قىزىقتى ماتەماتيكا
قىزىقتى ماتەماتيكا
سىنىپتان تىس جۇمىس
ماقساتى: ماتەماتيكانىڭ جان جاقتى ەكەندىگىن كورسەتۋ. ءارتۇرلى ويلاۋ، ويناۋ ادىستەرىن قولدانۋ ارقىلى ستۋدەنتتەردىڭ پانگە دەگەن قىزىعۋشىلىقتارىن وياتۋ بولىپ تابىلادى.
سايىستىڭ كورنەكىلىگى:
تاقىرىپتىق سوزدەر، شارلار، ۇلاعاتتى سوزدەر.
«اقىل – ويدى تارتىپكە كەلتىرەتىن – ماتەماتيكا» (م. ۆ. لومونوسوۆ).
«ماتەماتيكا – عىلىمداردىڭ پاتشاسى»، ال اريفمەتيكا – ماتەماتيكا پاتشاسى» (ك. گاۋس).
«ماتەماتيكانىڭ ءوز ءتىلى بار – ول فورمۋلا» (س. ۆ. كوۆاليەۆسكايا).
«اقىن جاندى بولماساڭىز، ماتەماتيكتە بولا المايسىز» (س. كوۆ).
سايىستىڭ بارىسى:
ستۋدەنتتەرگە قىزىقتى بولۋ ءۇشىن جارىس تۇرىندە وتكىزەمىز. ستۋدەنتتەر ەكى توپقا ءبولىنىپ جارىسادى.
جوسپارى:
تانىستىرۋ
ءيا نەمەسە جوق
بايگە
شيراتۋ
دودا
تاپقىرلىق
جاڭىلماس - جەڭىمپاز
ءبىرىنشى كەزەڭ: تانىستىرۋ باعاسى 10 ۇپاي
«العىرلار توبى»:
شاقىرىپ جارىستاردى سان – سالالى،
العىرلار توپ جارعالى زەر سالادى!
تۋ ەتىپ دوستىق پەنەن تاتۋلىقتى
تاپقىرلار كومانداسىن قارسى الادى!
تاپقىرلار بيىكتەردە قالىقتاسىن!
جەڭىسپەن كوك جۇزىندە شارىقتاسىن.
جەڭىس تۋىڭ جەلبىرەپ الاۋلاسىن،
بايگەنى سەنەن ەشكىم الا الماسىن.
«تاپقىرلار توبى»:
وسىنداي العىر دوستار كەز – كەلگەندە،
جەتسىن – اۋ، جارىستاردا جەڭگەنگە – نە؟
قارسىلاس بولعانىمەنەن قۇربىسىڭدار،
تىلەيمىز ىزگى تىلەك سەندەرگە دە!
قۇرمەتپەن العىرلاردا وي – سانالى،
تاپقىرلار سالەم بەرىپ ءان سالادى.
بۇگىنگى سايىستان دوستارىنا
قاشاندا تاپقىر بول دەپ ءان سالادى.
ەكىنشى كەزەڭ ستۋدەنتتەردىڭ ويلاۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋعا باعىتتالعان. بەرىلگەن سۇراقتارعا « ءيا» نەمەسە « جوق» دەپ تەز ءارى دۇرىس جاۋاپ بەرۋلەرى كەرەك.
