى.
اگاۆا
بۇل ءوسiمدiكتەر - تاڭ عاجايىپ ءتۇردiڭ (اششى الوەعا قاراعاندا، بiرنەشە ۇقساس اگاۆاعا) ءتاتتi شىرىنىمەن تىنىشتاندىرۋعا باس سالعان شىرىندى، ەتتi جاپىراقتارى بار سۋككۋلەنت ءۇيدiڭ اتموسفەراسىن تاتۋلاستىرادى. مىسالى، اگاۆا ادام تىنىشتاندىرا الادى دولىلىق، قايعىعا ورتاقتاسپاعان ماحابباتتان سەزگiش قاناعاتتانباۋ باستان كەشiرۋ اشۋ، ىزانى بولدىرماۋعا تىرىسادى. ادامعا بۇل وسىمدىك ادامنىڭ ىشكى سىرىن ىشىنە بۋگىپ قالماۋعا كومەكتەسەدi.
دىمقىل اگاۆا جۇيكە جۇيەسi ءۇشiن پايدالى، نيەۆرالگيانىڭ تەز ەمدەۋiنە مۇمكiندiك تۋعىزادى. سونىمەن بiرگە ول زات الماسۋدى پروسەسستi جاقسارتادى، ءتۇرشiگۋدi تەز جازىلا باستاۋىنا مۇمكiندiك تۋعىزادى.

تىك جاپىراق جانجال تۋعىزادى
جاپىراقتاردىڭ تىكەنەك، تىك (كاكتۋس، الوە) بولعانى ادامعا جاعىمسىز قولايسىزدىق تۋعىزۋى مۇمكىن. اسىرەسە، وتباسىندا ۇرىس-كەرىس شاقىرادى. ونىڭ ۇستىنە دارىلىك وسىمدىك رەتىندە قاجەتتىلىك تۋدىرسا، الوەنى كەز كەلگەن ءدارىحانادان ساتىپ الۋعا بولادى. گۇلدەرىڭىزدىڭ اۋرۋعا شالدىققانىن، سارعايىپ كەتكەنىن بايقاساڭىز، ولاردىڭ ورنىن باسقا جەرگە اۋىستىرىڭىز. ەگەر ول جەردەن وڭالىپ كەتسە، وندا جاقسى. بولماعان جاعدايدا ودان قۇتىلعانىڭىز ءجون. بولمەڭىزدە وزىڭىزگە ۇنامايتىن بۇرىشتار بولسا ولاردى بەيتاراپتاندىرۋ ءۇشىن شاشىراڭقىراپ وسەتىن شىرماۋىق ەگۋىڭىزگە بولادى. ادەمىلىك ءۇشىن ارناۋلى قۇتىعا وسىرىلگەن گۇلدەر نەمەسە جاڭا كەسىپ الىنعان گۇلدەردى قولدانىڭىز. ولار دا تىرشىلىك يەسى ءتارىزدى وزدەرىنە قاراۋدى قاجەت ەتەدى. وسىمدىكتەرىڭىز ءاردايىم تازا، ادەمى بولۋى كەرەك. ەگەر ءسىزدىڭ ولارعا قاراۋعا ۋاقىتىڭىز جوق بولسا، قاراۋدى كوپ قاجەت ەتپەيتىندەرىن تاڭداۋعا تىرىسىڭىز نەمەسە مۇلدەم گۇل وسىرمەڭىز.

كاكتۋستىڭ «كوڭىلىن» اۋلا
قورشاعان ورتانىڭ ادامعا تيگىزەتىن اسەرى وراسان زور ەكەندىگى بەلگىلى. اسىرەسە، وسىمدىك الەمىنە قانداي كوزقاراسپەن قاراساڭىز، ول دا سىزگە سولاي «جاۋاپ» بەرەدى. ادامزات بالاسى سان عاسىرلار بويى وسىمدىكتى ەم رەتىندە قولدانۋدا. وسىمدىك الەمىنىڭ ادامعا بەرەرى كوپ دەسە دە بولادى. مىسالى، گۇلدى قۇمىراسىمەن بىرەۋ سىيعا تارتسا، ءسىز ول ادامعا سول گۇل ءۇشىن از بولسا دا اقى تولەۋىڭىز كەرەك ەكەن. سەبەبى قۇمىراداعى گۇل «مەنى باعالادى» دەپ «ريزا» بولىپ، ودان ءارى جايقالىپ وسە تۇسەدى ەكەن. ال وسىمدىكتەرگە دۇرىس قاراماسا، ۋاقىتىندا سۋعارىپ تۇرماسا «رەنجىپ»، ادام اعزاسىنا زياندى ۋلى حيميالىق زاتتار ءبولىپ شىعاراتىن كورىنەدى. مىسالى، قىزاناق كوشەتىن بولمەدە ءوسىرىپ، سۋ قۇيۋدى ۇمىتىپ كەتسەڭىز، تۇنىمەن ۇيىقتاي المايسىز. ال كاكتۋستار دا ادامنىڭ كوڭىل-كۇيىنە اسەرىن تيگىزەدى ەكەن. كاكتۋسقا «ءتۇۋ، ءتۇرى قۇرىسىن، قانداي سۇيكىمسىز» دەپ ايتقان ساتتە-اق قۇرامىندا الكوگولدىك قوسپالار بار ۋلى زات ءبولىپ شىعارادى ەكەن. بۇل زات ادامدى ىشىمدىككە يتەرمەلەيتىن كورىنەدى. سودان ادام ىشىمدىككە اۋەستەنىپ كەتەتىن كەزدەرى بولعانىن عالىمدار انىقتاعان.