1) ەڭ العاش ايەل ماتەماتيك س. كوۆاليەۆسكايا (ءيا)
2) 4 - كە قاراما - قارسى سان 4 (جوق)
3) ءتورت قابىرعاسى تەڭ تىكتورتبۇرىش ءۇشبۇرىش (جوق)
4) كۆادراتتىق فۋنكسيانىڭ گرافيگى پارابولا (ءيا)
5) تىكبۇرىشتى ءۇشبۇرىشتا ءۇشبۇرىشتا حوردا بولادى (جوق)
6) قيىلىسپايتىن تۇزۋلەر پاراللەل تۇزۋلەر دەپ اتالادى؟ (ءيا)
7) √144 تەڭ 12 (ءيا)
8) تابيعي جارىق كوزى توق (جوق)
9) 0 - دەن كىشى ساندار وڭ ساندار (جوق)
10) گەومەتريا ءسوزى گرەكشەدەن اۋدارعاندا جەر ولشەۋ دەگەن ۇعىمدى بىلدىرەدى (ءيا)
11) دالەلدەۋدى قاجەت ەتپەيتىن ماتەماتيكالىق سويلەم اكسيوما (ءيا)
12) ءۇشبۇرىشتىڭ ىشكى بۇرىشتارىنىڭ قوسىندىسى 60 (جوق)
13) 1بارلىق سانعا قالدىقسىز بولىنەدى (ءيا)
14) 1 مين - تا 60 سەكۋند بار (ءيا)
15) قيىلىسپايتىن تۇزۋلەر پاراللەل(ءيا)
16) ءتورتبۇرىشتىڭ بۇرىشتارىنىڭ قوسىندىسى 180 گرادۋسقا تەڭ (جوك)
17) √625 تەڭ 24 (جوق)
18) دالەلدەۋدى قاجەت ەتەتىن تۇجىرىم اكسيوما (جوق)
19) جاساندى جارىق كوزى وت، سىرىڭكە، شام، شىراقتار ت. ب. (ءيا)
20) بۇرىشتى ولشەيتىن قۇرال گرادۋسنيك (جوق)
ءۇشىنشى كەزەڭ: بايگە دەپ اتالادى. سۇراقتار تەست رەتىندە بەرىلەدى. كەستەنى تەك دۇرىس جاۋاپتارمەن تولتىرۋلارى كەرەك.
ءتورتىنشى كەزەڭ: شيراتۋ. سايىسكەرلەرىمىز اناگرامما شەشەدى.
د ي ا م ە ت ر
پ ا ي ى ز
ت ە ت ر ا ە د ر
ش ە ڭ ب ە ر
م ە ت ر
ح و ر د ا
ت ا ق
ت ا ب ي ع ي
ا ك س ي و م ا
ر ا د ي ۋ س
1. شەڭبەر بويىنداعى ەكى نۇكتەنى قوساتىن جانە سەنتر ارقىلى وتەتىن كەسىندى.
2. ساننىڭ 100 دەن 1 بولىگى.
3. بارلىق قىرلارى تەڭ ءۇشبۇرىشتى پيراميدا.
4. ءبىر نۇكتەدەن بىردەي قاشىقتىقتا جاتقان نۇكتەلەر جيىنىن قالاي اتايدى.
5. ۇزىندىق ولشەمى.
6. شەڭبەردىڭ ەكى نۇكتەسىن قوساتىن قوسىندى.
7. 2 بولىنبەيتىن ساندار.
8. ناتۋرال ساننىڭ ماعىناسى.
9. دالەلدەنبەيتىن ۇعىم.
10. شەڭبەر بويىنداعى كەز كەلگەن نۇكتەلەرىن سەنترمەن قوساتىن كەسىندى.
ج ا ي
پ ا ر ا ل ل ە ل
پ ە ر ي م ە ت ر
پ ي ف ا گ و ر
د ي ا م ە ت ر
پ ە ر پ ە ن د ي ك ۋ ل يا ر
ت ا ق
ش ي ر ە ك
ك ە س ءى ن د ءى
ج ا ز ى ڭ ق ى
1. 1 – گە جانە وزىنە بولىنەتىن ساندار.
2. قيىلىسپايتىن ءتۇزۋ.
3. ءتورتبۇرىشتىڭ قابىرعالارىنىڭ، ۇزىندىقتارىنىڭ قوسىندىسى.
4. عۇلاما عالىم.
5. ەڭ ۇلكەن حوردا.
6. تىكبۇرىش جاساپ قيىلىساتىن ەكى ءتۇزۋ.
7. 2 بولىنبەيتىن سان.
8. ءبۇتىندى تورتكە بولگەندەگى ءبىر ۇلەسى.
9. ەكى نۇكتەمەن شەكتەلگەن ءتۇزۋدىڭ بولىگى.
10. 180 ⁰- تەڭ بۇرىش.
بەسىنشى كەزەڭ: «دودا». ءتورت تاقىرىپ پەن 20، 30، 40، 50 ۇپايلىق سۇراقتار بەرىلەدى. توپ مۇشەلەرى كەزەك-كەزەك تاڭداپ جاۋاپ بەرەدى.
التىنشى كەزەڭ: «تاپقىرلار»
توپتارعا ورتاق سۇراق. قول كوتەرىپ جاۋاپ بەرەدى.