شىرماۋىق
تابيعاتتىڭ اسەم جاراتىلىسى بولىپ سانالاتىن گۇلدەر تازالىق پەن سۇلۋلىقتىڭ نىشانى ەكەنى بەلگىلى. دەسەك تە گۇلدەردىڭ جاعىمدى قاسيەتىنەن باسقا دا جاعىمسىز قاسيەتتەرى بار ەكەن. بىلايشا ايتقاندا، قاراپايىم گۇلدەردىڭ ادام بالاسىنا كەرى زياندى جاعى دا بولادى. قۇپياسى مەن جۇمباعى كوپ مىنا تىرشىلىكتە مۇنداي نارسەلەرگە باس اۋىرتاتىندار از. الايدا اتا-بابالارىمىز تابيعاتتىڭ تىلسىم جاراتىلىسىنا اسا جاۋاپكەرشىلىكپەن، ساقتىقپەن قاراپ كەلگەن.
«مىنا شىرماۋىق گۇلدى ءوسىرۋدىڭ قاجەتى جوق. ءويت¬كەنى شىرماۋىق گۇلىن ءوسىر¬سەڭ، ۇيدەن ۇرىس-كەرىس كەتپەي، گۇل ءتارىزدى شىرمالىپ جۇرەسىڭ. ءتىپتى «بىرەۋدەن شىرماۋىق گۇلىن الساڭ، ەرلى-زايىپتى كىسىلەر اجىراسىپ كەتەدى» دەگەن بۇرىننان قالعان¬ ءسوز بار. سوندىقتان مۇندايعا مۇقيات بولۋ كەرەك»¬.

قورىتىندى
ءسىز تىرشىلىك يەسى بولعاننان كەيىن، ۇيىڭىزدە دە ءتىرى گۇلدەردىڭ بولعانى دۇرىس. قالاس گۇلدەردى ۇي-ىشىڭىزدە اللەرگياسى بار ادامدار بولسا، بولمەڭىزگە كۇن ساۋلەسى ناشار تۇسكەن جاعدايدا عانا پايدالانىڭىز. گۇل وسىرەتىن ارناۋلى قۇتىلاردىڭ كوگىلدىر، جاسىل، اق، اق سارى تۇستەرىن ساتىپ الساڭىز دۇرىس. گۇل وسىرۋگە قىزىقساڭىز، جوعارىداعى كەڭەستەردى پايدالانۋعا تىرىسىڭىز. ءبىراق، ەڭ باستى كەڭەسشى ءسىزدىڭ ىشكى جان دۇنيەڭىز ەكەنىن ۇمىتپاڭىز!

مەنىڭ تۇسىنىگىمدە، ايەل بار ۇيدە تەرەزە الدى بوس تۇرماۋ كەرەك سياقتى. قازاقتىڭ تورىندە قارا دومبىرا ءىلىنىپ تۇرماسا ءبىر جۇتاڭدىق بايقالادى عوي، سول سياقتى گۇلدەرى جايقالىپ تۇرماسا دا ول ۇيدەن، ءوز باسىم، جىلىلىقتى سەزىنە المايمىن. ال، ەگەر قوناققا بارا قالعانىمدا بۇرىش-بۇرىشتاعى جاسىل جەلەكتەردى كوزىم شالىپ قالسا كوڭىلىم جادىراپ سالا بەرەدى؛ سول ۇيدەگى جەڭگەيگە دەگەن كوزقاراسىم دا وزگەرەدى. ويتكەنى، گۇل ءوسىرۋ دەگەن – تامىرى شىققان وسىمدىكتى جاي عانا توپىراققا شاندي سالىپ، وعان مەزگىل-مەزگىل سارىلداتىپ سۋ قۇيۋ ەمەس. ول – ءبىزدىڭ جان-دۇنيەمىزدىڭ قانشالىقتى باي ەكەنىن كورسەتەتىن، بىزدەگى مەيىرىمدىلىك پەن ىزگىلىكتىڭ كوەففيسەنتىن ولشەيتىن، ءبىزدىڭ تابيعاتپەن ۇزىلمەگەن تازا ءارى تەرەڭ بايلانىسىمىزدىڭ ايعاعى.