1. ءبىر توپ ۇيرەك ۇشىپ كەلە جاتىر. بىرەۋى الدىندا، ەكەۋى ارتىندا، ءبىرى ارتىندا، ەكەۋى الدىندا، بىرەۋى ەكەۋىنىڭ ارتىندا، ۇشەۋى تىزبەكتەسىپ قاتار ۇشقان؟ قانشا ۇيرەك كەلەدى؟ (ءۇش)
2 ءبىر - بىرىمەن جارىسقا
ءتورت ايۋ، ءبىر ارىستان.
ەكى قوي مەن ءبىر تۇلكى
ءبارى نەشەۋ، كىم ءبىلدى؟ (8)
3تۇيە، بوتا ماڭ باسقان،
ءتورت اياعىن تەڭ باسقان
شۇناق قۇلاق بەس ەشكى
قوس لاقتى قوس ەشكى
ءتورت قوزىلى ەكى قوي
ءبارىن بىرگە ساناپ قوي. (15)
4. ەكى قاپتا 100 كگ كارتوپ بار. ونىڭ بىرەۋىندە ەكىنشىسىنە قاراعاندا 4 كگ كەم. سوندا ءار قاپتا نەشە كگ كارتوپ بولۋى ءتيىس؟ (48 جانە 52 كگ)
5. اجەسى مەن نەمەرەسىنىڭ جاستارىن قوسقاندا 65 جىل. نەمەرەسىنە نەشە اي بولسا، اجەسىنە سونشا جاس بولادى. اجەسى نەشەگە تولدى؟ نەمەرەسى نەشەگە تولدى؟ (نەمەرەسى 5 جاستا، اجەسى 60 جاستا)
6. دانيار ءبىر سان ويلادى. ەگەر ول ساندى 30 ەسە كوبەيتسە 2700گە تەڭ بولادى. دانيار قانداي سان ويلادى؟ (90)
جەتىنشى كەزەڭ: «جاڭىلماس جەڭىمپاز» دەپ اتالادى. توپتار 15 - كە دەيiن ساناۋلارى كەرەك. ساناۋ ەرەجەسى قازاقشا، ورىسشا كەزەك كەزەك. مىسالى: ءبىر، دۆا، ءۇش، چەتىرە...
قورىتىندى.
سىنىپتان تىس جۇمىس
ماقساتى: ماتەماتيكانىڭ جان جاقتى ەكەندىگىن كورسەتۋ. ءارتۇرلى ويلاۋ، ويناۋ ادىستەرىن قولدانۋ ارقىلى ستۋدەنتتەردىڭ پانگە دەگەن قىزىعۋشىلىقتارىن وياتۋ بولىپ تابىلادى.
سايىستىڭ كورنەكىلىگى:
تاقىرىپتىق سوزدەر، شارلار، ۇلاعاتتى سوزدەر.
«اقىل – ويدى تارتىپكە كەلتىرەتىن – ماتەماتيكا» (م. ۆ. لومونوسوۆ).
«ماتەماتيكا – عىلىمداردىڭ پاتشاسى»، ال اريفمەتيكا – ماتەماتيكا پاتشاسى» (ك. گاۋس).
«ماتەماتيكانىڭ ءوز ءتىلى بار – ول فورمۋلا» (س. ۆ. كوۆاليەۆسكايا).
«اقىن جاندى بولماساڭىز، ماتەماتيكتە بولا المايسىز» (س. كوۆ).
سايىستىڭ بارىسى:
ستۋدەنتتەرگە قىزىقتى بولۋ ءۇشىن جارىس تۇرىندە وتكىزەمىز. ستۋدەنتتەر ەكى توپقا ءبولىنىپ جارىسادى.
جوسپارى:
تانىستىرۋ
ءيا نەمەسە جوق
بايگە
شيراتۋ
دودا
تاپقىرلىق
جاڭىلماس - جەڭىمپاز
ءبىرىنشى كەزەڭ: تانىستىرۋ باعاسى 10 ۇپاي
«العىرلار توبى»:
شاقىرىپ جارىستاردى سان – سالالى،
العىرلار توپ جارعالى زەر سالادى!
تۋ ەتىپ دوستىق پەنەن تاتۋلىقتى
تاپقىرلار كومانداسىن قارسى الادى!
تاپقىرلار بيىكتەردە قالىقتاسىن!
جەڭىسپەن كوك جۇزىندە شارىقتاسىن.
جەڭىس تۋىڭ جەلبىرەپ الاۋلاسىن،
بايگەنى سەنەن ەشكىم الا الماسىن.
«تاپقىرلار توبى»:
وسىنداي العىر دوستار كەز – كەلگەندە،
جەتسىن – اۋ، جارىستاردا جەڭگەنگە – نە؟
قارسىلاس بولعانىمەنەن قۇربىسىڭدار،
تىلەيمىز ىزگى تىلەك سەندەرگە دە!
قۇرمەتپەن العىرلاردا وي – سانالى،
تاپقىرلار سالەم بەرىپ ءان سالادى.
بۇگىنگى سايىستان دوستارىنا
قاشاندا تاپقىر بول دەپ ءان سالادى.
ەكىنشى كەزەڭ ستۋدەنتتەردىڭ ويلاۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋعا باعىتتالعان. بەرىلگەن سۇراقتارعا « ءيا» نەمەسە « جوق» دەپ تەز ءارى دۇرىس جاۋاپ بەرۋلەرى كەرەك.
1) ەڭ العاش ايەل ماتەماتيك س. كوۆاليەۆسكايا (ءيا)
2) 4 - كە قاراما - قارسى سان 4 (جوق)
3) ءتورت قابىرعاسى تەڭ تىكتورتبۇرىش ءۇشبۇرىش (جوق)
4) كۆادراتتىق فۋنكسيانىڭ گرافيگى پارابولا (ءيا)
5) تىكبۇرىشتى ءۇشبۇرىشتا ءۇشبۇرىشتا حوردا بولادى (جوق)
6) قيىلىسپايتىن تۇزۋلەر پاراللەل تۇزۋلەر دەپ اتالادى؟ (ءيا)
7) √144 تەڭ 12 (ءيا)
8) تابيعي جارىق كوزى توق (جوق)
9) 0 - دەن كىشى ساندار وڭ ساندار (جوق)
10) گەومەتريا ءسوزى گرەكشەدەن اۋدارعاندا جەر ولشەۋ دەگەن ۇعىمدى بىلدىرەدى (ءيا)
11) دالەلدەۋدى قاجەت ەتپەيتىن ماتەماتيكالىق سويلەم اكسيوما (ءيا)
12) ءۇشبۇرىشتىڭ ىشكى بۇرىشتارىنىڭ قوسىندىسى 60 (جوق)
13) 1بارلىق سانعا قالدىقسىز بولىنەدى (ءيا)
14) 1 مين - تا 60 سەكۋند بار (ءيا)
15) قيىلىسپايتىن تۇزۋلەر پاراللەل(ءيا)
16) ءتورتبۇرىشتىڭ بۇرىشتارىنىڭ قوسىندىسى 180 گرادۋسقا تەڭ (جوك)
17) √625 تەڭ 24 (جوق)
18) دالەلدەۋدى قاجەت ەتەتىن تۇجىرىم اكسيوما (جوق)
19) جاساندى جارىق كوزى وت، سىرىڭكە، شام، شىراقتار ت. ب. (ءيا)
20) بۇرىشتى ولشەيتىن قۇرال گرادۋسنيك (جوق)
ءۇشىنشى كەزەڭ: بايگە دەپ اتالادى. سۇراقتار تەست رەتىندە بەرىلەدى. كەستەنى تەك دۇرىس جاۋاپتارمەن تولتىرۋلارى كەرەك.
ءتورتىنشى كەزەڭ: شيراتۋ. سايىسكەرلەرىمىز اناگرامما شەشەدى.
د ي ا م ە ت ر
پ ا ي ى ز
ت ە ت ر ا ە د ر
ش ە ڭ ب ە ر
م ە ت ر
ح و ر د ا
ت ا ق
ت ا ب ي ع ي
ا ك س ي و م ا
ر ا د ي ۋ س
1. شەڭبەر بويىنداعى ەكى نۇكتەنى قوساتىن جانە سەنتر ارقىلى وتەتىن كەسىندى.
2. ساننىڭ 100 دەن 1 بولىگى.
3. بارلىق قىرلارى تەڭ ءۇشبۇرىشتى پيراميدا.
4. ءبىر نۇكتەدەن بىردەي قاشىقتىقتا جاتقان نۇكتەلەر جيىنىن قالاي اتايدى.
5. ۇزىندىق ولشەمى.
6. شەڭبەردىڭ ەكى نۇكتەسىن قوساتىن قوسىندى.
7. 2 بولىنبەيتىن ساندار.
8. ناتۋرال ساننىڭ ماعىناسى.
9. دالەلدەنبەيتىن ۇعىم.
10. شەڭبەر بويىنداعى كەز كەلگەن نۇكتەلەرىن سەنترمەن قوساتىن كەسىندى.
ج ا ي
پ ا ر ا ل ل ە ل
پ ە ر ي م ە ت ر
پ ي ف ا گ و ر
د ي ا م ە ت ر
پ ە ر پ ە ن د ي ك ۋ ل يا ر
ت ا ق
ش ي ر ە ك
ك ە س ءى ن د ءى
ج ا ز ى ڭ ق ى
1. 1 – گە جانە وزىنە بولىنەتىن ساندار.
2. قيىلىسپايتىن ءتۇزۋ.
3. ءتورتبۇرىشتىڭ قابىرعالارىنىڭ، ۇزىندىقتارىنىڭ قوسىندىسى.
4. عۇلاما عالىم.
5. ەڭ ۇلكەن حوردا.
6. تىكبۇرىش جاساپ قيىلىساتىن ەكى ءتۇزۋ.
7. 2 بولىنبەيتىن سان.
8. ءبۇتىندى تورتكە بولگەندەگى ءبىر ۇلەسى.
9. ەكى نۇكتەمەن شەكتەلگەن ءتۇزۋدىڭ بولىگى.
10. 180 ⁰- تەڭ بۇرىش.
بەسىنشى كەزەڭ: «دودا». ءتورت تاقىرىپ پەن 20، 30، 40، 50 ۇپايلىق سۇراقتار بەرىلەدى. توپ مۇشەلەرى كەزەك-كەزەك تاڭداپ جاۋاپ بەرەدى.
التىنشى كەزەڭ: «تاپقىرلار»
توپتارعا ورتاق سۇراق. قول كوتەرىپ جاۋاپ بەرەدى.
1. ءبىر توپ ۇيرەك ۇشىپ كەلە جاتىر. بىرەۋى الدىندا، ەكەۋى ارتىندا، ءبىرى ارتىندا، ەكەۋى الدىندا، بىرەۋى ەكەۋىنىڭ ارتىندا، ۇشەۋى تىزبەكتەسىپ قاتار ۇشقان؟ قانشا ۇيرەك كەلەدى؟ (ءۇش)
2 ءبىر - بىرىمەن جارىسقا
ءتورت ايۋ، ءبىر ارىستان.
ەكى قوي مەن ءبىر تۇلكى
ءبارى نەشەۋ، كىم ءبىلدى؟ (8)
3تۇيە، بوتا ماڭ باسقان،
ءتورت اياعىن تەڭ باسقان
شۇناق قۇلاق بەس ەشكى
قوس لاقتى قوس ەشكى
ءتورت قوزىلى ەكى قوي
ءبارىن بىرگە ساناپ قوي. (15)
4. ەكى قاپتا 100 كگ كارتوپ بار. ونىڭ بىرەۋىندە ەكىنشىسىنە قاراعاندا 4 كگ كەم. سوندا ءار قاپتا نەشە كگ كارتوپ بولۋى ءتيىس؟ (48 جانە 52 كگ)
5. اجەسى مەن نەمەرەسىنىڭ جاستارىن قوسقاندا 65 جىل. نەمەرەسىنە نەشە اي بولسا، اجەسىنە سونشا جاس بولادى. اجەسى نەشەگە تولدى؟ نەمەرەسى نەشەگە تولدى؟ (نەمەرەسى 5 جاستا، اجەسى 60 جاستا)
6. دانيار ءبىر سان ويلادى. ەگەر ول ساندى 30 ەسە كوبەيتسە 2700گە تەڭ بولادى. دانيار قانداي سان ويلادى؟ (90)
جەتىنشى كەزەڭ: «جاڭىلماس جەڭىمپاز» دەپ اتالادى. توپتار 15 - كە دەيiن ساناۋلارى كەرەك. ساناۋ ەرەجەسى قازاقشا، ورىسشا كەزەك كەزەك. مىسالى: ءبىر، دۆا، ءۇش، چەتىرە...
قورىتىندى.
You Might Also Like
-
تاراز قازاسى، №10 مەكتەپتىڭ تاريح ءمۇعالىمى
